Tính lịch sử của phạm trù công bằng xã hội và một số nguyên tắc cơ bản của việc thực hiện công bằng xã hội ở nước ta hiện nay

®inh thÞ cóc<br /> <br /> <br /> TÝNH LÞCH Sö CñA PH¹M TRï C¤NG B»NG X· HéI<br /> Vµ MéT Sè NGUY£N T¾C C¥ B¶N CñA VIÖC THùC<br /> HIÖN C¤NG B»NG X· HéI ë N¦íC TA HIÖN NAY<br /> <br /> ®inh thÞ cóc *<br /> <br /> <br /> Tãm t¾t: Tõ gãc ®é lÞch sö cña ph¹m trï c«ng b»ng x· héi, bµi viÕt ®· kh¶o cøu mét sè nguyªn t¾c<br /> c¬ b¶n cña viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ë ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c nguyªn t¾c nµy bµi viÕt<br /> ®­a ra ®­îc c¸c c¬ chÕ ®Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi phï hîp víi ®Æc thï n­íc ta hiÖn nay.<br /> Tõ khãa: C«ng b»ng; c«ng b»ng x· héi; ph©n phèi; thùc hiÖn c«ng b»ng.<br /> <br /> C«ng b»ng x· héi lu«n lµ vÊn ®Ò thu ®êi sèng x· héi. Tuy nhiªn, dï cã ®­êng<br /> hót sù quan t©m nghiªn cøu cña c¸c nhµ lèi, chñ tr­¬ng ®óng ®¾n, vÊn ®Ò thùc hiÖn<br /> khoa häc, c¸c nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ - x· môc tiªu c«ng b»ng x· héi ë n­íc ta hiÖn<br /> héi. Së dÜ nã cã vÞ trÝ nh­ vËy lµ v× c«ng nay cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p. §Ó<br /> b»ng x· héi lu«n lµ mèi quan t©m cña mäi kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n nªu trªn,<br /> ng­êi d©n trong x· héi dï lµ x· héi phong chóng ta cÇn chó ý tíi gi¶i quyÕt tèt hai<br /> kiÕn hay x· héi t­ b¶n, dï lµ ë ph­¬ng vÊn ®Ò: thø nhÊt, quan niÖm thÕ nµo lµ<br /> §«ng hay ph­¬ng T©y. c«ng b»ng x· hội ë ViÖt Nam; thø hai,<br /> ë ViÖt Nam, ngay tõ khi giµnh ®­îc nguyªn t¾c ®Ó thùc hiÖn môc tiªu c«ng<br /> ®éc lËp, tiÕn hµnh x©y dùng Chñ nghÜa x· b»ng x· héi ë ViÖt Nam hiÖn nay.<br /> héi, §¶ng vµ nhµ n­íc ViÖt Nam ®· xem §Ó gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò nªu trªn, tr­íc<br /> viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi lµ mét hÕt, chóng ta cÇn ph¶i qu¸n triÖt tÝnh lÞch<br /> trong nh÷ng môc tiªu cña c¸ch m¹ng ViÖt sö cña ph¹m trï c«ng b»ng x· héi còng<br /> Nam. Ngµy nay, c«ng b»ng x· héi ®­îc nh­ tÝnh ®Æc thï cña x· héi ViÖt Nam<br /> xem lµ mét trong c¸c thµnh tè t¹o thµnh hiÖn nay. V× lÏ ®ã, chóng ta cã thÓ kh¼ng<br /> môc tiªu chung trong ®­êng lèi ®æi míi ®Þnh r»ng ®©y lµ hai vÊn ®Ò c¬ b¶n liªn<br /> cña ViÖt Nam - ®ã lµ x©y dùng mét n­íc quan mËt thiÕt ®Õn viÖc thùc hiÖn c«ng<br /> ViÖt Nam d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi b»ng x· héi ë ViÖt Nam hiÖn nay.(*)<br /> d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh. Nh­ vËy, 1. Về tÝnh lịch sử của phạm trï c«ng<br /> cã thÓ kh¼ng ®Þnh §¶ng vµ nhµ n­íc ViÖt b»ng x· héi<br /> Nam lu«n xem c«ng b»ng x· héi lµ mét Tr­íc hÕt, ph¶i thÊy r»ng c«ng b»ng x·<br /> môc tiªu quan träng vµ nhÊt qu¸n trong héi lµ mét ph¹m trï mang tÝnh lÞch sö.<br /> qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ho¹ch ®Þnh c¸c C«ng b»ng x· héi chÞu sù quy ®Þnh cña<br /> chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®Êt n­íc. nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. Víi nh÷ng<br /> Cïng víi chñ tr­¬ng vµ chÝnh s¸ch cña<br /> §¶ng, Nhµ n­íc lu«n chó träng thùc hiÖn (*)<br /> ThS TriÕt häc, NCS Khoa TriÕt häc, Häc viÖn Khoa<br /> c«ng b»ng x· héi trong mäi lÜnh vùc cña häc x· héi.<br /> <br /> <br /> Sè 6-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 27<br /> tÝnh lÞch sö cña ph¹m trï c«ng b»ng x· héi....<br /> <br /> ®iÒu kiÖn lÞch sö kh¸c nhau, c«ng b»ng x· sù b×nh ®¼ng gi÷a nh÷ng ng­êi cã cïng<br /> héi còng cã nh÷ng néi dung kh¸c nhau. ®Þa vÞ x· héi. Víi «ng, c«ng b»ng chØ ®­îc<br /> §iÒu nµy kh«ng chØ ®óng ë ViÖt Nam mµ xem xÐt trong ph¹m vi tõng giai cÊp cã<br /> cßn xuyªn suèt lÞch sö ph¸t triÓn cña cïng ®Þa vÞ x· héi, sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a<br /> nh©n lo¹i. c¸c tÇng líp x· héi cã ®Þa vÞ x· héi kh¸c<br /> Trong x· héi céng s¶n nguyªn thñy, do nhau còng ®­îc xem lµ c«ng b»ng. Quan<br /> nÒn s¶n xuÊt cßn thÊp kÐm, ch­a cã s¶n niÖm cña Aristot ®· trë thµnh quan niÖm<br /> phÈm d­ th­a, ch­a xuÊt hiÖn chÕ ®é t­ kh¸ phæ biÕn trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn<br /> h÷u th× c«ng b»ng x· héi chØ cã nghÜa lµ tiÕp theo cña x· héi, ®Æc biÖt lµ x· héi<br /> mäi ng­êi ®Òu ph¶i tu©n theo mét trËt tù chiÕm h÷u n« lÖ vµ x· héi phong kiÕn.(1)<br /> ®· ®­îc thõa nhËn, ai vi ph¹m sÏ bÞ trõng B­íc sang thêi phôc h­ng, nÒn s¶n<br /> ph¹t theo phong tôc, tËp qu¸n. Khi ®ã xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn vµ cïng víi nã<br /> “vÉn ch­a cã mét quyÒn lùc c«ng céng t¸ch chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa h×nh thµnh vµ<br /> khái nh©n d©n vµ cã thÓ ®øng ®èi lËp víi ph¸t triÓn ®· dÉn ®Õn sù xuÊt hiÖn c¸c<br /> nh©n d©n”(1) ®Ó ®iÒu tiÕt c«ng b»ng x· héi. quan niÖm míi vÒ c«ng b»ng x· héi. Nh×n<br /> Tõ chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ, x· héi ph©n chung, nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸ cña<br /> thµnh c¸c tÇng líp, giai cÊp giµu nghÌo nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ TBCN trë thµnh<br /> kh¸c nhau, Nhµ n­íc xuÊt hiÖn. Nhµ n­íc th­íc ®o cña c«ng b»ng x· héi. Trong thêi<br /> lµ c¬ quan quyÒn lùc cña giai cÊp thèng trÞ kú nµy, c¸c nhµ t­ t­ëng nh­: T. H«px¬,<br /> nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp thèng trÞ, B. Xpin«da, G. Rutx«, I. Cant¬ ®· ®­a ra<br /> ®ång thêi duy tr× trËt tù x· héi æn ®Þnh. nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau vÒ thùc hiÖn<br /> Trong bèi c¶nh x· héi cã giai cÊp, vÊn ®Ò c«ng b»ng. Ch¼ng h¹n, H«px¬ cho r»ng, vÒ<br /> c«ng b»ng x· héi ®· thu hót sù quan t©m b¶n chÊt con ng­êi lµ gièng nhau v× vËy<br /> s©u s¾c cña c¸c nhµ triÕt häc. V× vËy, tuú con ng­êi ph¶i ®­îc h­ëng sù c«ng b»ng,<br /> theo møc ®é ph¸t triÓn cña x· héi ®· cã nh­ng v× lßng tham vµ sù ®è kþ con ng­êi<br /> nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ c«ng b»ng kh«ng ®­îc h­ëng sù c«ng b»ng. §Ó ®i ®Õn<br /> x· héi. sù c«ng b»ng gi÷a ng­êi vµ ng­êi ph¶i cã<br /> Trong x· héi Hy L¹p cæ ®¹i, Platon vµ sù can thiÖp cña Nhµ n­íc - tæ chøc do con<br /> Aristot lµ c¸c nhµ triÕt häc ®Çu tiªn ®­a ra ng­êi lËp ra. Cßn Xpin«da th× cho r»ng, con<br /> quan niÖm vÒ c«ng b»ng x· héi. Theo ®­êng ®Ó ®¹t tíi sù c«ng b»ng lµ con ng­êi<br /> Platon th× x· héi cã c¸c nhu cÇu kh¸c ph¶i ®­îc tù do, ph¶i gi¶i phãng con ng­êi<br /> nhau vµ ®Ó ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu ®a d¹ng vµ cung cÊp cho hä ch×a kho¸ ®Ó gi¶i phãng<br /> Êy x· héi ph¶i duy tr× c¸c d¹ng ng­êi (giai b¶n th©n m×nh, nhËn thøc ®­îc hiÖn thùc<br /> cÊp) kh¸c nhau. Tõ ®ã, «ng cho r»ng: c«ng vµ chÕ ngù ®­îc lßng tham. Cant¬ th× cho<br /> b»ng chÝnh lµ ë chç mçi h¹ng ng­êi ë ®Þa r»ng, c«ng b»ng x· héi g¾n bã h÷u c¬ víi<br /> vÞ x· héi nµo th× ph¶i lµm hÕt tr¸ch nhiÖm luËt ph¸p, ®¹o ®øc, chÕ ®é së h÷u vµ bao<br /> cña m×nh, ph¶i biÕt th©n phËn cña m×nh<br /> vµ biÕt sèng ®óng víi tÇng líp cña m×nh. (1)<br /> C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen. Toµn tËp, tËp 21. Nxb.<br /> Cßn Aristot th× l¹i cho r»ng, c«ng b»ng lµ ChÝnh trị Quốc gia, Hµ Nội, 1995, tr.147.<br /> <br /> <br /> 28 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 6-2013<br />  ®inh thÞ cóc<br /> <br /> gåm nhiÒu néi dung kh¸c nhau trong ®ã 2. ViÖc ph©n phèi c¸c s¶n phÈm lµm ra<br /> c«ng b»ng trong ph©n phèi lµ quan träng l¹i phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t tiÓn kinh<br /> nhÊt. Rutx« khi xem quyÒn t­ h÷u lµ tÕ, ®Æc biÖt lµ h×nh thøc së h÷u c¸c t­ liÖu<br /> nguyªn nh©n cña sù bÊt b×nh ®¼ng ®· s¶n xuÊt.<br /> kh¼ng ®Þnh: ®êi sèng x· héi tuú thuéc vµo Tõ sù ph©n tÝch trªn ®©y cã thÓ thÊy:<br /> sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ vµ ®Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi lµ mét ph¹m trï mang<br /> c«ng b»ng cÇn ph©n phèi b×nh qu©n tµi s¶n tÝnh lÞch sö, trong c¸c x· héi kh¸c nhau,<br /> t­ nh©n. Quan niÖm cña Rutx« cã nh÷ng nã chøa ®ùng nh÷ng néi dông cô thÓ kh¸c<br /> ®iÓm tiÕn bé, song cã tÝnh kh«ng t­ëng. nhau, nh÷ng néi dung nµy do tr×nh ®é<br /> TiÕp thu cã chän läc c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ quyÕt ®Þnh vµ ®­îc thÓ<br /> tr­íc ®©y, c¸c nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c hiÖn chñ yÕu qua h×nh thøc ph©n phèi s¶n<br /> ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quý gi¸ khi x©y phÈm lµm ra.<br /> dùng quan niÖm vÒ c«ng b»ng x· héi. XuÊt 2. VÒ mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n cña<br /> ph¸t tõ lý luËn duy vËt lÞch sö, C. M¸c cho viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ë<br /> r»ng, trong CNXH khi mäi thµnh viªn n­íc ta hiÖn nay<br /> trong x· héi b×nh ®¼ng trong quan hÖ ®èi Néi dung cña viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng<br /> víi t­ liÖu s¶n xuÊt th× sù ph©n phèi s¶n x· héi ë n­íc ta ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c<br /> phÈm cña lao ®éng chØ cßn phô thuéc vµo nguyªn t¾c vµ c¬ chÕ cña viÖc th­c hiÖn<br /> møc ®ãng gãp vÒ lao ®éng. Tõ ®ã «ng ®­a c«ng b»ng x· héi. ChÝnh v× vËy, viÖc x©y<br /> ra nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng lµ dùng c¸c nguyªn t¾c vµ c¬ chÕ cã ý nghÜa<br /> c¬ së thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. C.M¸c to lín ®Ó hiÖn thùc hãa viÖc thùc hiÖn c«ng<br /> kh¼ng ®Þnh “QuyÒn cña ng­êi s¶n xuÊt lµ b»ng x· héi ë n­íc ta hiÖn nay. D­íi ®©y,<br /> tû lÖ víi lao ®éng mµ ng­êi Êy ®· cung chóng t«i sÏ ph©n tÝch vÒ nh÷ng nguyªn<br /> cÊp; sù ngang nhau lµ ë chç ng­êi ta ®o t¾c vµ c¬ chÕ ®Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x·<br /> b»ng mét th­íc ®o nh­ nhau, tøc lµ b»ng héi ë n­íc ta hiÖn nay.(2)<br /> lao ®éng”(2). §©y lµ mét nguyªn t¾c hÕt søc 1. Nguyªn t¾c kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a<br /> c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Tuy t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi thùc hiÖn c«ng<br /> nhiªn, còng cÇn thÊy r»ng nh÷ng ng­êi b»ng x· héi.<br /> lao ®éng kh«ng ph¶i cã kh¶ n¨ng nh­ §Ó cã t­ duy ®óng ®¾n khi gi¶i quyÕt<br /> nhau. V× vËy, nguyªn t¾c nµy ch­a thÓ mèi quan hÖ nµy, chóng ta cÇn dùa trªn<br /> lo¹i trõ hoµn toµn bÊt b×nh ®¼ng trong x· hai tiÒn ®Ò c¬ b¶n sau ®©y. Mét lµ, dùa<br /> héi - ®ã còng lµ mét thiÕu sãt mµ theo C. trªn tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt<br /> M¸c lµ thiÕu sãt kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc. n­íc. Hai lµ, dùa trªn thÓ chÕ x· héi mµ<br /> Còng th«ng qua viÖc t×m hiÓu c¸c quan chóng ta ®ang x©y dùng - ®i lªn chñ nghÜa<br /> niÖm c«ng b»ng x· héi kh¸c nhau trong x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa.<br /> lÞch sö, chóng ta cã thÓ thÊy:<br /> 1. ViÖc ph©n phèi c¸c s¶n phÈm lµm ra<br /> lµ h×nh thøc c¬ b¶n thÓ hiÖn sù c«ng b»ng (2)<br /> C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen. Toµn tËp, tËp 19. Nxb.<br /> x· héi. ChÝnh trị Quốc gia, Hµ Nội, 1995, tr.35.<br /> <br /> <br /> Sè 6-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 29<br /> tÝnh lÞch sö cña ph¹m trï c«ng b»ng x· héi....<br /> <br /> §Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng, theo ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ ®iÒu<br /> ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, chóng ta cÇn kiÖn cÇn, lµ tiÒn ®Ò cña sù ph¸t triÓn kinh<br /> qu¸n triÖt quan ®iÓm sù ph¸t triÓn kinh tÕ tÕ. V× vËy, t¨ng tr­ëng kinh tÕ còng lµ<br /> ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ®iÒu kiÖn cÇn, lµ tiÒn ®Ò cho viÖc thùc hiÖn<br /> vµ cïng víi nã lµ tiÕn bé x· héi. Néi dung c«ng b»ng x· héi.<br /> cña viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi cã liªn Do ®iÒu kiÖn cña m×nh, trong thêi gian<br /> quan chÆt chÏ ®Õn sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, qua, ë ViÖt Nam, sù t¨ng tr­ëng vÒ kinh<br /> ®Æc biÖt lµ ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. tÕ ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. §iÒu nµy nh»m<br /> Chóng ta cã c¬ së ®Ó kh¼ng ®Þnh t¨ng nhanh chãng kh¾c phôc t×nh tr¹ng khã<br /> tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng kh¨n trong ®êi sèng nh©n d©n vµ sím<br /> ®ång nhÊt víi nhau. T¨ng tr­ëng vµ ph¸t ®­a ®Êt n­íc v­ît qua khñng ho¶ng kinh<br /> triÓn cã ®iÓm gièng nhau nh­ng cã ®iÓm tÕ. Nh­ng, nÕu chØ chó ý ®Õn t¨ng tr­ëng<br /> kh¸c nhau. §iÓm gièng nhau gi÷a t¨ng kinh tÕ mµ kh«ng ®Æt nã trong bèi c¶nh<br /> tr­ëng vµ ph¸t triÓn lµ c¶ hai ®Òu nãi lªn chung cña c«ng b»ng, tiÕn bé x· héi th×<br /> sù dÞch chuyÓn n¨ng ®éng, v­ît ra khái lîi bÊt cËp h¹i. §Ó thùc hiÖn môc tiªu l©u<br /> tr¹ng th¸i tr× trÖ, dËm ch©n t¹i chç. §iÓm dµi, th× ngoµi viÖc ®Èy m¹nh t¨ng tr­ëng<br /> kh¸c nhau lµ t¨ng tr­ëng chØ quan t©m tíi kinh tÕ, chóng ta ph¶i quan t©m gi¶i<br /> chuyÓn dÞch vÒ l­îng, cßn ph¸t triÓn l¹i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò kh¸c cña ®êi sèng x·<br /> quan t©m tíi chÊt l­îng cña sù chuyÓn héi, trong ®ã ph¶i tõng b­íc thùc hiÖn<br /> dÞch ®ã. Ph¸t triÓn kinh tÕ bao hµm sù c«ng b»ng x· héi.<br /> t¨ng tr­ëng nh­ng kh«ng ph¶i mäi sù Cïng víi ®iÒu ®ã, còng cÇn ph¶i chó ý<br /> t¨ng tr­ëng ®Òu dÉn ®Õn ph¸t triÓn. Sù r»ng, c«ng b»ng x· héi kh«ng chØ giíi h¹n<br /> kh¸c biÖt lµ ë chç, nãi ®Õn ph¸t triÓn kinh trong lÜnh vùc kinh tÕ, mµ c¶ lÜnh vùc<br /> tÕ lµ nãi ®Õn sù ph¸t triÓn Êy ph¶i t¹o ra chÝnh trÞ, ph¸p lý, v¨n hãa, x· héi. C«ng<br /> c¬ së vËt chÊt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· b»ng bao hµm trong nã yªu cÇu vÒ sù phï<br /> héi, ®Æc biÖt lµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c«ng hîp gi÷a quyÒn vµ nghÜa vô, gi÷a lµm vµ<br /> b»ng x· héi vµ kh«ng thÓ cã sù ph¸t triÓn h­ëng, gi÷a lao ®éng vµ sù tr¶ c«ng, gi÷a<br /> kinh tÕ thuÇn tuý t¸ch khái viÖc gi¶i quyÕt téi ph¹m vµ sù trõng ph¹t, gi÷a c«ng lao<br /> c¸c vÊn ®Ò nãi trªn. H¬n n÷a, nÕu kh«ng vµ sù thõa nhËn cña x· héi... Sù kh«ng<br /> gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò c«ng b»ng, tiÕn phï hîp trong nh÷ng quan hÖ ®ã ®­îc<br /> bé x· héi th× ph¸t triÓn còng kh«ng thÓ xem lµ bÊt c«ng.<br /> tiÕp tôc ®­îc. Ph¸t triÓn lµ t¨ng tr­ëng XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn nªu trªn,<br /> theo h­íng tiÕn bé, lµ sù gia t¨ng s¶n chóng t«i cho r»ng, c«ng b»ng x· héi chØ ®¹t<br /> l­îng cña nÒn kinh tÕ, ®ång thêi t¹o ra ®­îc khi thùc hiÖn ®ång bé sù t¨ng<br /> mét c¬ cÊu kinh tÕ - x· héi tiÕn bé h¬n, tr­ëng kinh tÕ víi ph¸t triÓn v¨n ho¸, y tÕ,<br /> ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi khoa häc - c«ng nghÖ, gi¸o dôc - ®µo t¹o, ®Æc<br /> ngµy cµng tèt h¬n c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi. biÖt lµ ph¶i h­íng sù ph¸t triÓn kinh tÕ víi<br /> Tuy nhiªn, còng ph¶i thÊy r»ng, kh«ng viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu v¨n ho¸, y tÕ,<br /> cã t¨ng tr­ëng th× còng sÏ kh«ng cã sù khoa häc, gi¸o dôc, ®µo t¹o. Nãi c¸ch kh¸c,<br /> <br /> 30 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 6-2013<br />  ®inh thÞ cóc<br /> <br /> sù kÕt hîp gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi c«ng hiÖn tèt chÝnh s¸ch an sinh x· héi víi<br /> b»ng x· héi ph¶i ®­îc thÓ hiÖn ngay trong nhiÒu tÇng nÊc.<br /> tõng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn. §óng nh­ Ba lµ, kh«ng thÓ thÞ tr­êng ho¸ toµn bé<br /> §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh: “thùc hiÖn tiÕn bé mäi lÜnh vùc, toµn bé qu¸ tr×nh gi¸o dôc -<br /> vµ c«ng b»ng x· héi ngay trong tõng b­íc ®µo t¹o, ch¨m sãc søc khoÎ nh©n d©n,<br /> vµ tõng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn; t¨ng tr­ëng nh­ng ®Ó ®¶m b¶o cho ph¸t triÓn còng<br /> kinh tÕ ®i ®«i víi ph¸t triÓn v¨n ho¸, y tÕ, kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn yÕu tè thÞ<br /> gi¸o dôc, gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò x· héi v× tr­êng trªn c¸c lÜnh vùc nµy. §ång thêi,<br /> môc tiªu ph¸t triÓn con ng­êi”(3). ph¶i x¸c lËp vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng<br /> Tõ nguyªn t¾c c¬ b¶n nµy, chóng ta cÇn khoa häc - c«ng nghÖ, tr­íc hÕt trªn lÜnh<br /> x©y dùng ®­îc mét c¬ chÕ phï hîp cho viÖc vùc khoa häc - kü thuËt. Chóng t«i coi ®©y<br /> thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. C¬ chÕ Êy ph¶i lµ nh÷ng ®Þnh h­íng ph­¬ng ph¸p luËn ®Ó<br /> ®¶m b¶o ®Ó chóng ta võa ®Èy m¹nh t¨ng tiÕp tôc cô thÓ ho¸ c¬ chÕ thùc hiÖn c«ng<br /> tr­ëng kinh tÕ, võa ®Èy m¹nh thùc hiÖn b»ng x· héi ë n­íc ta hiÖn nay. ViÖc gi¶i<br /> c«ng b»ng x· héi, trong ®ã ph¶i chó träng quyÕt tèt nh÷ng néi dung trªn ®©y sÏ t¹o<br /> ®Õn ph¸t triÓn v¨n ho¸, khoa häc - c«ng ra ®éng lùc to lín cho c¶ sù ph¸t triÓn<br /> nghÖ, gi¸o dôc - ®µo t¹o, ph¸t triÓn con kinh tÕ còng nh­ cho viÖc thùc hiÖn c«ng<br /> ng­êi mét c¸ch toµn diÖn. b»ng ë n­íc ta thêi gian tíi.(3)<br /> §Ó thùc hiªn c¸c nhiÖm vô trªn, trong 2. Nguyªn t¾c lÊy ph©n phèi lµm ph­¬ng<br /> chiÕn l­îc ph¸t triÓn, trong ®ã cã chiÕn thøc c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi<br /> l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ, theo chóng t«i, Nh­ ®· ph©n tÝch trªn, ph©n phèi lµ<br /> chóng ta cÇn chó ý x©y dùng c¬ chÕ thùc mét néi dung c¬ b¶n cña viÖc thùc hiÖn<br /> hiÖn c«ng b»ng x· héi dùa trªn c¸c tiªu c«ng b»ng x· héi. V× vËy, viÖc x©y dùng<br /> chÝ sau ®©y: một nguyªn t¾c ph©n phèi phï hîp lµ c«ng<br /> Mét lµ, t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi viÖc hÕt søc quan träng hiÖn nay.<br /> ®Ó mäi c«ng d©n, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi yÕu Tõ Đ¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng Céng<br /> thÕ vµ dÔ bÞ tæn th­¬ng, ®Òu cã c¬ héi tiÕp s¶n ViÖt Nam ®Õn nay, ViÖt Nam ®ang<br /> cËn c«ng b»ng c¸c nguån lùc ph¸t triÓn vµ tiÕn hµnh ®æi míi toµn diÖn ®Êt n­íc.<br /> c¸c dÞch vô x· héi c¬ b¶n vÒ gi¸o dôc - ®µo Trong bèi c¶nh Êy, nguyªn t¾c ph©n phèi<br /> t¹o, ch¨m sãc søc kháe, viÖc lµm, th«ng tin, nh»m thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi còng cã<br /> t­ vÊn ph¸p luËt... ®Ó hä cã thÓ tù lo liÖu vµ nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c.<br /> dÇn dÇn c¶i thiÖn cuéc sèng cña b¶n th©n, Tr­íc thêi kú ®æi míi, mÆc dï ViÖt Nam<br /> gia ®×nh, ®ång thêi gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng lÊy nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng<br /> tr­ëng kinh tÕ chung. lµm c¬ së cho viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x·<br /> Hai lµ, coi träng hiÖu qu¶ ®ãng gãp cña héi, tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, viÖc thùc hiÖn<br /> mçi ng­êi trong ph©n phèi lÇn ®Çu ®èi víi nguyªn t¾c nµy ®· cã nhiÒu biÓu hiÖn sai<br /> c¸c s¶n phÈm lµm ra; chó ý ®Õn thùc hiÖn<br /> (3)<br /> c«ng b»ng trong ph©n phèi l¹i. Më réng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu<br /> toµn quèc lÇn thø X, Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.<br /> chÝnh s¸ch phóc lîi x· héi, ®¶m b¶o thùc 2006, tr.77.<br /> <br /> <br /> Sè 6-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 31<br /> tÝnh lÞch sö cña ph¹m trï c«ng b»ng x· héi....<br /> <br /> lÖch. Trong m« h×nh kinh tÕ tËp trung bao Mét lµ: ph©n phèi theo lao ®éng. Hai lµ:<br /> cÊp, c«ng b»ng x· héi ®­îc hiÓu lµ trong ph©n phèi theo ®ãng gãp vÒ vèn vµ t­ liÖu<br /> x· héi mäi ng­êi ®Òu cã møc sèng nh­ s¶n xuÊt. Ba lµ: ph©n phèi theo c¸c ®ãng<br /> nhau, kh«ng cã kÎ giµu ng­êi nghÌo. Tõ gãp kh¸c cho x· héi nh­: tµi n¨ng, c«ng<br /> ®ã, ViÖt Nam ®· thùc hiÖn mét kiÓu c«ng søc, x­¬ng m¸u; ®Æc biÖt lµ nh÷ng cèng<br /> b»ng x· héi ®Æc biÖt lµ ph©n phèi “b×nh hiÕn trong hai cuéc chiÕn tranh v× ®éc lËp<br /> qu©n” - thùc chÊt lµ chia ®Òu, cµo b»ng d©n téc.<br /> l­îng s¶n phÈm mçi c¸ nh©n ®­îc h­ëng. Còng cÇn ph¶i nãi r»ng, hiÖn nay, viÖc<br /> ViÖc ph©n phèi b×nh qu©n ë thêi kú ®Çu, thùc hiÖn theo c¸c tiªu chÝ trªn, còng nh­<br /> ®Æc biÖt lµ do hoµn c¶nh chiÕn tranh, tá ra tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ cña c¸c ®ãng gãp vÉn<br /> cã hiÖu qu¶. Nã gióp cho viÖc gi÷ g×n sù æn cßn nhiÒu ®iÓm ch­a thËt cô thÓ, ch­a<br /> ®Þnh x· héi, còng nh­ viÖc huy ®éng søc ®­îc luËt ho¸. Trong thêi gian tíi, chóng<br /> ng­êi, søc cña cho chiÕn tranh th¾ng lîi. ta cÇn ph¶i c¬ chÕ hãa luËt ho¸ ®Ó thùc<br /> Tuy nhiªn, cµng vÒ sau, ®Æc biÖt lµ sau khi hiÖn tèt nhÊt nguyªn t¾c ph©n phèi ®¶m<br /> thèng nhÊt ®Êt n­íc, h×nh thøc ph©n phèi b¶o thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi.<br /> b×nh qu©n trªn ®· tá ra kh«ng phï hîp, cã 3. Nguyªn t¾c gi¶i quyÕt thÊu ®¸o<br /> nhiÒu h¹n chÕ. H×nh thøc Êy thùc tÕ lµ nh÷ng vÊn ®Ò do c¬ chÕ kinh tÕ cò ®Ó l¹i<br /> chia ®Òu c¸i nghÌo, dÉn ®Õn nh÷ng hiÖu Cïng víi c¸c tiªu chÝ nªu trªn, ®Ó ®¶m<br /> qu¶ x· héi tiªu cùc nh­ tham nhòng, lîi b¶o thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ë n­íc ta<br /> dông chøc quyÒn,... vµ dÉn ®Õn khñng hiÖn nay mét c¸ch “bÒn v÷ng”, chóng ta<br /> ho¶ng kinh tÕ - x· héi. cßn cÇn ph¶i gi¶i quyÕt thÊu ®¸o nhiÒu<br /> §Ó kh¾c phôc khñng ho¶ng, tõ 1986, vÊn ®Ò do c¬ chÕ cò ®Ó l¹i, ch¼ng h¹n vÊn<br /> ViÖt Nam tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Ò vèn vµ t­ liÖu s¶n xuÊt - lµm sao ®Ó<br /> toµn diÖn ®Êt n­íc. VÒ kinh tÕ, thùc chÊt mäi c«ng d©n ViÖt Nam cã c¬ héi nh­<br /> lµ thay m« h×nh kÕ ho¹ch hãa tËp trung nhau trong viÖc së h÷u ®ång vèn quèc gia<br /> bao cÊp b»ng m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng ®å sé ®ang ®­îc chuyÓn ®æi. §©y lµ vÊn ®Ò<br /> ®Þnh h­íng XHCN. Trong nÒn kinh tÕ thÞ hÕt søc nan gi¶i. Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ<br /> tr­êng, chóng ta kh«ng thÓ thùc hiÖn chuyÓn ®æi phï hîp ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc<br /> nguyªn t¾c ph©n phèi b×nh qu©n. Cho nªn, thùc hiÖn ®­îc sù c«ng b»ng x· héi.<br /> cïng víi ®æi míi nãi chung, ®æi míi kinh Nh­ chóng ta ®· biÕt, viÖc chuyÓn ®æi<br /> tÕ nãi riªng, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng m« h×nh kinh tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay, xÐt<br /> quan niÖm míi vÒ nguyªn t¾c ph©n phèi vÒ mÆt së h÷u, chÝnh lµ sù chuyÓn ®æi tõ<br /> ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. Thùc chÊt chÕ ®é së h÷u gåm hai h×nh thøc: toµn d©n<br /> cña nguyªn t¾c nµy lµ gi¶i quyÕt tốt nhÊt vµ tËp thÓ sang chÕ ®é ®a d¹ng ho¸ c¸c<br /> mèi quan hÖ gi÷a cèng hiÕn vµ h­ëng thô h×nh thøc së h÷u. ViÖc chuyÓn ®æi nµy chñ<br /> ®èi víi mçi c«ng d©n. Trªn c¬ së ®Þnh yÕu ®­îc thùc hiÖn qua c¸c h×nh thøc t­<br /> h­íng nh­ vËy, nguyªn t¾c ph©n phèi míi nh©n ho¸, cæ phÇn ho¸ ®Æc biÖt lµ h×nh<br /> ë ViÖt Nam hiÖn nay ®­îc thÓ hiÖn qua thøc cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp nhµ<br /> mét c¬ chÕ dùa trªn ba tiªu chÝ c¬ b¶n sau: n­íc vµ tËp thÓ.<br /> <br /> 32 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 6-2013<br />  ®inh thÞ cóc<br /> <br /> Chóng t«i cho r»ng, viÖc x©y dùng mét nhiÒu lo¹i tµi s¶n lín cña quèc gia ®· r¬i<br /> c¬ chÕ cæ phÇn hãa thÝch hîp nh»m t¹o vµo tói t­ nh©n víi gi¸ rÊt rÎ m¹t g©y nªn<br /> ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ë t×nh tr¹ng thÊt tho¸t lín tµi s¶n quèc gia<br /> thêi ®iÓm ®ang chuyÓn ®æi c¸c h×nh thøc dÉn ®Õn sù mÊt c«ng b»ng trong x· héi.<br /> së h÷u sÏ cã ¶nh h­ëng rÊt quyÕt ®Þnh ®Õn Hai lµ, ph¶i ®¶m b¶o doanh nghiÖp sau<br /> viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong giai khi cæ phÇn ho¸ ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh<br /> ®o¹n ph¸t triÓn míi cña ®Êt n­íc. ë n«ng th­êng kh«ng g©y sù bÊt æn x· héi, ®Æc<br /> th«n, viÖc t­ nh©n ho¸ quyÒn sö dông ®Êt biÖt chó ý gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi<br /> ®ai diÔn ra t­¬ng ®èi phæ biÕn vµ kh«ng lao ®éng khi s¾p xÕp, c¶i tæ l¹i doanh<br /> gÆp nhiÒu khã kh¨n. Tuy nhiªn, cßn nhiÒu nghiÖp ®¶m b¶o ®­îc lîi Ých cña c¸ nh©n,<br /> vÊn ®Ò bÊt cËp cÇn ®­îc gi¶i quyÕt thÊu lîi Ých cña tËp thÓ, cña Nhµ n­íc theo tinh<br /> ®¸o. Ch¼ng h¹n, nhiÒu hé gia ®×nh cã con thÇn ®¶m b¶o sù c«ng b»ng x· héi.<br /> em ®i kh¸ng chiÕn, Ýt lao ®éng, nh©n 3. KÕt luËn<br /> khÈu, viÖc ®­îc nhËn quyÒn sö dông ®Êt Theo chóng t«i, vÊn ®Ò thùc hiÖn c«ng<br /> víi l­îng rÊt thÊp, ®· g©y nªn kh«ng Ýt b»ng x· héi lµ vÊn ®Ò chiÕn l­îc trong qu¸<br /> nh÷ng khã kh¨n trong cuéc sèng. B»ng tr×nh chuyÓn ®æi m« h×nh ph¸t triÓn ®Êt<br /> c¸c chÝnh s¸ch x· héi cô thÓ, chóng ta n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay. Trong qu¸<br /> tõng b­íc gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n nµy. tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong<br /> §iÒu t­¬ng tù còng diÔn ra ®èi víi nh÷ng s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh<br /> hé gÆp c¸c rñi ro kh¸c trong x· héi. nghiÖp, viÖc thùc hiÖn tèt c«ng b»ng x· héi<br /> §èi víi nh÷ng ng­êi sèng ë thµnh thÞ vµ lµ sù thÓ hiÖn tèt nhÊt viÖc thùc hiÖn<br /> c¸c n«ng, l©m tr­êng quèc doanh, t×nh tr¸ch nhiÖm x· héi cña c¸c doanh nghiÖp.<br /> h×nh hoµn toµn kh¸c. Hä vèn lµ nh÷ng Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi<br /> “ng­êi v« s¶n” trong m« h×nh kinh tÕ cò. mét c¸ch hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh ®æi míi<br /> VËy lµm thÕ nµo ®Ó hä cã ®­îc c¬ héi së vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc, chóng ta cÇn gi¶i<br /> h÷u c¸c tµi s¶n tËp thÓ, quèc gia trong qu¸ quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p ®ßi hái nhiÒu<br /> tr×nh cæ phÇn ho¸, tøc lµ lµm thÕ nµo ®Ó c«ng søc cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu giíi kh¸c<br /> thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong qu¸ nhau cïng quan t©m, cã nh­ vËy viÖc thùc<br /> tr×nh cæ phÇn hãa. §©y lµ mét vÊn ®Ò hiÖn c«ng b»ng x· héi ë n­íc ta míi trë<br /> phøc t¹p, Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã c¬ chÕ cô thµnh hiÖn thùc.<br /> thÓ trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh<br /> nghiÖp ®Ó võa ®¶m b¶o ®­îc sù ph¸t triÓn TµI LIÖU THAM KH¶O<br /> m¹nh mÏ kinh tÕ cña ®Êt n­íc, võa ®¶m 1. C.M¸c vµ Ph. ¡ngghen. Toµn tËp, tËp<br /> b¶o ®­îc c«ng b»ng x· héi, chóng ta cÇn cã 19. Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1995.<br /> nh÷ng chÝnh s¸ch, b­íc ®i víi mét c¬ chÕ 2. C.M¸c vµ Ph. ¡ngghen. Toµn tËp, tËp<br /> phï hîp vµ cô thÓ ®Ó dùa trªn c¸c tiªu chÝ: 21. Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1995.<br /> Mét lµ, tr¸nh thÊt tho¸t tµi s¶n quèc 3. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn<br /> gia khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Kinh §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X, Nxb.<br /> nghiÖm cña Liªn X« vµ §«ng ¢u cho thÊy ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 2006.<br /> <br /> Sè 6-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 33<br />