Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện công tác kiểm soát chi bảo hiểm xã hội tại cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

LÊ THANH HOÀNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI

BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI

TỈNH QUẢNG NGÃI

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN

Mã số: 8.34.03.01 Đà Nẵng - 2019

Công trình được hoàn thành tại TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN

Ngƣời hƣớng dẫn KH: PGS.TS. Trần Đình Khôi Nguyên

Phản biện 1: TS. NGUYỄN HỮU CƯỜNG Phản biện 2: PGS.TS. NGUYỄN PHÚ GIANG

Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp

Thạc sĩ Kế toán họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng vào ngày 24 tháng 8 năm 2019

Có thể tìm hiểu luận văn tại:

- Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng

- Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Ngày nay các đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội được mở

rộng đến mọi thành phần, ai cũng được tham gia trên tinh thần tự

nguyện, từ người nông dân đến hộ kinh doanh cá thể và cao hơn là

công chức, viên chức và người lao động và việc chi trả các chế độ

hưởng từ Quỹ BHXH do cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh thanh toán

cho người lao động diễn ra thường xuyên hơn và mức độ chi trả cũng

lớn dần qua các năm, chính vì điều này các đơn vị sử dụng lao động

hay các đối tượng bắt đầu “dòm ngó“ vào Quỹ này, trong khi quy

trình chi Bảo hiểm xã hội tại các địa phương trong cả nước nói chung

và tại BHXH Quảng Ngãi nói riêng vẫn còn mang tính chất chung

chung, chưa rõ ràng, cụ thể đến từng đối tượng chi, việc phân công

nhiệm vụ chi chế độ BHXH tập trung ở 1 phòng nhất định hay việc

phân cấp từng đơn vị sử dụng lao động cho một chuyên viên chuyên

quản kiểm tra mà không có hành lang kiểm soát chi hay kiểm soát

lẫn nhau giữa các bộ phận có liên quan làm cho việc chi trả chế độ

BHXH.

Chính vì những nguyên nhân trên, tác giả chọn đề tài: “Hoàn

thiện công tác kiểm soát chi bảo hiểm xã hội tại cơ quan Bảo

hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi” làm đề tài nghiên cứu cho mình.

2.Mục tiêu nghiên cứu

Đề tài này nghiên cứu một số mục tiêu chính như sau:

- Phân tích - đánh giá thực trạng công tác công tác kiểm soát

chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi.

- Phương hướng hoàn thiện công tác kiểm soát chi bảo hiểm

xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi.

2

3.Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về quy trình kiểm

soát trong việc thanh toán các chế độ bảo hiểm xã hội.

Phạm vi nghiên cứu: quy trình thực hiện chi trả chế độ BHXH

và công tác kiểm soát tại đơn vị.

4.Phƣơng pháp nghiên cứu

Đề tài này được thực hiện trên cơ sở đối chiếu giữa cơ sở lý

luận về kiểm soát nội bộ với thực trạng công tác kiểm soát chi đơn

vị.

5.Đóng góp của đề tài

Mục đích chính của đề tài này góp phần chỉ ra được những

mặt còn hạn chế trong công tác kiểm soát chi, đưa ra được những lỗ

hổng có thể bị lợi dụng trong quá trình quản lý và kiểm soát, làm gia

tăng mức độ rủi ro khi thanh toán chi quỹ bảo hiểm xã hội

6.Kết cấu của luận văn

Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác kiểm soát chi bảo hiểm

xã hội

Chương 2: Thực trạng công tác công tác kiểm soát chi bảo

hiểm xã hội tại cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi

Chương 3: Phương hướng hoàn thiện công tác công tác kiểm

soát chi bảo hiểm xã hội tại cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng

Ngãi.

7.Tổng quan tài liệu nghiên cứu

3

CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI BẢO

HIỂM XÃ HỘI TẠI CÁC CƠ QUAN BẢO HIỂM

1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ

1.1.1. Khái niệm về kiểm soát nội bộ

1.1.2.Mục tiêu và vai trò của kiểm soát :

a. Mục tiêu

- Nhóm mục tiêu về sự tuân thủ quy phạm, quy định,

- Nhóm mục tiêu về báo cáo

- Nhóm mục tiêu nghiêng về sự hữu hiệu và hiệu quả của hoạt

động

b. Vai trò

* Giảm bớt tâm lý bất an cho nhà quản lý doanh nghiệp

* Ngăn ngừa và phát hiện sai sót, gian lận có thể xảy ra

* Giúp doanh nghiệp hoạt động tốt thông qua việc ban hành

các chính sách

* Đảm bảo các chế độ, nghiệp vụ kế toán được ghi chép đầy

đủ và chính xác

* Các báo cáo tài chính được lập ra kịp thời và hợp lý, đảm

bảo sự tin cậy theo đúng quy định

1.1.3. Các nhân tố cấu thành nên hệ thống kiểm soát trong

công tác quản lý

Theo báo cáo của INTOSAI Gov 9100, hệ thống kiểm soát

gồm 05 yếu tố chính sau đây và có mối quan hệ chặt chẽ với nhau :

a. Môi trường kiểm soát

Đó chính là không gian và thời gian, mang tính chất chung

nhất tác động đến ý thức của con người trong một tổ chức, là nền

tảng cơ sở cho các bộ phận khác trong đơn vị. Môi trường kiểm soát

4

bao gồm môi trường bên trong và môi trường bên ngoài. Các nhân tố

nội tại của môi trường kiểm soát có thể khái quát như sau :

+ Sự trung thực, giá trị đạo đức và trình độ làm việc của nhân

viên trong đơn vị

+ Phong cách quản lý và điều hành của người đứng đầu tổ

chức, hành vi ứng xử của nhà quản lý

+ Phân chia trách nhiệm và quyền hạn ở mỗi bộ phận, mỗi con

người

+ Động thái quan tâm và ý thức chỉ đạo của nhà quản lý

b.Đánh giá việc phát sinh rủi ro

Bất cứ một tổ chức nào từ khi hình thành và phát triển cũng

phải đối phó với rủi ro phát sinh từ bên ngoài và nội bộ bên trong, để

đánh giá rủi ro cần phải thiết lập các mục tiêu. Các mục tiêu được

thiết lập phải đặt ở các mức độ khác nhau và nhất quán với nhau.

Quy trình đánh giá rủi ro bao gồm các bước sau :

+ Xây dựng mục tiêu rõ ràng

+ Nhận diện rủi ro

+ Phân tích, đánh giá rủi ro

+ Biện pháp quản trị rủi ro

c. Hoạt động kiểm soát

Hoạt động kiểm soát có thể hiểu là các hành động cụ thể để

ngăn ngừa và đối phó với các mối đe dọa và rủi ro phát sinh có thể

ngăn cản tổ chức đạt được các mục tiêu theo kế hoạch đề ra.

d. Cung cấp thông tin

Thông tin không chỉ cung cấp cho các nhà quản lý trong tổ

chức mà nó còn được cung cấp cho nhân viên trong tổ chức đó, tùy

thuộc vào nội dung thông tin cung cấp cho đối tượng nào.

e. Hoạt động giám sát

5

Hoạt động giám sát được hiểu một cách đơn giản nhất đó

chính là một quá trình giám sát hệ thống kiểm soát đang tồn tại và

thực thi tại tổ chức có đạt chất lượng theo mục tiêu đề ra khi thiết lập

hệ thống kiểm soát hay không.

1.2. ĐẶC ĐIỂM VỀ CÔNG TÁC CHI BHXH

1.2.1. Khái niệm về BHXH và vai trò của công tác chi

BHXH

Bảo hiểm xã hội là sự bù đắp một phần hay thay thế thu nhập

của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất đi thu nhập do ốm

đau,thai sản, bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, nghỉ hưu hoặc

chết đi…

- Mục đích chính của Bảo hiểm xã hội đó chính là an sinh xã

hội, giữ vai trò trụ cột và bền vững trong hệ thống an sinh của bất cứ

nhà nước nào.

b. Vai trò của công tác chi bảo hiểm xã hội

Nhà nước lấy kinh phí từ nguồn ngân sách nhà nước và sử

dụng quỹ bảo hiểm xã hội được tổ chức, cá nhân đóng góp để chi trả

chế độ hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản…cho người được hưởng

1.2.2. Đặc điểm chi bảo hiểm xã hội

Mục đích cơ bản nhất của công tác chi bảo hiểm xã hội là đảm

bảo đời sống kinh tế cho người lao động tham gia bảo hiểm xã hội

khi bản thân họ hay gia đình họ bị mất đi nguồn thu nhập vì nghỉ làm

việc cho những lý do hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản, tai nạn lao

động, nghỉ dưỡng sức sau khi sinh…

1.2.3. Nội dung chi bảo hiểm xã hội

Luật bảo hiểm hiện nay quy định, việc chi trả bảo hiểm xã hội

có 02 phương thức :

6

- Theo phương thức chi trả trực tiếp : là cơ quan bảo hiểm xã

hội địa phương sử dụng nhân viên cơ quan bảo hiểm chi trả trực tiếp

cho đối tượng hưởng tại cơ quan bảo hiểm xã hội,

- Theo phương thức gián tiếp : là việc cơ quan bảo hiểm xã

hội ủy quyền cho các đại lý đại diện cho cơ quan BHXH chi trả cho

các đối tượng tại bưu điện cơ sở.

1.3. CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI BHXH

1.3.1. Yêu cầu kiểm soát chi BHXH

- Kiểm soát chi đúng đối tượng được hưởng

- Đảm bảo chi đúng chế độ, chính sách hiện hành và thực hiện

đúng quy trình chi trả bảo hiểm xã hội theo quyết định 636 của Bảo

hiểm xã hội Việt Nam

- Thực hiện chi trả bảo hiểm xã hội công bằng, công khai,

dân chủ, thủ tục đơn giản, thuận tiện.

- Đảm bảo an toàn về tiền mặt khi thực hiện chi trả cho đối

tượng hưởng, đảm bảo an ninh cho tiền mặt đưa về các đại lý bưu

điện, có các phương án bù đắp thì thiếu hụt tiền mặt, không để người

hưởng phải chờ đợi, khiếu kiện.

1.3.2. Mục tiêu của kiểm soát chi bảo hiểm xã hội

Mục tiêu của kiểm soát chi bảo hiểm xã hội thể hiện ở các vấn

đề sau :

+ Kiểm soát chi bảo hiểm xã hội phải tuân thủ theo các quy

định của pháp luật và các quy định trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội do

Bảo hiểm xã hội Việt Nam ban hành

+ Kiểm soát chi bảo hiểm xã hội phải mang lại sự hữu hiệu và

tính hiệu quả

+ Kiểm soát chi bảo hiểm xã hội nhằm đánh giá mức độ tin

cậy của các báo cáo tài

7

1.3.3. Các rủi ro trong kiểm soát chi BHXH

Các rủi ro trong kiểm soát chi bảo hiểm xã hội có thể xảy ra

trong các giai đoạn sau đây :

+ Giai đoạn nộp hồ sơ, chứng từ hưởng chế độ bảo hiểm xã

hội

+ Giai đoạn giải quyết hồ sơ chế độ bảo hiểm xã hội

+ Giai đoạn chi trả chế độ bảo hiểm xã hội :

1.3.4. Các hoạt động kiểm soát chi BHXH

Cơ bản nhất của hoạt động kiểm soát chi đó chính là các chính

sách, thủ tục và cơ chế nhằm thực hiện việc kiểm soát của nhà quản

lý, hoạt động kiểm soát thực chất nhằm ngăn ngừa và đối phó với các

rủi ro phát sinh trong quá trình thực hiện chi bảo hiểm xã hội. Đơn vị

làm công tác chi bảo hiễm xã hội là đơn vị nhà nước nên chịu sự quy

định của các văn bản, thông tư của Bộ tài chính và các văn bản quy

định của Bảo hiểm xã hội Việt Nam.

Các hoạt động kiểm soát chi bảo hiểm xã hội đƣợc thể hiện

nhƣ sau:

+ Thanh toán trợ cấp BHXH hàng tháng

- Mục tiêu kiểm soát:

-Trình tự và thủ tục kiểm soát:

+Chi trả chế độ trợ cấp một lần:

- Mục tiêu kiểm soát:

-Trình tự và thủ tục kiểm soát:

+ Chi trả chế độ ốm đau, thai sản, nghỉ dưỡng sức…

- Mục tiêu kiểm soát

-Trình tự và thủ tục kiểm soát

8

1.3.5. Thông tin và truyền thông trong công tác kiểm soát

chi BHXH

Hệ thống thông tin và truyền thông phải đảm bảo cung cấp

thông tin có chất lượng đến đối tượng phù hợp, kịp thời và với các

biểu mẫu báo cáo thích hợp để phục vụ cho công tác quản lý, kiểm

soát của ngành.

1.3.6. Công tác giám sát chi BHXH

Công tác giám sát chi gồm 2 hình thức khác nhau :giám sát

mang tính chất thường xuyên và giám sát theo định kỳ. - Giám sát mang tính chất thường xuyên được thực hiện thông

qua việc thu thập thông tin, kiểm tra, xử lý và điều chỉnh kịp thời

trong các hoạt động.Chế độ BHXH tác động đến mọi người trong xã

hội, vì vậy Nhà nước luôn quan tâm đến việc giám sát các hoạt động

BHXH để đi đúng mục tiêu mà Bảo hiểm xã hội đã đặt ra.

Ngoài ra, việc giám sát chi bảo hiểm xã hội được thực hiện bởi

đơn vị sử dụng lao động và ngƣời lao động có thể thực hiện thông

qua các thắc mắc, khiếu nại về mọi vấn đề liên quan đến BHXH

bằng cách trực tiếp đến phòng Tiếp dân tại mỗi đơn vị BHXH .

- Giám sát định kỳ công tác chi trả các chế độ BHXH, công tác

phối hợp với các bên liên quan thông qua kế hoạch thanh tra, kiểm

toán của các ngành chức năng hay kế hoạch kiểm tra của Bảo hiểm

xã hội Việt nam đối với bảo hiểm xã hội tỉnh, Bảo hiểm xã hội tỉnh

kiểm tra bảo hiểm xã hội huyện, thành phố để kịp thời phát hiện ra

các sai sót, từ đó có biện pháp điều chỉnh kịp thời.

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1

9

CHƢƠNG 2

THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI

BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH QUẢNG NGÃI

2.1. GIỚI THIỆU TỔNG QUÁT VỀ ĐƠN VỊ

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Bảo hiểm xã hội

tỉnh Quảng Ngãi

2.1.2. Cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý.

2.1.3. Chức năng nhiệm vụ của các phòng trong đơn vị

2.2. TÌNH HÌNH CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI CHO CÁC ĐƠN Vị

SỬ DỤNG LAO ĐỘNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI

2.3. THỰC TRẠNG VỀ CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI BẢO

HIỂM XÃ HỘI CỦA ĐƠN VỊ TRONG THỜI GIAN QUA 2.3.1. Môi trƣờng kiểm soát

Ban Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi luôn luôn xác

định con người chính là nhân tố ảnh hưởng quan trọng nhất đối với

môi trường kiểm soát trong toàn cơ quan, tác phong làm việc, đạo

đức nghề nghiệp, trách nhiệm với cộng đồng của mỗi viên chức làm

công tác bảo hiểm xã hội ảnh hưởng mạnh nhất đến môi trường kiểm

soát được thiết lập tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi. Chính vì

vậy, trong những năm gần đây Ban Giám đốc luôn luôn tìm cách

khuyến khích sự năng động,sáng tạo làm việc của người lao động

trong cơ quan, ngoài những giờ làm việc căng thẳng Ban Giám đốc

còn tổ chức các cuộc giao lưu nhằm gắn kết mỗi cá nhân với nhau, cá

nhân với tập thể để từ đó giúp đơn vị hoàn thành các mục tiêu đề ra.

Ngoài ra, phong cách của nhà quản lý, chính là Ban Giám đốc

cũng có ảnh hưởng không hề nhỏ đối với môi trường kiểm soát được

10

thiết lập, cách quản lý của Ban Giám đốc hay Lãnh đạo các phòng

trực thuộc của Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian vừa

qua đã góp phần thiết lập môi trường kiểm soát của đơn vị khi các

hành vi gian lận, khai báo sai thông tin để trục lợi quỹ bảo hiểm xã

hội diễn ra ngày càng nhiều trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi được các

tờ báo đăng tải thường xuyên, nhận thức về sự rủi ro trong công tác

chi trả bảo hiểm xã hội được Ban Giám đốc đánh giá rất cao, việc

ban hành nhiều văn bản hướng dẫn việc chi trả bảo hiểm xã hội

nhằm hạn chế thấp nhất sự gian lận có thể xảy ra, làm cho môi

trường kiểm soát càng chặt chẽ hơn.

Đạo đức và trách nhiệm của các nhân viên chuyên quản tại

phòng tiếp nhận hồ sơ, phòng chế độ, phòng tài chính và phòng

chính sách cũng được nâng cao hơn, nhân viên trong các phòng có

liên quan đến việc chi trả bảo hiểm xã hội luôn luôn được ban giám

đốc ưu tiên cho đi tập huấn các lớp nâng cao khả năng nhận biết sự

gian lận trong kê khai thủ tục hưởng chế độ bảo hiểm của người lao

động trong các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi nên môi

trường kiểm soát tại các phòng chức năng này đã hoạt động một cách

hiệu quả và đã có một số thành công nhất định trong việc phát hiện

các trường hợp kê khai hưởng chế độ tại phòng lao động thương binh

các phường tại thành phố Quảng ngãi trong thời gian qua.

2.3.2 Qui trình chi chế độ BHXH tại Bảo hiểm xã hội tỉnh

Quảng Ngãi

a. Chi trả bảo hiểm xã hội hàng tháng

- Nội dung quy trình :

11

- Đánh giá rủi ro phát sinh : Phát sinh rủi ro về số tiền chưa chi

trả tại bưu điện huyện, thành phố và số tiền thực chuyển tại BHXH

tỉnh. Việc thanh toán qua thẻ ngân hàng của đối tượng hưởng tại đại

lý bưu điện huyện đã đúng quy định và đúng đối tượng hay chưa,

thanh toán qua nhiều tháng bằng hình thức chuyển khoản có đảm bảo

đối tượng còn sống hay đã mất.

Bên cạnh đó, kiểm soát việc xét duyệt chế độ của phòng chế

độ Bảo hiểm xã hội tỉnh theo nội dung các chứng từ ban đầu do bảo

hiểm xã hội huyện chuyển về hoặc việc phát sinh hồ sơ mới đúng

quy định hay chưa?

b.Chi trả trợ cấp một lần :

- Nội dung quy trình :

- Đánh giá rủi ro phát sinh : Số tiền chi trả tại bưu điện huyện,

thành phố; đồng thời kiểm soát số chi trả tại bảo hiểm xã hội huyện,

thành phố .

Đồng thời, rủi ro phát sinh tại chứng từ ban đầu do đối tượng

hưởng tại phòng tiếp nhận, trả kết quả thủ tục hành chính trước khi

chuyển về phòng chế độ xét duyệt, kiểm soát việc áp dụng các quy

định và thang bảng lương cơ sở để tính toán chi trả trợ cấp của phòng

chế độ.

c. Chi trả ốm đau, thai sản, nghỉ dưỡng sức phục hồi sức

khỏe:

- Nội dung quy trình :

- Đánh giá rủi ro : Phát sinh tại khâu tiếp nhận hồ sơ ban đầu

tại phòng chế độ, các chứng từ do cơ sở y tế cấp, danh sách người lao

động hưởng chế độ và danh sách thực tế tại đơn vị sử dụng lao động,

quá trình tham gia bảo hiểm của người lao động, điều kiện làm việc

12

trong môi trường độc hại hay không? Việc chi trả tiền qua tài khoản

cá nhân có đúng đối tượng hưởng hay không? Đơn vị sử dụng lao

động có chi kịp thời cho người lao động hay không? Chi đúng đối

tượng theo danh sách được Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi xét

duyệt hay không?

2.3.3. Thông tin và truyền thông trong công tác kiểm soát

chi

Theo lộ trình phát triển của ngành Bảo hiểm xã hội , để mở

rộng hoạt động BHXH đến toàn thể đối tượng thì việc quản lý là việc

cần thiết và mang tính lâu dài. Từ đó, Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng

Ngãi đã chú trọng đến việc ứng dụng công nghệ thông tin vào việc

lưu trữ, giải quyết hồ sơ công việc hàng ngày, việc sử dụng phần

mềm văn phòng Eoffice để chuyển nhanh chóng các văn bản mới

ban hành áp dụng cho việc chi trả bảo hiểm xã hội cho người lao

động, không cần sử dụng mail cá nhân đã góp phần cập nhật nhanh

chóng cho mọi cán bộ công chức, viên chức đều cần có những thông

tin cần thiết để phục vụ cho công việc của mình.

Tại các thời điểm cố định hàng tuần, Bảo hiểm xã hội tỉnh có

phối hợp cùng Đài Phát thanh Truyền hình Quảng Ngãi thực hiện các

chuyên mục “ Bảo hiểm xã hội tỉnh với mục đích an sinh xã hội”

phát hàng tuần, trong đó nêu bật những thuận lợi khi tham gia bảo

hiểm xã hội, bảo đảm thu nhập bền vững cho người lao động khi hết

tuổi lao động hay bị ốm đau đã có tác động lớn đến tâm lý của người

dân khi tham gia bảo hiểm xã hội tại các cơ quan bảo hiểm trên địa

bàn tỉnh Quảng Ngãi, ngoài ra còn đưa ra các hình thức xử lý sai

phạm nếu cố tình khai baó thông tin sai lệch, tìm cách trục lợi quỹ

13

bảo hiểm xã hội đến đông đảo người dân, công khai các thủ tục hành

chính trên bản tin truyền hình và tại trụ sở làm việc của cơ quan.

Điều này đã làm cho môi trường kiểm soát của Bảo hiểm xã hội tỉnh

được thiết lập một cách “ gia cố thêm ”.

2.3.4. Công tác kiểm tra, giám sát

Trong nội bộ cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi,

công tác kiểm tra giám sát vẫn tiến hành liên tục giữa các bộ phận

với nhau, giữa các phòng chức năng như phòng chế độ - phòng thu

về kiểm tra nghĩa vụ nộp các khoản bảo hiểm cho cơ quan bảo hiểm

trước khi chi trả chế độ BHXH cho người lao động; giữa phòng Chế

độ - phòng Tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính về thủ tục hồ

sơ ban đầu khi người lao động nộp hưởng chế độ bảo hiểm xã hội;

giữa phòng Tài chính và phòng chế độ…Công tác kiểm tra giám sát

có thể xảy ra thường xuyên hay định kỳ theo kế hoạch kiểm tra do

BHXH tỉnh ban hành.

2.5. Đánh giá thuận lợi và hạn chế trong công tác kiểm soát

chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi.

2.5.1. Những thuận lợi

Luôn luôn cải tiến,bổ sung thủ tục cải cách hành chính trong

ngành dọc từ tuyến tỉnh đến tuyến huyện như ban hành quy trình xét

duyệt hồ sơ chi trả chế độ BHXH, dán công khai các thủ tục, phân

cấp các cơ quan xét duyệt và thời gian từ khi tiếp nhận đến khi trả hồ

sơ tại văn phòng BHXH tuyến tỉnh, tuyến huyện.Xây dựng nên mô

hình giải quyết các chế độ theo cơ chế “ 1 cửa”, nhân viên tại Phòng

tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính thường là những chuyên

viên làm việc lâu năm tại cơ quan, luân chuyển qua nhiều vị trí trong

14

đơn vị nên kinh nghiệm và kiến thức được tích lũy nên khi tiếp nhận

các hồ sơ thủ tục ban đầu của các đơn vị sử dụng lao động hay đối

tượng hưởng các chế độ thường tư vấn, hướng dẫn các thủ tục cần

thiết, giải thích được các thắc mắc của đối tượng đến giải quyết chế

độ.Như trước đây, đối tượng đủ điều kiện hưởng chế độ có phải mất

rất nhiều thời gian, qua nhiều phòng khác nhau, kê khai nhiều loại

giấy tờ mới có thể hưởng được chế độ nhưng bây giờ cơ chế một cửa

giúp người hưởng lập theo quy định nộp tại Phòng tiếp nhận và trả

kết quả thủ tục hành chính và sau thời gian quy định đến nhận kết

quả cũng tại phòng nói trên.

2.5.2. Những hạn chế

Thời gian gần đây hầu hết các khoản chi lương hưu và trợ

cấp bảo hiểm xã hội phần lớn thông qua sự uỷ quyền cho bưu điện

tỉnh hay thành phố chi, phạm vi chi trả rất rộng, đối tượng chi đa

dạng, thường các nhân viên hợp đồng với bưu điện hầu hết không có

kiến thức về bảo hiểm xã hội.Nhân viên chi trả bảo hiểm xã hội tại

bưu điện ít chịu trách nhiệm về các khoản chi đối với Bảo hiểm xã

hội tỉnh, thường có nhiều mối quan hệ với quan hệ xã hội bên ngoài

nên có thể bỏ qua nhiều nguyên tắc cơ bản nhất về tài chính liên

quan đến công tác chi chế độ bảo hiểm xã hội như

Việc chi trả chế độ hưởng trợ cấp mất sức lao động còn quá sơ

sài, không chặt chẽ nên nhiều khi việc cắt chế độ không chính xác

dẫn đến phải thu hồi tiền,

Đặc biệt trong thời gian gần đây, sự hạn chế nhất chính là

kiểm tra tính hợp lý, hợp lệ của các chứng từ hưởng chế độ ốm đau,

thai sản; các cơ sở y tế hầu như ký xác nhận nghỉ ốm đau cho các đối

15

tượng không đúng, bằng nhiều mối quan hệ giữa đối tượng và bác sỹ

được quyền ký giấy nghỉ ốm nên có nhiều giấy chứng nhận nghỉ ốm

đau ban hành rất nhiều, thậm chí có nhiều đối tượng không có tình

trạng nghỉ sinh vẫn được thanh toán chế độ thai sản trong các công ty

nước ngoài nhưng hầu như sự phối hợp giữa các phòng trong Bảo

hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi chưa thống nhất, không có sự đối chiếu

về danh sách thực tế và danh sách trên phần mềm quản lý, chuyên

viên chuyên quản phòng chế độ chỉ căn cứ trên các giấy tờ chứng

nhận để thực hiện việc chi trả chế độ mà không phát hiện sự bất

thường tại các chứng từ đó.

Việc ban hành các văn bản hướng dẫn chi trả trợ cấp thất

nghiệp còn nhiều khoảng trống, dễ bị lợi dụng để trục lợi quỹ bảo

hiểm xã hội như công ty thông đồng hay tạo cơ hội cho người lao

động ký quyết định chấm dứt hợp đồng để hưởng trợ cấp thất nghiệp

nhưng vẫn làm ở công ty cũ hay đã chuyển việc tại công ty khác, sự

hạn chế này hầu như không kiểm soát được.

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2

Những hạn chế trên đã được tác giả đề cập trong chương 2

này, để những sai sót có thể hạn chế được thì cần phải nghiên cứu,

hoàn thiện lại công tác kiểm soát chi BHXH tại cơ quan bảo hiểm xã

hội tỉnh Quảng Ngãi.

16

CHƢƠNG 3

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI BẢO HIỂM XÃ

HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH QUẢNG NGÃI

3.1. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN VIỆC HOÀN THIỆN

CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI ĐƠN

VỊ

3.1.1. Định hƣớng và sứ mệnh phát triển của Bảo hiểm xã

hội tỉnh Quảng Ngãi Định hướng phát triển của Bảo hiểm xã hội tỉnh trong giai

đoạn 2020 – 2025 là tuyên truyền Luật Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y

tế đến từng nhà, từng người dân nhằm mục tiêu mọi người hiểu được

mục đích chính khi tham gia vào hệ thống an sinh xã hội của tỉnh

nhà, hạn chế dần dần suy nghĩ chỉ có người làm cơ quan nhà nước

mới có quyền tham gia bảo hiểm và được quyền khám chữa bệnh tại

các cơ sở y tế. Khi người dân biết được trách nhiệm và quyền lợi

được hưởng khi tham gia vào hệ thống bảo hiểm tại địa phương sẽ

góp phần phát triển vững chắc hệ thống an sinh xã hội của tỉnh nhà,

mở rộng nguồn thu bảo hiểm từ những người dân bình thường, từ đó

giúp cho tỉnh Quảng Ngãi thực hiện các chiến lược phát triển kinh tế

trong các giai đoạn dài hạn, phấn đấu đến năm 2025 có khoảng 50%

đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội và 97% nhân dân tham gia bảo

hiểm y tế.

3.1.2. Phƣơng hƣớng hoàn thiện công tác quản lý tại đơn vị

Ban hành nhiều văn bản điều hành công tác quản lý thu - chi

bảo hiểm tại cơ quan bảo hiểm xã hội dựa trên các văn bản quy định

của Bảo hiểm xã hội Việt nam nhằm đơn giản hoá các thủ tục hành

17

chính đến mức thấp nhất, hạn chế thời gian đi lại cho người hưởng

chế độ hàng tháng, công khai minh bạch mọi thủ tục hồ sơ hưởng

chế độ bảo hiểm cho mọi người biết và cùng tham gia.

Ban hành quy trình phối hợp kiểm tra,kiểm soát giữa các bộ

phận với nhau, với từng chuyên viên chuyên quản với nhau để hạn

chế rủi ro có thể xảy ra trong công tác chi bảo hiểm xã hội.

Ban hành Phiếu xếp loại đánh giá thái độ chăm sóc, tư vấn tận

tình của đội ngũ tiếp nhận và giải quyết hồ sơ, kể cả đại lý bưu điện

để nhằm hướng đến việc loại bỏ tình trạng quen biết, hách dịch của

đội ngũ làm công tác chi bảo hiểm xã hội.

3.2. PHƢƠNG HƢỚNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM

SOÁT CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI ĐƠN Vị

3.2.1. Hoàn thiện môi trƣờng kiểm soát và giảm dần sự rủi

ro trong kiểm soát chi bảo hiểm xã hội tại BHXH tỉnh Quảng

Ngãi

a. Hoàn thiện môi trường pháp lý (môi trường kiểm soát)

cho hoạt động Bảo hiểm xã hội

b.Hoàn thiện bộ máy quản lý

c. Hoàn thiện phong cách lãnh đạo của nhà quản lý

3.2.2. Hoàn thiện thủ tục và quy trình kiểm soát Về thực tế hiện nay, các quỹ bảo hiểm xã hội tại đơn vị quá

lớn, tạo môi trường " béo bở " cho các đối tượng bên ngoài và bên

trong cơ quan trục lợi nguồn tiền từ nguồn quỹ này. Để tạo ra môi

trường kiểm soát chặt chẽ, Bảo hiểm xã hội Quảng Ngãi nên thực

hiện một số nhiệm vụ như sau :

+ Ban hành các văn bản đối chiếu chéo giữa phòng Tiếp nhận,

trả kết quả thủ tục hành chính và phòng chế độ, chính sách khi có hồ

18

sơ phát sinh, đồng thời giữa phòng Chế độ và phòng Kế hoạch tài

chính. Có như thế việc cố tình nhập thông tin những hồ sơ ma vào

trong hệ thống BHXH để hưởng các chế độ của phòng TN,

TKQTTHC sẽ không có cơ hội gian lận khi chuyên viên phòng chế

độ kiểm tra mức độ có thật của những hồ sơ ban đầu.

Đồng thời, khi phòng Kế hoạch tài chính tiến hành chuyển tiền

cho đối tượng hưởng hay Bưu điện huyện và đại lý chi BHXH nên

chuyển 1 bộ hồ sơ cho phòng Chế độ hay phòng Chính sách để có

thể tiến hành kiểm tra việc chuyển bao nhiêu kinh phí có đúng theo

hồ sơ thủ tục chuyển qua hay không?

Ngoài ra, chuyên viên thực hiện chi chế độ BHXH khi tiếp

nhận hồ sơ do phòng tiếp nhận, trả kết quả thủ tục hành chính chuyển

qua, việc đầu tiên là phai tiến hành phối hợp với phòng Thu để kiểm

tra dữ liệu đối tượng có nhu cầu hưởng chế độ quá trình tham gia bảo

hiểm và quá trình đóng BHXH đến thời điểm hưởng nhằm đảm bảo

chỉ có những người tham gia BHXH mới có quyền hưởng chế độ, tại

khâu này người đối chiếu cũng phải độc lập với người giải quyết chế

độ.

+ Cần xây dựng khung chế độ chi trả theo từng ngưỡng khác

nhau, chẳng hạn nếu việc chi trả chế độ có mức chi trả từ 50 triệu trở

lên cho 1 trường hợp thì chuyên viên chuyên quản phải báo cáo cho

lãnh đạo phòng và báo cáo lên Ban Giám đốc tùy theo lĩnh vực phụ

trách hay việc tăng mức đóng lên cao một cách bất thường trong

những tháng gần kề với thời gian hưởng chế độ bảo hiểm như gần

đến thời gian nghỉ hưu hay hưởng chế độ ốm đau thì phòng Thu và

19

chuyên viên phòng Chế độ khi phát hiện phải báo cáo ngay cho Lãnh

đạo trước khi tiến hành tính toán chế độ chi trả.

3.2.3. Hoàn thiện nội dung kiểm soát từng chế độ chi

BHXH

a. Kiểm soát chi trả lương hưu và các khoản trợ cấp

Tác giả đề xuất biện pháp hoàn thiện quy trình và các thủ tục

kiểm soát ở phương thức chi tiền lương và phụ cấp BHXH hàng

tháng như sau :

- Chuyên viên tại phòng Chế độ tiến hành kiểm tra, đối chiếu

mẫu danh sách C72 do BHXH huyện, thành phố chuyển về cùng với

danh sách có chữ ký của đối tượng hưởng tiền lương, trợ cấp BHXH

hàng tháng tại đại lý bưu điện hoặc tài khoản nhận tiền bằng hình

thức chuyển khoản qua thẻ ngân hàng có trùng khớp hay không.

Ngoài ra, định kỳ 3 tháng/1 lần kiểm tra mẫu quản lý đối

tượng nhận tiền lương và các chế độ BHXH hàng tháng bằng hình

thức chuyển khoản qua ngân hàng để đối chiếu đối tượng đó hiện

còn sống hay đã mất, có chuyển nơi cư trú mới hay không.

Cùng với việc kiểm tra định kỳ bằng hình thức chuyển khoản

ngân hàng cũng tiến hành kiểm tra nhận tiền mặt tại đại lý bưu điện

trực tiếp, có thể sử dụng hình thức bốc ngẫu nhiên các tháng để nhận

diện chữ ký của đối tượng hưởng có trùng khớp, nếu sử dụng giấy ủy

quyền nhận thay thì kiểm tra mức độ hợp lý của giấy ủy quyền qua

hình thức văn bản, tính hợp lý.

- Ban Giám đốc nên tham khảo ý kiến đóng góp của người

hưởng chế độ tại đại lý bưu điện qua việc ban hành các phiếu đánh

giá định kỳ 6 tháng hay đột xuất theo kế hoạch để nắm bắt được

20

phong cách phục vụ của nhân viên đại lý, thời gian chi trả đúng hạn

và sự tuân thủ các quy định của nhà nước liên quan đến tài chính,

- Ban Giám đốc cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh nên chỉ đạo các

đại lý bưu điện tại huyện, thành phố có công văn phối hợp với chính

quyền địa phương trong toàn tỉnh, có cơ chế hỗ trợ kinh phí cho Ủy

ban nhân dân huyện, thành phố để có những thông tin về giấy báo tử

khi người hưởng chế độ đã chết, tránh tình trạng không nắm được

thông tin nhưng người thân trong gia đình vẫn đến lĩnh tiền hưu và

các trợ cấp BHXH hàng tháng,

b. Kiểm soát chi trả chế độ bảo hiểm xã hội một lần Tác giả đề xuất biện pháp hoàn thiện quy trình và các thủ tục kiểm soát ở phương thức chi chế độ BHXH một lần như sau :

- Bộ phận 1 cửa – Phòng tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành

chính kiểm tra, đối chiếu việc đối tượng hưởng kê khai các thông tin

theo mẫu quy định để nhận tiền trợ cấp bằng hình thức chuyển tiền

qua tài khoản cá nhân ( Mẫu 18 – CBH ).

- Phòng Kế hoạch – tài chính với Phòng Chế độ tại đơn vị để

kiểm tra quyết định phê duyệt hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần

có đúng tên, tuổi đối tượng, thời gian tham gia đóng BHXH và tiền

trợ cấp được hưởng, trước khi trình qua Giám đốc chuyển tiền.

- Sau khi đóng dấu chuyển ủy nhiệm chi lên ngân hàng, Phòng

Kế hoạch tài chính phô tô ủy nhiệm chi gởi phòng Chế độ để đối

chiếu tính chính xác thông tin người hưởng trên ủy nhiệm chi và lưu

chứng từ tại phòng chế độ.

c. Kiểm soát chi trả chế độ ốm đau, thai sản

Theo ý kiến tác giả cần hoàn thiện thêm ở một số khâu như

sau :

21

- Phối hợp với các cơ sở y tế để xác minh tính chính xác của

những giấy tờ nghỉ ốm đau, thai sản ( mẫu 01B-HSB ) do đơn vị sử

dụng lao động cung cấp cho cơ quan bảo hiểm xã hội tỉnh hưởng chế

độ,

- Đối chiếu, kiểm tra quá trình tham gia bảo hiểm xã hội và

mức lương hiện hưởng gần thời gian hưởng chế độ theo danh sách do

đơn vị sử dụng lao động cung cấp. Có thể yêu cầu bên đơn vị sử

dụng lao động cung cấp số điện thoại theo danh sách để chọn ngẫu

nhiên gọi điện kiểm tra đúng đối tượng có nhu cầu hưởng hay

không?

- Phòng Kế hoạch – tài chính kiểm tra số hiệu tài khoản và

ngân hàng hưởng theo yêu cầu của đơn vị sử dụng lao động có đúng

hay không rồi tiến hành viết ủy nhiệm chi chuyển tiền,

- Phòng Kiểm tra có thể phối hợp với Liên đoàn lao động tỉnh,

Sở Lao động, thương binh và xã hội tỉnh để tiến hành kiểm tra đột

xuất khi phát hiện việc yêu cầu hưởng chế độ ốm đau, thai sản có số

lượng người hưởng lớn hay diễn ra liên tục qua nhiều tháng,

3.2.4. Xây dựng lại cơ sở dữ liệu và ứng dụng công nghệ

thông tin vào hệ thống kiểm soát chi BHXH

Hoàn thiện cơ sở dữ liệu trước tiên phải xác định cơ sở dữ

liệu phải có sự thống nhất trong toàn quốc, có thể kết nối cơ sở dữ

liệu ở khắp các tỉnh thành trên cả nước bằng việc cung cấp mật khẩu

cho chuyên viên được phân quyền để kiểm tra quá trình tham gia bảo

hiểm của đối tượng cần nghiên cứu.

3.2.4. Tổ chức tốt hơn hoạt động giám sát công tác kiểm

soát chi BHXH tại đơn vị

Đối với công tác kiểm tra về chi BHXH: cần tăng cường công

tác thanh tra kiểm tra nhằm chống thất thoát quỹ bảo hiểm xã hội. Cơ

22

quan BHXH phải đẩy mạnh công tác kiểm tra từ quy trình quản lý,

xét duyệt hồ sơ đến tổ chức chi trả, quyết toán kinh phí chi các chế

độ BHXH từ các cấp BHXH đến các người sử dụng lao động. Lập kế

hoạch định kỳ, tiến hành kiểm tra đơn vị sử dụng lao động có thực

hiện đầy đủ các chế độ BHXH bắt buộc cho người lao động hoặc có

tiến hành chi trả các chế độ BHXH do đơn vị đề nghị thanh toán theo

đúng quy định.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và triển khai hiệu quả

công tác này trong ngành BHXH sẽ góp phần quan trọng trong việc

quản lý thực hiện chế độ, chính sách, quản lý quỹ BHXH, BHYT.

Hoạt động của kiểm tra, thanh tra BHXH không chỉ nhằm phát hiện

ra những sai phạm mà còn góp phần tuyên truyền, cung cấp những

thông tin, những hiểu biết về chế độ, chính sách BHXH cho người

lao động và các đơn vị sử dụng lao động. Vì thế, việc thực hiện chính

sách BHXH cho người lao động sẽ tốt hơn.

3.2.5. Hoàn thiện việc nâng cao chất lƣợng đội ngũ thực

hiện công tác chi chế độ

Tất cả các quy trình chi trả đều do con người thực hiện, mọi

rủi ro hay gian lận đều phụ thuộc vào trình độ nhân viên chuyên quản

các chế độ tạo ra. Vì vậy, đào tạo đội ngũ nhân viên này thường

xuyên chính là một trong những cách giảm thiểu rủi ro.

Tăng cường việc cử cán bộ trong cơ quan tham gia các lớp tập

huấn ngắn hạn và dài hạn trong và ngoài tỉnh nhằm tiếp cận những

quy định mới trong cách chi trả các chế độ bảo hiểm và trao đổi học

hỏi giữa các cơ quan với nhau về những tình huống rủi ro có thể phát

sinh trong quá trình chi trả, có thể cử cán bộ có chuyên môn cao và

kinh nghiệm tham gia các buổi hội thảo có chuyên gia nước ngoài về

lĩnh vực chi trả bảo hiểm xã hội trong các đơn vị hành chính công

23

của khối các nước Đông Nam Á vì các chuyên gia tại các nước có

đông những doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và người lao

động của họ trong các doanh nghiệp có thể không phải là công dân

sở tại nên việc chi trả khác biệt so với người lao động tại địa phương

vì Quảng Ngãi hiện nay đang tập trung các doanh nghiệp ngoài nước

tham gia trong các khu công nghiệp trong tỉnh.

Nên có những chế độ khen thưởng định kỳ và đột xuất cho

những sáng kiến cải tiến quy trình thủ tục hành chính nhanh chóng,

thuận tiện, chính xác nhưng vẫn đáp ứng đúng các quy định của Luật

BHXH cho những nhân viên có sự đóng góp vào sự phát triển của

ngành.

3.2.6. Hoàn thiện lại công tác thông tin và truyền thông

- Phối hợp chặt chẽ với Sở Lao động, thương binh và xã hội,

Cục thuế, Ban Quản lý khu kinh tế Dung Quất, Ban Quản lý các khu

công nghiệp để nắm bắt thông tin kịp thời về các đơn vị sử dụng lao

động nhằm cung cấp cho Phòng Công nghệ thông tin xây dựng lại dữ

liệu chính xác hơn,

- Tuyên truyền rộng rãi mục đích tốt đẹp của ngành Bảo hiểm

xã hội trên các phương tiện thông tin đại chúng và thông báo rộng rãi

những đơn vị còn nợ đọng tiền đóng các loại bảo hiểm để người dân

không bị mắc lừa khi tham gia tuyển dụng và cung cấp thông tin cá

nhân cho các doanh nghiệp “ ma “ trên.

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3

Từ việc nhận biết thực tế đang diễn ra tại cơ quan Bảo hiểm xã

hội tỉnh Quảng Ngãi trong việc công tác chi trả bảo hiểm xã hội có

người lao động có nhiều mặt đạt được và còn hạn chế ở một số khâu

chưa được kiểm soát tốt, tác giả đã nghiên cứu và đề ra một số

24

phương hướng hoàn thiện tốt hơn quá trình kiểm soát chi quỹ bảo

hiểm xã hội tại đơn vị từ việc thiết lập môi trường kiểm soát chặt chẽ

hơn mà con người là nhân tố quan trọng nhất, tâm lý và cách ứng xử

của lãnh đạo cũng làm cho việc kiểm soát chi ở mức độ nào, theo

chiều hướng tốt hay xấu; việc nhận thức của nhà quản lý qua các thời

gian cũng có nhiều thay đổi, từ việc xem nhẹ môi trường kiểm soát

làm cho nhân viên làm việc một cách đơn giản, sơ sài hơn trong việc

kiểm soát hồ sơ ban đầu, rủi ro phát sinh ở mức cao nhất. Đến nay,

Ban Giám đốc là những người trưởng thành lên từ các phòng nghiệp

vụ chuyên môn, họ đã cọ xát với những rủi ro phát sinh nên họ nhận

thức được việc thất thoát quỹ bảo hiểm xã hội có thể xảy ra ở khâu

nào. Quy trình kiểm soát được thiết lập ít rườm rà hơn nhưng đảm

bảo việc kiểm soát tốt nhất và hệ thống thông tin truyền thông trong

giai đoạn này cũng phát triển rất nhiều, việc tra cứu và phối hợp giữa

các phòng với nhau diễn ra nhanh chóng, việc chi trả kịp thời hơn.

KẾT LUẬN