Tình trạng rối loạn thái dương hàm ở trẻ 12 tuổi (Nghiên cứu tại trường PTCS Bàn Cờ, Quận 3, Tp Hồ Chí Minh)

TÌNH TRẠNG RỐI LOẠN THÁI DƯƠNG HÀM Ở TRẺ 12 TUỔI<br /> (Nghiên cứu tại trường PTCS Bàn Cờ, Quận 3, Tp Hồ Chí Minh)<br /> Nguyễn Thị Kim Anh*, Đoàn Hồng Phượng*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ rối loạn thái dương hàm (RLTDH) ở trẻ em và tìm hiểu mối liên quan<br /> của một số yếu tố nguy cơ đối với RLTDH.<br /> Phương pháp: Mẫu nghiên cứu gồm 272 học sinh khối lớp 6 (12 tuổi) của trường PTCS Bàn Cờ (128 nam và<br /> 144 nữ). Trẻ được phỏng vấn để ghi nhận các triệu chứng (TC) của RLTDH và một số thói quen cận chức năng; được<br /> khám lâm sàng để đánh giá các dấu hiệu (DH) của RLTDH.<br /> Kết quả cho thấy có 22,8% trẻ có RLTDH, trong đó có ít nhất một TC là 15,4%, có ít nhất một DC là 9,9%. Đa<br /> số các rối loạn ở mức độ nhẹ, thường gặp nhất là tiếng kêu ở khớp (5,9%) và đau đầu (7,4%). Không có sự khác biệt có<br /> ý nghĩa giữa hai giới. Có sự liên quan có ý nghĩa giữa tình trạng cắn sâu (cắn phủ > 4mm) với tiếng kêu khớp; cắn chìa<br /> > 4mm với đau/mỏi ở cơ và khớp TDH (p 4mm with joint noise and overjet ><br /> 4mm with tenderness/ pain in TMJ/ or muscle (p 2mm.<br /> <br /> 40<br /> <br /> Chỉ số loạn năng lâm sàng theo Helkimo<br /> Các dấu hiệu lâm sàng được tính điểm như sau:<br /> - Biên độ há tối đa: 0 ≥ 40mm, 1 = 30-39mm, 2 ≤ 30mm.<br /> - Độ lệch hàm khi há miệng: 0 ≤ 2mm, 1 = 2-5mm, 2 ≥ 5mm.<br /> - Giảm chức năng của khớp TDH (tiếng kêu lụp cụp, lạo xạo, trật khớp): 0 = không có<br /> giảm chức năng, 1 = sờ nghe tiếng kêu lụp cụp, 2 = khóa hàm, trật khớp.<br /> - Đau khớp TDH: 0 = không đau, 1 = sờ đau, 2 = đau có phản ứng nhăn mắt.<br /> -<br /> <br /> Đau cơ: 0 = không đau, 1 = sờ đau, 2 = đau có phản ứng nhăn mắt.<br /> <br /> Tình trạng loạn năng lâm sàng được xác định dựa vào tổng số điểm:<br /> D0 = không có loạn năng, D1 = loạn năng nhẹ (1-4 điểm), D2 = loạn năng trung bình (5-9<br /> điểm) và D3 = loạn năng nặng (> 9 điểm).<br /> Tình trạng khớp cắn: xác định khớp cắn theo phân loại Angle, độ cắn phủ, cắn chìa và cắn<br /> chéo ở vùng răng sau.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> - Sử dụng phần mềm SPSS, phiên bản 11.5.<br /> - Tần suất các dấu hiệu và triệu chứng của RLTDH được tính trên tổng số trẻ tham gia<br /> nghiên cứu, riêng cho nam và nữ. Sử dụng kiểm định χ2 để xác định mối liên quan giữa<br /> RLTDH và các yếu tố nguy cơ.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Tình trạng rối loạn thái dương hàm ở trẻ 12 tuổi<br /> Tỉ lệ phân bố các dấu hiệu và triệu chứng RLTDH theo giới được trình bày trong bảng 2 và<br /> 3.<br /> Dấu hiệu thường gặp nhất là tiếng kêu ở khớp TDH (chiếm 5,9%). Triệu chứng thường gặp<br /> nhất là đau đầu thường xuyên (7,4%). Rất ít trẻ bị khó há miệng và há miệng hạn chế (≤ 1,5%).<br /> Không thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tình trạng RLTDH giữa hai giới.<br /> Bảng 2: Tỷ lệ (%) các dấu hiệu của RLTDH ở trẻ Nam và Nữ .<br /> Dấu hiệu<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> n<br /> Há hạn chế 1<br /> Lệch ñường 0<br /> há ngậm<br /> Tiếng kêu ở 12<br /> khớp<br /> Đau khớp<br /> 1<br /> khi sờ<br /> Đau cơ khi 6<br /> sờ<br /> <br /> Nam<br /> <br /> %<br /> 0,7<br /> 0<br /> <br /> n<br /> 2<br /> 0<br /> <br /> Chung<br /> p<br /> Nam & Nữ (Phép2<br /> %<br /> n<br /> % kiểm ÷ )<br /> 1,6<br /> 3<br /> 1,1<br /> 0,494<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> Không<br /> <br /> 8,3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3,1<br /> <br /> 16<br /> <br /> 5,9<br /> <br /> 0,068<br /> <br /> 0,7<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0,4<br /> <br /> 0,345<br /> <br /> 4,2<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1,6<br /> <br /> 8<br /> <br /> 2,9<br /> <br /> 0,205<br /> <br /> Bảng 3: Tỷ lệ (%) các triệu chứng của RLTDH ở trẻ Nam và Nữ.<br /> Triệu<br /> chứng<br /> Mỏi / Đau<br /> hàm<br /> Há khó<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> Nam<br /> <br /> n<br /> 7<br /> <br /> %<br /> 4,9<br /> <br /> n<br /> 6<br /> <br /> Chung<br /> p<br /> Nam & Nữ (Phép<br /> 2<br /> %<br /> n<br /> % kiểm χ )<br /> 4,7 13 4,8<br /> 0,947<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2,1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0,8<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1,5<br /> <br /> 0,373<br /> <br /> 41<br /> <br /> Tiếng kêu ở 5<br /> khớp<br /> Đau ñầu<br /> 11<br /> <br /> 3,5<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1,6<br /> <br /> 7<br /> <br /> 2,6<br /> <br /> 0,321<br /> <br /> 7,6<br /> <br /> 9<br /> <br /> 7,0<br /> <br /> 20<br /> <br /> 7,4<br /> <br /> 0,848<br /> <br /> Kết quả bảng 4, 5 và 6 cho thấy có 22,8% trẻ có tình trạng RLTDH, trong đó 15,4% trẻ có<br /> ít nhất một triệu chứng và 9,9% trẻ có ít nhất một dấu hiệu của RLTDH.<br /> Bảng 4: Tỷ lệ (%) trẻ có ít nhất 1 triệu chứng RLTDH.<br /> Nam<br /> n<br /> %<br /> Không TC 111 86,7<br /> ≤ 1 triệu<br /> 17 13,3<br /> chứng<br /> RL TDH<br /> <br /> Nữ<br /> n<br /> %<br /> 119 82,6<br /> 25<br /> <br /> 17,4<br /> <br /> Nam & Nữ<br /> p<br /> n<br /> %<br /> 230 84,6 0,353<br /> 42<br /> <br /> 15,4<br /> <br /> Bảng 5: Tỷ lệ (%) trẻ có ít nhất 1 dấu hiệu RLTDH.<br /> Nam<br /> n<br /> %<br /> Không DH 120 93,8<br /> ≤ 1 dấu<br /> 8<br /> 6,2<br /> hiệu<br /> RL TDH<br /> <br /> Nữ<br /> Nam & Nữ<br /> p<br /> n<br /> %<br /> n<br /> %<br /> 125 86,8 245 90,1 0,056<br /> 19<br /> <br /> 13,2<br /> <br /> 27<br /> <br /> 9,9<br /> <br /> Bảng 6: Tỷ lệ rối loạn TDH ở trẻ trong nghiên cứu.<br /> RL TDH<br /> <br /> Nam<br /> n<br /> %<br /> 24 18,8<br /> <br /> n<br /> 38<br /> <br /> %<br /> 26,4<br /> <br /> Nam & Nữ<br /> p<br /> n<br /> %<br /> 62 22,8 0,134<br /> <br /> 81,3<br /> <br /> 106<br /> <br /> 73,6<br /> <br /> 210<br /> <br /> Có rối<br /> loạn<br /> Không rối 104<br /> loạn<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> 77,2<br /> <br /> Bảng 7 cho thấy những trẻ có dấu hiệu và triệu chứng của RLTDH đều ở mức độ lọan<br /> năng nhẹ, không có trẻ nào có dấu hiệu loạn năng trung bình hoặc nặng (theo xếp loại loạn<br /> năng lâm sàng của Helkimo).<br /> Bảng 7: Mức độ RLTDH của trẻ (theo xếp loại loạn năng lâm sàng của Helkimo).<br /> Mức ñộ<br /> <br /> Nam<br /> <br /> RL TDH<br /> n<br /> Không (0) 120<br /> Nhẹ (1-4)<br /> 8<br /> <br /> %<br /> 93,8<br /> 6,2<br /> <br /> Nữ<br /> n<br /> 125<br /> 19<br /> <br /> Chung Nam p<br /> & Nữ<br /> %<br /> n<br /> %<br /> 86,8 245 90,1 0,056<br /> 13,2<br /> 27<br /> 9,9<br /> <br /> Mối liên quan giữa RLTDH và một số yếu tố nguy cơ<br /> Kết quả nghiên cứu ở bảng 8 và 9 cho thấy không có mối liên quan có ý nghĩa giữa loại<br /> khớp cắn (theo Angle) cũng như tình trạng cắn hở hoặc cắn chéo răng sau với RLTDH.<br /> Tuy nhiên, tình trạng cắn sâu (cắn phủ > 4mm) liên quan có ý nghĩa với tiếng kêu ở khớp và<br /> tình trạng cắn chìa nhiều ở hàm trên (cắn chìa > 4mm) liên quan có ý nghĩa với đau hoặc mỏi<br /> hàm.<br /> Bảng 8: Mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ với dấu hiệu và triệu chứng của RLTDH.<br /> Tiếng kêu khớp<br /> Có<br /> Không<br /> p<br /> Angle<br /> 3<br /> Cắn<br /> phủ ><br /> 4mm<br /> Cắn<br /> hở<br /> Cắn<br /> chìa ><br /> <br /> Mỏi / ñau hàm<br /> Có<br /> Không<br /> p<br /> <br /> 2 4,6% 43 95,6%0,601 5 11,1% 40 88,9% 0,250<br /> 1 1,6% 60 98,4%0,038 9 14,8% 52 85,2% 0,077<br /> 1 14,3% 6 85,7% 0,697 0<br /> <br /> 0%<br /> <br /> 7 100% 0,457<br /> <br /> 5 7,5% 62 92,5% 0,814 11 16,4% 56 93,6% 0,012<br /> <br /> 42<br /> <br />