Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp khoa Văn hóa dân tộc thiểu số: Then của người Tày ở xã Lục Hồn, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh

1 <br />  <br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HOÁ HÀ NỘI<br /> KHOA VĂN HOÁ DÂN TỘC THIỂU SỐ<br /> -------------------------<br /> <br /> KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP<br /> CHUYÊN NGÀNH VĂN HOÁ DÂN TỘC THIỂU SỐ<br /> <br /> THEN CỦA NGƯỜI TÀY Ở XÃ LỤC HỒN<br /> HUYỆN BÌNH LIÊU, TỈNH QUẢNG NINH<br /> <br /> Giảng viên hướng dẫn<br /> Sinh viên thực hiện<br /> Lớp<br /> <br /> : TH.S CHỬ THU HÀ<br /> : ĐẶNG THỊ HUYỀN<br /> : VHDT<br /> <br /> HÀ NỘI - 2015<br /> <br /> 2 <br />  <br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Để hoàn thành bài nghiên cứu này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt<br /> tình của các thầy cô giáo trong Khoa Văn hóa Dân tộc thiểu số, đồng bào Tày<br /> ở xã Lục Hồn, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninhcùng các cơ quan đoàn thể<br /> tại địa phương trên.<br /> Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới các thầy cô Khoa<br /> Văn hóa Dân tộc thiểu số, đặc biệt là Th.s Chử Thu Hà - người đã chỉ bảo,<br /> hướng dẫn tận tình trong suốt thời gian tôi thực hiện khóa luận.<br /> Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến bà con Tày ở xã Lục Hồn, huyện<br /> Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh đã tạo điều kiện tốt nhất giúp đỡ tôi trong quá<br /> trình điền dã thu thập tài liệu tại địa phương.<br /> Mặc dù đã cố gắng nhiều song do năng lực còn hạn chế, bài khoa luận<br /> sẽ không tránh khỏi những thiếu sót.Tôi rất mong nhận được sự đánh giá và<br /> góp ý của quý thầy cô và các bạn để bài làm hoàn thiện hơn.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn!<br /> <br /> Hà Nội, tháng 5 năm 2015<br /> Đặng Thị Huyền<br /> <br /> 3 <br />  <br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1<br /> Chương 1. KHÁI QUÁT VỀ NGƯỜI TÀY Ở XÃ LỤC HỒN ............................. 11<br /> 1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................... 11<br /> 1.1.1. Vị trí địa lý ...................................................................................... 11<br /> 1.1.2. Địa hình, đất đai ............................................................................. 11<br /> 1.1.3. Sông ngòi và khí hậu ....................................................................... 12<br /> 1.1.4. Hệ động vật, thảm thực vật ............................................................. 13<br /> 1.2. Đời sống kinh tế, xã hội ...................................................................... 14<br /> 1.2.1. Đời sống kinh tế .............................................................................. 14<br /> 1.2.2. Cơ sở hạ tầng .................................................................................. 15<br /> 1.2.3. Các chính sách kinh tế, xã hội ........................................................ 15<br /> 1.3. Đời sống văn hóa của người Tày ở xã Lục Hồn ............................... 16<br /> 1.3.1. Lịch sử tộc người, dân số và sự phân bố dân cư ............................ 16<br /> 1.3.2. Khái quát về văn hóa vật chất ........................................................ 16<br /> 1.3.4. Khái quát về văn hóa tinh thần ....................................................... 24<br /> Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 27<br /> Chương 2. THEN VÀ CÁC HÌNH THỨC DIỄN XƯỚNG THEN CỦA NGƯỜI<br /> TÀYỞ XÃ LỤC HỒN ........................................................................................ 28<br /> <br /> 2.2. Các cấp bậc trong Then và đặc điểm của người làm Then ............. 29<br /> 2.2.1. Các cấp bậc trong Then .................................................................. 29<br /> <br /> 4 <br />  <br /> <br /> 2.2.2. Đặc điểm của người làm Then ........................................................ 29<br /> 2.2.3. Vai trò của thầy Then trong đời sống của người Tày ở xã Lục Hồn<br /> ................................................................................................................... 32<br /> 2.3. Các hình thức diễn xướng Then của người Tày ở xã Lục Hồn ...... 32<br /> 2.3.1. Then cầu tự (so bjóoc) .................................................................... 32<br /> 2.3.2. Then giải hạn .................................................................................. 34<br /> 2.3.3. Then chữa bệnh (chòi khảy)............................................................ 37<br /> 2.3.4. Then chúc tụng, ca ngợi, giao duyên .............................................. 38<br /> 2.3.5. Then cấp sắc ( Lảu Then) ............................................................... 38<br /> 2.3.6. Giá trị của các nghi lễ Then trong đời sống của người Tày ở xã Lục<br /> Hồn ............................................................................................................ 51<br /> Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 55<br /> Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ THEN TRỞ THÀNH NGUỒN LỰC PHÁT<br /> TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA Ở XÃ LỤC HỒN ................................................... 56<br /> <br /> 3.1. Xu hướng phát triển du lịch văn hóa tại Việt Nam trong những<br /> năm gần đây ................................................................................................ 56<br /> 3.2. Những điều kiện và cơ sở để Then trở thành nguồn lực phát triển<br /> du lịch văn hóa ở Lục Hồn ........................................................................ 59<br /> 3.3. Những khuyến nghị và giải pháp....................................................... 66<br /> KẾT LUẬN .................................................................................................... 70<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 72<br /> PHỤ LỤC <br /> <br /> 5 <br />  <br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lí do chọn đề tài<br /> Việt Nam có 54 dân tộc – 54 bông hoa rực rỡ sắc màu trong rừng hoa<br /> văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Mỗi dân tộc đều có “tài sản” riêng của mình,<br /> đó chính là văn hóa. Dân tộc Tày là tộc người cứ trú lâu đời và có dân số<br /> đứng thứ 2 trong bảng danh mục các tộc người ở Việt Nam.Họ có những giá<br /> trị văn hóa phong phú, độc đáo, chứa đựng tính nhân văn cao cả mà tiêu biểu<br /> phải kể đến Then Tày. Đó là một loại hình tín ngưỡng văn hóa dân gian đồng<br /> thời cũng là loại hình văn nghệ dân gian được tồn tại từ lâu đời trong đời sống<br /> lao động và sinh hoạt hàng ngày của tộc người Tày.Tuy nhiên, trong thời kì<br /> đất nước đổi mới như hiện nay, nền kinh tế thị trường mở cửa thì sự du nhập<br /> và giao thoa về kinh tế, văn hóa đã ảnh hưởng không nhỏ đến nền văn hóa của<br /> các tộc người, trong đó có Then của người Tày.<br /> Ở Bình Liêu, các nghệ nhân thực hiện nghi lễ Then cổ đều là những<br /> người tuổi đã cao và chủ yếu là những “người được Then chọn". Điều đó đã<br /> phần nào gây nên những khó khăn cho việc truyền dạy những nghi lễ Then<br /> cho thế hệ sau. Nhưng, có thể nói Then đã ăn sâu vào trong tâm thức của tộc<br /> người Tày nơi đây. Then là tiếng nói tâm linh đồng thời cũng là tiếng nói<br /> chung của cộng đồng Tày ở Bình Liêu. Đó là liều thuốc chữa bệnh bằng tinh<br /> thần, là niềm vui sống của họ. Những giá trị tinh thần ấy đã trở thành niềm tự<br /> hào và cần phải được giữ lại không chỉ riêng cho con cháu người Tày ở Bình<br /> Liêu mà còn cho cả cộng đồng dân tộc Việt Nam.<br /> Trong những năm gần đây, du lịch tới các vùng dân tộc thiểu số đang<br /> được nhiều người quan tâm. Các dân tộc thiểu số thường có các phong tục,<br /> tập quán, lối sống cũng như nền văn hóa đặc sắc. Đặc biệt hơn các nét văn<br /> hóa đó lại được hòa quyện với không gian sinh thái tự nhiên hấp dẫn khách du<br /> <br />