Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp khoa Văn hóa dân tộc thiểu số: Lẩu then của người tày ở huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI<br /> KHOA VĂN HÓA DÂN TỘC THIỂU SỐ<br /> <br /> BÙI ĐỨC NAM<br /> <br /> LẨU THEN CỦA NGƯỜI TÀY<br /> ở HUYỆN BÌNH GIA, TỈNH LẠNG SƠN<br /> <br /> KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP<br /> CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ VĂN HÓA DÂN TỘCC THIÊU<br /> Số<br /> MÃ SỐ : 52220110<br /> <br /> Giảng viên hướng dẫn<br /> <br /> : ThS. Đỗ Thị Kiều Nga<br /> <br /> Sinh viên thực hiện<br /> <br /> : Bùi Đức Nam<br /> <br /> Lớp<br /> <br /> : VHDT 18A<br /> <br /> Hà Nội - 2016<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Để hoàn thành khóa luận này, em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô<br /> ThS. Đỗ Thị Kiều Nga, đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết khóa<br /> luận tốt nghiệp.<br /> Em chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô trong khoa Văn hóa dân tộc thiểu<br /> số, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã tận tình truyền đạt kiến thức trong 4<br /> năm học tập. Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là<br /> nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quí báu để<br /> em bước vào đời một cách vững chắc và tự tin.<br /> Em chân thành cảm ơn anh Đỗ Trí Tú – cán bộ Sở Văn hóa, Thể thao<br /> và Du lịch Lạng Sơn, anh Nguyễn Gia Quyền – cán bộ Bảo tàng tỉnh Lạng<br /> Sơn, chị Hoàng Thị Quy – cán bộ Trung tâm Văn hóa huyện Bình Gia, anh<br /> Nông Văn Quang – cán bộ Phòng Văn hóa huyện Cao Lộc, nghệ nhân Mỗ Thị<br /> Kịt và nghệ nhân Mông Thị Sấm đã luôn tạo điều kiện và giúp đỡ em trong<br /> quá trình thu thập, tìm hiểu tư liệu.<br /> Do thời gian cũng như kinh nghiệm nghiên cứu còn hạn chế nên khóa<br /> luận không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận được những<br /> ý kiến đóng góp từ phía các thầy cô và các bạn để khóa luận được đầy đủ và<br /> hoàn thiện hơn.<br /> Em xin chân thành cảm ơn!<br /> Hà Nội, ngày 8 tháng 1 năm 2016<br /> Sinh viên<br /> <br /> Bùi Đức Nam<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 5<br /> Chương 1: KHÁT QUÁT VỀ NGƯỜI TÀY VÀ TÍN NGƯỠNG DÂN<br /> GIAN CỦA NGƯỜI TÀY Ở HUYỆN BÌNH GIAError! Bookmark not defined.<br /> 1.1. Khái quát về người Tày ở huyện Bình GiaError! Bookmark not defined.<br /> 1.1.1. Lịch sử tộc người ........................... Error! Bookmark not defined.<br /> 1.1.2. Đặc điểm địa bàn cư trú ................. Error! Bookmark not defined.<br /> 1.1.3. Đặc điểm dân số và phân bố dân cư Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 1.1.4. Tập quán mưu sinh ......................... Error! Bookmark not defined.<br /> 1.1.5. Đặc điểm văn hóa........................... Error! Bookmark not defined.<br /> 1.2. Tín ngưỡng dân gian của người Tày ở huyện Bình GiaError! Bookmark not defined<br /> 1.2.1. Quan niệm về thế giới quan và nhân sinh quanError! Bookmark not defined.<br /> 1.2.2. Các hình thức tín ngưỡng và nghi lễ thờ cúngError! Bookmark not defined.<br /> Tiểu kết chương 1 ....................................... Error! Bookmark not defined.<br /> Chương 2: LẨU THEN CỦA NGƯỜI TÀY Ở HUYỆN BÌNH GIA<br /> TRONG TRUYỀN THỐNG .......................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.1. Khái quát về Then Tày ......................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.1.1. Khái niệm Then.............................. Error! Bookmark not defined.<br /> 2.1.2. Nguồn gốc của Then ...................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.1.3. Các loại hình Then ......................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.2. Lẩu Then của người Tày: Những đặc điểm chínhError! Bookmark not defined.<br /> 2.2.1. Người làm Then ............................. Error! Bookmark not defined.<br /> 2.2.2. Thời gian, không gian tổ chức Lẩu ThenError! Bookmark not defined.<br /> 2.2.3. Quy trình chuẩn bị tổ chức lễ Lẩu ThenError! Bookmark not defined.<br /> 2.2.4. Vật thiêng của Then ....................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.2.5. Những kiêng kỵ.............................. Error! Bookmark not defined.<br /> 2.2.6. Nghi thức làm Lẩu Then ................ Error! Bookmark not defined.<br /> Tiểu kết chương 2 ....................................... Error! Bookmark not defined.<br /> Chương 3: LẨU THEN CỦA NGƯỜI TÀY Ở HUYỆN BÌNH GIA<br /> TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ................ Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1. Biến đổi của Lẩu Then ......................... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1.1. Biến đổi trong quan niệm ............... Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 3.1.2. Biến đổi về nghi thức cúng lễ ......... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1.3. Biến đổi trong trò diễn ................... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.2. Nguyên nhân biến đổi .......................... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.2.1. Nguyên nhân khách quan ............... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.2.2. Nguyên nhân chủ quan ................... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.3. Giá trị của Lẩu Then ............................ Error! Bookmark not defined.<br /> 3.3.1. Giá trị về lịch sử............................. Error! Bookmark not defined.<br /> 3.3.2. Giá trị về kinh tế - xã hội................ Error! Bookmark not defined.<br /> 3.3.3. Giá trị về văn hóa ........................... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.4. Thực trạng công tác bảo tồn Lẩu Then và Then ở Bình Gia hiện<br /> nay Error! Bookmark not defined.<br /> 3.5. Khuyến nghị và giải pháp bảo tồn phát huyError! Bookmark not defined.<br /> KẾT LUẬN ................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................. 1<br /> PHỤ LỤC ...................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lí do chọn đề tài<br /> Huyện Bình Gia là một huyện miền núi vùng cao có vị trí chiến lược<br /> quan trọng trong sự nghiệp dựng nước giữ nước của dân tộc ta. Nơi có nhiều<br /> chiến công, nhiều địa danh, nhiều cảnh đẹp tự nhiên. Đây cũng là nơi cư trú<br /> của các dân tộc anh em như: Tày, Nùng, Mông, Sán Chay… mỗi dân tộc<br /> đều mang trong mình những bản sắc văn hóa riêng, với nhiều phong tục tập<br /> quán khác nhau. Điều đó đã tạo cho vùng đất này một bức tranh văn hóa<br /> thống nhất mà đa dạng. Then - một trong những di sản văn hóa phi vật thể<br /> của người Tày cũng góp phần không nhỏ trong bức tranh văn hóa phong<br /> phú và giàu bản sắc ấy.<br /> Huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn có số người Tày cư trú chiếm gần<br /> 40% so với các dân tộc khác. Chính vì vậy, văn hóa Tày ở nơi đây đã trở<br /> thành chủ đạo và có ảnh hưởng tới văn hóa của các dân tộc láng giềng.<br /> Và nói đến sự ảnh hưởng đó không thể không nhắc tới Then. Then là một<br /> loại hình nghệ thuật, một nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng đã có từ rất lâu<br /> đời và đến nay vẫn có ảnh hưởng nhiều mặt tới cuộc sống của người dân<br /> Tày. Trong các loại hình sinh hoạt tín ngưỡng của người Tày thì Then đạt<br /> đến trình độ nghệ thuật cao nhất, nó thường được dùng trong các dịp lễ<br /> tết, các lễ nghi gia đình và nghi lễ vòng đời của mỗi con người… Tuy<br /> nhiên, có một thời gian dài, Then đã bị coi là một loại hình mê tín và các<br /> thầy Then bị cấm hành nghề. Đây là một trong các nguyên nhân dẫn đến<br /> việc Then ngày càng bị mất dần ở một số địa phương. Một số loại hình,<br /> nghi lễ trong Then vì thế cũng có phần mai một, trong đó có Lẩu Then.<br /> Lẩu Then là một loại hình tín ngưỡng dân gian chứa đựng nhiều yếu tố<br /> tâm linh huyền bí phục vụ nghi lễ cấp sắc trong Then, chiếm giữ một vị trí vô<br /> cùng quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào Tày ở vùng<br /> Đông Bắc nói chung và đồng bào Tày ở huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn nói<br /> <br />