Tìm hiểu Luật Đầu tư 2005 của Việt Nam

Chia sẻ: Huong Mua Ha | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:170

Thêm vào BST

Báo xấu

285
lượt xem 100
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu do Viện Quản lý kinh tế trung ương (CIEM), Công ty Vision & Associates, và Tổ chức Hợp tác kỹ thuật Đức (GTZ) thực hiện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu Luật Đầu tư 2005 của Việt Nam

Haø Noäi, 2007
Tìm hieåu Luaät Ñaàu tö 2005 (Taøi lieäu tham khaûo) Taøi lieäu naøy ñöôïc xaây döïng bôûi Vieän Quaûn lyù Kinh teá Trung öông (CIEM), Coâng ty Vision & Associates, vaø Toå chöùc Hôïp taùc Kyõ thuaät Ñöùc (GTZ).
2005 LÔØI CAÛM ÔN Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ Taøi lieäu naøy ñöôïc bieân soaïn bôûi OÂng Nguyeãn Ñình Cung, OÂng Phan Ñöùc Hieáu (CIEM), Coâng ty Vision & Associates, vaø Toå chöùc Hôïp taùc Kyõ thuaät Ñöùc (GTZ). Nhoùm chuyeân gia xin traân troïng caûm ôn caùc yù kieán ñoùng goùp vaø söï hoã trôï kyõ thuaät trong quaù trình bieân soaïn cuûa Tieán syõ Ñinh Vaên AÂn – Vieän tröôûng Vieän Quaûn lyù Kinh teá Trung öông, OÂng Thomas Finkel vaø OÂng Leâ Duy Bình (GTZ). Nhoùm taùc giaû cuõng chaân thaønh caûm ôn caùc chuyeân gia, caùc vaên phoøng luaät sö, hieäp hoäi doanh nghieäp vaø caùc caùn boä taïi nhieàu cô quan trung öông vaø ñòa phöông ñaõ tham gia ñoùng goùp yù kieán cho cuoán taøi lieäu naøy. Cuoán taøi lieäu naøy ñöôïc bieân soaïn cho muïc ñích tham khaûo. Khoâng neân söû duïng taøi lieäu naøy ñeå thay theá cho caùc vaên baûn chính thöùc hoaëc caùc yù kieán tö vaán chuyeân nghieäp. Haø Noäi, 2007 2
TÖØ VIEÁT TAÉT 2005 ÑKKD Ñaêng kyù kinh doanh GCN Giaáy chöùng nhaän GCNÑT Giaáy chöùng nhaän ñaàu tö GCNÑKKD Giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ CIEM Vieän nghieân cöùu quaûn lyù kinh teá Trung öông GTZ Toå chöùc hôïp taùc kyõ thuaät Ñöùc UBND UÛy ban Nhaân daân WTO Toå chöùc thöông maïi theá giôùi TTg Thuû töôùng Chính phuû KCN Khu coâng nghieäp BCC Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh BTO Hôïp ñoàng xaây döïng-chuyeån giao-kinh doanh BOT Hôïp ñoàng xaây döïng-kinh doanh-chuyeån giao BT Hôïp ñoàng xaây döïng-chuyeån giao CN Chi nhaùnh VPÑD Vaên phoøng ñaïi dieän 3
2005 MUÏC LUÏC Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ 1. GIÔÙI THIEÄU 8 2. PHAÏM VI VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG AÙP DUÏNG 10 2.1. Vaên baûn lieân quan vaø höôùng daãn thi haønh Luaät Ñaàu tö 10 2.2. Caùc vaên baûn bò thay theá 11 2.3. Phaïm vi ñieàu chænh vaø ñoái töôïng aùp duïng 12 2.3.1. Veà phaïm vi ñieàu chænh: 12 2.3.2. Ranh giôùi phaân ñònh giöõa Luaät Doanh nghieäp vaø Luaät Ñaàu tö 13 2.3.3. Ñoái töôïng aùp duïng 14 a) Nhaø ñaàu tö 14 b) Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi 15 c) Nhaø ñaàu tö trong nöôùc 16 d) Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam 17 ñ) Döï aùn ñaàu tö 17 e) Döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi 18 g) Döï aùn coù voán ñaàu tö trong nöôùc 19 2.4. AÙp duïng Luaät Ñaàu tö vôùi doanh nghieäp ñaõ hoaït ñoäng 19 3. QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA NHAØ ÑAÀU TÖ 20 4. THUÛ TUÏC ÑAÊNG KYÙ, THAÅM TRA DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 22 4.1. PHAÂN LOAÏI DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 22 4.1.1. Phaân loaïi döï aùn ñaàu tö theo nguoàn voán ñaàu tö: 22 4.1.2. Phaân loaïi döï aùn ñaàu tö caên cöù theo tính chaát cuûa döï aùn 22 4.1.3. Phaân loaïi döï aùn ñaàu tö caên cöù vaøo caùch thöùc thöïc hieän döï aùn 23 4
2005 4.1.4. Phaân loaïi döï aùn ñaàu tö theo lónh vöïc ñaàu tö coù ñieàu kieän, caám ñaàu tö 24 4.1.5. Phaân loaïi döï aùn ñaàu tö theo trình töï, thuû tuïc caáp GCNÑT. 25 4.2. CÔ QUAN CAÁP GIAÁY CHÖÙNG NHAÄN ÑAÀU TÖ 27 Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ 4.2.1. UÛy ban Nhaân daân caáp tænh 28 4.2.2. Ban Quaûn lyù KCN 28 4.2.3. Caùc cô quan khaùc tham gia vaøo quaù trình caáp giaáy chöùng nhaän ñaàu tö 28 a) Thuû töôùng Chính phuû: 28 b) Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, Boä Taøi chính, Boä Thöông maïi, Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Boä Khoa hoïc vaø Coâng ngheä, Boä Xaây döïng, Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam vaø caùc Boä quaûn lyù ngaønh khaùc coù lieân quan 29 4.3. THUÛ TUÏC ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI DÖÏ AÙN KHOÂNG THUOÄC DIEÄN PHAÛI ÑAÊNG KYÙ 29 4.4. THUÛ TUÏC ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI DÖÏ AÙN THUOÄC DIEÄN PHAÛI ÑAÊNG KYÙ ÑAÀU TÖ 29 4.4.1. Hoà sô 29 4.4.2. Trình töï, thuû tuïc 31 4.4.3. Tieâu chí ñaêng kyù. 31 4.4.4. Thôøi haïn giaûi quyeát ñaêng kyù döï aùn ñaàu tö 31 4.5. THUÛ TUÏC ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI DÖÏ AÙN THUOÄC DIEÄN PHAÛI THAÅM TRA ÑAÀU TÖ 32 4.5.1. Hoà sô 32 4.5.2. Trình töï 35 4.5.3. Tieâu chí thaåm tra 36 4.5.4. Thôøi haïn giaûi quyeát 37 4.6. MOÄT SOÁ QUY ÑÒNH RIEÂNG ÑOÁI VÔÙI NHAØ ÑAÀU TÖ TRONG NÖÔÙC VAØ NÖÔÙC NGOAØI 38 5
2005 4.7. HIEÄU LÖÏC CUÛA GIAÁY CHÖÙNG NHAÄN ÑAÀU TÖ 39 4.7.1. Noäi dung cuûa giaáy chöùng nhaän ñaàu tö 39 4.7.2. Hieäu löïc cuûa giaáy chöùng nhaän ñaàu tö 39 4.8. TRIEÅN KHAI DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 40 4.8.1. Thueâ, giao nhaän ñaát thöïc hieän döï aùn 40 Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ 4.8.2. Chuaån bò maët baèng xaây döïng 41 4.8.3. Giaùm ñònh maùy moùc thieát bò 42 4.8.4. Tieâu thuï saûn phaåm taïi thò tröôøng Vieät Nam 42 4.8.5. Môû taøi khoaûn ngoaïi teä, taøi khoaûn tieàn ñoàng Vieät Nam 42 a) Môû vaø söû duïng taøi khoaûn voán ñaàu tö tröïc tieáp baèng ngoaïi teä: 43 b) Môû vaø söû duïng taøi khoaûn voán ñaàu tö giaùn tieáp baèng ñoàng Vieät Nam: 43 4.8.6. Baûo hieåm 44 4.8.7. Thueâ toå chöùc quaûn lyù 44 4.8.8. Kho baûo thueá 44 4.9. CHAÁM DÖÙT DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ VAØ THU HOÀI GIAÁY CHÖÙNG NHAÄN ÑAÀU TÖ 45 4.9.1. Chaám döùt hoaït ñoäng cuûa döï aùn ñaàu tö do nhaø ñaàu tö quyeát ñònh 45 4.9.2. Chaám döùt hoaït ñoäng cuûa Döï aùn ñaàu tö do theo quyeát ñònh cuûa cô quan caáp giaáy chöùng nhaän ñaàu tö 46 4.10. THANH LYÙ DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 46 5. CHUYEÅN NHÖÔÏNG DÖÏ AÙN 48 6. ÑIEÀU CHÆNH, THAY ÑOÅI DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 50 6.1. ÑIEÀU CHÆNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ LIEÂN QUAN ÑEÁN MUÏC TIEÂU, QUY MOÂ, ÑÒA ÑIEÅM, HÌNH THÖÙC, VOÁN VAØ THÔØI HAÏN THÖÏC HIEÄN DÖÏ AÙN 50 6.1.1. Döï aùn ñaàu tö ñieàu chænh thuoäc dieän ñaêng kyù: 50 6.1.2. Döï aùn ñaàu tö ñieàu chænh thuoäc dieän thaåm tra 51 6.2 TAÏM NGÖØNG, GIAÕN TIEÁN ÑOÄ THÖÏC HIEÄN DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 52 7. ÑAÊNG KYÙ THAY ÑOÅI NOÄI DUNG ÑKKD TRONG GIAÁY CHÖÙNG NHAÄN ÑAÀU TÖ 54 8. THUÛ TUÏC ÑAÀU TÖ MUA COÅ PHAÀN, PHAÀN VOÁN GOÙP 56 6 8.1. Trình töï, thuû tuïc 56
8.2. Ñieàu kieän chuyeån nhöôïng 57 9. THUÛ TUÏC ÑAÀU TÖ THEO HÌNH THÖÙC BCC, BOT, BTO VAØ BT 58 9.1. ÑOÁI TÖÔÏNG 58 9.2. THUÛ TUÏC 59 10. CHUYEÅN ÑOÅI DÖÏ AÙN COÙ VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI ÑAÕ ÑÖÔÏC CAÁP GIAÁY PHEÙP ÑAÀU TÖ THEO LUAÄT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI 1996 62 2005 10.1. CAÙC HÌNH THÖÙC CHUYEÅN ÑOÅI DOANH NGHIEÄP 62 10.2. ÑIEÀU KIEÄN CHUYEÅN ÑOÅI DOANH NGHIEÄP 62 10.3. TRÌNH TÖÏ, THUÛ TUÏC CHUYEÅN ÑOÅI DOANH NGHIEÄP 63 10.4. QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA DOANH NGHIEÄP CHUYEÅN ÑOÅI 64 Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ 10.5. CHUYEÅN ÑOÅI DOANH NGHIEÄP TRONG TRÖÔØNG HÔÏP COÙ CAM KEÁT CHUYEÅN GIAO KHOÂNG BOÀI HOAØN 65 11. MÔÛ CHI NHAÙNH, VPÑD CUÛA DOANH NGHIEÄP ÑÖÔÏC CAÁP GCNÑT 66 12. SAÙP NHAÄP, CHIA TAÙCH, CHUYEÅN ÑOÅI LOAÏI HÌNH DOANH NGHIEÄP. 68 12.1. CHUYEÅN ÑOÅI LOAÏI HÌNH DOANH NGHIEÄP 68 12.2. SAÙP NHAÄP, CHIA TAÙCH DOANH NGHIEÄP 68 13. GIAÛI THEÅ DOANH NGHIEÄP ÑÖÔÏC CAÁP GCNÑT 69 14. ÖU ÑAÕI ÑAÀU TÖ 70 14.1. ÑOÁI TÖÔÏNG HÖÔÛNG ÖU ÑAÕI 70 14.2. CAÙC ÖU ÑAÕI VAØ ÑIEÀU KIEÄN HÖÔÛNG ÖU ÑAÕI 70 14.3. THUÛ TUÏC XIN ÖU ÑAÕI 73 15. ÑAÀU TÖ RA NÖÔÙC NGOAØI 74 15.1. ÑOÁI TÖÔÏNG ÑÖÔÏC ÑAÀU TÖ RA NÖÔÙC NGOAØI 74 15.2. HOÀ SÔ, TRÌNH TÖÏ THUÛ TUÏC, CÔ QUAN COÙ THAÅM QUYEÀN CAÁP GCNÑT RA NÖÔÙC NGOAØI 74 15.2.1. Veà thuû tuïc ñaêng kyù caáp GCNÑT ra nöôùc ngoaøi 75 15.2.2. Trình töï thaåm tra caáp GCNÑT ra nöôùc ngoaøi 75 15.2.3. Caên cöù caáp GCNÑT ra nöôùc ngoaøi 76 7
2005 GIÔÙI THIEÄU Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ Luaät Ñaàu tö ñöôïc ban haønh ngaøy 29 thaùng 11 naêm 2005 vaø coù hieäu löïc töø ngaøy 1 thaùng 7 naêm 2006. Vieäc ban haønh Luaät Ñaàu tö vaø vieäc söûa ñoåi Luaät Doanh nghieäp 1999 ñöôïc coi laø moät böôùc phaùt trieån lôùn cuûa heä thoáng phaùp luaät trong vieäc taïo laäp saân chôi bình ñaúng cho caùc loaïi hình doanh nghieäp vaø xoùa boû tö duy phaân bieät caùc thaønh phaàn kinh teá. Tuy nhieân, sau gaàn 1 naêm thöïc hieän luaät, nhieàu khoù khaên, vöôùng maéc ñaõ naûy sinh trong vieäc aùp duïng luaät moät caùch thoáng nhaát vaø ñaày ñuû. Ñaùnh giaù 6 thaùng thi haønh Luaät Doanh nghieäp ñaõ chæ ra nhöõng vöôùng maéc moät phaàn do trong noäi dung cuûa Luaät Ñaàu tö coøn moät soá noäi dung chöa roõ vaø moät phaàn do coù söï choàng cheùo hoaëc khoaûng troáng giöõa Luaät Ñaàu tö vaø Luaät Doanh nghieäp vaø moät soá luaät khaùc1. Do ñoù, coù nhöõng caùch hieåu khaùc nhau giöõa caùc nhaø ñaàu tö, cô quan Nhaø nöôùc vôùi nhau hoaëc giöõa cô quan Nhaø nöôùc vaø nhaø ñaàu tö. Caùch hieåu khaùc nhau daãn ñeán vieäc aùp duïng vaø thöïc thi luaät khaùc nhau, vaø thaäm chí laø khoâng thöïc hieän ñöôïc theo yeâu caàu cuûa nhaø ñaàu tö maø phaûi chôø höôùng daãn hoaëc xin yù kieán cô quan Nhaø nöôùc coù lieân quan. Chính vì lyù do treân, maø CIEM vaø GTZ ñaõ coù saùng kieán thöïc hieän nghieân cöùu naøy. Muïc tieâu cuûa nghieân cöùu naøy laø phaân tích vaø ñöa ra moät caùch hieåu ñuùng ñaén, coù heä thoáng, thoáng nhaát vaø xuyeân suoát caùc noäi dung Luaät Ñaàu tö vaø caùc quy ñònh höôùng daãn thi haønh. Quan ñieåm cuûa chuùng toâi ñöa ra ôû ñaây, ñaëc bieät laø veà caùc noäi dung coøn yù kieán khaùc nhau, döïa treân caùc cô sôû sau: YÙ nghóa phaùp lyù cuûa quy ñònh coù lieân quan. Chuùng toâi cho raèng ñeå hieåu ñuùng moät quy ñònh phaùp luaät khoâng neân chæ ñôn thuaàn phaân tích töø ngöõ cuûa quy ñònh ñoù, maø phaûi hieåu ñöôïc yù nghóa ñaèng sau cuûa quy ñònh ñoù, töùc laø hieåu taïi sao laïi coù quy ñònh ñoù. Caân nhaéc ñeán tính hôïp lyù cuûa quy ñònh. Trong tröôøng hôïp maø moät quy ñònh coù theå coù caùch hieåu khaùc nhau thì neân hieåu theo nghóa thuaän lôïi hôn cho doanh nghieäp. Ñaët vieäc thöïc thi Luaät Ñaàu tö vaøo trong heä thoáng caùc quy ñònh khaùc ñeå töø ñoù aùp duïng luaät moät caùch phuø hôïp nhaát. 1. Xem theâm CIEM-GTZ (2007) Baùo caùo 6 thaùng thi haønh Luaät Doanh nghieäp 2005 8
2005 Do ñoù, noäi dung cuûa baùo caùo ñöôïc chia thaønh 15 vaán ñeà, ñöôïc saép xeáp theo thöù töï loâgíc, töø vaán ñeà cô baûn, mang tính khaùi nieäm ñeán vaán ñeà mang tính kyõ thuaät. Moãi vaán ñeà coù tính rieâng, nhöng cuõng coù nhöõng tính chung, ñoøi hoûi ngöôøi ñoïïc phaûi naém baét ñöôïc nhöõng noäi dung tröôùc ñoù. Do ñoù, chuùng toâi ñeà nghò caùc ñoâïc giaû neân tieáp caän nghieân cöùu naøy Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ theo thöù töï töø noäi dung ñaàu tieân. Chuùng toâi hy voïng nghieân cöùu naøy laø taøi lieäu tham khaûo toát cho caùc nhaø ñaàu tö, cô quan thi haønh luaät vaø coâng taùc nghieân cöùu soaïn thaûo höôùng daãn thi haønh luaät trong töông lai (neáu caàn). Nghieân cöùu coù theå coù nhöõng noäi dung theå hieän quan ñieåm cuûa taùc giaû, khaùc vôùi quan ñieåm khaùc. Do vaäy, chuùng toâi saün saøng trao ñoåi vaø ñoùn nhaän nhöõng yù kieán ñoùng goùp ñeå boå sung, hoaøn thieän nghieân cöùu. Traân troïng. Nhoùm taùc giaû 9
2005 PHAÏM VI VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG AÙP DUÏNG Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ Keå töø khi Luaät Ñaàu tö coù hieäu löïc thi haønh ñeán nay, caùc vöôùng maéc phaùt sinh chuû yeáu laø do chöa coù caùch hieåu thoáng nhaát veà phaïm vi vaø ñoái töôïng aùp duïng cuûa luaät. Ñaëc bieät, chöa coù söï phaân bieät roõ raøng veà phaïm vi aùp duïng giöõa Luaät Doanh nghieäp vaø Luaät Ñaàu tö. Chính vì vaäy, phaàn naøy, chuùng toâi seõ xaùc ñònh roõ phaïm vi vaø ñoái töôïng aùp duïng cuûa Luaät Ñaàu tö vaø phaân ñònh vôùi Luaät Doanh nghieäp. 2.1. VAÊN BAÛN LIEÂN QUAN VAØ HÖÔÙNG DAÃN THI HAØNH LUAÄT ÑAÀU TÖ Ngoaøi caùc quy ñònh tröïc tieáp höôùng daãn thi haønh thì vieäc thöïc hieän Luaät Ñaàu tö coù lieân quan chaët cheõ ñeán moät soá cam keát quoác teá veà thöông maïi vaø ñaàu tö cuûa Chính phuû Vieät Nam vaø moät soá luaät, quy ñònh khaùc cuûa Vieät Nam, cuï theå: Caùc cam keát quoác teá veà thöông maïi vaø ñaàu tö2: Caùc cam keát cuûa Vieät Nam veà gia nhaäp WTO. Ngaøy 29 thaùng 11 naêm 2006, Quoác hoäi Vieät Nam ñaõ thoâng qua Nghò quyeát 71/2006/QH11 pheâ chuaån Nghò ñònh thö gia nhaäp Hieäp ñònh thaønh laäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO)3. Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ4. Hieäp ñònh töï do, xuùc tieán vaø baûo hoä ñaàu tö Vieät Nam - Nhaät Baûn5. Caùc Luaät vaø quy ñònh phaùp luaät khaùc Luaät Doanh nghieäp soá 60/QH11 ngaøy 29 thaùng 12 naêm 2005 vaø caùc quy ñònh höôùng daãn thi haønh. Nghò ñònh 78/2006/NÑ-CP ngaøy 9 thaùng 8 naêm 2006 quy ñònh ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi. Nghò ñònh 108/2006/NÑ-CP ngaøy 22 thaùng 9 naêm 2006 cuûa Chính phuû quy ñònh chi tieát vaø höôùng daãn thi haønh moät soá ñieàu cuûa Luaät Ñaàu tö. Quyeát ñònh 1088/2006/QÑ-BKH ngaøy 19 thaùng 10 naêm 2006 cuûa Boä tröôûng 2. Ngoaøi ra coù theå coøn coù caùc hieäp ñònh veà thöông maïi vaø ñaàu tö song phöông khaùc. Nhöng lieät keâ döôùi ñaây laø 3 vaên baûn quan troïng nhaát. 3. Xem Phuï luïc 2 4. Xem Phuï luïc 3 5. Xem Phuï luïc 4 10
2005 Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö ban haønh caùc maãu vaên baûn thöïc hieän thuû tuïc ñaàu tö taïi Vieät Nam. Nghò ñònh 78/2007/NÑ-CP ngaøy 11 thaùng 5 naêm 2007 cuûa Chính phuû veà ñaàu tö theo hình thöùc hôïp ñoàng xaây döïng – kinh doanh - chuyeån giao, hôïp ñoàng xaây döïng - chuyeån giao – kinh doanh, hôïp ñoàng xaây döïng - chuyeån giao. Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ Caùc luaät vaø quy ñònh phaùp luaät khaùc. Trong tröôøng hôïp coù söï khaùc giöõa ñieàu öôùc quoác teá vaø Luaät Ñaàu tö thì seõ aùp duïng theo quy ñònh cuûa ñieàu öôùc quoác teá ñoù. Caùc hoaït ñoäng ñaàu tö ñaëc thuø ñöôïc quy ñònh trong luaät khaùc thì seõ aùp duïng theo quy ñònh cuûa luaät ñoù. 2.2. CAÙC VAÊN BAÛN BÒ THAY THEÁ Luaät Ñaàu tö vaø quy ñònh höôùng daãn thi haønh seõ thay theá caùc quy ñònh sau: Luaät Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam naêm 1996; caùc luaät söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi naêm 2000 vaø 2003; vaø caùc quy ñònh höôùng daãn thi haønh; Luaät Khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc naêm 1998 vaø caùc quy ñònh höôùng daãn thi haønh; Nghò ñònh soá 24/2000/NÑ-CP ngaøy 31 thaùng 7 naêm 2000 quy ñònh chi tieát thi haønh Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam; Nghò ñònh soá 27/2003/NÑ-CP ngaøy 19 thaùng 3 naêm 2003 söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Nghò ñònh soá 24/2000/NÑ-CP ngaøy 31 thaùng 7 naêm 2000 quy ñònh chi tieát thi haønh Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam; Nghò ñònh soá 36/CP ngaøy 24 thaùng 4 naêm 1997 veà ban haønh Quy cheá khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao; Nghò ñònh soá 51/1999/NÑ-CP ngaøy 08 thaùng 7 naêm 1999 quy ñònh chi tieát thi haønh Luaät Khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc (söûa ñoåi); Nghò ñònh soá 35/2002/NÑ-CP ngaøy 29 thaùng 3 naêm 2002 veà vieäc söûa ñoåi, boå sung Danh muïc A, B vaø C ban haønh taïi Phuï luïc keøm theo Nghò ñònh soá 51/1999/NÑ-CP ngaøy 08 thaùng 7 naêm 1999 quy ñònh chi tieát thi haønh Luaät Khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc (söûa ñoåi); Danh muïc lónh vöïc, ñòa baøn öu ñaõi ñaàu tö quy ñònh taïi Nghò ñònh soá 164/2003/NÑ- CP ngaøy 22 thaùng 12 naêm 2003 quy ñònh chi tieát Luaät Thueá thu nhaäp doanh nghieäp; 11
2005 Nghò ñònh soá 152/2004/NÑ-CP ngaøy 06 thaùng 8 naêm 2004 söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Nghò ñònh soá 164/2003/NÑ-CP ngaøy 22 thaùng 12 naêm 2003 quy ñònh chi tieát Luaät Thueá thu nhaäp doanh nghieäp; Danh muïc lónh vöïc, ñòa baøn öu ñaõi ñaàu tö quy ñònh taïi Nghò ñònh soá 149/2005/NÑ-CP ngaøy 08 thaùng 12 naêm 2005 quy ñònh chi tieát thi haønh Luaät Thueá xuaát khaåu, thueá nhaäp khaåu. Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ 2.3. PHAÏM VI ÑIEÀU CHÆNH VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG AÙP DUÏNG 2.3.1. Veà phaïm vi ñieàu chænh: Ñieàu 1 Luaät Ñaàu tö quy ñònh phaïm vi ñieàu chænh bao goàm: hoaït ñoäng ñaàu tö nhaèm muïc ñích kinh doanh; quyeàn vaø nghóa vuï cuûa nhaø ñaàu tö; baûo ñaûm quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa nhaø ñaàu tö; khuyeán khích vaø öu ñaõi ñaàu tö; quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaàu tö taïi Vieät Nam vaø töø Vieät Nam ra nöôùc ngoaøi. Maëc duø, quy ñònh naøy chöa theå hieän roõ raøng phaïm vi ñieàu chænh cuûa luaät, nhöng theo chuùng toâi, phaïm vi ñieàu chænh cuûa Luaät Ñaàu tö laø luaät quy ñònh veà trình töï, thuû tuïc: Ñaêng kyù döï aùn ñaàu tö, thaåm tra döï aùn ñaàu tö vaø caáp giaáy chöùng nhaän ñaàu tö. Ñieàu chænh döï aùn ñaàu tö, bao goàm caû vieäc môû roäng quy moâ, naâng cao coâng suaát, naêng löïc kinh doanh; chuyeån nhöôïng döï aùn ñaàu tö; taïm ngöøng, giaõn tieán ñoä thöïc hieän döï aùn ñaàu tö; chaám döùt vaø thanh lyù döï aùn ñaàu tö. Ñaàu tö theo hình thöùc: hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh (BCC), hôïp ñoàng xaây döïng- kinh doanh-chuyeån giao (BOT), hôïp ñoàng xaây döïng-chuyeån giao-kinh doanh (BTO) vaø hôïp ñoàng xaây döïng-chuyeån giao (BT). Xin öu ñaõi ñaàu tö vaø ñieàu kieän höôûng öu ñaõi ñaàu tö. Ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi vaø caáp GCN ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Quaûn lyù vieäc ñaàu tö, kinh doanh baèng voán Nhaø nöôùc. Ngoaøi ra, chöông IV cuûa luaät coù quy ñònh caùc hình thöùc ñaàu tö, bao goàm: ñaàu tö tröïc tieáp, ñaàu tö giaùn tieáp, ñaàu tö theo hôïp ñoàng, ñaàu tö phaùt trieån kinh doanh, goùp voán, mua coå phaàn, saùp nhaäp, mua laïi6. Trong caùc hoaït ñoäng ñaàu tö naøy, ngoaøi caùc hoaït ñoäng hoaøn toaøn thuoäc phaïm vi ñieàu chænh cuûa Luaät Ñaàu tö nhö neâu treân, caùc hoaït ñoäng ñaàu tö khaùc khoâng thuoäc phaïm vi ñieàu chænh cuûa Luaät Ñaàu tö hoaëc Luaät Ñaàu tö chæ ñieàu chænh moät phaàn maø chuû yeáu thuoäc phaïm vi ñieàu chænh cuûa Luaät Doanh nghieäp vaø/ hoaëc luaät khaùc. 6. Ñieàu 21 Luaät Ñaàu tö quy ñònh caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp: 1. Thaønh laäp toå chöùc kinh teá 100% voán cuûa nhaø ñaàu tö trong nöôùc hoaëc 100% voán cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 2. Thaønh laäp toå chöùc kinh teá lieân doanh giöõa caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 3. Ñaàu tö theo hình thöùc hôïp ñoàng BCC, hôïp ñoàng BOT, hôïp ñoàng BTO, hôïp ñoàng BT. 4. Ñaàu tö phaùt trieån kinh doanh. 5. Mua coå phaàn hoaëc goùp voán ñeå tham gia quaûn lyù hoaït ñoäng ñaàu tö. 6. Ñaàu tö thöïc hieän vieäc saùp nhaäp vaø mua laïi doanh nghieäp. 12 7. Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp khaùc.
Ñieàu naøy seõ ñöôïc laøm roõ laàn löôït trong nhöõng phaàn tieáp theo cuûa cuoán saùch naøy. 2.3.2. Ranh giôùi phaân ñònh giöõa Luaät Doanh nghieäp vaø Luaät Ñaàu tö Veà cô baûn, phaïm vi ñieàu chænh cuûa Luaät Ñaàu tö vaø Luaät Doanh nghieäp laø hoaøn toaøn khaùc nhau, maëc duø khi thöïc hieän coù nhöõng ñieåm giao thoa nhau, nhöng khoâng choàng laán nhau. Luaät Doanh nghieäp ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán thaønh laäp, toå chöùc quaûn lyù doanh nghieäp, bao goàm caû toå chöùc laïi, môû chi nhaùnh, vaên phoøng ñaïi dieän, giaûi theå doanh 2005 nghieäp. Sau ñoù, doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp seõ tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö cuï theå hay goïi laø döï aùn ñaàu tö. Vieäc ñaêng kyù hay thaåm tra caùc döï aùn ñaàu tö vaø thay ñoåi noäi dung döï aùn ñaàu tö naøy seõ thuoäc phaïm vi ñieàu chænh cuûa Luaät Ñaàu tö (xem hình veõ). Luaät Doanh nghieäp Luaät Ñaàu tö Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ Nhaø ñaàu tö caù nhaân, toå chöùc Goùp voán Thöïc hieän Döï aùn ñaàu tö trong nöôùc COÂNG TY Nhaø ñaàu tö trong nöôùc Goùp voán Thöïc hieän Döï aùn ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi Goùp voán Thöïc hieän Döï aùn ñaàu tö khaùc Giaáy chöùng nhaän ÑKKD Giaáy chöùng nhaän ñaàu tö Ñieåm giao thoa giöõa Luaät Doanh nghieäp vaø Luaät Ñaàu tö chæ ôû choã moät soá thuû tuïc theo Luaät Doanh nghieäp ñöôïc thöïc hieän taïi cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaàu tö vaø tröôøng hôïp ngöôøi nöôùc ngoaøi laàn ñaàu tieân ñaàu tö, thaønh laäp doanh nghieäp ôû Vieät Nam7. Thoâng thöôøng thì trong quaù trình ñaàu tö, nhaø ñaàu tö thaønh laäp doanh nghieäp tröôùc, sau ñoù thoâng qua doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp ñoù, tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö cuï theå. Hai thuû tuïc naøy laø khaùc nhau vaø ñöôïc thöïc hieän ñoäc laäp taïi hai cô quan khaùc nhau, töông öùng laø phoøng ÑKKD vaø cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaàu tö. Tuy nhieân ñeå taïo thuaän lôïi cho nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam muoán thaønh laäp doanh nghieäp, thì Luaät Ñaàu tö vaø Luaät Doanh nghieäp cho pheùp nhaø ñaàu tö thöïc hieän cuøng moät luùc hai thuû tuïc laø (i) ñaêng kyù ñaàu tö hoaëc thaåm tra ñaàu tö vaø (ii) ñaêng kyù kinh doanh taïi cô quan quaûn lyù Nhaø 7. Tröôùc khi coù Luaät Ñaàu tö thì taát caû caùc thuû tuïc ñeàu ñöôïc thöïc hieän taïi cô quan ÑKKD. Sau ñoù, vieäc cho pheùp moät soá thuû tuïc theo Luaät Doanh nghieäp coù theå thöïc hieän taïi cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaàu tö cuõng khoâng naèm ngoaøi yù ñoà cuûa Quoác hoäi vaø Chính phuû laø taïo thuaän lôïi nhaát cho nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 13
2005 nöôùc veà ñaàu tö, thay vì phaûi thöïc hieän hai thuû tuïc naøy taïi hai cô quan khaùc nhau vaø cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaàu tö vaø cô quan ÑKKD nhö thoâng thöôøng8. Trong tröôøng hôïp naøy, nhaø ñaàu tö seõ ñöôïc caáp GCNÑT vôùi hai noäi dung laø chöùng nhaän veà ÑKKD vaø chöùng nhaän veà döï aùn ñaàu tö9. GCNÑT naøy do ñoù ñoàng thôøi laø GCNÑKKD. Ngoaøi ra, moät soá thuû tuïc khaùc theo Luaät Doanh nghieäp coù theå ñöôïc thöïc hieän taïi cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaàu tö seõ ñöôïc ñeà caäp cuï theå trong caùc phaàn tieáp theo. Tuy nhieân, caàn löu yù raèng trong Tìm hieåu tröôøng hôïp naøy, thì hoà sô, trình töï, thuû tuïc vaãn phaûi tuaân theo Luaät Doanh nghieäp; coøn LUAÄT ÑAÀU TÖ ñieåm khaùc laø thuû tuïc ñoù ñöôïc thöïc hieän taïi cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaàu tö, thay vì taïi cô quan ÑKKD. 2.3.3. Ñoái töôïng aùp duïng Ñieàu 2 Luaät Ñaàu tö quy ñònh Luaät Ñaàu tö aùp duïng cho caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöïc hieän hoaït ñoäng ñaàu tö treân laõnh thoå Vieät Nam vaø ñaàu tö töø Vieät Nam ra nöôùc ngoaøi; vaø caùc toå chöùc, caù nhaân khaùc coù lieân quan. Sau ñoù, Ñieàu 3 Luaät Ñaàu tö coù neâu moät soá ñònh nghóa, nhaø ñaàu tö, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, döï aùn ñaàu tö ... Tuy nhieân, theo chuùng toâi, nhöõng quy ñònh naøy chöa thöïc söï roõ raøng. Thöïc teá cho thaáy ñieàu naøy ñaõ gaây ra moät soá khoù khaên, luùng tuùng trong vieäc aùp duïng thoáng nhaát Luaät Ñaàu tö. Nhö vaäy, ñeå hieåu roõ phaïm vi vaø ñoái töôïng aùp duïng cuûa Luaät Ñaàu tö chuùng toâi seõ laøm roõ moät soá khaùi nieäm sau: a) Nhaø ñaàu tö Khoaûn 4 Ñieàu 3 Luaät Ñaàu tö ñònh nghóa nhaø ñaàu tö laø toå chöùc, caù nhaân thöïc hieän hoaït ñoäng ñaàu tö theo quy ñònh cuûa phaùp luaät Vieät Nam. Theo ñoù, nhaø ñaàu tö ñöôïc lieät keâ cuï theå goàm 6 loaïi10: Khaùi nieäm veà nhaø ñaàu tö theo quy ñònh naøy laø chöa ñuû vaø chöa roõ ñoái vôùi vieäc aùp duïng Luaät Ñaàu tö. Nhö vaäy, nhaø ñaàu tö goàm nhöõng ai? Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy, tröôùc heát, ôû ñaây caàn phaûi hieåu roõ baûn chaát phaùp lyù cuûa “coâng ty” thì môùi coù theå hieåu roõ khaùi nieäm nhaø ñaàu tö. Coâng ty laø moät phaùp nhaân, laø chuû theå phaùp lyù ñoäc laäp vaø taùch bieät vôùi caùc thaønh vieân hoaëc coå ñoâng. “Coâng ty” vöøa laø “vaät”, vöøa laø “ngöôøi”11. Cuï theå laø trong quan heä giöõa caùc coå ñoâng, thaønh vieân vaø coâng ty, thì caùc thaønh vieân, coå ñoâng laø chuû sôû höõu coâng ty; vaø do ñoù, coâng ty laø “vaät”; coâng ty ñoàng thôøi laø “coâng cuï” thoâng qua 8. Luaät Doanh nghieäp coù quy ñònh töông töï taïi Ñieàu 20. Luaät Ñaàu tö quy ñònh taïi Ñieàu 49(2). Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam thì baét buoäc phaûi coù döï aùn ñaàu tö. Quy ñònh naøy hieåu raèng, döï aùn ñaàu tö cuûa hoï ñöôïc chaáp thuaän nhö laø moät ñieàu kieän ñeå ñöôïc ñaêng kyù thaønh laäp doanh nghieäp. Ñieàu naøy khaùc vôùi nhaø ñaàu tö trong nöôùc khi ñaêng kyù thaønh laäp doanh nghieäp. 9. GCNÑT naøy khaùc vôùi GCNÑT chæ caáp rieâng cho moät döï aùn ñaàu tö ôû choã laø noù coù theâm phaàn chöùng nhaän veà noäi dung ÑKKD. 10. (i) Doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo Luaät Doanh nghieäp, (ii) Hôïp taùc xaõ, lieân hieäp hôïp taùc xaõ, (iii) Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (ñöôïc thaønh laäp theo Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi), (iv) Caù nhaân ngöôøi Vieät Nam, hoä kinh doanh, (v) Toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi; ngöôøi Vieät Nam ñònh cö ôû nöôùc ngoaøi vaø ngöôøi nöôùc ngoaøi thöôøng truù taïi Vieät Nam, vaø (vi) Toå chöùc khaùc. 11. Trong nhieàu nghieân cöùu, thöôøng söû duïng thuaät ngöõ tieáng Anh laø “legal person” - theå nhaân, ñeå phaân bieät vôùi con ngöôøi cuï theå “natural person” - töï nhieân nhaân. 14
ñoù coå ñoâng, thaønh vieân thöïc hieän caùc hoaït ñoäng ñaàu tö. ÔÛ ñaây, caùc thaønh vieân, coå ñoâng ñaõ ñaàu tö döôùi hình thöùc goùp voán (“phaàn goùp voán” hoaëc “coå phaàn”) hình thaønh neân coâng ty vaø trôû thaønh chuû sôû höõu coâng ty. Nhö vaäy, caùc thaønh vieân, hay coå ñoâng cuûa coâng ty laø moät loaïi “nhaø ñaàu tö”12. Nhaø ñaàu tö loaïi naøy coù caùc quyeàn vaø nghóa vuï töông öùng quy ñònh taïi Luaät Doanh nghieäp (Luaät coâng ty ôû caùc nöôùc khaùc); vaø vieäc thöïc hieän ñaàu tö cuûa nhöõng nhaø ñaàu tö loaïi naøy veà cô baûn cuõng ñöôïc thöïc hieän theo quy ñònh cuûa Luaät Doanh nghieäp. 2005 Coâng ty ñöôïc hình thaønh laø moät phaùp nhaân (laø moät hö caáu phaùp lyù, hay laø ngöôøi ñöôïc phaùp luaät taïo ra, chöù khoâng phaûi con ngöôøi thöïc sinh ra moät caùch töï nhieân), vaø coâng ty nhö moät “con ngöôøi” naém giöõ sôû höõu caùc taøi saûn. Taøi saûn cuûa coâng ty ñöôïc hình thaønh baèng voán ñaàu tö cuûa chuû sôû höõu, voán vay vaø voán töø caùc nguoàn khaùc. Döï aùn ñaàu tö laø moät trong soá caùc loaïi taøi saûn cuûa coâng ty. Nhö vaäy, ôû ñaây, trong quan heä ôû taàng thöù hai naøy, coâng ty thöïc hieän ñaàu tö döôùi nhieàu hình thöùc ñeå hình thaønh taøi saûn cuûa mình ñeå thöïc Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ hieän hoaït ñoäng kinh doanh (thöïc hieän nhieàu döï aùn ñaàu tö). Hoaït ñoäng ñaàu tö naøy chuû yeáu thöïc hieän theo quy ñònh cuûa Luaät Ñaàu tö vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh. Theo phaân tích treân, thì coù 2 nhoùm nhaø ñaàu tö ñoù laø: (i) thaønh vieân, coå ñoâng thaønh laäp neân coâng ty, vaø (ii) coâng ty ñöôïc thaønh laäp bôûi thaønh vieân, coå ñoâng ñoù. Nhaø ñaàu tö bao goàm caû hai loaïi naøy. Luaät Ñaàu tö ñaõ quy ñònh chung, khoâng phaân bieät caùc nhoùm nhaø ñaàu tö khaùc nhau vôùi caùc quyeàn, nghóa vuï, hình thöùc vaø caùch thöùc ñaàu tö khaùc nhau. Vieäc phaân bieät naøy coù yù nghóa lôùn trong vieäc löïa choïn quy phaïm phaùp luaät phuø hôïp ñeå aùp duïng trong tröôøng hôïp cuï theå. b) Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi Luaät Ñaàu tö ñònh nghóa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi boû voán ñeå thöïc hieän hoaït ñoäng ñaàu tö taïi Vieät Nam13. Coù leõ khoâng khoù khaên khi xaùc ñònh caùc ñoái töôïng laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû nhoùm thöù 1. Theo Luaät quoác tòch thì caù nhaân nöôùc ngoaøi laø ngöôøi coù quoác tòch nöôùc ngoaøi14. Ñoái vôùi Vieät kieàu coù quoác tòch nöôùc ngoaøi thì cuõng coi laø caù nhaân nöôùc ngoaøi15. Do ñoù, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröôùc heát laø caù nhaân bao goàm ngöôøi coù quoác tòch nöôùc ngoaøi, bao goàm caû Vieät kieàu (Ngöôøi Vieät Nam coù quoác tòch nöôùc ngoaøi). Maëc duø Luaät Ñaàu tö khoâng xaùc ñònh cuï theå toå chöùc nöôùc ngoaøi laø ai, nhöng döïa vaøo ñieàu 4(20) Luaät Doanh nghieäp veà 12. Coù theå noùi chuû nôï cuõng laø moät loaïi nhaø ñaàu tö, hoaït ñoäng ñaàu tö theo quy ñònh cuûa Luaät veà tín duïng vaø toå chöùc tín duïng. 13. Ñieàu 3(5) Luaät Ñaàu tö 14. Ñieàu 2(1)&(5) Luaät Quoác tòch Vieät Nam. 15. Luaät quoác tòch cuûa moät soá nöôùc, keå caû Vieät Nam khoâng thöøa nhaän moät coâng daân coù ñoàng thôøi hai quoác tòch. Theo Luaät Quoác tòch Vieät Nam, thì trong tröôøng hôïp 1 ngöôøi chöa thoâi quoác tòch Vieät Nam nhöng vaãn coù quoác tòch nöôùc khaùc thì ngöôøi ñoù seõ bò maát quoác tòch Vieät Nam. 15
2005 quoác tòch doanh nghieäp, thì coù theå hieåu raèng toå chöùc nöôùc ngoaøi laø toå chöùc, bao goàm caû doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp vaø/ hoaëc ñaêng kyù kinh doanh ôû nöôùc, vuøng laõnh thoå khoâng phaûi laø Vieät Nam. Toùm laïi, trong tröôøng hôïp naøy, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø ngöôøi coù quoác tòch nöôùc ngoaøi vaø toå chöùc ñöôïc thaønh laäp vaø/ hoaëc ñaêng kyù kinh doanh ôû nöôùc, laõnh thoå ngoaøi Vieät Nam. Tìm hieåu Ñoái vôùi nhoùm nhaø ñaàu tö thöù hai, töùc laø coâng ty do caùc nhaø ñaàu tö nhoùm 1 thaønh laäp neân LUAÄT ÑAÀU TÖ thì trong tröôøng hôïp naøo ñöôïc coi laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. ÔÛ ñaây, coù 2 tröôøng hôïp. Thöù nhaát, moät hoaëc caùc caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi thaønh laäp coâng ty maø khoâng lieân doanh vôùi nhaø ñaàu tö trong nöôùc. Trong tröôøng hôïp naøy, coâng ty ñöôïc thaønh laäp seõ ñöôïc coi laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Thöù hai, caùc caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam vaø lieân doanh vôùi nhaø ñaàu tö trong nöôùc cuøng thaønh laäp coâng ty. Trong tröôøng hôïp naøy thì coâng ty ñöôïc thaønh laäp seõ ñöôïc coi laø nhaø ñaàu tö trong nöôùc hay nöôùc ngoaøi vaãn chöa roõ raøng theo quy ñònh cuûa Luaät Ñaàu tö. Tuy nhieân, Khoaûn 4 Ñieàu 29 Luaät Ñaàu tö quy ñònh: “Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc aùp duïng ñieàu kieän ñaàu tö nhö nhaø ñaàu tö trong nöôùc trong tröôøng hôïp caùc nhaø ñaàu tö Vieät Nam sôû höõu töø 51% voán ñieàu leä trôû leân”. Caên cöù vaøo quy ñònh naøy coù theå hieåu raèng, neáu phaùp luaät chuyeân ngaønh khoâng coù quy ñònh ñaëc thuø vaø ñieàu öôùc quoác teá khoâng quy ñònh khaùc, thì thaønh laäp moät doanh nghieäp coù sôû höõu nöôùc ngoaøi khoâng quaù 49% ñöôïc thöïc hieän nhö doanh nghieäp 100% voán trong nöôùc. Do ñoù, theo chuùng toâi, coâng ty trong ñoù caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi sôû höõu hôn 49% voán ñieàu leä thì ñöôïc coi laø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Toùm laïi, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi bao goàm caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi vaø doanh nghieäp trong ñoù caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi sôû höõu hôn 49% voán ñieàu leä. Tyû leä sôû höõu naøy cuõng ñöôïc söû duïng ñeå phaân bieät doanh nghieäp trong nöôùc vaø doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Cuõng coù yù kieán khaùc cho raèng, doanh nghieäp cöù coù sôû höõu cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi (töø 0,1% trôû leân) thì ñöôïc coi laø doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Theo chuùng toâi, thì yù kieán naøy khoâng döïa vaøo cô sôû phaùp lyù roõ raøng naøo vaø khoâng phuø hôïp vôùi tinh thaàn cuûa cam keát môû cöûa thò tröôøng cuûa nöôùc ta. c) Nhaø ñaàu tö trong nöôùc Töông töï nhö phaân tích ôû phaàn treân, nhaø ñaàu tö trong nöôùc seõ laø ñoái töôïng khoâng phaûi laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, bao goàm: caù nhaân coù quoác tòch Vieät Nam, toå chöùc (bao goàm caû doanh nghieäp) ñöôïc thaønh laäp vaø/ hoaëc ñaêng kyù kinh doanh ôû Vieät Nam vaø trong ñoù nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù sôû höõu khoâng quaù 49% voán ñieàu leä. 16
d) Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam Vieäc xaùc ñònh roõ khaùi nieäm naøy raát quan troïng trong vieäc aùp duïng Ñieàu 20 Luaät Doanh nghieäp vaø khoaûn 1 ñieàu 50 Luaät Ñaàu tö. Maëc duø Luaät Ñaàu tö khoâng chæ roõ ai laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam. Nhöng Khoaûn 4 ñieàu 2 Nghò ñònh 108/2006/NÑ-CP ñònh nghóa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö thaønh laäp toå chöùc kinh teá laàn ñaàu taïi Vieät Nam16. Theo ñònh 2005 nghóa naøy, thì nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam coù hai ñaëc ñieåm cô baûn sau: Laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi17. Laàn ñaàu thaønh laäp toå chöùc kinh teá taïi Vieät Nam. Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ Moät nhaø ñaàu tö khoâng coù ñuû hai ñaëc ñieåm naøy thì khoâng ñöôïc coi laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam. Caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi goùp voán mua coå phaàn vaøo doanh nghieäp Vieät Nam ñaõ thaønh laäp vaø ñang hoaït ñoäng thì khoâng ñöôïc coi laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam. Caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi naøy sau ñoù thaønh laäp doanh nghieäp maø hoï sôû höõu hôn 49% voán ñieàu leä trôû leân thì laïi ñöôïc coi laø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam. Theo Ñieàu 20 Luaät Doanh nghieäp vaø khoaûn 1 Ñieàu 50 Luaät Ñaàu tö, thì nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu tieân ñaàu tö, thaønh laäp doanh nghieäp ôû Vieät Nam thì phaûi coù döï aùn ñaàu tö. Noùi caùch khaùc, döï aùn ñaàu tö ñöôïc ñaêng kyù hay thaåm tra laø ñieàu kieän ñeå hoï ñöôïc thaønh laäp doanh nghieäp. Trong tröôøng hôïp naøy, nhö phaàn treân ñaõ trình baøy, thuû tuïc ñaêng kyù hay thaåm tra döï aùn ñaàu tö vaø ñaêng kyù kinh doanh ñöôïc thöïc hieän ñoàng thôøi taïi cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaàu tö vaø seõ ñöôïc caáp GCNÑT. Theo caùc quy ñònh treân, caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi ñaõ ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö theo Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam thì khoâng coi laø nhaø ñaàu tö laàn ñaàu ñaàu tö taïi Vieät Nam. Tuy nhieân, theo ñieåm b khoaûn 3 ñieàu 6 Nghò ñònh 108/2006/NÑ-CP thì neáu hoï muoán ñaàu tö thaønh laäp doanh nghieäp thì laïi thöïc hieän theo Luaät Ñaàu tö vaø ñöôïc caáp GCNÑT. ñ) Döï aùn ñaàu tö Luaät Ñaàu tö xaùc ñònh döï aùn ñaàu tö laø taäp hôïp caùc ñeà xuaát boû voán trung vaø daøi haïn ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö treân ñòa baøn cuï theå, trong khoaûng thôøi gian xaùc ñònh18. Theo quy ñònh naøy thì döï aùn ñaàu tö phaûi coù ñuû caùc ñaëc ñieåm sau: 16. Ngoaøi ra, luaät laïi quy ñònh “nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam phaûi coù döï aùn ñaàu tö”. 17. Nhö khaùi nieäm ñaõ trình baøy phaàn treân. 18. Khoaûn 8 Ñieàu 3 Luaät Ñaàu tö. 17
2005 Ñeà xuaát boû voán trung vaø daøi haïn. Thöïc hieän treân moät ñòa baøn cuï theå. Thöïc hieän trong moät khoaûng thôøi gian cuï theå. Thöïc teá cho thaáy coù nhieàu “döï aùn ñaàu tö” nhöng khoâng roõ raøng veà 3 ñieàu kieän naøy. Ví duï nhö kinh doanh dòch vuï tö vaán, vaän taûi hoaëc ñaàu tö mua coå phaàn, coå phieáu, goùp voán ñaàu tö... Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ Luaät Ñaàu tö vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh khoâng quy ñònh hình thöùc vaø noäi dung cô baûn cuûa döï aùn ñaàu tö. Trong Quyeát ñònh 1088/2006/QÑ-BKH coù ban haønh maãu ñaêng kyù/ ñeà nghò caáp giaáy chöùng nhaän ñaàu tö, trong ñoù coù ñeà caäp ñeán moät soá noäi dung cuûa döï aùn ñaàu tö. Hoà sô xin caáp GCNÑT hoaøn toaøn khoâng yeâu caàu coù taøi lieäu coù teân laø “döï aùn ñaàu tö”. Trong moät soá tröôøng hôïp khaùc, hoà sô xin caáp GCNÑT coù yeâu caàu nhaø ñaàu tö noäp “baûn giaûi trình kinh teá-kyõ thuaät”19. Do ñoù, nhieàu ngöôøi baên khoaên laø lieäu maãu ñaêng kyù/ ñeà nghò caáp GCNÑT hoaëc baûn giaûi trình kinh teá-kyõ thuaät coù theå thay theá döï aùn ñaàu tö. Theo quan ñieåm cuûa chuùng toâi, thì trong tröôøng hôïp hoà sô xin caáp GCNÑT khoâng yeâu caàu baûn giaûi trình kinh teá-kyõ thuaät thì caùc thoâng tin veà döï aùn ñaàu tö trong baûn ñaêng kyù/ ñeà nghò caáp GCNÑT laø ñuû ñeå xem xeùt caáp GCNÑT. e) Döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi Theo quy ñònh cuûa Luaät Ñaàu tö, thì döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù ba söï khaùc bieät so vôùi döï aùn trong nöôùc. Moät laø khaùc bieät veà thuû tuïc ñaêng kyù ñaàu tö. Cuï theå laø, nhöõng döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi döôùi 300 tyû ñoàng (ñaàu tö trong nöôùc töø 15-300 tyû), khoâng thuoäc lónh vöïc ñaàu tö coù ñieàu kieän ñeàu phaûi ñaêng kyù ñaàu tö; vaø hai laø, thuû tuïc ñaàu tö cuõng phöùc taïp hôn moät chuùt so vôùi döï aùn ñaàu tö trong nöôùc (hoà sô goàm baûn ñaêng kyù theo maãu coù nhieàu noäi dung hôn vaø baùo caùo naêng löïc taøi chính). Ba laø, döï aùn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc lónh vöïc: (i) kinh doanh vaän taûi bieån; (ii) thieát laäp maïng vaø cung caáp dòch vuï böu chính, chuyeån phaùt, vieãn thoâng vaø internet; thieát laäp maïng truyeàn daãn soùng, (iii) In aán, phaùt haønh baùo chí; xuaát baûn; (iv) thaønh laäp cô sôû nghieân cöùu khoa hoïc ñoäc laäp, thì phaûi ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû chaáp thuaän chuû tröông ñaàu tö. Moät döï aùn ñaàu tö coù theå ñöôïc thöïc hieän nhieàu nguoàn voán. Nhöng xeùt töø goùc ñoä doanh nghieäp, thì ngöôøi ta thöôøng phaân bieät voán chuû sôû höõu vaø voán vay. Bôûi vì, cô caáu voán chuû sôû höõu vaø voán vay laø moät chæ soá ñaùnh giaù thöïc traïng taøi chính doanh nghieäp. Xeùt töø quaûn lyù kinh teá vó moâ ñoái vôùi döï aùn ñaàu tö thì coù theå coù hai ñieåm ñaùng löu yù. Moät laø, möùc ñoä aûnh höôûng cuûa ngöôøi ñaàu tö trong döï aùn cuï theå vaø hay moät ngaønh, nhaát ñònh. ÔÛ khía caïnh naøy, quaûn lyù Nhaø nöôùc chuù yù vaø thöïc hieän quaûn lyù khaét khe hôn ñoái vôùi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi so vôùi doanh nghieäp trong nöôùc. Bôûi vì, ôû caùc doanh nghieäp ñoù 19. Luaät Xaây döïng quy ñònh roõ veà döï aùn ñaàu tö xaây döïng coâng trình ñöôïc quy ñònh raát chi tieát veà caû hình thöùc vaø noäi dung. 18
ngöôøi ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù quyeàn quyeát ñònh nhieàu hôn, thaäm chí phoái vieäc ra quyeát ñònh quaûn lyù vaø ñieàu haønh coâng ty, goàm caû vieäc xaây döïng döï aùn vaø trieån khai thöïc hieän döï aùn ñaàu tö. Hai laø, quaûn lyù löu chuyeån voán treân taøi khoaûn voán. Ñoái töôïng vaø phaïm vi quaûn lyù ôû ñaây bao goàm taát caû caùc nguoàn voán caû vaøo vaø ra khoûi neàn kinh teá, khoâng phaân bieät voán ñaàu tö laøm chuû sôû höõu hay voán ñi vay, v.v... Vì vaäy, xeùt ôû khía caïnh naøy, taát caû voán beân ngoaøi vaøo vaø beân trong ra, (goàm caû nhöõng khoaûn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö ôû möùc thieåu soá (döôùi 49% cuûa nöôùc ngoaøi), khoâng phaân bieät theo döï aùn, khoâng phaân bieät theo 2005 nguoàn voán (tuy nhieân, trong nghieäp vuï vaø coâng cuï quaûn lyù, seõ coù söï phaân bieät). Nhö phaân tích ôû treân veà phaân bieät hai nhoùm nhaø ñaàu tö, thì caùc nhaø ñaàu tö ôû nhoùm 1 khoâng tröïc tieáp thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö maø döï aùn ñaàu tö seõ ñöôïc thöïc hieän bôûi coâng ty do hoï thaønh laäp neân hay noùi caùch khaùc hoï laø coå ñoâng hoaëc thaønh vieân – nhaø ñaàu tö nhoùm 2. Moät coâng ty nhö vaäy coù theå thöïc hieän ñoàng thôøi nhieàu döï aùn ñaàu tö khaùc nhau. Tìm hieåu LUAÄT ÑAÀU TÖ Nguoàn voán ñeå thöïc hieän caùc döï aùn naøy laø voán do caùc thaønh vieân, coå ñoâng goùp vaøo voán ñieàu leä vaø/ hoaëc voán vay töø nguoàn khaùc. Töø nhöõng phaân tích noùi treân, thì hieåu moät caùch chính xaùc thì chuû ñaàu tö döï aùn ñaàu tö laø doanh nghieäp thöïc hieän döï aùn ñaàu tö. Do ñoù, döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ phaûi hieåu laø döï aùn ñaàu tö cuûa doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi nghóa laø doanh nghieäp trong ñoù nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi sôû höõu hôn 49% voán ñieàu leä20. g) Döï aùn coù voán ñaàu tö trong nöôùc Töông töï nhö treân, döï aùn ñaàu tö trong nöôùc laø döï aùn ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp trong nöôùc; töùc laø doanh nghieäp maø caù nhaân, toå chöùc trong nöôùc sôû höõu hôn hôn 51% voán ñieàu leää. 2.4. AÙP DUÏNG LUAÄT ÑAÀU TÖ VÔÙI DOANH NGHIEÄP ÑAÕ HOAÏT ÑOÄNG Ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö ñaõ trieån khai tröôùc ngaøy 1-7-2006, thì khoâng baét buoäc phaûi ñaêng kyù hay thaåm tra laïi. Trong tröôøng hôïp hoï muoán caáp laïi GCNÑT thì laøm thuû tuïc ñaêng kyù ñaàu tö. Tuy nhieân, neáu hoï khoâng ñaêng kyù laïi nhöng trong quaù trình hoaït ñoäng muoán thay ñoåi moät soá noäi dung döï aùn ñaàu tö thì giaûi quyeát nhö theá naøo. Hieän nay Luaät Ñaàu tö chöa quy ñònh roõ. Nhöng theo chuùng toâi, thì trong tröôøng hôïp naøy cô quan quaûn lyù veà ñaàu tö vaãn tieán haønh ñaêng kyù thay ñoåi cho hoï vaø caáp GCNÑT môùi. Ñoái vôùi döï aùn ñaõ ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö theo Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröôùc ngaøy 1-7-2006 thì cuõng khoâng phaûi laøm laïi thuû tuïc ñeå caáp GCNÑT. Tröôøng hôïp nhaø ñaàu tö coù nhu caàu ñöôïc caáp laïi GCNÑT thì ñaêng kyù laïi theo Nghò ñònh 101/2006/NÑ-CP. 20. Ñoái vôùi döï aùn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, thì coù ba khaùc bieät veà maët ñoái xöû nhö trình baøy treân ñaây, so vôùi döï aùn ñaàu tö trong nöôùc 19