Tiểu luận “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp”

Chia sẻ: Nguyen Hoang Nha | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

2.883
lượt xem 1.069
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong nền kinh tế thị trường, do sự tác động của quy luật kinh tế trong đó có quy luật cạnh tranh nên đã làm nảy sinh các mối quan hệ mới mà bản thân kinh tế kế hoạch hoá không hàm chứa được. Đó là hiện tượng phá sản. Tuy nhiên phá sản là một vấn đề từ lý luận đến thực tiễn là một quá trình tìm hiểu và nghiên cứu bởi khi một doanh nghiệp bị tuyên bố phá sản nó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế và đặc biệt là quyền lợi của người lao động ít nhiều sẽ bị...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp”

- trang 1 - TIỂU LUẬN Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 2 - MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................. trang 1 THỰC TRẠNG – VẤN ĐỀ GIẢI QUYẾT PHÁ SẢN THEO PHÁP LUẬT ......................................................................................................... trang 2 A.Nhận thức chung về phá sản ....................................................... trang 2 B.Khi xem xét về phá sản cũng cần phân biệt sự giống và khác nhau giữa phá sản và giải thể: .......................................................................... trang 3 C. Giải quyết việc phá sản theo pháp luật hiện hành (thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp) ................................................ trang 4 I.Những đối tƣợng có quyền và nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp: .................................................................................. trang 4 II.Cơ quan có thẩm quyền giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp và thủ tục tuyên bố phá sản: ................................................. trang 7 III.Hội nghị chủ nợ: ....................................................................... trang10 IV.Hoà giải và giải pháp tổ chức lại hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp .......................................................................................... trang 10 V.Tuyên bố phá sản doanh nghiệp và phân chia giá trị tài sản của doanh nghiệp .......................................................................................... trang 11 VI.Thi hành quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp ............... trang 11 C. Kết luận ................................................................................... trang 12 I/ Thực tiễn phá sản doanh nghiệp ở nƣớc ta ................................ trang 12 II/ Một số kiến nghị của bản thân góp phần hoàn thiện pháp luật phá sản doanh nghiệp ................................................................................ trang 14 III/ Hậu quả pháp lý của quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp và vấn đề xử lý vi phạm ............................................................................ trang 16 KẾT LUẬN .................................................................................. trang 18 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ trang 19 Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 3 - LỜI MỞ ĐẦU Trong nền kinh tế thị trƣờng, do sự tác động của quy luật kinh tế trong đó có quy luật cạnh tranh nên đã làm nảy sinh các mối quan hệ mới mà bản thân kinh tế kế hoạch hoá không hàm chứa đƣợc. Đó là hiện tƣợng phá sản. Tuy nhiên phá sản là một vấn đề từ lý luận đến thực tiễn là một quá trình tìm hiểu và nghiên cứu bởi khi một doanh nghiệp bị tuyên bố phá sản nó sẽ ảnh hƣởng rất lớn đến nền kinh tế và đặc biệt là quyền lợi của ngƣời lao động ít nhiều sẽ bị xáo trộn nhƣ tiền lƣơng, các chế độ, việc làm và các vấn đề tiêu cực phát sinh và các khoản nợ của doanh nghiệp và hợp tác xã. Khi một doanh nghiệp, hợp tác xã bị lâm vào tình trạng phá sản đã làm nảy sinh nhiều mối quan hệ phức tạp cần đƣợc giải quyết. Chẳng những quan hệ nợ nần giữa các chủ nợ với doanh nghiệp mắc nợ, quan hệ giữa doanh nghiệp mắc nợ với ngƣời lao động do tình trạng mất khả năng thanh toán nợ gây ra. Vì vậy việc giải quyết kịp thời các vấn đề đó có ý nghĩa rất quan trọng nhằm thiết lập một trật tự cần thiết để thúc đẩy sự phát triển kinh tế đồng thời đảm bảo quyền chủ thể của các mối quan hệ hay các bên liên quan. Đối với nƣớc ta việc phá sản vẫn là một vấn đề mới mẻ. Cho nên thực tiễn giải quyết phá sản của nƣớc ta trong thời gian qua còn gặp không ít khó khăn vƣớng mắc. Chính vì vậy mà việc nắm bắt, hiểu biết đầy đủ về thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản của doanh nghiệp là sự cần thiết và cấp bách. Vì những lý do trên nhóm chúng tôi quyết định chọn đề tài: “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” nhằm để tìm hiểu thêm một phần nào đó về luật phá sản của nƣớc ta hiện nay. Vì vậy mà việc tìm hiểu về những việc làm của doanh nghiệp, hợp tác xã trƣớc khi lâm vào tình trạng phá sản là một vấn đề quá sâu rộng mà trong thời gian ngắn ngủi nhóm của chúng em không thể nào tìm hiểu đƣợc hết, mà chúng em chỉ cố gắng nắm bắt đƣợc một phần nào đó về luật phá sản của doanh nghiệp, hợp tác xã. Trong thời kỳ kinh tế hiện nay của nƣớc ta thì càng phải biết rõ thêm về luật kinh doanh mà luật phá sản là một phần rất nhỏ trong hệ thống luật pháp nhà nƣớc ta khi mới vừa gia nhập WTO. THỰC TRẠNG – VẤN ĐỀ GIẢI QUYẾT VIỆC PHÁ SẢN THEO PHÁP LUẬT Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 4 - A. Nhận thức chung về phá sản So với Luật phá sản 1993 luật phá sản 2004 đã có bổ sung nhiều quy định mới về thủ tục phá sản của Doanh nghiệp, Hợp tác xã về thủ tục phá sản. Trong phạm vi bài làm dƣới đây chúng em chỉ tiếp cận một số nội dung mới trong sự đổi mới bổ sung giữa Luật 2004 và 1993. Theo Điều 5 LPS 2004:Thủ tục phá sản 1. Thủ tục phá sản đƣợc áp dụng đối với doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản bao gồm: a) Nộp đơn yêu cầu và mở thủ tục phá sản; b) Phục hồi hoạt động kinh doanh; c) Thanh lý tài sản, các khoản nợ; d) Tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản. Nhƣ vậy ta có thể hiểu thủ tục phá sản là một thủ tục lớn bao gồm nhiều thủ tục cấu thành (thủ tục nhỏ) và giữa những thủ tục cấu thành đó có mối liên hệ với nhau theo những nguyên tắc khác nhau. Tính thứ tự, nối tiếp nhau không phải là yếu tố bắt buộc giữa các thủ tục cấu thành. Đây là bƣớc phát triển về lý luận của pháp luật phá sản nƣớc ta. Luật Phá sản doanh nghiệp 1993 tuy cũng có những quy định về phục hồi hoạt động kinh doanh, thanh lý tài sản của doanh nghiệp nhƣng Luật chƣa thừa nhận những nội dung đó là những thủ tục cấu thành độc lập, chƣa nhìn nhận đƣợc tính đặc thù về mối quan hệ giữa các thủ tục đó. Trong Luật Phá sản doanh nghiệp 1993, phục hồi hoạt động kinh doanh gần nhƣ là một hoạt động bắt buộc trƣớc hoạt động thanh lý. Chỉ sau khi phục hồi không thành công – thực hiện kế hoạch tổ chức lại hoạt động kinh doanh không đem lại kết quả, con nợ vi phạm cam kết hoặc Hội nghị chủ nợ không chấp nhận kế hoạch phục hồi hoặc con nợ không có kế hoạch thì lúc đó Tòa án mới có thể quyết định chuyển sang tuyên bố phá sản với con nợ và thanh lý tài sản của nó. Giải quyết mối quan hệ giữa hai thủ tục phục hồi và thanh lý nhƣ vậy là cứng nhắc và máy móc. Thực tế cho thấy trong nhiều trƣờng hợp tại thời điểm thụ lý đơn yêu cầu giải quyết tuyên bố phá sản đã có nhiều con nợ ngừng hoạt động, hoàn toàn không còn khả năng phục hồi nhƣng do Luật quy định, thẩm phán vẫn phải tuần tự thực hiện các quy định của thủ tục phục hồi. Điều này chỉ làm kéo dài thời gian vô ích, không có ý nghĩa gì cả. Điểm tiến bộ đƣợc khá nổi bật trong Luật phá sản 2004 chính là những quy định về mối quan hệ đặc thù giữa các thủ tục cấu thành trong thủ tục phá sản. Điều này cho phép Tòa án giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản một cách uyển chuyển tùy thuộc vào những tình huống cụ thể. Tòa án có thể quyết định tuyên bố phá sản với con nợ ngay mà không cần thụ lý đơn yêu cầu tuyên bố phá sản (khoản 1 Điều 87 Luật phá sản 2004: Trong thời hạn ba mƣơi ngày, kể từ ngày hết thời hạn nộp tiền tạm ứng phí phá sản do Tòa án ấn định, chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản không còn tiền và Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 5 - tài sản khác để nộp tiền tạm ứng phí phá sản thì Toà án ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản). Hoặc sau khi thụ lý (khoản 2 Điều 87: Sau khi thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản và nhận các tài liệu, giấy tờ do các bên có liên quan gửi đến, Toà án ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản, nếu doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản không còn tài sản hoặc còn nhƣng không đủ để thanh toán phí phá sản.) hoặc khi đình chỉ thủ tục thanh lý tài sản (Điều 86: Thẩm phán ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản đồng thời với việc ra quyết định đình chỉ thủ tục thanh lý tài sản). Thủ tục phục hồi không còn là một thủ tục bắt buộc trƣớc thủ tục thanh lý tài sản trong tiến trình giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản. Không những thế, khi mà nhiệm vụ của thủ tục này không thể thực hiện đƣợc hoặc thực hiện không thành công thì có thể chuyển đổi sang thủ tục thanh lý tài sản ngay (Điều 79, 80). Khi xem xét về phá sản cũng cần phân biệt sự giống và khác nhau giữa phá sản và giải thể: * Giống nhau: -Doanh nghiệp ngừng hoạt động sản xuất kinh doanh -Bị thu hồi con dấu và giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh -Phải thực hiện các nghĩa vụ tài sản * Khác nhau:  Phá sản doanh nghiệp - Phá sản khi doanh nghiệp không có khả năng thanh toán đƣợc các khoản nợ đến hạn khi chủ nợ có yêu cầu thì coi là lâm vào tình trạng phá sản. - Phá sản theo quyết định của Tòa án (Nói cách khác giải thể doanh nghiệp thực hiện theo trình tự thủ tục của luật doanh nghiệp, phá sản thực hiện theo trình tự thủ tục của luật phá sản). - Phá sản sẽ chuyển quyền điều hành cho một ủy ban tạm thời quản lý để giải quyết tình trạng công nợ trên cơ sở phân chia toàn bộ tài sản của doanh nghiệp sau khi thanh lý một cách hợp lý cho tất cả các chủ nợ liên quan trong giới hạn của số tài sản đó. - Chủ doanh nghiệp sau khi phá sản hầu nhƣ không có quyền gì liên quan đến tài sản của doanh nghiệp. - Giám đốc doanh nghiệp phá sản phải ngừng giữ chức giám đốc ở một doanh nghiệp khác ít nhất là hai năm.  Giải thể doanh nghiệp Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 6 - - Giải thể xuất phát chủ yếu từ ý chí chủ quan của chủ sở hữu Doanh nghiệp tƣ nhân, tất cả các thành viên hợp danh (Công ty hợp danh), Hội đồng thành viên, chủ sở hữu Công ty (Công ty TNHH), Đại hội đồng cổ đông (Công ty cổ phần) khi doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, không tìm đƣợc hƣớng đi mới. - Giải thể theo quyết định của chủ Doanh nghiệp (Doanh nghiệp tƣ nhân), tất cả các thành viên hợp danh ( Công ty hợp danh), Hội đồng thành viên, chủ sở hữu Công ty (Công ty TNHH), Đại hội đồng cổ đông (Công ty cổ phần). - Doanh nghiệp giải thể chỉ đơn thuần là giải quyết dứt điểm tình trạng công nợ, Thanh lý tài sản chia cho các cổ đông, trả giấy phép. - Doanh nghiệp giải thể sau khi thực hiện xong các nghĩa vụ tài sản vẫn có thể chuyển sang một ngành nghề kinh doanh khác nếu có thể. - Giám đốc doanh nghiệp giải thể có thể đứng ra thành lập, điều hành công ty mới. B. Giải quyết việc phá sản theo pháp luật hiện hành (thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp) I.Những đối tượng có quyền và nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp: *Đối tƣợng có quyền: -Chủ nợ có bảo đảm một phần: là chủ nợ có khoản nợ đƣợc bảo đảm bằng tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc của ngƣời thứ ba mà giá trị tài sản bảo đảm ít hơn khoản nợ đó. -Chủ nợ không có bảo đảm: là chủ nợ có khoản nợ không bảo đảm bằng tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc ngƣời thứ ba. -Người lao động: Trong trƣờng hợp doanh nghiệp, hợp tác xã không trả đƣợc lƣợng, các khoản nợ khác cho ngƣời lao động và nhận thấy doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản thì đại diện Công đoàn hoặc đại diện ngƣời lao động (nơi chứa có tổ chức Công đoàn) có quyền nộp đơn yêu cầu giải quyết việc tuyên bố phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã. -Đối với công ty hợp danh: Theo điều 18 Luật phá sản (khi nhận thấy công ty hợp danh lâm vào tình trạng phá sản thì thành viên hợp danh có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty hợp danh). Điều 18. Quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của thành viên hợp danh 1. Khi nhận thấy công ty hợp danh lâm vào tình trạng phá sản thì thành viên hợp danh có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty hợp danh đó. Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 7 - 2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn yêu cầu đƣợc thực hiện theo quy định tại Điều 15 của Luật này. -Đối với Doanh nghiệp nhà nƣớc: Theo điều 16 luật phá sản (khi nhận thấy doanh nghiệp nhà nƣớc lâm vào tình trạng phá sản mà doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì đại diện chủ sở hữu của doanh nghiệp có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp). Điều 16. Quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của chủ sở hữu doanh nghiệp nhà nƣớc 1. Khi nhận thấy doanh nghiệp nhà nƣớc lâm vào tình trạng phá sản mà doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì đại diện chủ sở hữu của doanh nghiệp có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp đó. 2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn yêu cầu đƣợc thực hiện theo quy định tại Điều 15 của Luật này. -Đối với công ty Cổ phần: Theo điều 17 Luật phá sản (khi nhận thấy công ty cổ phần lâm vào tình trạng phá sản thì cổ đông hoặc nhóm cổ đông có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo quy định của điều lệ công ty). Điều 17. Quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của các cổ đông công ty cổ phần 1. Khi nhận thấy công ty cổ phần lâm vào tình trạng phá sản thì cổ đông hoặc nhóm cổ đông có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo quy định của điều lệ công ty; nếu điều lệ công ty không quy định thì việc nộp đơn đƣợc thực hiện theo nghị quyết của đại hội cổ đông. Trƣờng hợp điều lệ công ty không quy định mà không tiến hành đƣợc đại hội cổ đông thì cổ đông hoặc nhóm cổ đông sở hữu trên 20% số cổ phần phổ thông trong thời gian liên tục ít nhất 6 tháng có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty cổ phần đó. 2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn yêu cầu đƣợc thực hiện theo quy định tại Điều 15 của Luật này, trừ các giấy tờ, tài liệu quy định tại các điểm d, đ và e khoản 4 Điều 15 của Luật này. *Đối với nghĩa vụ: Theo điều 15 Luật phá sản (khi nhận thấy doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản thì chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã có nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã). Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 8 - Điều 15. Nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản: 1. Khi nhận thấy doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản thì chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã có nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã đó. 2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải có các nội dung chính sau đây: a) Ngày, tháng, năm làm đơn; b) Tên, địa chỉ của doanh nghiệp, hợp tác xã; c) Căn cứ của việc yêu cầu mở thủ tục phá sản. 3. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải đƣợc gửi cho Toà án có thẩm quyền quy định tại Điều 7 của Luật này. 4. Phải nộp kèm theo đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản các giấy tờ, tài liệu sau đây: a) Báo cáo tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã, trong đó giải trình nguyên nhân và hoàn cảnh liên quan đến tình trạng mất khả năng thanh toán; nếu doanh nghiệp là công ty cổ phần mà pháp luật yêu cầu phải đƣợc kiểm toán thì báo cáo tài chính phải đƣợc tổ chức kiểm toán độc lập xác nhận; b) Báo cáo về các biện pháp mà doanh nghiệp, hợp tác xã đã thực hiện, nhƣng vẫn không khắc phục đƣợc tình trạng mất khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn; c) Bảng kê chi tiết tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã và địa điểm nơi có tài sản nhìn thấy đƣợc; d) Danh sách các chủ nợ của doanh nghiệp, hợp tác xã trong đó ghi rõ tên, địa chỉ của các chủ nợ; ngân hàng mà chủ nợ có tài khoản; các khoản nợ đến hạn có bảo đảm và không có bảo đảm; các khoản nợ chƣa đến hạn có bảo đảm và không có bảo đảm; đ) Danh sách những ngƣời mắc nợ của doanh nghiệp, hợp tác xã trong đó ghi rõ tên, địa chỉ của họ; ngân hàng mà họ có tài khoản; các khoản nợ đến hạn có bảo đảm và không có bảo đảm; các khoản nợ chƣa đến hạn có bảo đảm và không có bảo đảm; e) Danh sách ghi rõ tên, địa chỉ của các thành viên, nếu doanh nghiệp mắc nợ là một công ty có các thành viên liên đới chịu trách nhiệm về những khoản nợ của doanh nghiệp; g) Những tài liệu khác mà Toà án yêu cầu doanh nghiệp, hợp tác xã phải cung cấp theo quy định của pháp luật. Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 9 - 5. Trong thời hạn ba tháng, kể từ khi nhận thấy doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản, nếu chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã không nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật. II. Cơ quan có thẩm quyền giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp và thủ tục tuyên bố phá sản: Thẩm quyền của tòa án:. Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng nhận đơn và giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp đƣợc thành lập và hoạt động theo Luật doanh nghiệp; Hợp tác xã theo Luật hợp tác xã đã đăng ký kinh doanh tại cơ quan đăng ký kinh doanh thành phố. Toà án nhân dân huyện, quận có thẩm quyền nhận đơn và giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với hợp tác xã đã đăng ký kinh doanh tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện, quận đó. Những ngƣời có quyền nộp đơn: - Chủ nợ - Ngƣời lao động trong trƣờng hợp doanh nghiệp, hợp tác xã không trả đƣợc lƣơng, các khoản nợ khác cho ngƣời lao động. - Chủ sở hữu doanh nghiệp nhà nƣớc - Các cổ đông công ty cổ phần - Thành viên hợp danh công ty hợp danh. Những ngƣời có nghĩa vụ nộp đơn: - Doanh nghiệp, Hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản. ▪ Hồ sơ cần thiết: I. Người nộp đơn là chủ nợ Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải có các nội dung chính sau đây: a) Ngày, tháng, năm làm đơn; b) Tên, địa chỉ của ngời làm đơn; c) Tên, địa chỉ của doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản; d) Các khoản nợ không có bảo đảm hoặc có bảo đảm một phần đến hạn mà không đợc doanh nghiệp, hợp tác xã thanh toán; đ) Quá trình đòi nợ; e) Căn cứ của việc yêu cầu mở thủ tục phá sản. II. Người nộp đơn là người lao động Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 10 - 1. Đại diện cho ngƣời lao động đƣợc cử hợp pháp sau khi đƣợc quá nửa số ngƣời lao động trong doanh nghiệp, hợp tác xã tán thành bằng cách bỏ phiếu kín hoặc lấy chữ ký; đối với doanh nghiệp, hợp tác xã quy mô lớn, có nhiều đơn vị trực thuộc thì đại diện cho ngƣời lao động đƣợc cử hợp pháp phải đựơc quá nửa số ngƣời đƣợc cử làm đại diện từ các đơn vị trực thuộc tán thành. 2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải có các nội dung chính sau đây: a) Ngày, tháng, năm làm đơn; b) Tên, địa chỉ của ngừơi làm đơn; c) Tên, địa chỉ của doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản; d) Số tháng nợ tiền lƣơng, tổng số tiền lƣơng và các khoản nợ khác mà doanh nghiệp, hợp tác xã không trả đƣợc cho ngƣời lao động; đ) Căn cứ của việc yêu cầu mở thủ tục phá sản. III. Người nộp đơn là doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản 1. Khi nhận thấy doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản thì chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã có nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã đó. 2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải có các nội dung chính sau đây: a) Ngày, tháng, năm làm đơn; b) Tên, địa chỉ của doanh nghiệp, hợp tác xã; c) Căn cứ của việc yêu cầu mở thủ tục phá sản. 3. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải đƣợc gửi cho Toà án có thẩm quyền quy định tại Điều 7 của Luật phá sản. 4. Phải nộp kèm theo đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản các giấy tờ, tài liệu sau đây: a) Báo cáo tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã, trong đó giải trình nguyên nhân và hoàn cảnh liên quan đến tình trạng mất khả năng thanh toán; nếu doanh nghiệp là công ty cổ phần mà pháp luật yêu cầu phải đƣợc kiểm toán thì báo cáo tài chính phải đựơc tổ chức kiểm toán độc lập xác nhận; b) Báo cáo về các biện pháp mà doanh nghiệp, hợp tác xã đã thực hiện, nhƣng vẫn không khắc phục đƣợc tình trạng mất khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn; Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 11 - c) Bảng kê chi tiết tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã và địa điểm nơi có tài sản nhìn thấy đƣợc (mẫu 1). d) Danh sách các chủ nợ của doanh nghiệp, hợp tác xã trong đó ghi rõ tên, địa chỉ của các chủ nợ; ngân hàng mà chủ nợ có tài khoản; các khoản nợ đến hạn có bảo đảm và không có bảo đảm; các khoản nợ chƣa đến hạn có bảo đảm và không có bảo đảm (mẫu 2). đ) Danh sách những ngƣơì mắc nợ của doanh nghiệp, hợp tác xã trong đó ghi rõ tên, địa chỉ của họ; ngân hàng mà họ có tài khoản; các khoản nợ đến hạn có bảo đảm và không có bảo đảm; các khoản nợ chƣa đến hạn có bảo đảm và không có bảo đảm (mẫu 3). e) Danh sách ghi rõ tên, địa chỉ của các thành viên, nếu doanh nghiệp mắc nợ là một công ty có các thành viên liên đới chịu trách nhiệm về những khoản nợ của doanh nghiệp; g) Những tài liệu khác mà Toà án yêu cầu doanh nghiệp, hợp tác xã phải cung cấp theo quy định của pháp luật. IV. Người nộp đơn là chủ sở hữu doanh nghiệp nhà nước 1. Khi nhận thấy doanh nghiệp nhà nƣớc lâm vào tình trạng phá sản mà doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì đại diện chủ sở hữu của doanh nghiệp có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp đó. 2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn yêu cầu đƣợc thực. V. Người nộp đơn là các cổ đông công ty cổ phần 1. Khi nhận thấy công ty cổ phần lâm vào tình trạng phá sản thì cổ đông hoặc nhóm cổ đông có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo quy định của điều lệ công ty; nếu điều lệ công ty không quy định thì việc nộp đơn đƣợc thực hiện theo nghị quyết của đại hội cổ đông. Trƣờng hợp điều lệ công ty không quy định mà không tiến hành đƣợc đại hội cổ đông thì cổ đông hoặc nhóm cổ đông sở hữu trên 20% số cổ phần phổ thông trong thời gian liên tục ít nhất 6 tháng có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty cổ phần đó. 2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn yêu cầu đƣợc thực hiện nhƣ mục III, trừ các giấy tờ, tài liệu điểm d, đ và e . VI. Người nộp đơn là thành viên công ty hợp danh 1. Khi nhận thấy công ty hợp danh lâm vào tình trạng phá sản thì thành viên hợp danh có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty hợp danh đó. 2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn yêu cầu đợc thực hiện: ▪ Thời gian giải quyết: - Ra quyết định mở hoặc không mở thủ tục phá sản: 30 ngày kể từ ngày toà án thụ lý hồ sơ. Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 12 - - Niêm yết danh sách chủ nợ, ngƣời mắc nợ: 60 ngày kể từ ngày toà án ra quyết định mở thủ tục phá sản. - Khiếu nại và giải quyết khiếu nại danh sách chủ nợ: 15 ngày kể từ ngày niêm yết. - Hội nghị chủ nợ: 15 ngày kể từ ngày khoá sổ danh sách chủ nợ. ▪ Địa điểm tiếp nhận: - Tổ thụ lý, Văn phòng TAND ĐỊA PHƢƠNG III.Hội nghị chủ nợ: Hội nghị chủ nợ là cơ quan quyền lực cao nhất của các chủ nợ do Tòa án triệu tập và chủ trì. Hội nghị này đƣợc lập ra nhằm giúp cho các chủ nợ và doanh nghiệp có cơ hội đàm phán với nhau để đi đến vấn đề thanh toán ổn thỏa: có 2 trƣờng hợp - Phục hồi: nếu hội nghị chủ nợ lần thứ nhất thông qua nghị quyết đồng ý với giải pháp tổ chức lại hoạt động kinh doanh , kế hoạch thanh toán nợ cho các chủ nợ thì doanh nghiệp sẽ đƣợc hoạt động trong tối đa 3 năm có sự giám sát của chủ nợ. Thẩm phán sẽ ra quyết định công nhận nghị quyết của hội nghị chủ nợ.Nghị quyết này có hiệu lực đối với tất cả các bên có liên quan. Sau 3 năm , nếu doanh nghiệp hoàn tất nợ đúng hạn thì doanh nghiệp đó tiếp tục hoạt động. - Thanh lý tài sản của doanh nghiệp: nếu nghị quyết của hội nghị chủ nợ không đồng ý cho doanh nghiệp cơ hội phục hồi hoặc hội nghị chủ nợ không thành thì Tòa sẽ quyết định mở thủ tục thanh lý tài sản. Thứ tự thanh lý tài sản nhƣ sau: + Các khoản phí , lệ phí , chi phí phá sản + Các khoản lƣơng , trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật và hợp đồng + Các khoản nợ không có bảo đảm trả cho các chủ nợ trong danh sách chủ nợ + Phần còn lại là của chủ doanh nghiệp( thông thƣờng là không còn). IV.Hoà giải và giải pháp tổ chức lại hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp *Hòa giải: Hòa giải là phƣơng thức giải quyết tranh chấp với sự tham gia của bên thứ ba làm trung gian để hỗ trợ, thuyết phục các bên tranh chấp tìm kiếm các giải pháp nhằm loại trừ tranh chấp đã phát sinh. Việc giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản liên quan đến nhiều vấn đề của doanh nghiệp, từ giải quyết quan hệ vay - nợ giữa chủ nợ và doanh nghiệp, đến quan hệ lao động, đất đai, hợp đồng... và các tranh chấp khác liên quan đến con nợ. Song phá sản chƣa đƣợc coi là một vụ án, và chƣa Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 13 - đƣợc tiến hành nhƣ một thủ tục tố tụng đặc biệt. Mối quan hệ giữa Luật Phá sản doanh nghiệp với các luật liên quan nhƣ Luật Doanh nghiệp, Luật Thƣơng mại, luật về thi hành án, Bộ luật Lao động, Luật Đất đai... chƣa đƣợc làm rõ. Thậm chí giữa các luật còn có điểm thiếu thống nhất. Thí dụ: Luật Thƣơng mại quy định thƣơng nhân (bao gồm pháp nhân, cá nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác) có quyền tuyên bố phá sản, nhƣng Luật Phá sản chỉ quy định việc phá sản doanh nghiệp. Hiện tại, pháp luật quy định tòa án chỉ thụ lý giải quyết phá sản khi doanh nghiệp bị mất khả năng thanh toán nợ đến hạn do 2 nguyên nhân: thua lỗ, hoặc rơi vào trƣờng hợp bất khả kháng. Luật hiện hành quy định chỉ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời sau khi tòa đã mở thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản. Nhƣng việc tẩu tán tài sản có thể diễn ra ngay sau khi con nợ hoặc chủ nợ nộp đơn khởi kiện. V.Tuyên bố phá sản doanh nghiệp và phân chia giá trị tài sản của doanh nghiệp Tài sản phá sản là tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản đƣợc xác định từ thời điểm tòa án thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản. Tuy nhiên để bảo vệ quyền lợi của các chủ nợ trƣớc những hành vi bất hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã đã thực hiện, thời điểm xác định tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xa lâm vào tình trạng phá sản có thể đƣợc đẩy lên ở thời điểm 3 tháng trƣớc ngày tòa án thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản. VI.Thi hành quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp *Quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản: 1/Thẩm phán ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản đồng thời với việc ra quyết định đình chỉ thủ tục thanh lý tài sản. Đây là thủ tục phá sản bình thƣờng. 2/ Trong thời hạn ba mƣơi ngày, kể từ ngày hết thời hạn nộp tiền tạm ứng phí phá sản do Tòa án ấn định, chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản không còn tiền và tài sản khác để nộp tiền tạm ứng phí phá sản thì Toà án ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản. Đây là thủ tục phá sản đặc biệt. 3/ Sau khi thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản và nhận các tài liệu, giấy tờ do các bên có liên quan gửi đến, Toà án ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản, nếu doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản không còn tài sản hoặc còn nhƣng không đủ để thanh toán phí phá sản. Đây là thủ tục phá sản đặc biệt. Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 14 - Ở trƣờng hợp 2 và 3 là dành cho những doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản đã hoàn toàn không còn tài sản hoặc còn tài sản nhƣng không đủ nộp tiền tạm ứng phí phá sản hay không đủ để thanh toán phí phá sản. Những trƣờng hợp này tòa án áp dụng thủ tục rút gọn để tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản nhằm chấm dứt sự tồn tại nhằm chấm dứt sự tồn tại của doanh nghiệp, hợp tác xã về phƣơng diện pháp lý cũng nhƣ kết thúc việc nợ nần trong vụ việc phá sản. C. Kết luận I/ Thực tiễn phá sản doanh nghiệp ở nước ta Một doanh nghiệp khi đã có đầy đủ dấu hiệu của phá sản thiết nghĩ cũng nên nhanh chóng xử lý theo luật, nhằm hạn chế những tổn thất rủi ro cho các nhà đầu tƣ vào doanh nghiệp, hạn chế những tác đông xấu mang tính phản ứng dây chuyền lên toàn bộ nền kinh tế.Nợ, cấu trúc vốn và vấn đề phá sản của doanh nghiệp. Trên thực tế sử dụng nợ không những đáp ứng cho nhu cầu hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mà đối với quản trị tài chính doanh nghiệp thì đây còn là một vấn đề mang tính “nghệ thuật” trong việc họach định cấu trúc vốn nhằm đạt tới mục tiêu tối đa hoá giá trị doanh nghiệp với những phân tích để hƣởng lợi ích từ tấm chắn thuế. Một doanh nghiệp nên gia tăng nợ cho đến khi giá trị từ hiện giá của tấm chắn thuế vừa đủ để dƣợc bù trừ bằng gia tăng trong hiện giá của các chi phí kiệt quệ tài chính. Đôi khi kiệt quệ tài chính có thể đƣa đến tình trạng phá sản, nhƣng đôi khi nó chỉ có nghĩa là công ty đang gặp khó khăn, rắc rối về tài chính tạm thời. Ở các mức nợ trung bình, xác suất kiệt quệ tài chính không đáng kể, và chi phí kiệt quệ tài chính khá nhỏ làm cho lợi thế của tấm chắn thuế trở nên vƣợt trội. Nhƣng tại một thời điểm nào đó, kiệt quệ tài chính sẽ tăng nhanh với việc doanh nghiệp vay nợ thêm; chi phí kiệt quệ tài chính cũng lớn lên nhanh chóng, làm cho lợi ích thu đƣợc từ tấm chắn thuế của vay nợ giảm đi và cuối cùng biến mất. Khi một doanh nghiệp sử dụng nợ cũng đồng nghĩa với những rủi ro về tài chính. Một doanh nghiệp có tỷ lệ nợ cao đôi khi rơi vào tình trạng “thiếu tự tin”, thận trọng quá mức khi thực hiện quyết định đầu tƣ, dễ bỏ qua những cơ hội đầu tƣ tốt, đi ngƣợc lại tiêu chí tối đa hoá giá trị doanh nghiệp. Một vấn đề khác của doanh nghiệp khi sử dụng cấu trúc vốn thâm dụng nợ đó chính là tình trạng đầu tƣ kém hiệu quả, đầu tƣ không vì mục tiêu tối đa hoá giá trị doanh nghiệp, hậu quả tất yếu là doanh nghiệp sẽ nhanh chóng rơi vào tình trạng khó khăn trong thực hiện các nghĩa vụ nợ. Tại Việt Nam quản trị tài chính trong các doanh nghiệp có những lúc bị xem nhẹ. Việc lựa chọn nguồn vốn đáp ứng cho nhu cầu hoạt động kinh Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 15 - doanh đôi khi đƣợc hình thành một cách tự phát, không dựa trên những nguyên lý cơ bản của một chiến lƣợc quản trị tài chính hiện đại, kết hợp với tình trạng đầu tƣ tràn lan kém hiệu quả và không đúng sở trƣờng và chức năng hoạt động nhƣ: chứng khoán, địa ốc trong bối cảnh biến động khó lƣờng của những thị trƣờng này thì tình trạng thua lỗ khó có thể tránh khỏi. Từ thực tế đó tình hình nợ và nợ xấu tại các doanh nghiệp đã và đang phát sinh khó có thể kiểm soát. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên tại các doanh nghiệp đặc biệt là doanh nghiệp nhà nƣớc nhƣ: Tính kém minh bạch trong công bố thông tin, năng lực yếu kém , sự thiếu trách nhiệm … dẫn tới tình trạng các nhà quản lý doanh nghiệp đã đƣa ra các quyết định đầu tƣ kém hiệu quả và kết quả là tình trạng nợ chồng lên nợ nhƣ đã trình bày ở trên. Theo chúng tôi cần phải đánh giá tình trạng nợ tại các doanh nghiệp một cách toàn diện, chặt chẽ và nghiêm túc để có thể kiểm soát thời điểm doanh nghiệp bắt đầu rơi vào tình trạng khó khăn trong việc thực hiện các nghĩa vụ nợ hay nói một cách khác là khi doanh nghiệp rơi vào tình trạng khánh kiệt tài chính để doanh nghiệp có biện pháp tái cấu trúc đƣa doanh nghiệp thoát khỏit tình trạng khánh kiệt tài chính, tránh đƣợc khả năng phá sản có thể xảy ra. Ngƣợc lại nếu không thể vƣợt qua tình trạng này nên mạnh dạn áp dụng biện pháp phá sản nhằm hạn chế những tổn thất rủi ro cho các nhà đầu tƣ vào doanh nghiệp, hạn chế những tác động xấu mang tính phản ứng dây chuyền lên toàn bộ nền kinh tế, đặc biệt là trong giai đoạn nhạy cảm của nền kinh tế hiện nay Bất kỳ doanh nghiệp nào khi sử dụng nợ cũng có thể lâm vào tình trạng phá sản nếu doanh nghiệp không sớm nhận ra và không có biện pháp tái cấu trúc tài chính kịp thời; mặt khác tại Việt Nam suy nghĩ và chấp nhận phá sản chƣa phải là vấn đề luôn đƣợc các nhà quản trị doanh nghiệp dễ dàng chấp nhận. Pháp luật phá sản là bộ phận cấu thành không thể thiếu của pháp luật kinh doanh để giải quyết mối quan hệ nợ nần trong hoàn cảnh đặc biệt: khi doanh nghiệp lâm vào tình trạng khánh kiệt tài chính không thể phục hồi. Thủ tục phá sản thƣờng chỉ đƣợc biết đến nhƣ một thủ tục đòi nợ tập thể, trong đó vấn đề trọng tâm là bảo vệ và đảm bảo công bằng cho các chủ nợ. Quyền lợi của doanh nghiệp bị phá sản chỉ là vấn đề đƣợc cân nhắc phụ thuộc vào tâm điểm đó, thậm chí pháp luật phá sản còn trừng phạt đối với chủ thể này. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trƣờng, các nhà lập pháp cũng nhận thức rằng kinh doanh là hoạt động chứa đựng tính rủi ro nên các con nợ cần đƣợc đối xử khoan dung hơn. Mặt khác, tuy lợi ích của chủ nợ và doanh nghiệp phá sản có vẻ đối lập nhƣng chúng lại có mối Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 16 - quan hệ mang tính tƣơng hỗ. Vì thế, pháp luật phá sản hiện đại không chỉ đặt mục tiêu bảo vệ quyền lợi cho các chủ nợ mà đồng thời cũng bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản. Thủ tục phá sản còn đƣợc xem là một cơ hội để các doanh nghiệp mắc nợ có thể đƣợc phục hồi. Luật phá sản 2004 ra đời đƣợc đánh giá nhƣ là một cố gắng của các nhà lập pháp Việt Nam trong việc nâng cao hiệu quả điều chỉnh của pháp luật đối với tình trạng phá sản doanh nghiệp bằng việc khắc phục những hạn chế bất cập của Luật phá sản doanh nghiệp 1993, bổ sung những nội dung mới trên cơ sở tổng kết thực tiễn 9 năm áp dụng Luật phá sản doanh nghiệp 1993, tham khảo kinh nghiệm nƣớc ngoài, thể chế hóa chính sách của Đảng và Nhà nƣớc trong giai đoạn phát triển mới của đất nƣớc. II/ Một số kiến nghị của bản thân góp phần hoàn thiện pháp luật phá sản doanh nghiệp Để Luật phá sản thực sự đi vào cuộc sống cần khắc phục những vấn đề sau: Thứ nhất, khái niệm phá sản vẫn chƣa triệt để. Điều 3 Luật phá sản 2004 không quy định rõ số nợ và thời gian quá hạn không thực hiện nghĩa vụ thanh toán của con nợ. Vì vậy về hình thức, con nợ chỉ cần mắc nợ số tiền là 1.000 đồng và quá hạn thanh toán 1 ngày sau khi chủ nợ có đơn yêu cầu đòi nợ cũng có thể bị xem là lâm vào tình trạng phá sản. Điều này có thể dẫn đến sự lạm dụng quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản từ phía các chủ nợ. Kinh nghiệm một số nƣớc khi xây dựng khái niệm phá sản theo trƣờng phái định lƣợng thì thƣờng có quy định về số nợ cụ thể, về thời hạn trễ thanh toán nợ từ phía con nợ sau khi chủ nợ có yêu cầu đòi nợ. Thứ hai, về các loại chủ nợ, Luật chỉ phân biệt chủ nợ có đảm bảo, chủ nợ không đảm bảo, chủ nợ có đảm bảo một phần (điều 6). Các chủ nợ khác nhau thì có địa vị pháp lý khác nhau trong thủ tục phá sản. Chủ nợ có đảm bảo và chủ nợ không có đảm bảo có quyền và nghĩa vụ khác nhau trong quá trình tham gia vào thủ tục phá sản. Về nguyên tắc, Luật phá sản 2004 đã thể hiện tinh thần bảo vệ lợi ích của chủ nợ có đảm bảo triệt để hơn so với chủ nợ không có đảm bảo. Tuy nhiên một số quy định của Luật phá sản 2004 lại không phù hợp với tinh thần chủ đạo đó. Cụ thể, ngay từ khi có quyết định thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì quyền đƣợc thanh toán nợ đến hạn của chủ nợ có đảm bảo đã bị hạn chế, bị tạm đình chỉ cho đến khi có quyết định thanh lý tài sản (điều 27, điều 35), trừ khi trƣờng hợp đƣợc tòa án cho phép. Trong khi đó các chủ nợ không có đảm bảo vẫn có thể đƣợc thanh toán các khoản nợ đến hạn của mình sau khi có quyết định thụ lý đơn yêu cầu mở Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 17 - thủ tục phá sản. Việc thanh toán các khoản nợ không có đảm bảo chỉ bị cấm sau khi có quyết định mở thủ tục phá sản (điều 31). Chủ nợ có khả năng bù trừ nghĩa vụ với doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản cũng có lợi thế hơn chủ nợ có bảo đảm. Theo điều 48 chủ nợ này có quyền thỏa thuận với doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản để thực hiện việc bù trừ và không có bất kỳ sự hạn chế nào của Luật, không chịu sự giám sát của thẩm phán. Rõ ràng điều này là không hợp lý. Ngoài chủ nợ có bảo đảm, chủ nợ không có bảo đảm, chủ nợ có bảo đảm một phần, còn một loại chủ nợ nữa mà Luật không đề cập đến mặc dù sự hiện diện của loại chủ nợ này trong thủ tục phá sản là hoàn toàn hiện thực và chủ nợ này có quyền đặc trƣng của mình. Đó là chủ nợ mới – chủ nợ xuất hiện trên cơ sở các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp sau khi có quyết định mở thủ tục phá sản. Luật đề cập đến các khoản nợ mới (Điều 31) nhƣng Luật lại không nói về chủ nợ mới. Luật thừa nhận sau khi có quyết định mở thủ tục phá sản mọi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp vẫn tiến hành bình thƣờng nhƣng phải chịu giám sát, kiểm tra của Thẩm phán, Tổ quản lý tài sản (Điều 30). Điều này có nghĩa là doanh nghiệp có thể giao kết hợp đồng mới – xuất hiện những chủ nợ mới, các khoản nợ mới. Đây cũng là điểm không chặt chẽ của Luật 2004. Về lý thuyết, chủ nợ mới – khác với các chủ nợ cũ (những chủ nợ xuất hiện trên cơ sở các hợp đồng giao kết trƣớc khi có quyết định mở thủ tục phá sản) luôn có quyền đƣợc ƣu tiên thanh toán trong mọi trƣờng hợp. Chỉ có nhƣ vậy các quy định của Luật về thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mới có tính khả thi. Nếu không có sự bảo đảm của Luật về quyền ƣu tiên thanh toán thì không một chủ nợ nào lại giao kết hợp đồng với một con nợ đã có quyết định mở thủ tục phá sản và mọi cố gắng phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp lâm vào tình trạng khánh kiệt tài chính chỉ là mong muốn không có tính khả thi. Quyền ƣu tiên thanh toán của chủ nợ mới cần đƣợc thừa nhận trong cả thủ tục thanh lý tài sản. Một vấn đề đƣợc đặt ra: Các chủ nợ mới có quyền tham gia vào danh sách chủ nợ hay không? Câu hỏi này không đƣợc trả lời rõ ràng trong Luật. Các chủ nợ có đảm bảo mặc dù có quyền ƣu tiên thanh toán nhƣng vẫn phải có tên trong danh sách chủ nợ để có quyền đòi nợ, có quyền tham gia vào hội nghị chủ nợ. Theo lôgíc này thì các chủ nợ mới cũng phải có tên trong danh sách chủ nợ. Tuy nhiên yêu cầu này có một số khó khăn. Vấn đề là danh sách chủ nợ đƣợc lập trong thời hạn 75 ngày kể từ ngày cuối cùng đăng báo quyết định của tòa án mở thủ tục phá sản. Sau 13 ngày niêm yết và giải quyết khiếu nại nếu có thì danh sách này đƣợc đóng lại. Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 18 - Trong khi đó doanh nghiệp có quyết định mở thủ tục phá sản vẫn tồn tại, vẫn hoạt động kinh doanh, vẫn phải ký kết các giao dịch mới, có các chủ nợ mới và chỉ chấm dứt hoạt động kinh doanh khi có quyết định thanh lý tài sản (Điều 82). Để giải quyết khó khăn này, Luật cần quy định khả năng bổ sung danh sách chủ nợ trong trƣờng hợp cần thiết. III/ Hậu quả pháp lý của quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp và vấn đề xử lý vi phạm Nếu căn cứ vào tính chất của vụ phá sản, có hai loại Phá sản về hiệu quả kinh tế và Phá sản về tài chính: 1) Phá sản về hiệu quả kinh tế là tình trạng các khoản lợi nhuận ròng thu đƣợc từ hoạt động kinh doanh không tƣơng xứng với vốn đầu tƣ đã bỏ ra. Mức lợi nhuận tƣơng xứng ở đây đƣợc hiểu là mức lợi nhuận cơ hội tƣơng ứng với mức rủi ro của cuộc đầu tƣ đó. Một doanh nghiệp có thể bị lâm vào tình trạng phá sản về hiệu quả kinh tế ngay cả trong trƣờng hợp doanh nghiệp đó không có bất cứ món nợ nào. Bởi lẽ, đối tƣợng chính đƣợc đề cập trong hình thức phá sản này là lợi nhuận kinh doanh đƣợc đo lƣờng độc lập với chi phí trả lãi vay của doanh nghiệp; 2) Phá sản về tài chính đƣợc dùng để chỉ một doanh nghiệp bị lâm vào tình trạng không đƣợc thực hiện các nghĩa vụ trả nợ mà nó đã cam kết với các chủ nợ theo đúng kỳ hạn. Một doanh nghiệp bị thua lỗ liên tục trong kinh doanh (phá sản về hiệu quả kinh tế) sẽ bị gánh nặng nợ nần chồng chất và sẽ dẫn tới tình trạng bị phá sản về tài chính. Nếu căn cứ vào nguyên nhân phá sản, có Phá sản trung thực và Phá sản man trá. Phá sản trung thực là hậu quả khách quan và trực tiếp của tình trạng không thích ứng của doanh nghiệp mắc nợ trƣớc các đòi hỏi khắt khe và nghiệt ngã của thƣơng trƣờng Tức là việc phá sản xuất phát từ những nguyên nhân khách quan nhƣ thiên tai, địch hoạ, khủng hoảng kinh tế, chiến tranh, chênh lệch tỷ giá hối đoái… Phá sản man trá hoàn toàn là hậu quả của những thủ đoạn, hành vi gian dối, có sự sắp đặt từ trƣớc của chủ doanh nghiệp mắc nợ lợi dụng cơ chế phá sản để chiếm đoạt tài sản của các chủ nợ. Chẳng hạn, con nợ gian lận trong việc ký kết các hợp đồng chuyển giao tài sản, báo cáo sai hoặc đƣa ra những thông tin không trung thực... Đây là một hành vi cạnh tranh nguy hiểm và vì vậy thƣờng đƣợc xử lý rất nghiêm khắc về mặt hình sự. Nhƣ vậy, phá sản với tính cách là một hiện tƣợng xã hội tiêu cực cần đƣợc hạn chế và ngăn chặn đến mức tối đa. Để hạn chế các tác động tiêu cực, phá sản cần phải đƣợc coi là sự lựa chọn cuối cùng và duy nhất của chính phủ đối với doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản. Yêu cầu này cần phải đƣợc thể hiện một cách nhất quán trong pháp luật phá sản qua các nội dung nhƣ: tiêu chí xác định một doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 19 - sản, vấn đề hồi phục doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản, thứ tự ƣu tiên thanh toán các khoản nợ khi tuyên bố phá sản… KẾT LUẬN Đối với chúng em Luật phá sản còn quá mới mẻ, chúng em chỉ biết tìm hiểu những gì mà chúng em có thể biết đựơc. Luật phá sản của nƣớc ta còn quá nhiều thủ tục cần phải rút ngắn thời gian. Trong Luật PS DN cần có thủ tục “phá sản rút gọn” hoặc thủ tục thanh lý đặc biệt đối với những trƣờng hợp có khoản nợ không lớn, con nợ tự nguyện nộp đơn, vụ việc đơn Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 20 - giản hoặc có sự nhất trí của các bên. Theo đó, giảm bớt thủ tục đăng báo, khiếu nại, triệu tập các chủ nợ một lần, rút ngắn thời gian giải quyết, trao quyền rộng rãi hơn cho khối chủ nợ trong việc quản lý và quyết định các tài sản còn lại của DN. Phá sản doanh nghiệp để lại những hậu quả tiêu cực nhất định về mặt xã hội bởi nó làm tăng số lƣợng ngƣời thất nghiệp, làm cho sức ép về việc làm ngày càng lớn và có thể làm nảy sinh các tệ nạn xã hội, thậm chí các tội phạm. Pháp luật về phá sản luôn là một hệ thống mở và vận động để phù hợp với các yêu cầu của mỗi nền kinh tế ở các giai đoạn khác nhau. Tuy nhiên sự hình thành nhanh chóng các công ty đa quốc gia cùng với toàn cầu hoá trong điều kiện hiện nay đòi hỏi các nền kinh tế phải có cách nhìn nhận hiện tƣợng phá sản một cách thống nhất, và sƣ hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia để bảo đảm an ninh kinh tế chung trên cơ sở giảm thiểu các bất lợi bắt nguồn từ phá sản. Vì vậy chúng em tìm hiểu về Luật phá sản của doanh nghiệp là cũng để biết thêm về luật kinh doanh của nhà nƣớc, nắm bắt đƣợc thêm kiến thức về luật nhà nƣớc Việt Nam nhiều hơn để có thể áp dụng vào thực tế để không sai sót, không làm trái luật pháp đã quy định. Là những nhân viên kế toán thì chúng em cần phải có nhiều kiến thức về chuyên môn kế toán mà còn phải có kiến thức về luật pháp đề làm việc tránh sai sót gây ra hậu quả không tốt cho cơ quan của mình. TÀI LIỆU THAM KHẢO -Luật kinh doanh – Trƣờng Đại học công nghiệp TP.HCM. -Luật phá sản số 21/2004/QH11 ngày 15 tháng 6 năm 2004 về phá sản. -Tài liệu ở các trang web: Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC