zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

» Giáo dục học

Tổ chức học sinh tự nghiên cứu sách giáo khoa trong dạy học Sinh học ở trường trung học phổ thông

Chia sẻ: Trần Dự Trữ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Báo xấu

14
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sách giáo khoa có vai trò quan trọng trong quá trình dạy học, là nguồn cung cấp kiến thức cho học sinh, đồng thời là phương tiện tổ chức các hoạt động của giáo viên. Điều này có nghĩa là, trong dạy học nói chung và dạy học Sinh học nói riêng, người giáo viên tổ chức cho học sinh tự học tốt SGK sẽ phát huy được tác dụng, tính tự động, sáng tạo của người học. Bài viết thông tin đến các bạn những phương pháp tự nghiên cứu sách giáo khoa, phục vụ cho quá trình tự học của học sinh, mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức học sinh tự nghiên cứu sách giáo khoa trong dạy học Sinh học ở trường trung học phổ thông

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008 Khoa häc Gi¸o dôc tæ chøc häc sinh tù nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa trong d¹y häc sinh häc ë tr−êng trung häc phæ th«ng NguyÔn ThÞ Hµ (tr−êng §H S− ph¹m - §H Th¸i Nguyªn) 1. §Æt vÊn ®Ò S¸ch gi¸o khoa (SGK) võa lµ nguån cung cÊp th«ng tin, võa lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó triÓn khai c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y c¸ch tù häc, tù nghiªn cøu. Víi vai trß lµ nguån cung cÊp th«ng tin, SGK ®−îc sö dông ®Ó häc sinh (HS) tæ chøc, gia c«ng, khai th¸c nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nhËn thøc do gi¸o viªn ®Æt ra. Víi vai trß lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó triÓn khai c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y c¸ch häc, c¸ch nghiªn cøu SGK ®−îc sö dông ®Ó HS tra cøu c¸c sè liÖu, c¸c sù kiÖn, ph©n tÝch c¸c kh¸i niÖm, c¸c ®Þnh nghÜa, c¸c c«ng thøc. Sö dông SGK, HS ghi nhí, th«ng hiÓu, kh¸i qu¸t ho¸ néi dung tõ c¸c phÇn, c¸c ch−¬ng, c¸c bµi theo mét chñ ®Ò nhÊt ®Þnh hoÆc kh¸i qu¸t hÖ thèng tµi liÖu, HS còng cã thÓ dïng SGK ®Ó «n tËp, cñng cè kiÕn thøc. Víi nh÷ng ý nghÜa ®ã, trong d¹y häc nãi chung vµ d¹y häc sinh häc nãi riªng viÖc gi¸o viªn (GV) tù trang bÞ cho m×nh ph−¬ng ph¸p tæ chøc häc sinh tù lùc nghiªn cøu SGK lµ rÊt cÇn thiÕt. 2. §Æc ®iÓm cña SGK sinh häc THPT míi a. VÒ néi dung kiÕn thøc: Néi dung th«ng tin trong SGK sinh häc míi (b¾t ®Çu thùc hiÖn ®¹i trµ tõ n¨m häc 2005 - 2006) phong phó, hiÖn ®¹i vµ khã h¬n so víi s¸ch cò. NÕu nh− trong SGK cò, nguån th«ng tin chñ yÕu thÓ hiÖn ë d¹ng v¨n b¶n th«ng b¸o cã s½n th× trong SGK míi, nguån th«ng tin thÓ hiÖn ë nhiÒu kªnh kh¸c nhau, t¨ng th«ng tin qua kªnh h×nh. Nh÷ng th«ng tin nµy HS chØ cã thÓ lÜnh héi ®−îc b»ng c¸ch t¨ng c−êng c¸c ho¹t ®éng kh¸m ph¸. Bªn c¹nh ®ã, SGK míi cßn bæ sung thªm nhiÒu kiÕn thøc øng dông th«ng qua môc “Em cã biÕt”. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm néi dung kiÕn thøc phong phó nh− vËy, SGK míi gióp GV cã nhiÒu thuËn lîi trong viÖc rÌn luyÖn cho HS ph−¬ng ph¸p tù häc, tù nghiªn cøu qua ®ã ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng ®Ó HS cã thÓ häc ë bÊt cø n¬i ®©u, tiÕn tíi häc suèt ®êi. b. VÒ c¸ch thøc tr×nh bµy: Thø nhÊt, trong SGK sinh häc viÕt theo c¸ch ®æi míi, th«ng tin khoa häc kh«ng tr×nh bµy d−íi d¹ng th«ng b¸o cã s½n mµ ®−îc mM ho¸ trong c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc d−íi d¹ng c¸c “lÖnh ho¹t ®éng”. Nh÷ng lÖnh nµy cã khi lµ mét t×nh huèng, c©u hái, bµi tËp, còng cã khi lµ b¶ng biÓu, s¬ ®å, h×nh ¶nh cßn thiÕu th«ng tin…V× vËy, HS kh«ng thÓ tù gi¶i mM ®−îc c¸c th«ng tin trong SGK mµ chØ cã thÓ th«ng qua sù ®Þnh h−íng, chØ ®¹o cña GV míi lÜnh héi ®−îc. §iÒu nµy ®ßi hái ng−êi GV kh«ng chØ sö dông ph−¬ng ph¸p th«ng b¸o - gi¶i thÝch minh häa mµ ph¶i thiÕt kÕ c¸c ho¹t ®éng ®Ó tæ chøc HS t×m tßi, ph¸t hiÖn vµ kh¸m ph¸ tri thøc. Víi quan niÖm nµy, mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh SGK chÝnh lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp cho HS d−íi sù gia c«ng s− ph¹m cña ng−êi GV. Thø hai, c¸ch thøc tr×nh bµy cña SGK hiÖn nay rÊt thuËn lîi cho viÖc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó tæ chøc d¹y häc. Víi c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nh− m¸y chiÕu ®a vËt thÓ, m¸y chiÕu overhead, projecter…th× viÖc thiÕt kÕ c¸c gi¸o ¸n ®iÖn tö cho phÐp GV khai th¸c tèi ®a vµ cã hiÖu qu¶ c¸c h×nh ¶nh, s¬ ®å ë SGK hoÆc cã thÓ bæ sung c¸c h×nh ¶nh, phim t− liÖu vµo bµi gi¶ng d−íi d¹ng c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc tõ ®ã kÝch thÝch tÝnh tß mß, thÝch kh¸m ph¸ vµ høng thó häc tËp cña HS, ph¸t huy ®−îc tÝnh tù häc, tù nghiªn cøu cña HS. 27
T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008 Khoa häc Gi¸o dôc Tuy nhiªn, víi nguån th«ng tin trong SGK qu¸ c« ®äng nh− vËy, nÕu kh«ng cã sù gióp ®ì cña GV vµ c¸c tµi liÖu kh¸c th× HS khã lÝ gi¶i ®Çy ®ñ vµ n¾m ch¾c kiÕn thøc. H¬n n÷a, nh÷ng nguån th«ng tin ®−îc tr×nh bµy d−íi d¹ng c¸c ho¹t ®éng hÇu nh− rÊt Ýt vµ cßn thiÕu c¸c c©u hái, bµi tËp h−íng dÉn vµ thiÕu c¸ch tù kiÓm tra ®¸nh gi¸. Do vËy, trong qu¸ tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng tù lùc nghiªn cøu SGK cho HS, GV cÇn chó ý ®Õn c¸ch ®¸nh gi¸ vµ h−íng dÉn HS tù ®¸nh gi¸. 3. §Þnh h−íng tæ chøc HS tù nghiªn cøu SGK trong d¹y häc sinh häc §Ó tæ chøc HS tù nghiªn cøu SGK (TNC SGK), GV ph¶i thiÕt kÕ hÖ thèng c¸c ho¹t ®éng häc tËp ®Ó tæ chøc HS thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®ã. Trong mét bµi häc, GV cã thÓ tæ chøc HS TNC SGK cho mét ®o¹n bµi hoÆc cho c¶ bµi. Tr−íc hÕt, GV ph¶i x¸c ®Þnh xem trong bµi (®o¹n bµi) ®ã, kiÕn thøc ®−îc tr×nh bµy d−íi d¹ng kªnh th«ng tin nµo, “kªnh ch÷” hay “kªnh h×nh” ®Ó thiÕt kÕ c¸c ho¹t ®éng cho phï hîp. Sau ®ã GV tæ chøc, h−íng dÉn cßn HS lµ ng−êi tham gia trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng kh¸m ph¸ kiÕn thøc. Vai trß cña GV lµ h−íng dÉn HS hoÆc nhãm HS ®äc ®o¹n v¨n b¶n, quan s¸t kªnh h×nh vµ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu ®Ò ra; tæ chøc cho tõng HS, nhãm HS tr×nh bµy kÕt qu¶ ®Ó c¶ nhãm, líp gãp ý, th¶o luËn, bæ sung; h−íng dÉn HS ®¸nh gi¸ vµ tù ®¸nh gi¸ lÉn nhau. GV cã thÓ h−íng dÉn HS TNC SGK ë trªn líp hoÆc ë nhµ. VÒ phÝa HS khi tham gia vµo ho¹t ®éng kh¸m ph¸, HS ph¶i tÝch cùc, chñ ®éng ®äc SGK, quan s¸t h×nh ¶nh, ph©n tÝch c¸c chi tiÕt, ®−êng nÐt, c¸c con sè, tæng hîp th«ng tin ®Ó t×m ra c©u tr¶ lêi cho c¸c c©u hái vµ diÔn ®¹t kiÕn thøc lÜnh héi ®−îc d−íi d¹ng s¬ ®å, b¶ng biÓu hoÆc tr×nh bµy b»ng b¸o c¸o tr−íc tËp thÓ, trao ®æi, th¶o luËn trong nhãm hay c¶ líp. Nh− vËy, th«ng qua viÖc TNC SGK, HS võa lÜnh héi ®−îc kiÕn thøc, võa ®−îc rÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm viÖc ®éc lËp víi tµi liÖu, ph¸t triÓn n¨ng lùc t− duy vµ kÜ n¨ng diÔn ®¹t néi dung khoa häc. §Æc biÖt, HS h×nh thµnh ®−îc ph−¬ng ph¸p tù häc, t¹o thãi quen, høng thó vµ nhu cÇu cña viÖc tù häc, dÇn dÇn h×nh thµnh kÜ n¨ng tù häc vµ n¨ng lùc nghiªn cøu khoa häc. VÒ phÝa GV, ®Ó x©y dùng ®−îc c¸c ho¹t ®éng tæ chøc HS TNC SGK, th× tr−íc hÕt GV ph¶i th−êng xuyªn rÌn luyÖn ph−¬ng ph¸p ®äc s¸ch, kÜ n¨ng ph©n tÝch h×nh vÏ, kÜ n¨ng ®äc hiÓu v¨n b¶n, kÜ n¨ng tãm t¾t vµ diÔn ®¹t néi dung tµi liÖu… trªn c¬ së ®ã x©y dùng c¸c bµi tËp, c¸c t×nh huèng yªu cÇu HS hoÆc nhãm HS gi¶i quyÕt th«ng qua viÖc TNC SGK ë ngay trªn líp hoÆc ë nhµ. Khi thiÕt kÕ bµi tËp cho HS, GV ph¶i nªu râ môc tiªu cÇn ®¹t ®−îc vµ nh÷ng yªu cÇu cô thÓ. Khi tæ chøc HS nghiªn cøu SGK, cÇn rÌn luyÖn cho c¸c em kÜ n¨ng ®äc hiÓu v¨n b¶n, kÜ n¨ng tãm t¾t ®o¹n v¨n b¶n, kÜ n¨ng lËp dµn ý, kÜ n¨ng tr¶ lêi c©u hái th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c lÖnh ho¹t ®éng, kÜ n¨ng ph©n tÝch b¶ng sè liÖu, biÓu ®å, ®å thÞ, kÜ n¨ng khai th¸c th«ng tin tõ tranh ¶nh, h×nh vÏ, vµ kÜ n¨ng diÔn ®¹t néi dung tµi liÖu b»ng c¸c h×nh thøc ng«n ng÷ phï hîp. Sau qu¸ tr×nh HS TNC SGK, trao ®æi th¶o luËn nhãm, tù ®¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ lÉn nhau, GV ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ lµm viÖc cña tõng HS hoÆc nhãm HS vµ chÝnh x¸c hãa néi dung khoa häc. VÝ dô: Tæ chøc HS TLNC SGK môc “N¨ng l−îng vµ c¸c d¹ng n¨ng l−îng trong tÕ bµo” (Môc I, bµi 14. SGK sinh häc 10 c¬ b¶n). B−íc 1. X¸c ®Þnh môc tiªu. Sau khi nghiªn cøu tæ hîp kiÕn thøc nµy HS ph¶i: Ph©n biÖt ®−îc thÕ n¨ng vµ ®éng n¨ng; M« t¶ ®−îc cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ATP. B−íc 2. ThiÕt kÕ c©u hái, bµi tËp. - §äc môc I.1 Kh¸i niÖm n¨ng l−îng vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: N¨ng l−îng lµ g×? Cã mÊy d¹ng n¨ng l−îng? ThÕ n¨ng vµ ®éng n¨ng kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? Trong tÕ bµo cã nh÷ng d¹ng n¨ng l−îng chñ yÕu nµo? 28
T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008 Khoa häc Gi¸o dôc - Quan s¸t h×nh 14.1. CÊu tróc cña ph©n tö ATP vµ cho biÕt: ATP ®−îc cÊu t¹o tõ c¸c thµnh phÇn ho¸ häc nµo? M« t¶ cÊu tróc ho¸ häc cña ATP. T¹i sao ATP ®−îc gäi lµ hîp chÊt cao n¨ng? (GV h−íng dÉn HS l−u ý quan t©m ®Õn vÞ trÝ cña hai nhãm phèt ph¸t cuèi cïng). - §äc th«ng tin môc I.2 ATP - ®ång tiÒn n¨ng l−îng cña tÕ bµo vµ lµm s¸ng tá: T¹i sao ATP ®−îc gäi lµ ®ång tiÒn n¨ng l−îng? ATP ®M truyÒn n¨ng l−îng cho c¸c hîp chÊt kh¸c b»ng c¸ch nµo? Nh÷ng ho¹t ®éng nµo cña tÕ bµo cÇn sö dông n¨ng l−îng ATP? B−íc 3. Tæ chøc bµi häc: - Tæ chøc HS lµm viÖc hîp t¸c trong nhãm nhá, tuú theo sè l−îng HS cña tõng líp mµ chia ®Òu thµnh c¸c nhãm , (mçi nhãm trung b×nh tõ 5 – 6 em, hoÆc cã thÓ kÕt hîp 2 bµn lµm mét nhãm), giao bµi tËp cho c¸c nhãm. Bµi tËp ®−îc thiÕt kÕ trªn phiÕu häc tËp, trong phiÕu cã c¶ phÇn môc tiªu vµ 3 bµi tËp nhá, d−íi mçi c©u hái trong mçi bµi tËp cã phÇn dµnh chç cho HS ghi c©u tr¶ lêi. - Giao nhiÖm vô cho c¸c nhãm: Nhãm 1, 2 thùc hiÖn bµi tËp 1, nhãm 3, 4 thùc hiÖn bµi tËp 2, nhãm 5, 6 thùc hiÖn bµi tËp 3. C¸c nhãm nghiªn cøu SGK, th¶o luËn trong nhãm ®Ó hoµn thµnh bµi tËp trong thêi gian 10 phót. - Th¶o luËn gi÷a c¸c nhãm: GV cho nhãm 1,3,5 tr×nh bµy kÕt qu¶, nhãm 2,4,6 nhËn xÐt, gãp ý bæ sung. GV nªu thªm c¸c c©u hái ®Ó HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. GV yªu cÇu c¸c thµnh viªn trong nhãm vµ c¸c nhãm tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lµm viÖc, GV ®¸nh gi¸ chung vµ biÓu d−¬ng c¸ nh©n HS vµ c¸c nhãm tÝch cùc. Cuèi cïng, GV bæ sung vµ chÝnh x¸c ho¸ kiÕn thøc. 4. KÕt luËn Trong d¹y häc nãi chung vµ d¹y häc sinh häc nãi riªng, ph−¬ng ph¸p tæ chøc HS TNC SGK cã vai trß rÊt quan träng, gióp cho GV thay ®æi ph−¬ng ph¸p d¹y vµ gióp cho HS h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kÜ n¨ng tù häc, tù nghiªn cøu, qua ®ã gãp phÇn ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc. V× vËy, trong tr−êng phæ th«ng, gi¸o viªn cÇn ®−îc tiÕp cËn víi h×nh thøc tæ chøc d¹y häc nµy vµ trong c¸c nhµ tr−êng s− ph¹m, SV cÇn ®−îc trang bÞ vµ rÌn luyÖn nh÷ng kÜ n¨ng d¹y häc gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc trong c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n−íc ta hiÖn nay Tãm t¾t SGK cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc, võa lµ nguån cung cÊp tri thøc cho HS võa lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó GV tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc. Víi ý nghÜa ®ã, trong d¹y häc nãi chung vµ d¹y häc sinh häc nãi riªng, ng−êi gi¸o viªn tæ chøc tèt ho¹t ®éng TNC SGK cho HS sÏ gãp phÇn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng s¸ng t¹o cña ng−êi häc. Th«ng qua ho¹t ®éng, HS sÏ tr−ëng thµnh dÇn vÒ c¶ kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é, c¶ vÒ ph−¬ng ph¸p khoa häc vµ ph−¬ng ph¸p häc tËp. Summary Organizing students self – study of textbooks in teaching Biology in upper secondary schools Textbooks have important role in the process of the teaching, which are the source supplying knowledges to students and the means for teacher organizing activities at the same 29
T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008 Khoa häc Gi¸o dôc time. Which this meaning, in teaching generally and in teaching Biology particularly, the teacher organize the students self – study of textbooks well that will bring into play the activities, self – motivated and creative of the learner. By doing the active, students will reach adulthooth most of the knowledges, skills, manner, science methods and learning methods. Tµi liÖu tham kh¶o [1]. §inh Quang B¸o – NguyÔn §øc Thµnh. LÝ luËn d¹y häc sinh häc (phÇn ®¹i c−¬ng). Nxb Gi¸o dôc, H.2001. [2]. NguyÔn ThÞ Hµ. “RÌn luyÖn cho sinh viªn kÜ n¨ng tæ chøc HS lµm viÖc víi SGK trong d¹y häc ë tr−êng phæ th«ng”. T¹p chÝ Gi¸o dôc, sè 168, 2007. [3]. TrÇn B¸ Hoµnh. §æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc – ch−¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa, Nxb §¹i häc s− ph¹m Hµ Néi. 2007. [4]. Methods of Studying. http://www.howtustudy.org/ [5]. Methodologies for relevant skill development in biology education. UNESCO. Pari. 2/1998. 30

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.