ĐẠI HỌC QUỐ C GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT HOÀNG THỊ CẨM VÂN
MẶT CHỦ QUAN CỦA TỘI PHẠM TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk)
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2015
ĐẠI HỌC QUỐ C GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT HOÀNG THỊ CẨM VÂN MẶT CHỦ QUAN CỦA TỘI PHẠM TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk) Chuyên ngành: Luâ ̣t hình sự và tố tụng hình sự Mã số: 60 38 01 04 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hƣớ ng dẫn khoa ho ̣c: PGS. TS. NGUYỄN NGỌC CHÍ HÀ NỘI - 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƢỜI CAM ĐOAN
Hoàng Thị Cẩm Vân
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
MỞ ĐẦ U .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ MẶT CHỦ QUAN
CỦA TỘI PHẠM .............................. Error! Bookmark not defined.
1.1. KHÁI NIỆM CẤU THÀNH TỘI PHẠM VÀ MẶT CHỦ
QUAN CỦ A TỘI PHẠM ................... Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Khái niệm cấu thành tội phạm ........... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Ý nghĩa của cấu thành tội phạm ......... Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Các yếu tố của cấu thành tội phạm ..... Error! Bookmark not defined.
1.2. CÁC DẤU HIỆU THUỘC MẶT CHỦ QUAN CỦA TỘI PHẠMError! Bookmark not defined.
1.2.1. Dấu hiê ̣u lỗi ........................................ Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Dấu hiê ̣u đô ̣ng cơ và mu ̣c đích pha ̣m tô ̣iError! Bookmark not defined. 1.2.3. Sai lầm và ảnh hƣở ng sai lầm đối vớ i trách nhiê ̣m hình sƣ̣ củ a
ngƣờ i pha ̣m tô ̣i ................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2: THƢ̣C TIỄN Á P DỤNG CÁ C QUY ĐI ̣NH VỀ MẶT CHỦ
QUAN CỦA TỘI PHẠM – TRÊN ĐI ̣A BÀ N TỈNH ĐẮ K LẮ KError! Bookmark not defined.
2.1. THƢ̣C TIỄN XÁ C ĐI ̣NH DẤ U HIỆU LỖ IError! Bookmark not defined. 2.1.1. Thƣ̣c tiễn đánh giá lỗi để đi ̣nh tô ̣i danhError! Bookmark not defined. 2.1.2. Thực tiễn đánh giá lỗi để định khung hình phạt, quyết định
hình phạt ............................................ Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Thực tiễn áp dụng các quy định của BLHS về các trƣờng hợp
2.2. ,
không có lỗi, trƣờng hợp hỗn hợp lỗi . Error! Bookmark not defined. THƢ̣C TIỄN Á P DỤNG CÁ C QUY ĐI ̣NH VỀ ĐỘNG CƠ MỤC ĐÍCH PHẠM TỘI .................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Thực tiễn áp dụng các quy định về động cơ, mục đích phạm tội
trong việc định tội danh ...................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Thực tiễn áp dụng các quy định về động cơ, mục đích phạm tội
trong việc định khung hình phạt và quyết định hình phạtError! Bookmark not defined.
2.3. THƢ̣C TIỄN Á P DỤNG LÝ LUẬN VỀ SAI LẦ M VÀ Ả NH
HƢỞ NG CỦ A SAI LẦ M ĐẾ N TRÁ CH NHIỆM HÌNHError! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH VỀ MẶT
CHỦ QUAN CỦA TỘI PHẠM ....... Error! Bookmark not defined.
3.1. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH VỀ LỖIError! Bookmark not defined. 3.1.1. Xây dƣ̣ng khái niê ̣m lỗi ...................... Error! Bookmark not defined. 3.1.2. Hoàn thiện các dấu hiệu xác định từng loại lỗiError! Bookmark not defined.
3.1.3. Giải pháp hoàn thiện dấu hiệu lỗi trong cấu thành tội phạm cụ
thể ở phần các tô ̣i pha ̣m ...................... Error! Bookmark not defined.
3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH VỀ ĐỘNG CƠ ,
MỤC ĐÍCH PHẠM TỘI .................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Xây dƣ̣ng khái niê ̣m đô ̣ng cơ và mu ̣c đích pha ̣m tô ̣iError! Bookmark not defined. 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện dấu hiệu động cơ và mu ̣c đích pha ̣m tô ̣i
trong cấu thành tô ̣i pha ̣m .................... Error! Bookmark not defined.
3.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH KHÁCError! Bookmark not defined. 3.3.1. Hoàn thiê ̣n các quy đi ̣nh về trƣờ ng hơ ̣p không có lỗiError! Bookmark not defined. 3.3.2. Hoàn thiện quy định về sai lầm và ảnh hƣởng của sai lầm đến
trách nhiệm hình sự ............................ Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Hoàn thiện các quy định dấu hiệu mặt chủ quan của tộ i pha ̣m
trong hoa ̣t quyết đi ̣nh hình pha ̣t. ........ Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Hoàn thiện các quy định về các dấu hiệu thuộc mặt chủ quan
của pháp nhân ..................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.5 Một số giải pháp của tỉnh Đắk Lắk để hoàn thiện các quy định về các
dấu hiệu thuộc mặt chủ quan của tội phạm . .................................................... 99 KẾ T LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 5
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BLHS : Bộ luật hình sự
BLTTDS : Bộ luật tố tụng dân sự
BLTTHS : Bộ luật Tố tụng hình sự
CTTP : Cấu thành tội phạm
PLHS : Pháp luật hình sự
TAND : Tòa án nhân dân
THAHS : Thi hành án hình sự
TNHS : Trách nhiệm hình sự
TTHS : Tố tụng hình sự
MỞ ĐẦ U
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nhâ ̣n thƣ́ c tô ̣i pha ̣m là mô ̣t hiê ̣n tƣơ ̣ng xã hô ̣i
, là mặt trái củ a sƣ̣ phát triển xã tô ̣i. Tuy nhiên để loa ̣i bỏ tô ̣i pha ̣m ra khỏi xã hô ̣i là mô ̣t vấn đề không thể và đi ngƣơ ̣c la ̣i vớ i quy luâ ̣t tồn ta ̣i xã hô ̣i . Vì thế, chúng ta cần chú trọng đến hoạt động phòng , chống tô ̣i pha ̣m sao cho ha ̣ n chế đến mô ̣t mƣ́ c đô ̣ thấp . Vớ i tinh thần đó , pháp nhất mà tô ̣i pha ̣m đã , đang và sẽ xảy ra trên thƣ̣c tế luâ ̣t hình sƣ̣ đã ghi nhâ ̣n và phản ánh tô ̣i pha ̣m cu ̣ thể.
Trong hệ thống pháp luật của nhà nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Vi ệt
Nam, Luật hình sự có vị trí rất quan trọng , là một trong những công cụ sắc
bén, hữu hiệu để đấu tranh phòng và chống tội phạm, góp phần đắc lực vào
việc bảo vệ các quan hệ xã hội, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, quyền làm
chủ của nhân dân, bảo vệ quyền bình đẳng giữa đồng bào các dân tộc, bảo vệ
lợi ích của Nhà nƣớc, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, bảo vệ
trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa, chống mọi hành vi phạm tội; đồng thời giáo
dục mọi ngƣời ý thức tuân theo pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội
phạm. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nƣớ c ta luôn quan điểm và ý thƣ́ c dành sƣ̣ quan tâm đă ̣c biê ̣t đến quá trình xây du ̣ng pháp luâ ̣t hình sƣ̣ cù ng vớ i quá trình phát triển kinh tế – xã hội.
Năm 1985, BLHS Việt Nam đầu tiên đƣợc ban hành và có hiệu lực thi
hành thì cũng là lúc sự nghiệp đổi mới bắt đầu. Sự thay đổi các mặt của đời
sống xã hội, trong đó đổi mới về kinh tế giữ vai trò quan trọng không chỉ là
cơ sở mà còn là đòi hỏi cấp bách đối với sự thay đổi của pháp luật nói chung
cũng nhƣ của luật hình sự nói riêng. BLHS năm 1985 với ý nghĩa là nguồn
duy nhất trong đó quy định tội phạm đƣợc xây dựng trên cơ sở kinh tế xã hội
của nền kinh tế bao cấp và trên cơ sở thực tiễn của tình hình tội phạm của thời
1
kì đó. Do vậy , có thể nói ngay khi ra đời BLHS năm 1985 đã ở trong tình
trạng không phù hợp. Để đáp ứng và phục vụ công cuộc đổi mới , BLHS năm
1999 ra đờ i đánh dấu sự thay đổi tƣơng đối toàn diện của luật hình sự Việt Nam. Tuy nhiên, sự thay đổi này vẫn chƣa đáp ứng đƣợc đầy đủ sự đòi hỏi
của công cuộc đổi mới. Hiê ̣n nay, cùng với sự phát triển của xã hội , quá trình
Hô ̣i nhâ ̣p quốc tế , cải cách tƣ pháp và xây dựng nhà nƣớc pháp quyền , Quốc
hô ̣i đã thông qua Hiến pháp sƣ̉ a đổi 2013 có hiệ u lƣ̣c tƣ̀ ngày 01/01/2014, trong đó vấn đề về Quyền con ngƣờ i đƣơ ̣c đề câ ̣p và ghi nhâ ̣n thiết thƣ̣c trong
Luâ ̣t, do đó BLHS năm 1999 sẽ gặp nhiều vƣớng mắc và hạn chế trong quá trình áp dụng thực tiễn. Mô ̣t trong nhƣ̃ng ha ̣n chế đó là viê ̣c quy đi ̣nh chƣa rõ ràng, thống nhất các nô ̣i dung mă ̣t chủ quan củ a tô ̣i pha ̣m nhƣ : khái niệm về lỗi, lỗi cố ý, lỗi vô ý; khái niệm động cơ và mục đích phạm tội ,... Điều này đã dẫn đến nhƣ̃ng sai sót trong quá trình định tội danh; làm oan ngƣời vô tội ảnh hƣở ng đến công tác cải cách tƣ pháp , xâm pha ̣m nghiêm tro ̣ng đến quyền con ngƣờ i đã ghi nhâ ̣n trong Hiến pháp , cản trở quá trình hội nhập quốc tế của ngành tƣ pháp nói riêng và quản lý nhà nƣớc nói chung.
Mă ̣t chủ quan củ a tô ̣i pha ̣m là mô ̣t trong bốn yếu tố cấu thành tô ̣i pha ̣m.
Để chƣ́ ng minh hành vi củ a mô ̣t ngƣờ i là pha ̣m tô ̣i thì cơ quan tiến hành tố tụng phải chứng minh đầy đủ các dấu hiệu thuộ c mă ̣t chủ quan củ a tô ̣i pha ̣m ,
. Các dấu hiệu
trong đó có các dấu hiê ̣u thuô ̣c mă ̣t chủ quan củ a tô ̣i pha ̣m thuô ̣c mă ̣t chủ quan củ a tô ̣i pha ̣m không chỉ là dấu hiê ̣u đi ̣nh tô ̣i mà trong mô ̣t số trƣờ ng hơ ̣p pha ̣m tô ̣i cụ thể chúng cò n là dấu hiê ̣u để xác đi ̣nh tính chất nguy hiểm cho xã hô ̣i củ a hành vi pha ̣m tô ̣i để quyết đi ̣nh hình pha ̣t hay đi ̣nh khung hình pha ̣t.
Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan mà hiê ̣n nay
c dấu hiê ̣u thuô ̣c mă ̣t chủ quan củ a tô ̣i pha ̣m
viê ̣c quy đi ̣nh và xác định cá trong thƣ̣c tiễn vẫn còn gă ̣p nhiều khó khăn. Không ít các trƣờ ng hơ ̣p xác đi ̣nh
2
sai lỗi củ a ngƣờ i pha ̣m tô ̣i dẫn dến viê ̣c xác đi ̣nh sai tô ̣i danh , thâ ̣m chí xác đi ̣nh sai các trƣờ ng h ợp đồng phạm, hoă ̣c có nhƣ̃ng trƣờ ng hơ ̣p không có căn cƣ́ pháp lý để áp du ̣ng chế đi ̣nh sai lầm trong luâ ̣t hình sƣ̣ dẫn đến hâ ̣u quả không thể truy cƣ́ u trách nhiê ̣m hình sƣ̣ đối vớ i ngƣờ i thƣ̣c hiê ̣n hành vi nguy hiểm cho xã hô ̣i. Chính vì vậy, vớ i mong muốn làm rõ các khái niê ̣m về mă ̣t chủ quan của tội phạm đƣợc quy định trong Bộ Luật Hình sự Việt Nam nhằm
thống nhất cách hiểu trong quá trình giảng da ̣y bô ̣ môn cũng nhƣ hoa ̣t đô ̣ng thƣ̣c tiễn; góp phần cải cách tƣ pháp , loại trừ oan sai trong vụ án hình sự , tôi đã cho ̣n đề tài : “Mă ̣t chủ quan củ a tội pha ̣m trong Luật Hình sự Viê ̣t Nam (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắ k Lắ k )” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Luâ ̣t Hình sƣ̣ và Tố tu ̣ng hình sƣ̣.
2. Tình hình nghiên cứu
Cùng với các bộ phận cấu thành tội phạm , mă ̣t chủ quan củ a tô ̣i pha ̣m
trong Bô ̣ Luâ ̣t Hình sƣ̣ Viê ̣t Nam là mô ̣t nhân tố quan tro ̣ng để định tội danh chính xác , là cơ sở pháp lí cần và đủ để truy cứu TNHS ngƣời phạm tội ,
đồng thờ i đảm bảo các quyền và tự do của công dân trong lĩnh vực tƣ pháp hình sự , hỗ trợ cho việc tuân thủ nghiêm chỉnh pháp chế và củng cố trật tự
pháp luật trong nhà nƣớ c pháp quyền . Do đó , đã có nh iều tác giả trong và ngoài nƣớc nghiên cứu nội dung “Mặt chủ quan của tội phạm” dƣớ i nhiều góc độ khác nhau nhƣ :
- “Dấu hiê ̣u đi ̣nh tội thuộc mặt chủ quan của tội phạm trong luật hình sự
Viê ̣t Nam” - Luâ ̣n văn tha ̣c sỹ luâ ̣t học, tác giả Trần Thị Thu Trang, năm 2011;
- "Tội phạm và cấu thành tội phạm" (Chƣơng VI) - Sách Tội phạm học,
luật hình sự và tố tụng hình sự Việt Nam, NXB. Chính trị quốc gia, 1994 của
PGS.TS. Trần Văn Độ;
- "Luật hình sự Việt Nam, những vấn đề lý luận và thực tiễn", NXB.
Công an nhân dân, 1997 của PGS.TS. Kiều Đình Thụ;
3
- "Cấu thành tội phạm, lý luận và thực tiễn", NXB. Tƣ pháp, 2004 của
PGS.TS Nguyễn Ngọc Hòa;
- "Những vấn đề cơ bản trong khoa học Luật hình sự" (Phần chung),
NXB. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2005 của GS.TSKH Lê Cảm.
Ngoài ra còn một số bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành . Tuy
nhiên, các công trình nghiên cứu kể trên chỉ tập trung vào nội dung chung về
cấu thành tô ̣i pha ̣m trong pháp luâ ̣t hình sƣ̣ , các dấu hiệu th uô ̣c mă ̣t chủ quan của tội phạm có giá trị định tội mà chƣa phân tích sâu vào giá trị xác minh
tính nguy hiểm cho xã hội của các tình tiết này trong hoạt động định khung
hình phạt và quyết định hình phạt . Do đó , vớ i đề tài “Mặt chủ quan của tội phạm trong Bộ Luật Hình sự Việt Nam – Trên cơ sở thực tiễn tại Đắ k Lắ k ” mà tác giả lựa chọn nghiên cứu là công trình đầu tiên đƣợc thực hiện một
cách chuyên sâu tập trung nghiên cứu một cách toà n diê ̣n tất cả các dấu hiê ̣u thuô ̣c mă ̣t chủ quan củ a tô ̣i pha ̣m , xem xét dƣớ i góc đô ̣ đi ̣nh tô ̣i , đi ̣nh khung , không chỉ trong phần chung củ a hình phạt cũng nhƣ quyết định hình phạt Bô ̣ Luâ ̣t Hình sƣ̣ mà còn trong phần các tô ̣i pha ̣ m cu ̣ thể , đồng thờ i kết hơ ̣p vớ i sƣ̣ phân tích , đánh giá thƣ̣c tra ̣ng áp du ̣ng các quy đi ̣nh về mă ̣t chủ quan của tội phạm trong các vụ án hình sự trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk sẽ gó p phần
làm rõ hơn thực tiễn áp dụng các q uy đi ̣nh trên và đƣa ra nhƣ̃ng kiến nghi ̣ có tính khả thi nhất.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
- Mục đích của luận văn là làm sáng tỏ một cách có hệ thống về mặt lý
luận những nội dung cơ bản các nô ̣i dung thuộc mặt chủ quan của tội phạm trong luật hình sự Việt Nam;
- Tìm ra những điểm bất cập, chƣa hợp lý trong các quy định về mặt
chủ quan của tội phạm, trên cơ sở đó đƣa ra những đề xuất thiết thực nhằm
hoàn thiện các quy định của Bộ luật hình sự về mặt chủ quan của tội phạm.
4
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Văn Cảm (1999), "Một số vấn đề cơ bản về nhập môn Luật hình sự",
Luật học.
2. Lê Văn Cảm (2000), Các nghiên cứu chuyên khảo về phần chung Luật
hình sự, tập 1, Nxb Đa ̣i ho ̣c quốc gia Hà Nô ̣i, Hà Nội.
3. Lê Văn Cảm (2004), “Lý luâ ̣n về cấu thành tô ̣i pha ̣m trong khoa ho ̣c luâ ̣t
hình sự”, Tạp chí Luật học, (2).
4. Lê Văn Cảm (2005), “Nhƣ̃ng vấn đề lý luâ ̣n về bốn yếu tố cấu thành tô ̣i 1999)”, Tạp chí Tòa án nhân
phạm (trên cơ sở Bô ̣ Luâ ̣t Hình sƣ̣ năm dân, (7).
5. Lê Văn Cảm (2005), Những vấn đề cơ bản trong khoa học luật hình sự ,
Nxb Đa ̣i ho ̣c quốc gia Hà Nô ̣i, Hà Nội.
6. Lê Văn Cảm (2005), Sách chuyên khảo sau đại học: Những vấn đề cơ
bản trong khoa học luật hình sự (Phần chung), Nxb Đại học quốc gia Hà
Nội, Hà Nội.
7. Trần Văn Độ (1994), Chương 6: Tội phạm và cấu thành tội phạm, trong
sách: Tội phạm học, luật hình sự và luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
8. Nguyễn Minh Đức (Chủ biên) (2002), Một số vấn đề cơ bản về pháp luật hình
sự và những tình huống trong thực tiễn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
9. Đỗ Đức Hồng Hà (2009), Dạy - học môn Luật hình sự Việt Nam theo tín
chỉ, Nxb Tƣ pháp, Hà Nội.
10. Đỗ Đức Hồng Hà (2009), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam, (Chương
trình đại học), Viện Đại học Mở Hà Nội, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
11. Đỗ Đức Hồng Hà (2010), Chỉ dẫn tra cứu Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa
đổi, bổ sung năm 2010), (Sách tham khảo), Nxb Thời đại, Hà Nội.
5
12. Nguyễn Ngọc Hòa (2004), "Bô ̣ luâ ̣t hình sƣ̣ vớ i viê ̣c quy đi ̣nh dấu hiê ̣u
lỗi trong cấu thành tô ̣i pha ̣m", Luật học.
13. Nguyễn Ngo ̣c Hòa (2004), "Tô ̣i danh và viê ̣c chuẩn hóa các tô ̣i danh
trong Bô ̣ luâ ̣t hình sƣ̣ Viê ̣t Nam", Luật học.
14. Nguyễn Ngo ̣c Hòa (2004), Cấu thà nh tội phạm, lý luận và thực tiễn, Nxb
Tƣ pháp, Hà Nội.
15. Nguyễn Ngọc Hòa (2006), Mô hình Luật hình sự Việt Nam, Nxb Công an
nhân dân, Hà Nội.
16. Nguyễn Ngo ̣c Hòa (2007), Tội phạm và Cấu thà nh tội phạm , Nxb Công
an nhân dân.
17. Nguyễn Văn Hƣơng (2002), "Lỗi cố ý gián tiếp và tô ̣i pha ̣m có cấu thành
hình thức", Luật học.
18. Khoa luật - Đại học Quốc gia Hà Nội (2001), Giáo trình Luật hình sự
Việt Nam (phần chung), Nxb.Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
19. Vũ Hoài Nam (2012), Vấn đề trách nhiệm hình sự của pháp nhân - nhìn
từ dấu hiệu “lỗi” theo luật hình sự.
20. Đặng Thanh Nga (1998), "Hành vi phạm tội nhìn nhận từ từ góc độ tâm
lý", Luật học, (4).
21. Nguyễn Ngo ̣c Hòa (2005), Tội phạm và cấu thà nh tội phạm , Nxb Công
an nhân dân, Hà Nội.
22. Cao Thi ̣ Oanh (2002), "Vấn đề mă ̣t chủ quan củ a đồng pha ̣m", Luật học.
23. Ph. Ănghen (1997), Chống Dduuyrrinh, NXb Sƣ̣ Thâ ̣t, Hà Nội.
24. Đỗ Ngọc Quang (1997), trong sách: Giáo trình luật hình sự Việt Nam
(Phần chung), Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.
25. Đinh Văn Quế (2004), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự 1999 (phần
chung), Nxb Thành phố Hồ Chí Minh.
6
26. Quốc hội (1986), Bộ luật hình sự của Quốc hội nướ c Cộng hò a xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, Hà Nội.
27. Quốc hội (1999), Bộ luật hình sự của Quốc hội nướ c Cộng hò a xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, Hà Nội.
28. Quốc hội (2009), Bộ luật hình sự (sử a đổi, bổ sung), Hà Nội.
29. Quốc hội (2003), Bộ luật tố tụng hình sự của nước cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, Hà Nội.
30. Nguyễn Quanh Quýnh (2002), Hình luật tổng quát, Hà Nội
31. Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk (2014), Bản án hình sự phúc thẩm số :
298/2014/HSPT, ngày 01/4/2014, tỉnh Đăk Lăk.
32. Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk (2014), Bản án hình sự sơ thẩm số
64/2014.HSST, ngày 19/10/2014, tỉnh Đắk Lắk
33. Trƣờng Đại học Luật Hà Nội (2007), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam,
tập 1, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.
34. Đào Trí Úc (1994), Tội phạm học, luật hình sự và tố tụng hình sự, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
35. Đào Trí Úc (2000), Luật Hình sự Việt Nam (Quyển I - Những vấn đề
chung), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
36. Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam , Viê ̣n Luâ ̣t ho ̣c (1986), Những vấn đề lý luận cơ bản về tội phạm trong luật hình sự Việt Nam , Nxb Khoa ho ̣c xã hội, Hà Nội.
37. V.I. Lênin (1977), Toàn tập, tập 40, Nxb Tiến bộ, Matxcova.
38. Viện khoa học pháp lý – Bộ tƣ pháp (2006), Từ điển luật học, NXB từ
điển bách khoa và NXB tƣ pháp, Hà Nội.
39. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đắk Lắk (2013), Thống kê kết quả thực
hành quyền công tố và kiểm sá t cá c hoạt động tư phá p KSND năm 2013, Đắk Lắk.
7
40. Trịnh Tiến Việt (2013), Tội phạm và trách nhiệm hình sự, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
41. Trần Thị Quang Vinh (2012), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam – Phần
chung, Nxb Hồng Đƣ́ c, Thành phố Hồ Chí Minh.
42. Võ Khánh Vinh (2003), Giáo trình Lý luận chung về định tội danh, Nxb
Công an nhân dân, Hà Nội.