Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp khoa Văn hóa du lịch: Hát Xẩm trong sự phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI<br /> <br /> KHOA VĂN HÓA DU LỊCH<br /> ------------<br /> <br /> HÁT XẨM TRONG SỰ PHÁT TRIỂN DU LỊCH<br /> TỈNH NINH BÌNH<br /> <br /> KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP<br /> <br /> Giảng viên hướng dẫn : ThS. Hồ Thu Hà<br /> Sinh viên thực hiện<br /> <br /> : Bùi Tuyết Phương<br /> <br /> HÀ NỘI – 2014<br /> <br /> 1<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> <br /> Đề tài khóa luận tốt nghiệp này được hoàn thành là kết quả học tập tại<br /> Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, trong suốt quá trình thực hiện đề tài, em<br /> luôn nhận được sự quan tâm từ phía gia đình, bạn bè, thầy cô trong Khoa Văn<br /> hóa Du lịch, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội. Em xin được gửi lời cảm ơn<br /> chân thành nhất đến những người đã quan tâm và giúp đỡ em trong quá trình<br /> thực hiện đề tài. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới ThS. Hồ Thu<br /> Hà, cô là người đã đặt nền móng và định hướng cho đề tài của em trong<br /> những ngày đầu thực hiện và ThS. Nguyễn Văn Thắng, thầy là người đã tận<br /> tâm giúp đỡ và chỉ bảo tận tình trong suốt quá trình phát triển và hoàn thiện<br /> đề tài này.<br /> Qua đây, em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Sở Văn hóa Thể<br /> thao và Du lịch tỉnh Ninh Bình và nhà hát Chèo tỉnh Ninh Bình đã tạo điều<br /> kiện cho em trong quá trình khảo sát, tìm hiểu thực trạng bảo tồn nghệ thuật<br /> hát Xẩm ở tỉnh Ninh Bình.<br /> Tuy đã cố gắng nhưng thiếu sót là điều không thể tránh khỏi, kính mong<br /> quý thầy cô và các bạn sinh viên đóng góp ý kiến để đề tài khóa luận tốt<br /> nghiệp của em được hoàn thiện<br /> Em xin chân thành cảm ơn!<br /> Hà Nội, ngày 13 tháng 05 năm 2014<br /> Sinh viên thực hiện<br /> Bùi Tuyết Phương<br /> <br /> 2<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................1<br /> 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................5<br /> 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .....................................................................6<br /> 3. Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................................7<br /> 4. Tình hình nghiên cứu ...........................................................................................7<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................9<br /> 6. Bố cục của đề tài ................................................................................................ 10<br /> Chương 1: KHÁT QUÁT VỀ NINH BÌNH - CÁI NÔI CỦA NGHỆ<br /> THUẬT HÁT XẨM............................................................................................. 11<br /> 1.1. Địa lý, lịch sử, con người Ninh Bình......................................................... 11<br /> 1.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên .............................................................. 11<br /> 1.1.2.Lịch sử ........................................................................................................... 20<br /> 1.1.3.Con người ...................................................................................................... 22<br /> 1.2. Những giá trị văn hoá đặc sắc ................................................................... 23<br /> 1.2.1.Văn hoá vật thể ............................................................................................. 23<br /> 1.2.2.Văn hoá phi vật thể ...................................................................................... 32<br /> Tiểu kết chương 1 ................................................................................................ 34<br /> Chương 2: HÁT XẨM VÀ VỊ THẾ CỦA HÁT XẨM TRONG CHIẾN<br /> LƯỢC PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA TỈNH NINH BÌNH ....................... 37<br /> 2.1. Hát Xẩm - một di sản văn hoá độc đáo.................................................... 37<br /> 2.1.1. Nguồn gốc và quá trình phát triển của hát Xẩm ..................................... 38<br /> 2.1.2. Các đặc điểm cơ bản của hát Xẩm............................................................ 42<br /> 2.2. Hát Xẩm trên quê hương Ninh Bình ........................................................... 47<br /> 2.2.1. Những thăng trầm của hát Xẩm ở Ninh Bình trong quá khứ ...................... 47<br /> 2.2.2. Thực trạng bảo tồn di sản phi vật thể hát Xẩm của tỉnh Ninh Bình ..... 54<br /> 2.2.3. Nghệ nhân hát Xẩm tiêu biểu ở Ninh Bình .............................................. 56<br /> 3<br /> <br /> 2.3. Vị thế của hát Xẩm trong chiến lược phát triển du lịch tỉnh Ninh<br /> Bình ......................................................................................................................... 58<br /> 2.3.1.Góp phần đa dạng hoá sản phẩm du lịch.................................................. 58<br /> 2.3.2. Đem lại nguồn lợi kinh tế ........................................................................... 59<br /> 2.3.3 Góp phần quảng bá cho Ninh Bình và du lịch tỉnh Ninh Bình ............... 60<br /> Tiểu kết chương 2 ................................................................................................ 65<br /> Chương 3: PHƯƠNG THỨC KHAI THÁC NGHỆ THUẬT HÁT XẨM<br /> TRONG HOẠT ĐỘNG DU LỊCH TỈNH NINH BÌNH. ............................. 66<br /> 3.1. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước. ................................................... 66<br /> 3.2. Đối với các đơn vị biểu diễn ....................................................................... 68<br /> 3.2.1. Nâng cao công tác quản lý, tổ chức biểu diễn......................................... 68<br /> 3.2.2. Đầu tư cơ sở vật chất - kỹ thuật phục vụ biểu diễn ................................. 70<br /> 3.2.3. Đào tạo củng cố nguồn nhân lực biểu diễn phục vụ khách du lịch ...... 73<br /> 3.2.4. Đa dạng hoá không gian biểu diễn phục vụ du lịch ............................... 75<br /> 3.2.5. Xây dựng các chương trình biểu diễn đặc sắc phù hợp với các đối<br /> tượng khách du lịch ............................................................................................... 79<br /> 3.2.6. Xây dựng các chương trình biểu diễn có sự kết hợp giữa hát Xẩm với<br /> một số loại hình nghệ thuật truyền thống khác vốn có ở Ninh Bình................ 81<br /> 3.3. Đối với các công ty du lịch, công ty lữ hành ........................................... 83<br /> 3.3.1. Nơi biểu diễn hát Xẩm được thiết kế vào trong các chương trình du lịch .. 83<br /> 3.3.2. Liên kết với các đơn vị nhà hàng khách sạn để đưa hát Xẩm đến với<br /> khách du lịch một cách linh hoạt ......................................................................... 87<br /> 3.4. Đối với hướng dẫn viên ............................................................................... 88<br /> 3.5. Đối với hoạt động quảng bá du lịch.......................................................... 88<br /> Tiểu kết chương 3 ....................................................................................... 90<br /> KẾT LUẬN ........................................................................................................... 91<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 93<br /> PHỤ LỤC............................................................................................................... 94<br /> 4<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Trên một dải đất nước Việt Nam, Ninh Bình được biết đến là vùng đất<br /> địa linh nhân kiệt, nơi gắn liền với sự hình thành và phát triển của ba vương<br /> triều Đinh - Tiền Lê và Lý. Trải qua hàng nghìn năm với biết bao biến cố,<br /> thăng trầm của lịch sử, giờ đây, con người và vùng đất Cố đô đang trỗi dậy,<br /> vươn lên để phát triển mạnh mẽ. Là cửa ngõ cực Nam của đồng bằng Bắc Bộ,<br /> Ninh Bình được biết đến là vùng đất hội tụ đầy đủ các điều kiện thuận lợi về<br /> tự nhiên, văn hoá đảm bảo cho sự phát triển nhanh và bền vững với những đặc<br /> điểm riêng biệt. Nằm ở vị trí tiếp nối giao lưu kinh tế và văn hoá giữa khu vực<br /> châu thổ sông Hồng và sông Mã, giữa Bắc Trung Bộ với vùng đồng bằng Bắc<br /> Bộ, thông qua những tuyến đường giao thông quan trọng, với những cảng<br /> sông, cảng biển kho tàng bến bãi rất thuận lợi để phát triển kinh tế và giao<br /> thương hàng hoá, đặc biệt là ngành kinh tế du lịch. Bên cạnh đó Ninh Bình<br /> còn có nguồn tài nguyên phong phú, nổi tiếng với những cảnh quan thiên<br /> nhiên kỳ thú, những di tích lịch sử văn hoá, những giá trị phi vật thể nổi tiếng<br /> như các lễ hội văn hoá dân gian, những làn điệu Chèo, hát Văn, hát Xẩm và<br /> một nền nghệ thuật ẩm thực phong phú độc đáo là nguồn nội lực quan trọng<br /> để Ninh Bình phát triển du lịch. Ngoài việc là nơi phát tích của nghệ thuật<br /> Chèo thì Ninh Bình còn được coi là “cái nôi” của nghệ thuật hát Xẩm cổ<br /> truyền bởi nơi đây có những vùng đất và những nghệ nhân tiêu biểu nhất của<br /> dân tộc đang lưu giữ loại hình nghệ thuật quý báu có giá trị gần 700 năm này.<br /> Cũng giống như các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc, hát<br /> Xẩm vốn có lịch sử tồn tại, phát triển từ nhiều thế kỷ trong không gian văn<br /> hoá của người Việt. Tuy nhiên, trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, hát Xẩm<br /> cũng có lúc bị lãng quên, nhiều nghệ nhân là người yêu loại hình nghệ thuật<br /> này đã từng phải dấu đi niềm đam mê hát xướng, thậm chí giấu cả nghiệp hát<br /> 5<br /> <br />