Tr−êng §¹i häc V¨n ho¸ Hμ Néi<br />
Khoa v¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè<br />
-------------------------<br />
<br />
NHỮNG BIẾN ĐỔI TRONG HÔN NHÂN<br />
VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ ĐẾN<br />
VĂN HOÁ GIA ĐÌNH TRUYỀN THỐNG NGƯỜI<br />
DAO QUẦN CHẸT Ở XÃ BA VÌ, HUYỆN BA VÌ,<br />
TỈNH HÀ TÂY<br />
Kho¸ luËn tèt nghiÖp cö nh©n v¨n ho¸<br />
Chuyªn ngμnh v¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè<br />
M∙ sè : 608<br />
<br />
Sinh viªn thùc hiÖn<br />
<br />
: VŨ THỊ UYÊN<br />
<br />
H−íng dÉn khoa häc<br />
<br />
:<br />
<br />
Hμ Néi – 2008<br />
<br />
MôC LôC<br />
Më §Çu ...................................................................................................... 3<br />
Ch−¬ng 1: H«n nh©n truyÒn thèng cña ng−êi Dao<br />
QuÇn ChÑt ë x∙ Ba V× huyÖn Ba V× tØnh Hμ T©y .............. 12<br />
1.1.V¨n ho¸ truyÒn thèng cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt ....................... 12<br />
1.1.1. LÞch sö téc ng−êi vµ qu¸ tr×nh chuyÓn c− .............................. 12<br />
1.1.2.V¨n ho¸ vËt chÊt........................................................................ 14<br />
1.1.3.V¨n ho¸ tinh thÇn ..................................................................... 17<br />
1.2. H«n nh©n truyÒn thèng cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë Ba V×, Hµ<br />
T©y .......................................................................................................... 22<br />
1.2.1.Quan niÖm vÒ h«n nh©n ........................................................... 22<br />
1.2.2 Tiªu chuÈn chän vî, chång vµ qui t¾c trong h«n nh©n .......... 24<br />
1.2.3. C¸c nghi lÔ trong h«n nh©n ..................................................... 26<br />
1.2.3. TËp qu¸n sau ®¸m c−íi ............................................................ 34<br />
Ch−¬ng 2: Nh÷ng biÕn ®æi trong h«n nh©n vμ ¶nh<br />
h−ëng cña nã tíi v¨n ho¸ gia ®×nh truyÒn thèng<br />
ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë Ba V×, Hμ T©y................................... 38<br />
2.1 Nh÷ng biÕn ®æi trong h«n nh©n ..................................................... 38<br />
2.1.1 BiÕn ®æi trong quan niÖm vÒ h«n nh©n ................................... 38<br />
2.1.2 Nh÷ng biÕn ®æi trong tiªu chuÈn chän vî chän chång........... 42<br />
2.1.2 BiÕn ®æi trong lÔ vËt cña ®¸m c−íi ........................................... 47<br />
2.1.3 BiÕn ®æi trong chuÈn bÞ trang phôc c−íi ................................. 49<br />
2.1.4 Nh÷ng biÕn ®æi trong c¸c nghi thøc tiÕn hµnh lÔ c−íi ........... 52<br />
2.1.5 Nh÷ng biÕn ®æi trong tËp qu¸n sau h«n nh©n ....................... 58<br />
2.2 V¨n ho¸ gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt tr−íc<br />
sù biÕn ®æi trong h«n nh©n ................................................................... 62<br />
2.2.1 BiÕn ®æi trong c¬ cÊu vµ chøc n¨ng cña gia ®×nh ................... 62<br />
2.2.2 BiÕn ®æi trong øng xö gia ®×nh ................................................ 67<br />
<br />
1<br />
<br />
2.2.3 BiÕn ®æi trong øng xö gia ®×nh víi céng ®ång .........................71<br />
2.2.4 Vai trß cña ng−êi phô n÷ trong gia ®×nh..................................73<br />
2.3 §¸nh gi¸ sù biÕn ®æi trong h«n nh©n vµ v¨n ho¸ gia ®×nh truyÒn thèng cña<br />
ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë Ba V×, Hµ T©y ...................................................74<br />
2.3.1 VÒ mÆt tÝch cùc cña sù biÕn ®æi ...............................................75<br />
2.3.2 Nh÷ng tiªu cùc cña biÕn ®æi ....................................................77<br />
Ch−¬ng 3: Gi÷ g×n vμ ph¸t huy nh÷ng nÐt ®Ñp trong h«n<br />
nh©n vμ v¨n ho¸ gia ®×nh truyÒn thèng ®Ó x©y dùng gia<br />
®×nh v¨n hãa cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë BA V×, Hμ t©y<br />
trong giai ®o¹n hiÖn nay ...........................................................80<br />
3.1 Cuéc vËn ®éng x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë<br />
Ba V×, Hµ T©y. ........................................................................................80<br />
3.2 §Þnh h−íng x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë Ba<br />
V×, Hµ T©y trong giai ®o¹n hiÖn nay ....................................................83<br />
3.2.1 Nh÷ng gi¸ trÞ trong v¨n ho¸ gia ®×nh truyÒn thèng cÇn ®iÒu chØnh<br />
.............................................................................................................83<br />
3.2.2 §Þnh h−íng gi¸o dôc v¨n ho¸ gia ®×nh ®Ó x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸<br />
cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë Ba V×, Hµ T©y trong giai ®o¹n hiÖn nay85<br />
3.3 Gi÷ g×n nh÷ng nÐt ®Ñp trong h«n nh©n vµ gia ®×nh truyÒn thèng ®Ó x©y<br />
dùng gia ®×nh v¨n ho¸ ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë Ba V×, Hµ T©y ............ 86<br />
3.3.1 Nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp trong h«n nh©n truyÒn thèng cÇn gi÷ g×n 87<br />
3.3.2 Nh÷ng yÕu tè trong h«n nh©n truyÒn thèng cÇn ®iÒu chØnh ...... 88<br />
3.3.3 Nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m gi÷ g×n nh÷ng nÐt ®Ñp trong ®¸m c−íi<br />
truyÒn thèng cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë Ba V×, Hµ T©y ................... 90<br />
3.3.4 Mét sè khuyÕn nghÞ ...................................................................99<br />
KÕt luËn...............................................................................................102<br />
Tμi liÖu tham kh¶o .......................................................................104<br />
PHô lôc.................................................................................................107<br />
2<br />
<br />
Më §Çu<br />
1. Lý do chän ®Ò tµi<br />
Nãi tíi v¨n ho¸ d©n téc lµ nãi tíi mét lÜnh vùc phong phó vµ ®a d¹ng tõ ¨n<br />
uèng, quÇn ¸o, nhµ ë, héi hÌ, ca h¸t, thê cóng, tang ma, c−íi xin,... Tuy nhiªn theo<br />
tõng lÜnh vùc mµ b¶n s¾c d©n téc Èn tµng bªn trong hay lé râ bªn ngoµi. Trong<br />
tr−êng k× lÞch sö do tiÕp xóc vµ giao l−u víi c¸c d©n téc l¸ng giÒng cã nh÷ng nÐt<br />
v¨n ho¸ biÕn ®æi m¹nh tuy nhiªn vÉn cã nh÷ng nÐt v¨n ho¸ ®−îc b¶o l−u kh¸ bÒn<br />
chÆt.<br />
Trong chu k× ®êi ng−êi cña d©n téc Dao còng nh− bÊt k× cña mét téc ng−êi<br />
nµo h«n nh©n lu«n lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi mçi con ng−êi. §ã còng lµ n¬i<br />
chøa ®ùng nhiÒu phong tôc tËp qu¸n cña d©n téc, thÓ hiÖn b¶n s¾c v¨n ho¸ cña d©n<br />
téc ®ã.<br />
Trong thêi ®¹i ngµy nay do sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, tiÕp xóc<br />
víi khoa häc kÜ thuËt hiÖn ®¹i, sù ph¸t triÓn cña c¸c d©n téc thiÓu sè ë ViÖt Nam nãi<br />
chung vµ ®ång bµo Dao nãi riªng ®· cã nh÷ng biÕn ®æi lín. Hµ T©y l¹i s¸t nhËp víi<br />
Hµ Néi nªn qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ n¬i ®©y diÔn ra m¹nh. Chóng ta thÊy tõ ng«n ng÷,<br />
c¸c nghi lÔ, phong tôc tËp qu¸n, c¸ch ¨n mÆc ®Æc biÖt lµ trong h«n nh©n,... cña ®ång<br />
bµo n¬i ®©y ®Òu biÕn ®æi.<br />
Tham dù nh÷ng ®¸m c−íi cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë x· Ba V× kh«ng cßn<br />
nh÷ng nÐt truyÒn thèng nh− tr−íc. TÊt c¶ c¸c ®¸m c−íi ®Òu cã sù xuÊt hiÖn cña c¸c yÕu<br />
tè hiÖn ®¹i. KiÓu kÕt hîp gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i trong h«n nh©n rÊt phæ biÕn,<br />
nh÷ng ®¸m c−íi theo kiÓu hiÖn ®¹i còng rÊt nhiÒu.<br />
§øng tr−íc sù biÕn ®æi trong h«n nh©n cña ng−êi Dao QuÇn ChÑt, ®Ò tµi<br />
“nh÷ng biÕn ®æi trong h«n nh©n vµ ¶nh h−ëng cña nã ®Õn v¨n ho¸ gia ®×nh truyÒn<br />
thèng ng−êi Dao QuÇn ChÑt ë x· Ba V×, huyÖn Ba V×, tØnh Hµ T©y” hy väng sÏ gióp<br />
c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ ng−êi d©n nhËn thøc râ nh÷ng gi¸ trÞ tÝch cùc<br />
<br />
3<br />
<br />
trong h«n nh©n vµ gia ®×nh truyÒn thèng, nh÷ng biÕn ®æi tiªu cùc ®Ó cã h−íng b¶o<br />
l−u, lùa chän, kÕ thõa phï hîp nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp, ®ãng gãp tÝch cùc cho phong<br />
trµo x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸, lµng b¶n v¨n ho¸ cña ng−êi Dao. §ång thêi gãp<br />
phÇn t¹o nªn sù ®a d¹ng v¨n ho¸ d©n téc trong phong tôc tËp qu¸n cña mçi d©n téc<br />
trªn ®Êt n−íc ta, phÊn ®Êu x©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam “tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n<br />
s¾c d©n téc”.<br />
2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò vµ nguån t− liÖu<br />
2.1 LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò<br />
Tõ ®Çu thÕ kû XX Bonifacy trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña m×nh ®· cho<br />
r»ng ë ViÖt Nam cã hai bé l¹c M¸n ®ã lµ: bé l¹c M¸n kh«ng nãi tiÕng M¸n vµ bé<br />
l¹c M¸n nãi tiÕng M¸n.<br />
Tiªu biÓu cho mét sè c«ng tr×nh kh¸ c¬ b¶n vµ toµn diÖn nghiªn cøu vÒ ng−êi<br />
Dao cã “Ng−êi Dao ë ViÖt Nam” cña BÕ ViÕt §¼ng, N«ng Trung, NguyÔn Kh¾c<br />
Tông, NguyÔn Nam TiÕn (1971). Trong c«ng tr×nh nµy c¸c t¸c gi¶ ®· cung cÊp bøc<br />
tranh tæng thÓ vÒ lÞch sö, v¨n hãa cña ng−êi Dao ë ViÖt Nam tõ nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t<br />
vÒ ng−êi Dao, c¸c h×nh th¸i kinh tÕ ®Õn sinh ho¹t vËt chÊt, sinh ho¹t x· héi, mét sè<br />
tôc lÖ chñ yÕu còng nh− giíi thiÖu vÒ t«n gi¸o, tÝn ng−ìng, v¨n häc nghÖ thuËt d©n<br />
gian vµ tri thøc d©n gian, nh÷ng ®æi míi trong ®êi sèng sinh ho¹t cña d©n téc Dao<br />
tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945. Riªng h«n nh©n vµ gia ®×nh c¸c t¸c gi¶ ®· dµnh<br />
phÇn dung l−îng kh¸ lín giíi thiÖu vÒ quan hÖ dßng hä, qui m« gia ®×nh, quan hÖ<br />
gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, quan niÖm vÒ sinh con, viÖc thay tªn vµ lÔ cÊp<br />
s¾c, tÝnh chÊt h«n nh©n vµ h×nh th¸i c− tró sau h«n nh©n.<br />
C¸c c«ng tr×nh s−u tÇm, dÞch v¨n häc d©n gian tõ tiÕng Dao sang tiÕng ViÖt,<br />
nh÷ng bµi th¬ s¸ng t¸c vÒ ng−êi Dao b»ng song ng÷ ViÖt Dao cña TriÖu H÷u Lý, Bµn<br />
Tµi §oµn ®· mang ®Õn cho ng−êi ®äc c¶m nhËn s©u s¾c vÒ nh÷ng kh¸t väng cña mét<br />
d©n téc lu«n ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc cña cuéc sèng ®Ó sinh tån vµ ph¸t triÓn<br />
nh−ng trµn ®Çy tinh thÇn l¹c quan vµ nång Êm t×nh ng−êi.<br />
<br />
4<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
