Tính đa dạng của hệ thực vật ở đai độ cao trên 1600m của vườn quốc gia Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Nguaconbaynhay Nguaconbaynhay | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nghiên cứu tính đa dạng thảm thực vật; tính đa dạng của hệ thực vật; tính đa dạng về dạng sống; tính đa dạng về các yếu tố địa lý thực vật; tính đa dạng về giá trị sử dụng và thực vật quý hiếm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tính đa dạng của hệ thực vật ở đai độ cao trên 1600m của vườn quốc gia Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai

29(4): 27-30 T¹p chÝ Sinh häc 12-2007 TÝNH §a d¹ng CñA HÖ thùc vËt ë ®ai ®é cao trªn 1600 m cña v−ên quèc gia hoµng liªn, tØnh lµo cai Vò Anh Tµi, NguyÔn NghÜa Th×n Tr−êng ®¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §HQGHN §· tõ l©u d·y nói Hoµng Liªn næi tiÕng nh− d−íi 4500oC; l−îng m−a trung b×nh ®¹t > 2500 mét vïng ®Êt giµu cã vÒ tÝnh ®a d¹ng sinh vËt vµ mm/n¨m; nhiÖt ®é trung b×nh n¨m ®¹t 7,8oC, cßn ®Çy bÝ Èn, cÇn ®−îc kh¸m ph¸. Kh«ng ph¶i nhiÖt ®é tèi cao trong n¨m ®¹t 24,4oC, nhiÖt ®é ngÉu nhiªn mµ nhµ thùc vËt ng−êi Nga, tèi thÊp trong n¨m ®¹t -5,7oC; chªnh lÖch nhiÖt Takhtajan ®· nhËn ®Þnh d·y nói Hoµng Liªn ®é gi÷a th¸ng nãng nhÊt (VII) vµ th¸ng l¹nh (Hoµng Liªn S¬n) nh− lµ "c¸i n«i cña thùc vËt nhÊt (I) lµ 7,7oC. cã hoa". Thªm vµo ®ã, Hoµng Liªn S¬n næi - Thæ nh−ìng: gåm 2 kiÓu lµ ®Êt mïn th« tiÕng lµ d·y nói rÊt dèc, cã nh÷ng chç biªn ®é than bïn mµu x¸m trªn nói cao vµ ®Êt mïn alit cao thÊp cña mét ngän nói lªn ®Õn 1000 m, v× mµu vµng nh¹t trªn nói cao. thÕ khu vùc nµy ®· ®−îc mét sè t¸c gi¶ gäi lµ "nói cao". §ã chÝnh lµ ®iÒu ®Æc biÖt kh«ng thÓ I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu t×m thÊy ë nh÷ng n¬i kh¸c trªn l·nh thæ ViÖt Nam. Cho ®Õn nay, hÇu hÕt nh÷ng ®iÒu bÝ Èn mµ 1. Môc ®Ých Hoµng Liªn S¬n cßn chøa ®ùng ®Òu n»m trong c¸i ®−îc gäi lµ nói cao ®ã. Khu vùc nghiªn cøu M« t¶ s¬ bé c¸c kiÓu th¶m thùc vËt trong ®−îc x¸c ®Þnh ë ®é cao trªn 1600 m so víi mÆt ph¹m vi nghiªn cøu; x©y dùng danh lôc c¸c loµi n−íc biÓn cña VQG Hoµng Liªn, tØnh Lµo Cai thùc vËt vµ ®¸nh gi¸ tÝnh ®a d¹ng cña hÖ thùc vËt cã c¸c ®Æc tr−ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh− sau: bËc cao cã m¹ch ë khu vùc nghiªn cøu lµm c¬ së cho c«ng t¸c b¶o tån. - §Þa h×nh: gåm nhiÒu cÊp ®Þa h×nh, thay ®æi tõ ®é cao 1600 m ®Õn 3143 m; nhiÒu khèi nói 2. §èi t−îng rÊt dèc (trung b×nh 20-30o), cao trªn 200 m vµ bÞ C¸c sinh c¶nh ®Æc tr−ng vµ c¸c loµi thùc vËt chia c¾t m¹nh, biªn ®é ®é cao ®Õn 2000 m hoÆc bËc cao cã m¹ch ph©n bè ë ®ai ®é cao trªn 1600 h¬n. Cã s¹t ®Êt. m cña VQG Hoµng Liªn, tØnh Lµo Cai. - KhÝ hËu: c¸c chÕ ®é khÝ hËu ®Æc biÖt trong 3. Ph−¬ng ph¸p khu vùc gåm gi«ng, m−a ®¸, m−a phïn, s−¬ng mï vµ s−¬ng muèi. KhÝ hËu cña khu vùc ®ai cao ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc trªn 1600 m cña VQG Hoµng Liªn gåm: vËt th«ng dông. + §ai «n ®íi Èm nói thÊp tÇng trªn: ë ®é II. KÕt qu¶ nghiªn cøu cao 1600-2400 m so, tæng sè giê n¾ng trung b×nh n¨m lµ 1471,8 giê, tæng nhiÖt trung b×nh 1. TÝnh ®a d¹ng th¶m thùc vËt n¨m ®¹t 4500-6200oC; l−îng m−a trung b×nh n¨m ®¹t 3550 mm; nhiÖt ®é trung b×nh n¨m ®¹t Theo thang ph©n lo¹i cña UNESCO (1973) 12,7oC, nhiÖt ®é tèi cao trong n¨m ®¹t 29,2oC, ®−îc Phan KÕ Léc ¸p dông vµo ViÖt Nam nhiÖt ®é tèi thÊp trong n¨m ®¹t - 3,5oC; chªnh (1985), th¶m thùc vËt tù nhiªn cña khu vùc ®ai lÖch nhiÖt ®é gi÷a th¸ng nãng nhÊt (VII) vµ cao trªn 1600 m cña VQG Hoµng Liªn gåm 12 th¸ng l¹nh nhÊt (I) lµ 13,1oC. quÇn hÖ thuéc 3 líp: + §ai «n ®íi l¹nh nói võa tÇng d−íi: ë ®é − I. Líp quÇn hÖ rõng kÝn: cao trªn 2600 m, tæng sè giê n¾ng trung b×nh + IA. Ph©n líp qu©n hÖ rõng chñ yÕu th−êng ®¹t 1525 giê/n¨m, tæng nhiÖt trung b×nh n¨m xanh: 27 IA2. Nhãm quÇn hÖ rõng nhiÖt ®íi th−êng • QuÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa trung xanh (RN§TX) m−a mïa: b×nh kh«ng cã c©y gç, cã c©y bôi • IA2b. QuÇn hÖ RN§TX m−a mïa + VC. Ph©n líp quÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa trªn nói thÊp thÊp • IA2c. QuÇn hÖ RN§TX m−a mïa ë VC2. Nhãm quµn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa nói trung b×nh thÊp kh«ng cã c©y ho¸ gç • IA2d. QuÇn hÖ RN§TX t−¬ng ®èi • VC2a. QuÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa Èm ë nói cao (cËn alpin) thÊp chÞu h¹n, kh«ng cã c©y ho¸ • IA2o. QuÇn hÖ rõng tre gç, trªn ®Êt ®Þa ®íi bÞ tho¸i ho¸ hay (Bambusoideae) nhiÖt ®íi ë ®Þa bÞ dÉm ®¹p h×nh thÊp vµ nói thÊp + VD. Ph©n líp quÇn hÖ tr¶ng cá kh«ng − III. Líp quÇn hÖ tr¶ng c©y bôi: d¹ng lóa + IIIA. Ph©n líp quÇn hÖ tr¶ng c©y bôi chñ VD1. Nhãm quÇn hÖ tr¶ng cá kh«ng d¹ng yÕu th−êng xanh lóa cao IIIA1. Nhãm quÇn hÖ tr¶ng c©y bôi chñ • VD1a. QuÇn hÖ chñ yÕu cá kh«ng yÕu th−êng xanh c©y l¸ réng d¹ng lóa thuéc ngµnh H¹t kÝn vµ • IIIA1a. QuÇn hÖ tr¶ng c©y bôi chñ D−¬ng xØ sèng l©u n¨m yÕu th−êng xanh c©y l¸ réng trªn 2. TÝnh ®a d¹ng cña hÖ thùc vËt ®Êt ®Þa ®íi §· x©y dùng ®−îc b¶n danh lôc cña c¸c loµi • IIIA1c. QuÇn hÖ tr¶ng c©y bôi chñ thùc vËt bËc cao cã m¹ch cho khu vùc ®ai cao yÕu th−êng xanh c©y l¸ réng cøng trªn 1600 m cña VQG Hoµng Liªn gåm 1553 trªn ®−êng ®Ønh loµi thuéc 709 chi, 189 hä cña 4 ngµnh thùc vËt, − V. Líp quÇn hÖ tr¶ng cá: bæ sung cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam 1 hä míi (hä + VA. Ph©n líp quÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa ®¬n loµi Tetracentraceae, víi loµi Tretracentron cao: sinense Oliv.), 1 chi míi (chi ®¬n loµi VA3. Nhãm quÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa Decaisnea insignis Thomson et Hooker, thuéc cao cã c©y bôi vµ c©y gç hä L¹c di - Lardizabalaceae) vµ 3 loµi míi kh¸c (Clematis montana Buch. Ham., Anemone • VA3a. QuÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa begoniifolia Lévl. et Vaniot, thuéc hä Hoµng cao chÞu h¹n, cã c©y bôi vµ c©y gç liªn - Ranunculaceae; Viburnum cordifolium VA5. Nhãm quÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa Wall. ex DC., thuéc hä Kim ng©n - cao kh«ng cã c©y ho¸ gç Capprifoliaceae). • VA5a. QuÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa a. TÝnh ®a d¹ng cÊp ®é ngµnh cao chÞu h¹n, cã c©y bôi, kh«ng cã c©y gç Ngµnh Méc lan - Magnoliophyta lµ ngµnh ®a d¹ng nhÊt, 92,21% sè loµi; hÖ thùc vËt khu + VB. Ph©n líp quÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa vùc nghiªn cøu thiÕu v¾ng hai ngµnh Cá th¸p trung b×nh bót - Equisetophyta, Th©n ®èt - Psilotophyta. VB2. Nhãm quµn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa trung b×nh cã c©y gç che phñ d−íi 10%, b. TÝnh ®a d¹ng cÊp ®é d−íi ngµnh cã hay kh«ng cã c©y bôi Líp Méc lan lu«n chiÕm tû träng lín h¬n líp • QuÇn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa trung Hµnh: 5 lÇn ë cÊp hä (235/27), 3,85 ë cÊp loµi b×nh cã c©y gç che phñ d−íi 10%, (1137/295) vµ 3,78 ë cÊp chi (507/134); 20 hä cã cã hay kh«ng cã c©y bôi sè loµi nhiÒu h¬n 20 (chiÕm 10,6% tæng sè hä), VB3. Nhãm quµn hÖ tr¶ng cá d¹ng lóa chiÕm 790 loµi (50,87%) vµ 299 chi (42,17%); 10 trung b×nh kh«ng cã c©y gç, cã c©y bôi hä (chiÕm 5,3% tæng sè hä) ®a d¹ng nhÊt lµ hä Lan - Orchidaceae, hä Cµ phª - Rubiaceae, hä 28 Cóc - Asteraceae, hä §ç quyªn - Ericaceae, hä 27,22% tæng sè chi cña hÖ); 25 chi cã sè loµi tõ 8 Hoa hång - Rosaceae, hä Cãi - Cyperaceae, hä trë lªn, chiÕm 390 loµi (20,54%); 10 chi ®a d¹ng Lóa - Poaceae, hä ChÌ - Theaceae, hä Nh©n s©m nhÊt lµ Rhododendron, Carex, Ficus, Rubus, - Araliaceae vµ hä §¬n nem - Myrsinaceae, gåm: Symplocos, Acer, Ardisia, Liparis, Polygonum vµ 536 loµi, 193 chi, (34,61% tæng sè loµi vµ Eurya, chiÕm 11,72% tæng sè loµi (182 loµi). Tªn ngµnh Sè loµi Tû lÖ % Sè chi Tû lÖ % Sè hä Tû lÖ % Lycopodiophyta 9 0,58 3 0,42 2 1,06 Polypodiophyta 102 6,57 56 7,90 19 10,05 Pinophyta 10 0,64 9 1,27 6 3,17 Magnoliopsida 1137 79,40 507 79,10 135 8333 Liliopsida 295 20,60 134 20,90 27 16,67 Magnoliophyta 1432 92,21 641 90,41 162 85,71 Tæng 1553 100 709 100 189 100 3. TÝnh ®a d¹ng vÒ d¹ng sèng trªn 1600m cña VQG Hoµng Liªn, ®· thèng kª ®−îc 656 loµi cã c«ng dông, chiÕm 42,42% tæng Nhãm chåi trªn vÉn chiÕm −u thÕ h¬n tÊt c¶ sè loµi, trong ®ã nhiÒu nhÊt lµ c©y lµm thuèc, cã c¸c nhãm chåi kh¸c. Phæ d¹ng sèng ®−îc x©y 485 loµi (31,23%); tiÕp theo lµ c©y ¨n ®−îc; 162 dùng nh− sau (SB: phæ d¹ng sèng - spectrum of loµi (10,43%); c©y cho gç vµ c©y lµm c¶nh ®Òu bilology; Ph: nhãm c©y chåi trªn - cã 102 loµi (6,57%); c¸c nhãm kh¸c chiÕm tû lÖ Phananerophytes; Ch: nhãm c©y chåi s¸t ®Êt - thÊp. Chamaephytes; Hm: nhãm c©y chåi nöa Èn - Hemicryptophytes; Cr: nhãm c©y chåi Èn - 6. TÝnh ®a d¹ng vÒ thùc vËt quý hiÕm Cryptophytes; Th: nhãm c©y chåi mét n¨m - Tæng sè cã 58 loµi quý hiÕm ®−îc ghi nhËn Therophytes): trong S¸ch §á ViÖt Nam n¨m 1996, NghÞ ®Þnh SB = 76,56Ph + 7,69Ch + 1,71Hm + 5,58Cr + 8,18Th 32/N§-CP ngµy 30 th¸ng 3 n¨m 2006 cña ChÝnh phñ vµ Danh lôc §á IUCN n¨m 2006. Trong ®ã, 4. TÝnh ®a d¹ng vÒ c¸c yÕu tè ®Þa lý thùc vËt cã 15 loµi theo Danh lôc ®á cña IUCN gåm 3 Nhãm nhiÖt ®íi lµ rÊt lín, chiÕm 77,33%, loµi bËc CR, 2 loµi bËc EN vµ 10 loµi bËc VU; trong ®ã nhãm c¸c yÕu tè nhiÖt ®íi ë ch©u ¸ cã 48 loµi n¨m trong S¸ch §á ViÖt Nam, gåm 8 chiÕm ®Õn 71,93% tæng sè loµi; nhãm thùc vËt «n loµi bËc E, 5 loµi bËc V, 10 loµi bËc T, 17 loµi ®íi chØ cã 5,8% tæng sè loµi; yÕu tè nhiÖt ®íi lôc bËc R vµ 2 loµi bËc K; trong NghÞ ®Þnh 32/N§- CP cã 19 loµi: 9 loµi trong phô lôc IA vµ 10 loµi ®Þa ch©u ¸ lµ nhiÒu nhÊt (17,19%), tiÕp theo lµ trong phô lôc IIA; cã 3 loµi trong hÖ thùc vËt ë yÕu tè nhiÖt ®íi ch©u ¸ (12,17%), yÕu tè §«ng khu vùc nghiªn cøu n»m trong danh s¸ch cña D−¬ng - Nam Trung Hoa (10,95%). Cã ®Õn CITES. 20,99% tæng sè loµi lµ ®Æc h÷u ViÖt Nam (326 loµi), ®Æc biÖt cã 72 loµi lµ ®Æc h÷u cña khu vùc III. KÕt luËn Sa Pa - Hoµng Liªn, chiÕm 4,46% tæng sè loµi. HÖ thùc vËt ë ®ai cao trªn 1600 m cña VQG KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· ghi nhËn ®−îc ë khu Hoµng Liªn cã quan hÖ gÇn gòi nhÊt víi hÖ thùc vùc ®ai cao trªn 1600 m so víi mÆt n−íc biÓn ë vËt Nam Trung Hoa (49,77%), tiÕp theo lµ víi VQG Hoµng Liªn, tØnh Lµo Cai cã 11 kiÓu th¶m hÖ thùc vËt Himalaya (35,05%), hÖ thùc vËt Ên thùc vËt; 1553 loµi thuéc 709 chi, 189 hä cña 4 §é (29,36%) vµ Ýt gÇn gòi nhÊt víi hÖ thùc vËt ngµnh thùc vËt bËc cao cã m¹ch, trong ®ã ngµnh Malesia (15,97%). Méc lan lµ ®a d¹ng nhÊt; ®· ghi nhËn 10 hä vµ 10 chi giµu loµi nhÊt. Trong c¸c yÕu tè ®Þa lý 5. TÝnh ®a d¹ng vÒ gi¸ trÞ sö dông thùc vËt th× cã ®Õn 20,99% lµ ®Æc h÷u ViÖt Trong tæng sè 1553 loµi cã mÆt ë ®ai cao Nam, ®Æc biÖt cã 4,46% lµ ®Æc h÷u cña khu vùc 29 Hoµng Liªn; cã 656 loµi cã c«ng dông (chiÕm cao Sa Pa - Phan Si Pan. Nxb. §¹i häc Quèc 42,42% tæng sè loµi); 58 loµi ®−îc ghi nhËn gia Hµ Néi, Hµ Néi. trong S¸ch §á ViÖt Nam n¨m 1996, IUCN n¨m 6. NguyÔn NghÜa Th×n vµ cs., 2005: Mét sè 2006, CITES vµ NghÞ ®Þnh 32/CP, n¨m 2006 cña ph¸t hiÖn míi cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam t¹i ChÝnh phñ. VQG Hoµng Liªn, tØnh Lµo Cai: 298-301. Nh÷ng vÊn ®Ò nghiªn cøu trong khoa häc sù Tµi liÖu tham kh¶o sèng. Nxb. Khoa häc Kü thuËt, Hµ Néi. 1. NguyÔn TiÕn B©n (chñ biªn), 2003-2005: 7. NguyÔn NghÜa Th×n vµ cs., 2005: T¹p chÝ Danh lôc c¸c loµi thùc vËt ViÖt Nam, c¸c tËp N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, 18: II, III. Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 65-66. 2. Phan KÕ Léc, 1985: T¹p chÝ Sinh häc, 8. Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng, 7(4):1-5, Hµ Néi. 1996: S¸ch §á ViÖt Nam - PhÇn Thùc vËt. Nxb. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi. 3. Phan KÕ Léc (chñ biªn), 2001: Danh lôc c¸c loµi thùc vËt ViÖt Nam, tËp I. Nxb. N«ng 9. ChÝnh phñ ViÖt Nam, 2006: NghÞ ®Þnh nghiÖp, Hµ Néi. 32/2006/N§-CP, Danh môc thùc vËt rõng, ®éng vËt rõng nguy cÊp, quý, hiÕm, banh 4. NguyÔn NghÜa Th×n, 1997: CÈm nang hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 18/H§BT-1992. nghiªn cøu ®a d¹ng sinh vËt. Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 10. The IUCN species survial Comission, 2006: Red List of Threatened species, 5. NguyÔn NghÜa Th×n, NguyÔn ThÞ Thêi, International Union for the Conservation of 1998: §a d¹ng thùc vËt cã m¹ch vïng nói Nature and Nature Resources. DIVERSITY OF FLORA AND THE VEGETATION AT HIGH BELT, OVER 1600m ALT. OF THE HOANGLIEN NATIONAL PARK, LAOCAI PROVINCE Vu Anh Tai, Nguyen Nghia Thin Summary The first result in this paper was list of natural vegetation types of study area according to UNESCO (1973) with 12 types in 3 classes. The second result was list and the diversity of flora at hight belt over 1600m alt. of the Hoanglien national park. 1553 species belonging to 709 genera, 189 families and 4 divisions of vascular plants were record. There are 5 new records for the flora of Vietnam (one monotype families, one monotype genus and 3 species). Magnoliophyta was most diversity phyllum; 10 richest families and 10 richest genera were listed. The third result was about the plant biogeographical elements, specially with 20.99% of species edemic for Vietnam’s flora and 4.46% of local endemic species. The lats result was plant resources, including 656 useful species (42.42%) and 58 species listed in The Red Data Book of Vietnam (1996), The Red List of IUCN (2006), CITES and The Vietnam Government Decree 32-CP (2006). Ngµy nhËn bµi: 22-1-2007 30