Tóm tắt luận văn Thạc sỹ Luật học: Trách nhiệm dân sự do xâm phạm quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam

MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình<br /> sáng tạo ra hoặc sở hữu. Quyền này được Nhà nước bảo hộ; do đó, pháp luật đã<br /> quy định trình tự thực hiện và bảo vệ các quyền này khi có hành vi xâm phạm.<br /> Bất kỳ tổ chức, cá nhân nào có hành vi xâm phạm quyền tác giả đều phải gánh<br /> chịu những hậu quả bất lợi do pháp luật quy định. Chủ thể xâm phạm có thể phải<br /> chịu trách nhiệm hành chính hoặc trách nhiệm dân sự, thậm chí là trách nhiệm<br /> hình sự. Tuy nhiên, việc chủ thể xâm phạm phải chịu trách nhiệm pháp lý nào<br /> còn tùy thuộc vào ý chí chủ quan của chủ thể quyền. Nếu chủ thể quyền có đơn<br /> khởi kiện chủ thể có hành vi xâm phạm quyền tác giả thì khi đó, Tòa án sẽ áp<br /> dụng các biện pháp dân sự để xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm<br /> quyền tác giả như: Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm; buộc xin lỗi cải chính<br /> công khai; buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự; buộc bồi thường thiệt hại… Trên thế<br /> giới, hầu hết các nước khi phát hiện có các hành vi xâm phạm quyền tác giả, chủ<br /> thể quyền thông thường khởi kiện ra tòa án để yêu cầu tòa án bảo vệ quyền và<br /> lợi ích hợp pháp của mình. Tuy nhiên, ở Việt Nam, thực trạng xâm phạm quyền<br /> tác giả ngày càng có xu hướng gia tăng, tính chất vi phạm ngày càng tinh vi hơn,<br /> nhưng số vụ án về quyền tác giả được tòa án thụ lý và giải quyết còn rất khiêm<br /> tốn, mặc dù so với biện pháp hành chính và biện pháp hình sự thì biện pháp dân<br /> sự có ưu thế hơn. Tại sao vậy? Nguyên nhân là do tác giả, chủ sở hữu tác phẩm<br /> chưa coi việc khởi kiện ra tòa là chuyện bình thường; cộng với năng lực, trình<br /> độ chuyên môn của cán bộ, công chức ngành tòa án còn yếu, hiểu biết chưa sâu<br /> về lĩnh vực sở hữu trí tuệ nói chung và quyền tác giả nói riêng; do cơ chế giải<br /> quyết tranh chấp tại tòa án còn nhiều bất cập…<br /> Bên cạnh đó, trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là hiện nay<br /> Việt Nam đã tham gia công ước Berne (24/10/2006) và trở thành thành viên<br /> chính thức của Tổ chức thương mại thế giới –WTO (11/01/2007) thì vấn đề bảo<br /> vệ quyền tác giả phải được quan tâm thực hiện hơn nữa. Với mong muốn cung<br /> 1<br /> <br /> cấp cho chủ thể quyền thêm một tài liệu tham khảo trước khi lựa chọn phương<br /> thức bảo vệ quyền tác giả của mình; đồng thời mong muốn hoàn thiện hơn nữa<br /> quy định của pháp luật để việc bảo vệ quyền tác giả bằng biện pháp dân sự trở<br /> thành cơ chế bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ phổ biến và hữu hiệu nhất, tôi quyết<br /> định lựa chọn đề tài “Trách nhiệm dân sự do xâm phạm quyền tác giả” làm<br /> Luận văn thạc sĩ luật học của mình.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu<br /> Cho đến thời điểm tác giả nghiên cứu đề tài “Trách nhiệm dân sự do xâm<br /> phạm quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam”, đã có một số bài nghiên cứu<br /> về vấn đề này như “Hoàn thiện pháp luật về bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam<br /> hiện nay” của tác giả Hoàng Minh Thái, luận văn thạc sĩ luật học năm 2001;<br /> “Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam” của tác giả Ngô Văn Giang, luận văn<br /> thạc sĩ luật học năm 2007; “Bồi thường thiệt hại do hành vi xâm phạm quyền sở<br /> hữu trí tuệ theo pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam” của tác giả Đinh Thị Thúy<br /> Vân, khóa luận tốt nghiệp năm 2011; “Bồi thường thiệt hại do hành vi xâm<br /> phạm quyền sở hữu trí tuệ - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Ngô<br /> Thị Thu Huyền, khóa luận tốt nghiệp năm 2012; “Nội dung quyền tác giả theo<br /> pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam” của tác giả Ngô Thị Lam, khóa luận tốt<br /> nghiệp năm 2012; “Xâm phạm quyền tác giả ở Việt Nam – Thực trạng và giải<br /> pháp” của tác giả Nguyễn Hồng Oanh, khóa luận tốt nghiệp năm 2012… và một<br /> số bài báo, tạp chí như “Thực trạng giải quyết tranh chấp về quyền tác giả tại<br /> Việt Nam giai đoạn 2006 – 2012 và một số đề xuất tiếp tục hoàn thiện pháp luật<br /> và thực thi về sở hữu trí tuệ” của nhóm tác giả TS. Nguyễn Hợp Toàn, PGS.TS.<br /> Nguyễn Thị Thanh Thủy, PGS.TS. Trần Văn Nam; “Xử lý xâm phạm quyền sở<br /> hữu trí tuệ bằng biện pháp dân sự tại Việt Nam – Thực tiễn pháp luật và đề xuất<br /> hoàn thiện” của tác giả Phạm Văn Toàn (nguyên Phó Chánh thanh tra Bộ Khoa<br /> học và Công nghệ) đăng trên trang web của Bộ Khoa học và Công nghệ ngày<br /> 15/10/2013… Tuy nhiên, các công trình này chỉ đề cập tới một số khía cạnh về<br /> trách nhiệm dân sự do xâm phạm quyền tác giả nói riêng và quyền sở hữu trí tuệ<br /> nói chung; chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào tập trung phân tích một<br /> 2<br /> <br /> cách toàn diện, có hệ thống và chuyên sâu những vấn đề về lý luận và thực tiễn<br /> về trách nhiệm dân sự do xâm phạm quyền tác giả ở Việt Nam.<br /> 3. Phạm vi nghiên cứu<br /> Trong khuôn khổ của một Luận văn thạc sỹ, Luận văn này chỉ nghiên cứu<br /> vấn đề cơ bản nhất về trách nhiệm dân sự của cá nhân, tổ chức đã có hành vi<br /> xâm phạm quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học.<br /> 4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu<br /> Phương pháp nghiên cứu của Luận văn này là dựa trên phương pháp luận<br /> của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng và<br /> Nhà nước ta về bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa<br /> học. Đồng thời, Luận văn sử dụng thêm một số phương pháp khác như phương<br /> pháp so sánh, phương pháp thống kê, tổng hợp.<br /> 5. Mục đích nghiên cứu<br /> Xác định rõ các hành vi xâm phạm quyền tác giả; xem xét thực trạng xâm<br /> phạm quyền tác giả ở Việt Nam; tìm hiểu và nghiên cứu các quy định về trách<br /> nhiệm dân sự do xâm phạm quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam; qua đó đề<br /> xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật để việc bảo vệ<br /> quyền tác giả bằng biện pháp dân sự trở thành cơ chế bảo vệ quyền sở hữu trí<br /> tuệ phổ biến và hữu hiệu nhất.<br /> 6. Những kết quả nghiên cứu mới<br /> Phân tích một số vấn đề lý luận về trách nhiệm dân sự và các hành vi xâm<br /> phạm quyền tác giả, làm rõ các quy định về trách nhiệm dân sự do xâm phạm<br /> quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam.<br /> Phân tích thực tiễn áp dụng pháp luật, những mặt tích cực và những mặt<br /> còn tồn tại, từ đó tác giả đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định của<br /> pháp luật về trách nhiệm dân sự do xâm phạm quyền tác giả nói riêng và quyền<br /> sở hữu trí tuệ nói chung.<br /> 7. Kết cấu của luận văn<br /> Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và tài liệu tham khảo, Luận văn được bố<br /> cục theo 3 chương trong phần nội dung, như sau:<br /> 3<br /> <br /> Chương 1: Một số vấn đề lý luận chung về xâm phạm quyền tác giả và<br /> TNDS do xâm phạm quyền tác giả<br /> Chương 2: Thực tiễn xâm phạm quyền tác giả ở Việt Nam và các quy định<br /> về TNDS do xâm phạm quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam<br /> Chương 3: Thực trạng áp dụng pháp luật và kiến nghị<br /> <br /> 4<br /> <br /> CHƢƠNG 1:<br /> MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ XÂM PHẠM QUYỀN TÁC<br /> GIẢ VÀ TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ DO XÂM PHẠM QUYỀN TÁC GIẢ<br /> 1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HÀNH VI XÂM PHẠM<br /> QUYỀN TÁC GIẢ<br /> Theo nghĩa rộng, quyền tác giả là một chế định pháp luật là tổng thể các<br /> quy phạm pháp luật, xác định và bảo hộ các quyền nhân thân, quyền tài sản của<br /> tác giả, chủ sở hữu tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; quy định việc bảo<br /> vệ, khôi phục các quyền đó khi có hành vi xâm phạm. Còn theo nghĩa hẹp,<br /> quyền tác giả bao gồm tổng thể các quyền của tác giả đối với tác phẩm mà mình<br /> sáng tạo ra; quyền tác giả bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả,<br /> chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm.<br /> Quyền nhân thân đối với tác phẩm là các quyền mang yếu tố tinh thần của<br /> chủ thể đối với tác phẩm, thông thường, về bản chất, các quyền nhân thân luôn<br /> gắn liền với chủ thể nhất định và không thể chuyển dịch được (trừ quyền công<br /> bố hoặc cho người khác công bố tác phẩm).<br /> Quyền tài sản đối với tác phẩm là các lợi ích vật chất có được từ tác phẩm<br /> mà tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả có quyền được hưởng, như: được hưởng<br /> nhuận bút, thù lao hoặc hưởng các lợi ích vật chất khác khi tác phẩm được sử<br /> dụng (làm tác phẩm phái sinh, biểu diễn tác phẩm, sao chép tác phẩm…). Các<br /> quyền nhân thân và quyền tài sản này được Nhà nước và pháp luật bảo hộ.<br /> 1.1.1 Khái niệm hành vi xâm phạm quyền tác giả<br /> Trong hệ thống pháp luật Việt Nam hiện hành không có khái niệm chung<br /> để chỉ các hành vi xâm phạm quyền tác giả mà các hành vi này được liệt kê tại<br /> Điều 28 Luật SHTT 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009.<br /> 1.1.2 Các dạng hành vi xâm phạm quyền tác giả<br /> Trên cơ sở quy định tại Điều 28 Luật SHTT, tại khoản 1 Điều 7 Nghị định<br /> 105/2006/NĐ – CP của Chính Phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một<br /> số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quản lý Nhà<br /> 5<br /> <br />