Tóm tắt luận văn Tiến sĩ Triết học: Nhà nước và giáo hội Phật giáo Việt Nam giai đoạn từ 1981 đến nay

Chia sẻ: Hieu Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án nghiên cứu mối quan hệ giữa Nhà nước và Giáo hội Phật giáo Việt Nam; nhận thức đúng đắn, đầy đủ hơn về đường lối của Đảng, pháp luật Nhà nước về tôn giáo; làm rõ mối quan hệ giữa Nhà nước và Giáo hội từ đó rút ra kinh nghiệm góp phần giải quyết mối quan hệ một cách hài hòa, phát huy nội lực, đoàn kết toàn dân, phát triển đất nước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Tiến sĩ Triết học: Nhà nước và giáo hội Phật giáo Việt Nam giai đoạn từ 1981 đến nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN TẤT ĐẠT NHÀ NƯỚC VÀ GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM GIAI ĐOẠN TỪ 1981 ĐẾN NAY Chuyªn ngμnh: Triết học M∙ sè: 62 22 90 01 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN TRIẾT HỌC Hà Nội – 2010
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI Ng−êi h−íng dÉn khoa häc Ph¶n biÖn 1: Ph¶n biÖn 2: Ph¶n biªn 3: Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm Luận án cấp Nhà nước Học viện khoa học xã hội Vào hồi … giờ … phút, ngày … tháng … năm 2010 Có thể tìm hiểu Luận án tại: Học viện khoa học xã hội Th− viÖn Quèc gia
Danh môc c¸c c«ng tr×nh cña t¸c gi¶ ®· c«ng bè cã liªn quan ®Õn luËn ¸n 1. NguyÔn TÊt §¹t (2005), “Vμi suy nghÜ vÒ quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc ViÖt Nam vμ gi¸o héi”, Nghiªn cøu t«n gi¸o (6). 2. NguyÔn TÊt §¹t (2008), “T×m hiÓu mét sè ®Æc ®iÓm cña PhËt gi¸o trong hÖ thèng t«n gi¸o ViÖt Nam”, Nghiªn cøu t«n gi¸o (3). 3. NguyÔn TÊt §¹t (2008), “Tang thøc ng−êi ViÖt theo C«ng gi¸o, PhËt gi¸o vμ theo phong tôc tÝn ng−ìng truyÒn thèng vïng §ång b»ng B¾c Bé”, Nghiªn cøu t«n gi¸o (11). 4. NguyÔn TÊt §¹t (2010), “Nh×n l¹i sù kiÖn thèng nhÊt PhËt gi¸o ViÖt Nam n¨m 1981 ”, C«ng t¸c t«n gi¸o (1+2). 5. NguyÔn TÊt §¹t (2010), “ChÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ViÖt Nam ®èi víi PhËt gi¸o tõ n¨m 1945 ®Õn nay”, Nghiªn cøu t«n gi¸o (3). 6. NguyÔn TÊt §¹t (2010), “ Vai trß cña Nhμ n−íc ViÖt Nam ®èi víi viÖc thèng nhÊt PhËt gi¸o ë ViÖt Nam n¨m 1981”, Qu¶n lý nhµ n−íc (4).
1 Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi luËn ¸n N¨m 1981 Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam (GHPGVN) thμnh lËp vμ ®−îc Nhμ n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam chÝnh thøc c«ng nhËn. Trong qu¸ tr×nh ho»ng d−¬ng PhËt ph¸p, Gi¸o héi PhËt gi¸o gãp phÇn kh«ng nhá vμo sù nghiÖp ®oμn kÕt d©n téc, x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc. Víi vai trß vμ ¶nh h−ëng cña PhËt gi¸o trong lÞch sö vμ hiÖn t¹i ë ViÖt Nam, chóng t«i nghÜ cÇn ph¶i nghiªn cøu mét c¸ch ®Çy ®ñ h¬n GHPGVN võa gãp phÇn gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc víi tæ chøc t«n gi¸o nμy võa ph¸t huy ®−îc mét trong nh÷ng thμnh tè néi lùc ph¸t triÓn ®Êt n−íc. Mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa (XHCN) víi GHPGVN cã nhiÒu thμnh tùu tèt ®Ñp trong ®ã cã nhiÒu ®iÓm ®¸ng tr©n träng, song còng cÇn ph¶i suy ngÉm ®Ó rót ra nh÷ng bμi häc kinh nghiÖm øng xö mèi quan hÖ nμy. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, chóng ta ®ang x©y dùng nhμ n−íc theo ®Þnh h−íng ph¸p quyÒn XHCN th× viÖc nghiªn cøu b¶n th©n c¸c gi¸o héi lμ yªu cÇu cÊp b¸ch ®Ó lμm së cø gãp phÇn hoμn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ t«n gi¸o. GHPGVN lμ ph¸p nh©n trong quan hÖ víi nhμ n−íc, nÕu mèi quan hÖ Nhμ n−íc víi Gi¸o héi hμi hßa th× Gi¸o héi cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¹o sù ®ång thuËn thùc hiÖn ho»ng d−¬ng PhËt ph¸p. Cßn ng−îc l¹i, Gi¸o héi quan hÖ víi Nhμ n−íc kh«ng tèt sÏ g©y cho Nhμ n−íc còng nh− Gi¸o héi nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh, ®ã lμ ®iÒu khã tr¸nh khái, v× trong mét quèc gia, PhËt gi¸o kh«ng thÓ kh«ng cã quan hÖ víi chÝnh quyÒn, vμ rÊt thiÕu thùc tÕ khi cho r»ng PhËt gi¸o cã thÓ tån t¹i ®éc lËp víi chÝnh quyÒn ë ViÖt Nam. Võa qua, §¶ng vμ Nhμ n−íc cã nhiÒu ®æi míi vÒ quan ®iÓm, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ®èi víi t«n gi¸o gi¶i quyÕt hμi hßa quan hÖ nhμ n−íc víi c¸c tæ chøc t«n gi¸o nãi chung vμ GHPGVN nãi riªng, thùc tiÔn ®ã rÊt cÇn ®−îc nghiªn cøu tæng kÕt. VÒ mÆt ph¸p lý, GHPGVN ®¹i diÖn cho PGVN trong n−íc còng nh− ngoμi n−íc. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ngoμi GHPGVN, cßn tån t¹i mét sè Ýt T¨ng sÜ, mét bé phËn nhá kh«ng ®−îc ph¸p luËt c«ng nhËn, thÝ dô nh− c¸i gäi lμ "Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam thèng nhÊt", ®ang ho¹t ®éng vμ cã phÇn bÞ lîi dông, t¹o ra vÊn ®Ò g©y khã kh¨n ®¸ng kÓ víi GHPGVN, còng nh− Nhμ n−íc ViÖt Nam, cÇn thiÕt ph¶i xem xÐt t×m hiÓu mét c¸ch nghiªm tóc. MÆt kh¸c nghiªn cøu ®Ò tμi nμy cßn gãp phÇn lμm râ tÝnh ®óng ®¾n mÒm dÎo, s¸ng t¹o nh−ng gi÷ ®−îc nguyªn t¾c cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ta trong viÖc øng xö víi GHPGVN, tõ ®ã rót ra nh÷ng bμi häc kinh nghiÖm trong viÖc øng xö víi c¸c t«n gi¸o kh¸c. Nghiªn cøu GHPGVN cßn cho thÊy kh¶ n¨ng thÝch øng cña PhËt gi¸o víi CNXH vμ víi ®êi sèng cña d©n téc trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. B−íc sang thÕ kû XXI, qu¸ tr×nh toμn cÇu ho¸ diÔn ra m¹nh mÏ h¬n, quan hÖ quèc tÕ cña GHPGVN ngμy cμng më réng. Trong ®iÒu kiÖn xung ®ét s¾c téc, t«n gi¸o trªn thÕ giíi cã chiÒu h−íng gia t¨ng, viÖc më réng quan hÖ ®èi ngo¹i cña c¸c t«n gi¸o nãi chung vμ GHPGVN nãi riªng sÏ mang tíi c¶ mÆt tÝch cùc lÉn tiªu cùc nªn cÇn ®−îc quan t©m ®óng møc. Tõ tÊt c¶ nh÷ng lý do trªn chóng t«i quyÕt ®Þnh chän vÊn ®Ò Nhµ n−íc vµ Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam giai ®o¹n tõ 1981 ®Õn nay lμm ®Ò tμi luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc, chuyªn ngμnh t«n gi¸o häc.
2 2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña luËn ¸n 2.1. Môc ®Ých cña luËn ¸n LuËn ¸n nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc vμ GHPGVN ®Ó gãp phÇn hiÓu râ h¬n vÒ GHPGVN, nhËn thøc ®óng ®¾n, ®Çy ®ñ h¬n vÒ ®−êng lèi cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhμ n−íc vÒ t«n gi¸o, lμm râ mèi quan hÖ Nhμ n−íc vμ Gi¸o héi, tõ ®ã rót ra kinh nghiÖm, gãp phÇn gi¶i quyÕt mèi quan hÖ Nhμ n−íc víi GHPGVN mét c¸ch hμi hßa, ph¸t huy néi lùc, ®oμn kÕt toμn d©n, ph¸t triÓn ®Êt n−íc. 2.2. NhiÖm vô cña luËn ¸n - Nghiªn cøu sù ra ®êi, c¬ cÊu tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña GHPGVN; - Nghiªn cøu mèi quan hÖ qua l¹i cña Nhμ n−íc ®èi víi Gi¸o héi ®Ó thÊy ®−îc sù t¸c ®éng cña Nhμ n−íc ®Õn GHPGVN còng nh− ¶nh h−ëng cña GHPGVN ®èi Nhμ n−íc ViÖt Nam, tõ ®ã rót ra nh÷ng kinh nghiÖm khi xö lý mèi quan hÖ nμy. 3. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n §èi t−îng nghiªn cøu cña luËn ¸n lμ GHPGVN ®−îc thμnh lËp th¸ng 11 n¨m 1981 vμ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña §¶ng, Nhμ n−íc ViÖt Nam ®èi víi t«n gi¸o nãi chung, PhËt gi¸o nãi riªng, qua ®ã t×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc và GHPGVN trong giai ®o¹n tõ 1981 ®Õn nay. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña luËn ¸n LuËn ¸n dùa trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vμ quan ®iÓm cña §¶ng ta vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o. LuËn ¸n dùa trªn ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu t«n gi¸o häc nh− x· héi häc t«n gi¸o, triÕt häc t«n gi¸o, sö häc t«n gi¸o cïng c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c liªn quan tíi t«n gi¸o. §ång thêi, luËn ¸n còng vËn dông c¸c ph−¬ng ph¸p l«gic, thèng kª, so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp, quan s¸t, ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc tÕ. 5. §ãng gãp míi cña luËn ¸n §©y lμ luËn ¸n tiÕn sÜ ®Çu tiªn ®Ò cËp ®Õn mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc vμ GHPGVN, chØ ra ®−îc nh÷ng thμnh tùu vμ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc vμ GHPGVN. LuËn ¸n còng nªu lªn nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng khuyÕn nghÞ vÒ mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc vμ GHPGVN ®Ó cã nh÷ng ph−¬ng thøc thÝch hîp gi¶i quyÕt nμy tõ hai phÝa trong thêi gian tíi. 6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn VÒ mÆt lý luËn, luËn ¸n, gãp phÇn lμm râ sù thμnh lËp tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña mét tæ chøc t«n gi¸o vμ quan hÖ cña nã víi Nhμ n−íc mμ cô thÓ lμ GHPGVN. VÒ mÆt thùc tiÔn, nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc víi Gi¸o héi, luËn ¸n muèn kh¼ng ®Þnh ®−êng h−íng cña GHPGVN lμ ph¸t triÓn ®ång hμnh cïng d©n téc, CNXH vμ sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc. LuËn ¸n cho thÊy ®−êng lèi, chÝnh s¸ch vμ chñ tr−¬ng ®æi míi cña Nhμ n−íc ®èi víi t«n gi¸o vμ PhËt gi¸o lμ ®óng ®¾n. Trªn c¬ së nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc víi GHPGVN luËn ¸n ®Ò xuÊt nh÷ng kiÕn gi¶i khoa häc nh»m ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch qu¶n lý cña Nhμ n−íc ®èi víi PhËt gi¸o cho phï hîp víi t×nh h×nh míi.
3 7. KÕt cÊu cña luËn ¸n Ngoμi lêi Cam ®oan, Më ®Çu, KÕt luËn, Danh môc c¸c c«ng tr×nh cña t¸c gi¶ cã liªn quan ®Õn luËn ¸n ®· c«ng bè, Tμi liÖu tham kh¶o vμ Phô lôc, néi dung cña luËn ¸n gåm 4 ch−¬ng, 10 tiÕt. Néi dung c¬ b¶n cña luËn ¸n Ch−¬ng 1 Tæng quan 1.1. Tæng quan c¸c nguồn tµi liÖu 1.1.1. Nguån tµi liÖu gèc LuËn ¸n sö dông c¸c v¨n kiÖn do GHPGVN ban hμnh, cã liªn quan ®Õn néi dung luËn ¸n, nh−: HiÕn ch−¬ng, NghÞ quyÕt, Néi quy, Quy chÕ, Kû yÕu vµ mét sè c¸c v¨n b¶n kh¸c... Dùa vμo v¨n kiÖn nμy cho phÐp t¸c gi¶ nghiªn cøu qu¸ tr×nh thμnh lËp, tæ chøc ho¹t ®éng, quan hÖ cña GHPGVN víi Nhμ n−íc. LuËn ¸n còng sö dông nguån t− liÖu do c¸c c¬ quan §¶ng vμ Nhμ n−íc ban hμnh liªn quan ®Õn GHPGVN ®Ó t×m hiÓu ®−êng lèi, quan ®iÓm cña §¶ng, quan hÖ cña Nhμ n−íc ®èi víi t«n gi¸o nãi chung vμ PhËt gi¸o nãi riªng. C¸c v¨n kiÖn cña §¶ng nh− NghÞ quyÕt, ChØ thÞ, Th«ng tri, Th«ng b¸o, B¸o c¸o…. C¸c v¨n b¶n cña Nhμ n−íc bao gåm HiÕn ph¸p, Bé luËt, LuËt, Ph¸p lÖnh, S¾c lÖnh, NghÞ ®Þnh, QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ, Th«ng t−, B¸o c¸o, C«ng v¨n... 1.1.2. Nguån tµi liÖu liªn quan LuËn ¸n sö dông tμi liÖu, c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c c¬ quan nghiªn cøu, qu¶n lý, c¸c nhμ nghiªn cøu, qu¶n lý cã liªn quan ®Õn mèi quan hÖ Nhμ n−íc víi GHPGVN. LuËn ¸n cã tham kh¶o c¸c th− tÞch, c«ng tr×nh, bμi viÕt, cña c¸c nhμ khoa häc, c¸c T¨ng sÜ, c− sÜ PhËt gi¸o trong vμ ngoμi n−íc viÕt vÒ t«n gi¸o nãi chung vμ GHPGVN nãi riªng, nhÊt lμ vÒ mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc víi GHPGVN. 1.2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò 1.2.1. C«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc ®Ò cËp ®Õn Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam vµ mèi quan hÖ Nhµ n−íc víi Gi¸o héi PhËt gi¸o vμo ViÖt Nam cã nhiÒu ®ãng gãp cho sù nghiÖp dùng n−íc, më n−íc, gi÷ n−íc cña quèc gia, cïng víi triÕt lý gi¶i tho¸t, diÖt khæ, cøu ®êi nªn PGVN ®−îc nhiÒu häc gi¶ nghiªn cøu. Cuèn Lý luËn vÒ t«n gi¸o vµ t×nh h×nh t«n gi¸o ë ViÖt Nam cña §Æng Nghiªm V¹n, khi nghiªn cøu c¸c tæ chøc t«n gi¸o cã ®−a ra luËn ®iÓm: Kh«ng thÓ dùa vμo tÝnh tæ chøc mμ ®¸nh gi¸ t«n gi¸o nμy cao h¬n t«n gi¸o kh¸c, nh−ng tÝnh tæ chøc cao cã thÓ lμm cho mét t«n gi¸o dÔ truyÒn b¸ dÔ ph¸t triÓn, tuy nhiªn ®iÒu c¬ b¶n lμ b¶n chÊt t«n gi¸o ®ã cã chiÕm ®−îc niÒm tin cña céng ®ång hay kh«ng; cuèn Mét sè t«n gi¸o ë ViÖt Nam cña NguyÔn Thanh Xu©n n¨m 2005 còng dμnh mét thêi l−îng ®Ó nghiªn cøu qu¸ tr×nh du nhËp vμ ho¹t ®éng cña PhËt gi¸o ë ViÖt Nam;
4 Chóng t«i rÊt l−u t©m ®Õn cuèn B−íc ®Çu t×m hiÓu vÒ mèi quan hÖ Nhµ n−íc vµ gi¸o héi do §ç Quang H−ng chñ biªn. Trong ®ã c¸c t¸c t¸c gi¶ cho r»ng nghiªn cøu quan hÖ nhμ n−íc víi tæ chøc t«n gi¸o tøc lμ nghiªn cøu nhμ n−íc víi tæ chøc ®¹i diÖn cho t«n gi¸o chø kh«ng ph¶i nghiªn cøu b¶n th©n t«n gi¸o, mèi quan hÖ Nhμ n−íc víi tæ chøc t«n gi¸o thÓ qua chÝnh s¸ch cña nhμ n−íc ®èi víi t«n gi¸o. Ngoμi ra c¸c t¸c gi¶ ®· ®Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu lÞch sö vμ lý luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a nhμ n−íc vμ gi¸o héi. Theo §ç Quang H−ng nh©n lo¹i ®· tr¶i qua ba giai ®o¹n: giai ®o¹n s¬ khai thÇn quyÒn ®ång nhÊt chÝnh trÞ, giai ®o¹n xung ®ét gi÷a thÕ quyÒn vμ thÇn quyÒn, giai ®o¹n quèc gia thÕ tôc, t¸c gi¶ còng liªn hÖ ®Õn thùc t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. Cuèn T«n gi¸o quan ®iÓm, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ViÖt Nam hiÖn nay cña NguyÔn §øc L÷ ®Ò cËp ®Õn c¬ së h×nh thμnh chÝnh s¸ch, nghiªn cøu, ph©n tÝch chÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ®èi víi t«n gi¸o qua c¸c thêi kú. PGVN còng ®−îc ®Ò cËp trong ®Ò tμi khoa häc cña c¸c c¬ quan nghiªn cøu nh− ®Ò tμi nh¸nh cÊp nhμ n−íc Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ t«n gi¸o ë ViÖt Nam hiÖn nay cña NguyÔn Hång D−¬ng, t¸c gi¶ ®Ò tμi ®· thÓ hiÖn ®−îc nguyªn t¾c bÊt dÞch cña Nhμ n−íc ta lμ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c t«n gi¸o, nh−ng mÒm dÎo, linh ho¹t khi ®−a ra ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lý cho tõng t«n gi¸o. §Ò tμi cÊp bé §Æc ®iÓm vµ vai trß cña PhËt gi¸o ViÖt Nam thÕ kû XX do NguyÔn Quèc TuÊn chñ nhiÖm, ®Ò cËp ®Õn vai trß cña PhËt gi¸o trong thÕ kû XX, víi nhiÒu néi dung phong phó, theo t¸c gi¶, PhËt gi¸o miÒn Nam tr−íc n¨m 1975 lμ mét lùc l−îng chÝnh trÞ x· héi thø ba trong cuéc ®èi kh¸ng gi÷a c¸c bªn ë miÒn Nam, ®©y lμ ý kiÕn ®¸ng quan t©m. C¸c c«ng tr×nh trªn, ®· cung cÊp nhiÒu t− liÖu quý, nh−ng c¸c t¸c gi¶ kh«ng lÊy nhiÖm vô t×m hiÓu mét tæ chøc t«n gi¸o nh− GHPGVN lμm träng t©m, kh«ng ®Æt vÊn ®Ò ®i s©u nghiªn cøu mèi quan hÖ GHPGVN vμ Nhμ n−íc. Ngoμi ra, GHPGVN cßn ®−îc nghiªn cøu trong c¸c bμi viÕt trªn t¹p chÝ, tuÇn b¸o, trang Web nh−: Nh×n l¹i tiÕn tr×nh thèng nhÊt PhËt gi¸o trong thÕ kû XX cña NguyÔn §¹i §ång, t¹p chÝ Nghiªn cøu t«n gi¸o, 4/2008 . Do khu«n khæ cña trang b¸o nªn c¸c t¸c gi¶ kh«ng thÓ tr×nh bμy hÕt ®−îc nh÷ng nghiªn cøu cña m×nh vÒ Gi¸o héi mμ chØ cung cÊp nh÷ng t− liÖu vμ nh÷ng nhËn xÐt mét sè ®iÓm vÒ qu¸ tr×nh thèng nhÊt PGVN vμ mét sè ho¹t ®éng cña GHPGVN. Cã thÓ nãi r»ng, GHPGVN ®−îc thμnh lËp tõ 1981 ®Õn nay ch−a cã mét c«ng tr×nh khoa häc thuéc lÜnh vùc t«n gi¸o ®Ò cËp ®Õn mét c¸ch toμn diÖn, tËp trung nhÊt vÒ Gi¸o héi vμ vÒ mèi quan hÖ cña Gi¸o héi víi Nhμ n−íc. Nh÷ng bμi viÕt nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ PGVN cña c¸c nhμ khoa häc lμ cã nhiÒu, trong ®ã cã ®Ò cËp n«ng hay s©u, mÆt nμy hay mÆt kh¸c vÒ GHPGVN vμ mèi quan hÖ víi Nhμ n−íc, chóng t«i ®Òu thÊy cÇn häc hái tiÕp thu c¶ vÒ kÕt qu¶ nghiªn cøu vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu còng nh− t− liÖu sö dông. So víi nghiªn cøu cña chóng t«i cã thÓ cã ®iÓm kh¸c, nh−ng chóng t«i ®Òu lÊy ®ã lμm quy chiÕu cho qu¸ tr×nh triÓn khai ®Ò tμi cña m×nh. 1.2.2. Mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc víi Gi¸o héi ®−îc ®Ò cËp trong c¸c nghiªn cøu cña c¸c tu sÜ, c− sÜ PhËt gi¸o Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®¹o ph¸p, nhiÒu tu sÜ, c− sÜ PhËt gi¸o, ®· dμnh thêi gian nghiªn cøu PGVN d−íi nhiÒu gi¸c ®é. Cuèn ViÖt Nam PhËt gi¸o sö luËn tËp 3 cña NguyÔn Lang (ThÝch NhÊt H¹nh), t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn c¸c cuéc thèng nhÊt PhËt gi¸o tr−íc n¨m 1981, nh÷ng cuéc thèng nhÊt ®ã ®em l¹i nhiÒu bμi häc cho lÇn Héi nghÞ thèng nhÊt PGVN n¨m 1981 sau
5 nμy. Cuèn PhËt gi¸o thêi ®¹i míi c¬ héi vµ th¸ch thøc do Lª M¹nh Th¸t (ThÝch TrÝ Siªu) chñ biªn lý gi¶i vÞ trÝ cña PGVN trong t×nh h×nh míi cña ®Êt n−íc, ®Ò cËp ®Õn quan hÖ cña GHPGVN víi Nhμ n−íc trong ®ã cã c¶ nh÷ng ý kiÕn ®èi lËp nhau. GHPGVN còng ®−îc nghiªn cøu trªn c¸c t¹p chÝ, ThÝch Thanh NhiÔu ®Ò cËp tíi sù cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi nh©n sù cña gi¸o héi trong t¹p chÝ Nghiªn cøu t«n gi¸o sè 2 n¨m 2007 víi bμi VÊn ®Ò ®æi míi c«ng t¸c tæ chøc cña Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam…. Qua nguån tài liÖu trªn, chóng t«i thÊy, nghiªn cøu vÒ PGVN thuéc m¶ng ®Ò tμi ®−îc quan t©m viÕt nhiÒu h¬n so víi c¸c t«n gi¸o kh¸c. Khi tiÕp thu c¸c tμi liÖu trªn chóng t«i thÊy næi lªn c¸c khuynh h−íng: c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, c¸c bμi viÕt ®Òu kh¼ng ®Þnh tÝnh kÞp thêi, ®óng ®¾n khi thμnh lËp GHPGVN ®Ó quy tô thèng nhÊt c¸c tæ chøc, hÖ ph¸i PhËt gi¸o ë ViÖt Nam; kh¼ng ®Þnh tÝnh chÝnh thèng cña GHPGVN tr−íc Nhμ n−íc; c¸c bμi viÕt còng thÓ hiÖn ®−îc sù t−¬ng ®ång gi÷a PhËt gi¸o víi CNXH. Tuy nhiªn, c¸c tμi liÖu nghiªn cøu trªn còng ch−a ®Ò cËp mét c¸ch toμn diÖn, hÖ thèng vÒ quan hÖ Nhμ n−íc ViÖt Nam vμ GHPGVN, tíi vÊn ®Ò mμ c¸c thÕ lùc thï ®Þch vμ nh÷ng kÎ c¬ héi ph¶n ®éng vÉn phª ph¸n cho r»ng GHPGVN lμ gi¸o héi "quèc doanh". Ch−¬ng 2 Sù thμnh lËp, c¬ cÊu tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña Gi¸o héi phËt gi¸o ViÖt Nam 2.1. Sù thµnh lËp Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam 2.1.1. Cuéc vËn ®éng thèng nhÊt PhËt gi¸o ViÖt Nam tõ C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 ®Õn tr−íc n¨m 1981 N¨m 1946 Nhμ n−íc ViÖt Nam ph¸t ®éng toμn d©n thùc hiÖn cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. X· héi ViÖt Nam trong ®ã cã PGVN ®Òu chÞu chi phèi cña giai ®o¹n chÝnh trÞ kh¸ng chiÕn nμy. Trong vïng t¹m chiÕm, n¨m 1951 c¸c T¨ng Ni c− sÜ thμnh lËp Tæng héi PhËt gi¸o ViÖt Nam. Hßa b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c, PhËt gi¸o miÒn B¾c d−íi sù gióp ®ì cña Nhμ n−íc ®· thμnh lËp Héi thèng nhÊt PhËt gi¸o ViÖt Nam n¨m 1958. ë miÒn Nam sèng d−íi chÕ ®é ngôy quyÒn, PhËt gi¸o miÒn Nam, dòng c¶m ®Êu tranh víi chÝnh quyÒn ngôy, gãp phÇn cïng qu©n gi¶i phãng ®Ëp tan chÝnh quyÒn tay sai, thèng nhÊt ®Êt n−íc. Trong hoμn c¶nh ®ã, n¨m 1964 PhËt gi¸o miÒn Nam ®· tù v−¬n lªn b¶o vÖ ®¹o ph¸p vμ thμnh lËp Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam thèng nhÊt. Tuy nhiªn, c¸c cuéc thèng nhÊt trªn ®Òu kh«ng thμnh c«ng do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. 2.1.2. Sù thµnh lËp Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam N¨m 1976, Nhμ n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ra ®êi, thèng nhÊt quèc gia vμ thÓ chÕ chÝnh trÞ. PGVN vèn cã nhu cÇu vμ ®éng lùc ®Ó thèng nhÊt, nay l¹i cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi lμ ®Êt n−íc thèng nhÊt, rμo c¶n vÒ giíi tuyÕn gi÷a hai chÕ ®é thï ®Þch kh«ng cßn. Nhu cÇu ®ã, ®−îc §¶ng vμ Nhμ n−íc ViÖt Nam ñng hé, gióp ®ì nªn c¸c tæ chøc hÖ ph¸i PGVN ®· tæ chøc héi nghÞ thμnh lËp mét tæ chøc chung vμo th¸ng 11 n¨m 1981, lÊy danh x−ng lμ Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam.
6 2.2. C¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam 2.2.1. C¬ cÊu tæ chøc cña Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam Trong thμnh phÇn cña GHPGVN gåm: HÖ ph¸i B¾c t«ng, Nam t«ng KhÊt sÜ vμ hÖ thèng T¨ng Ni c− sÜ, ®©y lμ thμnh phÇn quan träng cña Gi¸o héi, lμ trô cét cña Gi¸o héi, lμ ng−êi ®¹i diÖn trong quan hÖ víi Nhμ n−íc. HÖ thèng tæ chøc cña GHPGVN gåm ba cÊp hμnh chÝnh: cÊp Trung −¬ng cã Héi ®ång Chøng minh vμ Héi ®ång TrÞ sù; cÊp tØnh cã Ban TrÞ sù tØnh héi, thμnh héi; cÊp quËn, huyÖn, thÞ x·, thμnh phè thuéc tØnh, thμnh lËp Ban §¹i diÖn. HÖ thèng gi¸o s¶n cña Gi¸o héi ®−îc tiÕp qu¶n tõ gi¸o s¶n cña c¸c tæ chøc, hÖ ph¸i PhËt gi¸o khi thμnh lËp Gi¸o héi. Gi¸o s¶n còng h×nh thμnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña Gi¸o héi. 2.2.2. Ho¹t ®éng cña Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam qua c¸c kú ®¹i héi Ho¹t ®éng cña Gi¸o héi thÓ hiÖn ë ba ph−¬ng diÖn: Thø nhÊt lµ truyÒn ®¹o, truyÒn b¸ gi¸o lý, gi¸o lÔ, gi¸o luËt; Thø hai lµ Hµnh ®¹o, thùc hμnh gi¸o lý, tu tËp, thùc hiÖn gi¸o luËt, lÔ nghi, Thø ba lµ qu¶n ®¹o theo hÖ thèng hμnh chÝnh dùa trªn hiÕn ch−¬ng, quy chÕ cña GHPGVN. §Ó thùc hiÖn ba ph−¬ng diÖn trªn, Gi¸o héi cã c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cô thÓ d−íi ®©y, víi ph−¬ng ch©m: §¹o ph¸p - D©n téc - Chñ nghÜa x· héi. TruyÒn b¸ gi¸o lý vµ c¸ch thøc tu tËp: sau khi thμnh lËp GHPGVN, c¸ch thøc ho»ng ph¸p cã sù thay ®æi trªn mét sè ®iÓm: Thø nhÊt, kÕt hîp truyÒn ®¹o theo s¬n m«n hÖ ph¸i truyÒn thèng víi theo ®Þa giíi hμnh chÝnh l·nh thæ. Thø hai, c«ng t¸c truyÒn b¸ ch¸nh ph¸p b−íc ®Çu ®−îc chuyªn m«n hãa theo ngμnh däc. Thø ba, néi dung gi¸o lý lμ t−¬ng ®èi thèng nhÊt theo Trung −¬ng gi¸o héi vμ thèng nhÊt theo c¸c hÖ ph¸i. Thø t−, ho»ng ph¸p kÕt hîp víi ho¹t ®éng tõ thiÖn, ho¹t ®éng nghi lÔ vμ chó träng ®Õn viÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ. §µo t¹o T¨ng Ni, gi¸o dôc PhËt tö: Lμ x©y dùng thμnh viªn Gi¸o héi trªn hai mÆt tuÖ vμ ®øc. Trong ch−¬ng tr×nh, néi dung ®μo t¹o T¨ng Ni bao gåm phÇn néi ®iÓn vμ ngo¹i ®iÓn, võa kÕt hîp PhËt häc víi thÕ häc. KÕt hîp kinh, luËt, luËn cña B¾c t«ng víi Nam t«ng vμ c¸c hÖ ph¸i kh¸c. X©y dùng c¬ së t«n gi¸o: GHPGVN chñ tr−¬ng x©y dùng c¬ së t«n gi¸o theo kiÕn tróc thèng nhÊt, nh−ng vÉn ®¶m b¶o tÝnh ®a d¹ng theo tõng ®Þa ph−¬ng vμ theo tõng hÖ ph¸i. Thêi gian qua do chÝnh s¸ch cëi më cña Nhμ n−íc còng nh− nç lùc cña T¨ng Ni PhËt tö mμ nhiÒu c¬ së thê tù cña PhËt gi¸o ®−îc x©y dùng, tu bæ khang trang. Ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh: Tμi chÝnh cña Gi¸o héi ®−îc t¹o dùng tõ ba nguån: tõ ®ãng gãp cña c¸c thμnh viªn Gi¸o héi; tõ chÝnh c¸c T¨ng Ni PhËt tö, t− nh©n trong n−íc vμ n−íc ngoμi cóng d−êng hîp ph¸p vμ do b¶n th©n Gi¸o héi tù t¹o. Víi tinh thÇn " NhÊt nhËt bÊt t¸c, nhÊt nhËt bÊt thùc", GHPGVN ®· ®Ò ra ph−¬ng h−íng x©y dùng kinh tÕ chïa. ë Trung −¬ng, Gi¸o héi thμnh lËp Ban Tμi chÝnh kinh tÕ h−íng dÉn c¸c cÊp gi¸o héi ®Þa ph−¬ng lμm kinh tÕ. Ho¹t ®éng tõ thiÖn, b¶o vÖ m«i tr−êng: ®¹o PhËt ViÖt Nam víi xu h−íng nhËp thÕ, PhËt ph¸p bÊt ly thÕ gian ph¸p nªn gÇn gòi víi cuéc sèng hμng ngμy. Ngoμi viÖc ho»ng d−¬ng PhËt ph¸p dÉn d¾t tinh thÇn cho chóng sinh,GHPGVN cßn tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn, nh©n ®¹o. Trung −¬ng GHPGVN ®· lËp ra ban Tõ thiÖn nh©n ®¹o x· héi ®Ó h−íng dÉn phèi hîp ho¹t ®éng tõ thiÖn nh©n ®¹o vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trong ph¹m vi toμn quèc vμ quèc tÕ.
7 Ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña Gi¸o Héi PhËt gi¸o ViÖt Nam: Trªn tinh thÇn hîp t¸c quèc tÕ ®Ó x©y dùng hßa b×nh, an l¹c cho tÊt c¶ chóng sinh, GHPGVN ®· tham gia nhiÒu ho¹t ®éng quèc tÕ. Gi¸o héi ®· thμnh lËp Ban Hîp t¸c quèc tÕ ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c ®èi ngo¹i. Gi¸o héi còng phèi hîp víi Nhμ n−íc tæ chøc thμnh c«ng c¸c héi nghÞ PhËt gi¸o quèc tÕ t¹i ViÖt Nam nh− ®¹i lÔ Vesak n¨m 2008. . . . 2. 3. TiÓu kÕt Sau khi GHPGVN quy tô c¸c tæ chøc vμ hÖ ph¸i, c¬ cÊu tæ chøc cña PGVN cã nhiÒu thay ®æi. Tõ ®©y PGVN cã mét c¬ cÊu l·nh ®¹o chung, cã bé m¸y hμnh chÝnh ph©n thμnh ba cÊp, chia theo ®Þa giíi hμnh chÝnh. Trong h¬n ba m−¬i n¨m qua, m« h×nh Gi¸o héi ®· cã nhiÒu thay ®æi vÒ quy m« vμ sè l−îng. §Ó duy tr× m¹ng m¹ch cña PhËt gi¸o, Gi¸o héi x©y Häc viÖn, tr−êng, líp ®μo t¹o t¨ng tμi, sè T¨ng Ni PhËt tö vμ c¬ së thê tù t¨ng lªn nhiÒu lÇn. C¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn, ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña Gi¸o héi ®· cã nhiÒu ®ãng gãp cho x· héi vμ Nhμ n−íc. Ch−¬ng 3 Thùc tr¹ng mèi quan hÖ gi÷a nhμ n−íc víi Gi¸o Héi PhËt gi¸o ViÖt Nam tõ 1981 ®Õn nay 3.1. Nhµ n−íc ®èi víi Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam 3.1.1. ChÝnh s¸ch, ph¸p luËt t«n gi¸o cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ViÖt Nam tõ 1945 ®Õn nay Tù do tÝn ng−ìng, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c t«n gi¸o vµ ®oµn kÕt d©n téc: Ngay khi míi ra ®êi Nhμ n−íc ViÖt Nam lu«n x¸c ®Þnh t«n gi¸o lμ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña chÝnh quyÒn. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nμy, Nhμ n−íc ®−a ra chÝnh s¸ch tù do tÝn ng−ìng, b×nh ®¼ng t«n gi¸o vμ ®oμn kÕt d©n téc mμ h¹t nh©n lμ ®oμn kÕt l−¬ng gi¸o. Nhµ n−íc nghiªm cÊm lîi dông t«n gi¸o ®Ó chèng Nhµ n−íc, nghiªm cÊm hµnh vi mª tÝn dÞ ®oan ¶nh h−ëng ®Õn trËt tù an toµn x∙ héi: Mét mÆt Nhμ n−íc t«n träng c¸c quyÒn tù do tÝn ng−ìng, t«n gi¸o, mÆt kh¸c Nhμ n−íc quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p chÕ tμi ®èi víi hμnh vi lîi dông t«n gi¸o chèng Nhμ n−íc, hμnh vi mª tÝn dÞ ®oan. Nh÷ng quy ®Þnh nμy thÓ hiÖn vÞ thÕ cña Nhμ n−íc víi t− c¸ch chñ thÓ qu¶n lý, c¸c tæ chøc vμ mäi c«ng d©n trong ®ã cã GHPGVN lμ ®èi t−îng qu¶n lý. Nhµ n−íc h−íng dÉn c¸c t«n gi¸o thµnh lËp tæ chøc theo ®−êng h−íng hµnh ®¹o g¾n víi phông sù d©n téc vµ c¸ch m¹ng: Sau khi hßa b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c, Nhμ n−íc gióp ®ì c¸c t«n gi¸o thμnh lËp c¸c tæ chøc cña m×nh. §èi víi PhËt gi¸o, Nhμ n−íc h−íng dÉn T¨ng Ni PhËt tö thμnh lËp tæ chøc PhËt gi¸o chung lμ héi PhËt gi¸o thèng nhÊt ViÖt Nam. 3.1.2. ChÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ®èi víi PhËt gi¸o ChÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ®èi víi PhËt gi¸o n»m trong chÝnh s¸ch chung ®èi víi t«n gi¸o. Nh−ng do PhËt gi¸o g¾n bã l©u ®êi víi d©n téc vμ cã nhiÒu ®iÓm kh¸c víi c¸c t«n gi¸o kh¸c, v× vËy Nhμ n−íc cã nh÷ng chÝnh s¸ch linh ®éng, s¸ng t¹o phï hîp víi PhËt gi¸o vμ phï hîp yªu cÇu cña c¸ch m¹ng. Nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã thÓ hiÖn: Mét lµ, Kªu gäi vμ tËp hîp
8 c¸c lùc l−îng PhËt gi¸o vμo cuéc kh¸ng chiÕn kiÕn quèc. Hai lµ, H−íng dÉn gi¸o dôc T¨ng Ni PhËt tö tinh thÇn yªu n−íc, ®oμn kÕt vμ t«n träng ph¸p luËt, ®ång thêi ch¨m sãc ®êi sèng vËt chÊt cho T¨ng Ni. Ba lµ, Gióp ®ì PhËt gi¸o thèng nhÊt trong mét tæ chung, cã ®−êng h−íng hμnh ®¹o tiÕn bé vμ x©y dùng bé m¸y hμnh chÝnh ®¹o. §èi víi PhËt gi¸o miÒn Nam, mét mÆt Nhμ n−íc kh¼ng ®Þnh nh÷ng ®ãng gãp ®èi víi sù nghiÖp ®Êu tranh thèng nhÊt ®Êt n−íc, mÆt kh¸c còng chØ ra t×nh h×nh phøc t¹p cña c¸c tæ chøc, hÖ ph¸i PhËt gi¸o miÒn Nam. Trong c¸c tæ chøc, hÖ ph¸i nμy, mét bé phËn nhá bÞ c¸c thÕ lùc thiÕu thiÖn chÝ lîi dông, ®i ng−îc l¹i môc ®Ých ch©n chÝnh cña ®¹o PhËt. Qua ®ã Nhμ n−íc chñ tr−¬ng gióp ®ì PhËt gi¸o miÒn Nam thèng nhÊt víi PhËt gi¸o toμn quèc. Nhµ n−íc ®æi míi chÝnh s¸ch ®èi víi t«n gi¸o: Tõ n¨m 1990 Nhμ n−íc ®æi míi vÒ quan ®iÓm nhËn thøc t«n gi¸o vμ c«ng t¸c t«n gi¸o. Nhμ n−íc nh×n nhËn PhËt gi¸o trong mèi quan hÖ víi v¨n hãa víi ®¹o ®øc, ®¸nh gi¸ PhËt gi¸o cã nhiÒu ®ãng gãp víi sù nghiÖp x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc, t«n gi¸o nãi chung PhËt gi¸o nãi riªng lμ nhu cÇu tinh thÇn cña bé phËn nh©n d©n vμ cßn tån t¹i cïng sù nghiÖp x©y dùng CNXH, cèt lâi trong c«ng t¸c t«n gi¸o lμ vËn ®éng quÇn chóng. Nhμ n−íc ViÖt Nam dïng ph¸p luËt ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o. 3.1.3. Qu¸ tr×nh hiÖn thùc ho¸ chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc ®èi víi PhËt gi¸o ViÖt Nam Giai ®o¹n thµnh lËp GHPGVN: §¶ng vμ Nhμ n−íc l·nh ®¹o toμn d©n tiÕn hμnh kh¸ng chiÕn giμnh ®éc lËp d©n téc, thèng nhÊt ®Êt n−íc lμ c¬ së chÝnh trÞ x· héi, lμ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thμnh lËp GHPGVN. Nhμ n−íc gióp ®ì vÒ tinh thÇn, vËt chÊt vμ tæ chøc ®Ó c¸c vÞ cao T¨ng th¹c ®øc trong PGVN tiÕn hμnh vËn ®éng thèng nhÊt PhËt gi¸o; Nhμ n−íc c«ng nhËn t− c¸ch ph¸p lý cña GHPGVN, qua ®ã gióp Gi¸o héi trë thμnh tæ chøc duy nhÊt ®¹i diÖn cho T¨ng Ni PhËt tö ViÖt Nam. Giai ®o¹n tõ 1981 ®Õn 1990: Nhμ n−íc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó GHPGVN x©y dùng bé m¸y hμnh chÝnh ®¹o ë Trung −¬ng vμ c¸c ®Þa ph−¬ng. Nhμ n−íc ban hμnh v¨n b¶n luËt vμ d−íi luËt ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o, ®ång thêi cã v¨n b¶n riªng ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng PhËt gi¸o. Giai ®o¹n nμy do ¶nh h−ëng cña t− t−ëng t¶ khuynh tõ bªn ngoμi, nªn quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc víi GHPGVN Ýt nhiÒu mÊt ®i sù hμi hoμ cÇn thiÕt. Giai ®o¹n tõ 1990 ®Õn nay: §¶ng vμ Nhμ n−íc ®æi míi chÝnh s¸ch vÒ t«n gi¸o. Nhμ n−íc thùc hiÖn qu¶n lý GHPGVN b»ng ph¸p luËt; quy ®Þnh nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n tr−íc ®Ó GHPGVN ho»ng d−¬ng PhËt ph¸p. Nhμ n−íc nhËn thøc ®−îc vai trß cña GHPGVN ®èi víi x· héi, v× vËy cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn. 3.2. Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam ®èi víi Nhµ n−íc 3.2.1. Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam ®¹i diÖn cho PhËt gi¸o ViÖt Nam trªn ph−¬ng diÖn hµnh chÝnh víi Nhµ n−íc Tr−íc khi thèng nhÊt PhËt gi¸o, c¸c tæ chøc PhËt gi¸o ®Òu tù nhËn m×nh lμ ®¹i diÖn cho PGVN trong quan hÖ víi Nhμ n−íc còng nh− quèc tÕ. Sau khi thμnh lËp, GHPGVN trë thμnh chÝnh danh tr−íc Nhμ n−íc kÓ c¶ ®èi néi vμ ®èi ngo¹i. Gi¸o héi chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý bé m¸y hμnh chÝnh ®¹o, hÖ thèng T¨ng Ni, hÖ thèng gi¸o s¶n, vμ lμ ng−êi thùc hiÖn sø mÖnh truyÒn ®¨ng tôc diÖm, h−íng dÉn tÝn ng−ìng cho nh©n d©n.
9 3.2.2. Gi¸o héi x©y dùng ph−¬ng ch©m hµnh ®¹o: §¹o ph¸p – D©n téc – Chñ nghÜa x∙ héi: Mèi quan hÖ gi÷a Gi¸o héi víi Nhμ n−íc thÓ hiÖn râ nÐt trong ph−¬ng ch©m hμnh ®¹o cña Gi¸o héi. PhËt gi¸o víi tinh thÇn bao dung, khai phãng nªn khi du nhËp vμo ViÖt Nam, PhËt gi¸o hoμ m×nh vμo d©n téc, g¾n bã víi vËn mÖnh d©n téc, trë thμnh mét phÇn cña v¨n ho¸ d©n téc. Lîi Ých d©n téc lμ cÇu nèi gi÷a ®¹o Ph¸p víi sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña §¶ng vμ Nhμ n−íc. Ph−¬ng ch©m cña Gi¸o héi còng thÓ hiÖn tinh thÇn khÕ lý, khÕ c¬ cña PhËt gi¸o. 3.2.3. Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam: Víi t− c¸ch lμ thμnh viªn cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, Gi¸o héi tËp hîp c¸c T¨ng Ni c− sÜ PhËt tö trong khèi ®¹i ®oμn kÕt toμn d©n. Th«ng qua MÆt trËn Tæ quèc, Gi¸o héi vμ Nhμ n−íc t¨ng c−êng ®−îc lßng tin vμ sù hiÓu biÕt lÉn nhau. T¨ng sÜ PhËt gi¸o còng ®¹i diÖn cho Gi¸o héi vμ PhËt tö tham gia Quèc héi vμ Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp. 3.2. 4. Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam cïng víi T¨ng Ni PhËt tö x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc: GHPGVN h−íng dÉn PhËt tö cã lèi sèng h−íng thiÖn yªu lao ®éng, thùc hiÖn ®−êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña Nhμ n−íc. GHPGVN quyªn gãp tμi chÝnh x©y dùng c¸c c«ng tr×nh kinh tÕ cña ®Þa ph−¬ng, cña quèc gia, æn ®Þnh ®êi sèng PhËt tö, gióp ®ì cã hiÖu qu¶ nh÷ng n¬i x¶y ra thiªn tai b·o lò. Gi¸o héi ph¸t huy lèi sèng tõ bi kh«ng s¸t sinh, b¶o vÖ m«i tr−êng. GHPGVN còng gãp phÇn x©y dùng khèi ®oμn kÕt d©n téc, ®oμn kÕt c¸c tæ chøc hÖ ph¸i, ph¸ vì ©m m−u chia rÏ PhËt gi¸o, chia rÏ d©n téc, t¹o ra søc m¹nh b¶o vÖ Tæ quèc. 3.2.5. Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam víi sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc: Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc GHPGVN ®éng viªn PhËt tö ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c T¨ng sÜ PhËt gi¸o lμ ng−êi hç trî tinh thÇn cho c¸c nhμ kinh doanh, x©y dùng lèi sèng lμm giμu chÝnh ®¸ng. Trong ®êi sèng chÝnh trÞ ®Êt n−íc, GHPGVN cö ®¹i diÖn tham gia c¬ quan d©n cö, tham gia c¸c tæ chøc ®oμn thÓ ®ãng gãp trÝ tuÖ x©y dùng hÖ thèng chÝnh quyÒn c¸c cÊp, x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt toμn d©n. 3.2.6 Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam hîp t¸c víi Nhµ n−íc trong ho¹t ®éng ®èi ngo¹i: GHPGVN x©y dùng mèi liªn hÖ víi PhËt gi¸o c¸c n−íc XHCN vμ c¸c n−íc kh¸c nh− Th¸i Lan, C¨m Pu Chia . Gãp phÇn x©y dùng t×nh ®oμn kÕt quèc tÕ. C¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i GHPGVN lμm chÝnh phñ vμ nh©n d©n c¸c n−íc hiÓu thªm vÒ ®−êng lèi, chÝnh s¸ch tù do t«n gi¸o cña Nhμ n−íc ViÖt Nam. 3.3. Nh÷ng h¹n chÕ trong mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc víi Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam 3.3.1. VÒ phÝa Nhµ n−íc §¶ng vμ Nhμ n−íc ViÖt Nam lu«n ®Æt vÊn ®Ò t«n gi¸o lμ mét trong vÊn ®Ò trung t©m cã tÝnh chiÕn l−îc cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ c¸ch thøc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò t«n gi¸o cña c¸c c¬ quan Nhμ n−íc l¹i mang tÝnh sù vô, ch−a cã tÝnh chiÕn l−îc l©u dμi, æn ®Þnh ®Ó h−íng dÉn tÝn ng−ìng cho nh©n d©n, còng nh− ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng PhËt gi¸o. Cã giai ®o¹n Nhμ n−íc quan niÖm t«n gi¸o g¾n víi cuéc ®Êu tranh t− t−ëng, ®Êu tranh chÝnh trÞ, nh×n PhËt gi¸o thiªn vÒ yÕu tè tiªu cùc. Bªn c¹nh ®ã, mét sè c¸n bé thiÕu kiÕn thøc vÒ PhËt gi¸o, vËn dông
10 sai lÖch chÝnh s¸ch, lμm ¶nh h−ëng kh«ng tèt tíi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc vμ GHPGVN. HiÖn nay Nhμ n−íc ®æi míi chÝnh s¸ch ®èi víi t«n gi¸o, v× vËy c¸c t«n gi¸o trong ®ã cã PhËt gi¸o phÊn khëi tin t−ëng vμo sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n−íc d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng vμ sự qu¶n lý cña Nhμ n−íc. 3.3.2 VÒ phÝa Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam Sau khi thμnh lËp, GHPGVN cã nhiÒu cè g¾ng hoμn thiÖn tæ chøc, x−¬ng minh PhËt ph¸p gãp phÇn quan träng trong sù nghiÖp x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc. Tuy vËy GHPGVN còng cßn mét sè h¹n chÕ mμ nÕu kh¾c phôc ®−îc, ch¾c ch¾n Gi¸o héi sÏ ®¹t ®−îc nhiÒu thμnh tùu h¬n n÷a. Thø nhÊt, Gi¸o héi cã t©m lý thô ®éng, tr«ng chê sù gióp ®ì h−íng dÉn tõ phÝa c¸c c¬ quan Nhμ n−íc. Thø hai, Gi¸o héi ch−a vËn dông hÕt t− t−ëng “duy tuÖ thÞ nghiÖp” ®Ó hiÕn kÕ hé quèc an d©n nh− ®· tõng cã trong lÞch sö. Thø ba, ho¹t ®éng qu¶ng b¸ h×nh ¶nh cña Gi¸o héi ra n−íc ngoμi cßn khiªm tèn v× vËy nh©n d©n c¸c n−íc vμ ViÖt KiÒu hÇu nh− chØ biÕt ®Õn c¸c tæ chøc PhËt gi¸o h¶i ngo¹i. Thø t−, ®éi ngò T¨ng Ni hiÖn nay lμ t−¬ng ®èi ®«ng ®¶o, trong khi ®ã c«ng t¸c qu¶n ®¹o cña Gi¸o héi ch−a t−¬ng xøng, nªn kh«ng tr¸nh khái cã sè Ýt T¨ng Ni vi ph¹m giíi luËt, ®¹o h¹nh cã phÇn sa sót ¶nh h−ëng ®Õn uy tÝn cña Gi¸o héi. Tõ khi thμnh lËp ®Õn nay quan hÖ gi÷a GHPGVN víi Nhμ n−íc lμ æn ®Þnh, hμi hßa. Tuy nhiªn còng cã thêi ®iÓm, do ch−a ®¸nh gi¸ hÕt vai trß cña PGVN trong lÞch sö, nh×n nhËn PhËt gi¸o cã yÕu tè yÕm thÕ, mª tÝn nªn quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc víi Gi¸o héi cã ®«i chót mê nh¹t. Còng cã lóc Nhμ n−íc gióp ®ì Gi¸o héi cã phÇn −u ¸i h¬n c¸c t«n gi¸o kh¸c, nªn bän ph¶n ®éng lîi dông xuyªn t¹c mèi quan hÖ nμy. HiÖn nay chóng ta x©y dùng Nhμ n−íc ph¸p quyÒn XHCN, nªn mèi quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc vμ GHPGVN dùa trªn cë së ph¸p luËt nªn tiÕp tôc æn ®Þnh vμ cã chiÒu s©u. 3.3. TiÓu kÕt Tõ khi ra ®êi ®Õn nay, Nhμ n−íc ViÖt Nam thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch tù do t«n gi¸o, c¸c t«n gi¸o b×nh ®¼ng trong khèi ®¹i ®oμn kÕt toμn d©n. VÊn ®Ò t«n gi¸o lu«n lμ vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn l−îc l©u dμi vμ ®−îc ®Æt trong vÊn ®Ò d©n téc. Quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc ®èi víi Gi¸o héi lμ th«ng qua chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ t«n gi¸o, th«ng qua qu¸ tr×nh hiÖn thùc ho¸ chÝnh s¸ch ®ã trªn thùc tÕ. Nhμ n−íc gióp ®ì PhËt gi¸o thμnh lËp Gi¸o héi lμ chñ tr−¬ng ®óng ®¾n, kÞp thêi. GHPGVN ®−îc Nhμ n−íc h−íng dÉn, gióp ®ì ho¹t ®éng theo h−íng truyÒn ®¹o, hμnh ®¹o, qu¶n lý ®¹o g¾n liÒn víi sù nghiÖp x©y dùng b¶o vÖ Tæ quèc, x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Quan hÖ gi÷a GHPGVN ®èi víi Nhμ n−íc thÓ hiÖn ë vai trß ®¹i diÖn cho PGVN trong quan hÖ ®èi néi, ®èi ngo¹i, thÓ hiÖn ë t− c¸ch lμ thμnh viªn cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam . Gi¸o héii x©y dùng ph−¬ng ch©m hμnh ®¹o tiÕn bé, phï hîp víi lîi Ých Nhμ n−íc vμ lîi Ých cña d©n téc. Tuy cßn cã mét sè h¹n chÕ, nh−ng vÒ c¬ b¶n trong hiÖn thùc quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc vμ GHPGVN lμ tèt ®Ñp hμi hoμ.
11 Ch−¬ng 4 quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc víi Gi¸o Héi PhËt gi¸o ViÖt Nam – BμI häc kinh nghiÖm, nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vμ kiÕn nghÞ 4.1. Bµi häc kinh nghiÖm qua mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc víi Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam 4.1.1. Nhµ n−íc cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, thÝch hîp ®èi víi t«n gi¸o nãi chung vµ PhËt gi¸o nãi riªng lµ nh©n tè tiªn quyÕt, quyÕt ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc vµ Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam ChÝnh s¸ch vÒ t«n gi¸o cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ph¶i dùa ch¾c vμo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ t«n gi¸o. §ång thêi vËn dông s¸ng t¹o, sinh ®éng vμo truyÒn thèng lÞch sö, ®Æt trong dßng ph¸t triÓn cña v¨n hãa ViÖt Nam vμ g¾n víi thμnh tùu cña thêi ®¹i. Theo chóng t«i, nªn x©y dùng Nhμ n−íc ph¸p quyÒn,®Ò cao c¸c gi¸ trÞ d©n chñ nh©n v¨n, ®Ò cao tÝnh th−îng t«n cña ph¸p luËt. Mét Nhμ n−íc tiÕn bé, hiÖu qu¶ th× sÏ ®−îc nh©n d©n vμ PhËt tö ñng hé. 4.1.2. Gi¸o héi tù chñ, ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n hãa PhËt gi¸o vµ t«n träng ph¸p luËt lµ ph−¬ng thøc thÝch hîp ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng h¹n chÕ trong mèi quan hÖ gi÷a Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam víi Nhµ n−íc Nhμ n−íc t«n träng ho¹t ®éng néi bé cña Gi¸o héi, ®Ó Gi¸o héi tù chñ trong ho¹t ®éng PhËt sù, ®©y lμ chñ tr−¬ng cña Nhμ n−íc vμ còng lμ nguyÖn väng cña Gi¸o héi. Chñ tr−¬ng nμy còng kh«ng cho phÐp Gi¸o héi hay T¨ng sÜ dùa vμo thÇn quyÒn khuynh lo¸t hay chi phèi c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn c¶ lËp ph¸p, hμnh ph¸p, t− ph¸p. Ho¹t ®éng tù chñ cña Gi¸o héi lμ dùa trªn ph−¬ng ch©m hμnh ®¹o tiÕn bé, t«n träng vμ tu©n thñ chÝnh s¸ch vμ ph¸p luËt cña Nhμ n−íc. Gi¸ trÞ cña v¨n ho¸ PhËt gi¸o lμ t− t−ëng hoμ b×nh an l¹c, ®Ò cao trÝ tuÖ, h−íng dÉn tÝn ng−ìng cho PhËt tö, h−íng dÉn lèi sèng v« ng· vÞ tha, th©n thiÖn m«i tr−êng; gi¸ trÞ v¨n ho¸ PhËt gi¸o cßn thÓ hiÖn ë nghÖ thuËt kiÕn tróc, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nh− chïa, bia, t−îng, th¸p t¹o ra kh«ng gian v¨n ho¸ t©m linh cã gi¸ trÞ nhiÒu mÆt. 4.1.3. Nhµ n−íc ®ång thuËn víi Gi¸o héi PhËt gi¸o trong ng«i nhµ chung lµ d©n téc lµ c¬ së ®Ó x©y dùng mèi quan hÖ Nhµ n−íc vµ Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam Nhμ n−íc ViÖt Nam x©y dùng trªn häc thuyÕt chñ nghÜa M¸c - Lªnin víi quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng, v« thÇn, khoa häc m©u thuÉn víi quan ®iÓm duy t©m, h÷u thÇn cña t«n gi¸o. §Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã, Nhμ n−íc ViÖt Nam t×m nh÷ng ®iÓm t−¬ng ®ång gi÷a GHPGVN víi Nhμ n−íc. Nhμ n−íc t×m ra h×nh thøc tæ chøc thÝch hîp ®Ó tËp hîp c¸c chøc s¾c, tÝn ®å PhËt gi¸o tham gia phong trμo gi¶i phãng d©n téc, kiÕn thiÕt quèc gia. Nhμ n−íc vμ GHPGVN gÆp nhau ë môc ®Ých cïng phÊn ®Êu cho lîi Ých d©n téc, an l¹c cho nh©n d©n. 4.1.4. Nhµ n−íc x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam ®oµn kÕt c¸c tæ chøc hÖ ph¸i PhËt gi¸o ViÖt Nam lµ x©y dùng n−íc vinh ®¹o s¸ng Nhμ n−íc ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®¹i ®oμn kÕt, thùc hiÖn b×nh ®¼ng t«n gi¸o cÊm kú thÞ t«n gi¸o lμ ®iÒu kiÖn ®Ó ®oμn kÕt c¸c t«n gi¸o. Nhμ n−íc gióp ®ì Gi¸o héi ®oμn kÕt thèng nhÊt PhËt gi¸o, víi t− c¸ch lμ chñ thÓ qu¶n lý cã ®Çy ®ñ quyÒn lËp ph¸p, hμnh ph¸p, t− ph¸p cho nªn sù gióp ®ì cña Nhμ n−íc lμ m¹nh mÏ hiÖu qu¶. GHPGVN ®Ò cao ch¸nh ph¸p quy tô c¸c tæ
12 chøc, hÖ ph¸i lμ gãp phÇn t¹o ra sù æn ®Þnh x· héi gãp phÇn thùc hiÖn thμnh c«ng chÝnh s¸ch ®oμn kÕt toμn d©n cña Nhμ n−íc, t¹o ra søc m¹nh toμn d©n téc ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n−íc, gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn. 4.2 Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra qua mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc víi Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam vµ khuyÕn nghÞ 4.2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra VÊn ®Ò "gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam thèng nhÊt": §©y lμ mét trong nh÷ng nh©n tè g©y mÊt ®oμn kÕt trong PhËt gi¸o ViÖt Nam hiÖn nay. MÆc dï PhËt gi¸o ViÖt Nam ®· thèng nhÊt trong mét tæ chøc tõ 1981, nh−ng mét sè Ýt tu sÜ PhËt gi¸o m¹o x−ng lμ Gi¸o héi PhËt gi¸o thèng nhÊt, kh«ng cïng ®ång ®¹o ®øng trong GHPGVN ®Ó ho»ng d−¬ng PhËt gi¸o phôc vô Tæ quèc, phôc vô nh©n d©n mμ vÉn tiÕp tôc ®øng riªng rÏ ¶nh h−ëng ®Õn ®oμn kÕt PhËt gi¸o, ¶nh h−ëng ®Õn trËt tù x· héi. PhËt gi¸o Nam t«ng Khmer: Ng−êi Khmer kh«ng chØ coi PhËt gi¸o Nam t«ng lμ nhu cÇu tinh thÇn cña d©n téc hä mμ PhËt gi¸o Nam t«ng cßn lμ v¨n hãa d©n téc, lμ t©m hån, lμ thiÕt chÕ x· héi lμ ®¹o ®øc vμ sù tån t¹i cña ng−êi Khmer. PhËt gi¸o Nam t«ng Khmer cã mèi liªn hÖ truyÒn thèng lÞch sö víi PhËt gi¸o Camphuchia. Thêi gian qua mét sè ®Þa ph−¬ng ch−a thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch t«n gi¸o vμ chÝnh s¸ch d©n téc nªn khiÕn mét bé phËn PhËt gi¸o Nam t«ng Khmer bÊt m·n tham gia tæ chøc ph¶n ®éng Khmer Campuchia Krom g©y mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi vïng T©y Nam Bé. §©y lμ vÊn ®Ò quan träng ¶nh h−ëng ®Õn ®oμn kÕt d©n téc vμ an ninh quèc gia, Nhμ n−íc cÇn cã chÝnh s¸ch chiÕn l−îc, toμn diÖn, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nμy. Gia ®×nh PhËt tö: Ra ®êi vμo th¸ng 6 n¨m 1947 d−íi sù h−íng dÉn cña c¸c c− sÜ nh− Lª §×nh Th¸m, Vâ §×nh C−êng, môc ®Ých lμ gi¸o dôc thanh thiÕu niªn cã lèi sèng ®oμn kÕt nh©n ¸i theo tinh thÇn PhËt gi¸o. Tõ n¨m 1992 Gia ®×nh PhËt tö phôc håi vμ ph¸t triÓn m¹nh, Nhμ n−íc ®· cã v¨n b¶n h−íng dÉn sinh ho¹t cña tæ chøc nμy. Tuy nhiªn còng cßn mét sè huynh tr−ëng cã ho¹t ®éng ¶nh h−ëng an ninh trËt tù cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. 4.2.2. Dù b¸o vÒ mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc víi Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam vµ khuyÕn nghÞ Dù b¸o vÒ GHPGVN vµ quan hÖ Gi¸o héi víi Nhµ n−íc S¬n m«n sÏ cßn tån t¹i, nh−ng s¬n m«n còng lμ yÕu tè dÉn ®Õn m©u thuÉn víi c¸ch thøc tæ chøc theo ®¬n vÞ hμnh chÝnh l·nh thæ, v× vËy ®©y lμ vÊn ®Ò Gi¸o héi ph¶i gi¶i quyÕt trong t−¬ng lai. NÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vμ qu¸ tr×nh toμn cÇu ho¸ sÏ t¸c ®éng vμo quan hÖ gi÷a GHPGVN víi Nhμ n−íc trªn c¶ hai mÆt tÝch cùc vμ tiªu cùc, khiÕn Nhμ n−íc vμ Gi¸o héi ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh ®Ó thÝch nghi. Sè l−îng T¨ng Ni PhËt tö trÎ sÏ ®«ng ®¶o, ®ßi hái Gi¸o héi ph¶i cã ®æi míi tæ chøc vμ qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o trang nghiªm Gi¸o héi. Do ¶nh h−ëng cña Gi¸o héi ®èi víi x· héi ngμy cμng më réng nªn vÞ thÕ cña Gi¸o héi víi Nhμ n−íc sÏ thay ®æi, Gi¸o héi sÏ tù chñ h¬n trong c¸c ho¹t ®éng PhËt sù vμ tõ thiÖn. Trong t−¬ng lai sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng tæ chøc, ph¸p m«n tu tËp kh«ng n»m trong GHPGVN kiÓu nh− ph¸p m«n Lμng Mai t¹i tu viÖn B¸t Nh· L©m §ång, ®iÒu nμy ®ang cÇn sù hîp t¸c gi÷a
13 Nhμ n−íc vμ Gi¸o héi ®Ó thâa m·n nhu cÇu t©m linh lμnh m¹nh cña ng−êi d©n. Gi¸o héi sÏ cã bé m¸y hμnh chÝnh lín h¬n, nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc víi vai trß ng−êi l·nh ®¹o cña Gi¸o héi. Mét sè khuyÕn nghÞ: Nhμ n−íc nªn tiÕp tôc chÝnh s¸ch b×nh ®¼ng t«n gi¸o, më réng h¬n quyÒn tù do t«n gi¸o c¶ trªn v¨n b¶n vμ qu¸ tr×nh hiÖn thùc ho¸ quyÒn nμy trong thùc tÕ. §Ó quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc vμ GHPGVN ®i vμo chiÒu s©u, Nhμ n−íc cÇn ®Ò cao ®iÓm t−¬ng ®ång, vËn dông c¸c yÕu tè tÝch cùc cña PhËt gi¸o vμo chÝnh s¸ch cña Nhμ n−íc. Nhμ n−íc khuyÕn khÝch GHPGVN tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi, kÞp thêi ban hμnh luËt vÒ t«n gi¸o. GHPGVN chñ ®éng ®æi míi tæ chøc qu¶n lý hμnh chÝnh ®¹o, phèi hîp víi Nhμ n−íc trong ®μo t¹o qu¶n lý T¨ng Ni. GHPGVN chñ ®éng ph¸t huy nh÷ng ®iÓm t−¬ng ®ång gi÷a Gi¸o héi víi Nhμ n−íc, ®Æc biÖt lμ v¨n ho¸ PhËt gi¸o víi t− t−ëng khoan dung, ®Ò cao trÝ tuÖ vμ nguyªn t¾c lôc hoμ, phèi hîp víi Nhμn n−íc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn PhËt gi¸o. 4.3. TiÓu kÕt Thμnh tùu quan träng cña GHPGVN lμ kh¼ng ®Þnh ®−îc chç ®øng trong lßng d©n téc, ®ång hμnh cïng d©n téc trong sù nghiÖp x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc. Trong mèi quan hÖ víi Nhμ n−íc, Gi¸o héi còng cã nh÷ng thμnh tÝch ®¸ng tr©n träng. Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc, GHPGVN ®ãng gãp víi Nhμ n−íc x©y dùng lèi sèng ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, t©m linh, phª ph¸n tÖ mª tÝn dÞ ®oan tõ ngay trong lèi sèng cña c¸c T¨ng Ni PhËt tö vμ ngoμi x· héi. Trong quan hÖ ®èi ngo¹i, Gi¸o héi phèi hîp víi Nhμ n−íc ®Ó xiÓn d−¬ng PhËt ph¸p, ®oμn kÕt quèc tÕ gãp phÇn ph¸t triÓn ®Êt n−íc, gióp thÕ giíi hiÓu râ chÝnh s¸ch tù do t«n gi¸o cña Nhμ n−íc ViÖt Nam. kÕt luËn 1.Sù thèng nhÊt PGVN lμ qu¸ tr×nh l©u dμi, tõ thèng nhÊt bé phËn ®Õn thèng nhÊt toμn thÓ, tõ thay ®æi vÒ l−îng ®Õn thay ®æi vÒ chÊt. §éng c¬ thóc ®Èy qu¸ tr×nh thèng nhÊt lμ lßng yªu n−íc, tinh thÇn ®oμn kÕt cña T¨ng Ni, PhËt tö ViÖt Nam ®−îc soi s¸ng bëi gi¸o lý PhËt §μ tõ bi, trÝ tuÖ, lôc hßa. Qu¸ tr×nh thèng nhÊt PGVN lμ xuÊt ph¸t tõ t©m nguyÖn néi lùc cña PGVN vμ ®−îc trî duyªn rÊt lín cña Nhμ n−íc ViÖt Nam. §©y lμ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn vμ ®ñ ®Ó thèng nhÊt, thμnh lËp tæ chøc riªng cña m×nh. GÇn ba m−¬i n¨m qua, GHPGVN ®· cã qu¸ tr×nh lÞch sö ®¸ng ®Ó suy ngÉm, cã b−íc ph¸t triÓn kh¸ quy m« vÒ c¬ cÊu tæ chøc vμ ho¹t ®éng, cã bé m¸y hμnh chÝnh ®¹o ë hÇu hÕt c¸c ®Þa ph−¬ng trong n−íc, cã ®éi ngò t¨ng tμi ®«ng ®¶o ®Ó truyÒn ®¨ng tôc diÖm, cã s¬ së ®μo t¹o, c¬ së thê tù ®−îc tu söa, x©y dùng míi sè l−îng nhiÒu, kiÕn tróc hoμnh tr¸ng. §iÒu nμy ®Æt c¬ së cho b−íc tiÕn tiÕp theo cña Gi¸o héi, nh−ng còng ®Æt ra mèi nguy ®èi víi PhËt gi¸o, khi T¨ng Ni ®«ng nh−ng kh«ng nghiªm tr× giíi luËt, kh«ng thu nhiÕp th©n t©m, bé m¸y hμnh chÝnh lín, gi¸o quyÒn theo h−íng tËp trung dÔ n¶y sinh tranh chÊp danh lîi, r¬i vμo tôc hãa mμ mÊt ®i tÝnh thiªng, PhËt tÝnh cña gi¸o lý PhËt §μ dÉn ®Õn tan r· Gi¸o héi, suy tμn ®¹o Ph¸p. 2. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, vÒ PhËt sù Gi¸o héi PhËt gi¸o ®· ®iÒu hßa ®oμn kÕt ®−îc c¸c tæ chøc hÖ ph¸i, nghiªn cøu gi¸o lý, xuÊt b¶n kinh s¸ch, dÉn d¾t T¨ng Ni tu tËp ®óng chÝnh ph¸p. VÒ thÕ sù, Gi¸o héi PhËt gi¸o ®· vËn dông tinh thÇn khÕ lý, khÕ c¬ PhËt §μ, x©y dùng mèi quan hÖ tèt ®Ñp víi Nhμ n−íc ViÖt Nam, Gi¸o héi ®Ò ra ®−êng h−íng hμnh ®¹o: "§¹o ph¸p -
14 D©n téc - CNXH" ñng hé ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhμ n−íc vμ t«n träng ph¸p luËt. Dùa vμo ®−êng h−íng hμnh ®¹o, cïng víi sù ñng hé cña chÝnh quyÒn, Gi¸o héi ®· cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá cho sù nghiÖp x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc, nhÊt lμ c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn, v¨n hãa, ®¹o ®øc, ®èi ngo¹i, an ninh trËt tù, ®oμn kÕt toμn d©n, x©y dùng chÝnh quyÒn. 3. Trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng, §¶ng vμ Nhμ n−íc ViÖt Nam cã quan ®iÓm ®−êng lèi ®óng ®¾n, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do tÝn ng−ìng, b×nh ®¼ng t«n gi¸o, tËp hîp ®oμn kÕt c¸c t«n gi¸o phôc vô lîi Ých d©n téc, ®em l¹i h¹nh phóc cho nh©n d©n thùc hiÖn tèt ®êi ®Ñp ®¹o. §èi víi PhËt gi¸o, sau khi gi¶i phãng miÒn Nam, §¶ng vμ Nhμ n−íc chñ tr−¬ng hîp nhÊt c¸c tæ chøc hÖ ph¸i trong mét tæ chøc PhËt gi¸o chung thèng nhÊt lμ chñ tr−¬ng ®óng ®¾n, s¸ng suèt kÞp thêi. Mét mÆt chñ tr−¬ng ®ã ®¸p øng ®−îc t©m nguyÖn hoμi b·o cña T¨ng, Ni PhËt tö ViÖt Nam trong thÕ kû XX, mét mÆt ®¸p øng yªu cÇu c¸ch m¹ng lμ tËp hîp c¸c T¨ng sÜ PhËt gi¸o ch©n tu, ®¹o h¹nh yªu n−íc, c¸c tæ chøc hÖ ph¸i cã ®−êng h−íng hμnh ®¹o ch©n chÝnh, tiÕn bé, g¹t bá nh÷ng yÕu tè mª tÝn nh÷ng c¸ nh©n thiÕu thiÖn chÝ, g©y c¶n trë ®oμn kÕt thèng nhÊt PhËt gi¸o. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng ®ã ®· ®em ®Õn thμnh c«ng víi sù ra ®êi GHPGVN, ®iÒu hßa c¸c tæ chøc, hÖ ph¸i, chÊp nhËn sù l·nh ®¹o cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ViÖt Nam, thùc hiÖn ho»ng d−¬ng PhËt ph¸p mang l¹i lîi l¹c cho nh©n d©n. 4. Quan hÖ gi÷a Nhμ n−íc ViÖt Nam vμ GHPGVN lμ quan hÖ thÕ quyÒn víi thÇn quyÒn, gi÷a chÝnh trÞ nhμ n−íc víi t«n gi¸o. Nhμ n−íc ViÖt Nam lu«n ®øng trªn t«n gi¸o, lμ chñ thÓ qu¶n lý, cßn t«n gi¸o trong ®ã cã GHPGVN lμ ®èi t−îng qu¶n lý. Víi b¶n chÊt d©n chñ, t«n träng quyÒn tù do tÝn ng−ìng cña nh©n d©n, Nhμ n−íc ViÖt Nam t¹o ®iÒu kiÖn, h−íng dÉn GHPGVN hμnh ®¹o, truyÒn ®¹o, qu¶n lý ®¹o, t¹o ra mèi quan hÖ hμi hßa gi÷a Nhμ n−íc vμ Gi¸o héi. Tuy nhiªn, do hoμn c¶nh lÞch sö vμ ¶nh h−ëng t¶ khuynh tõ bªn ngoμi, cã lóc §¶ng vμ Nhμ n−íc nhËn thøc PhËt gi¸o nghiªng vÒ ®Êu tranh chÝnh trÞ vμ ®Êu tranh t− t−ëng nªn Ýt nhiÒu ¶nh h−ëng ®Õn quan hÖ Nhμ n−íc víi GHPGVN. Tõ 1990 ®Õn nay §¶ng vμ Nhμ n−íc ®æi míi quan ®iÓm nhËn thøc vÒ t«n gi¸o vμ PhËt gi¸o, ®¸nh gi¸ ®óng vai trß cña PhËt gi¸o trong lÞch sö ®Êt n−íc, ®Æt PhËt gi¸o trong mèi quan hÖ víi v¨n hãa, ®¹o ®øc, víi nhu cÇu tÝn ng−ìng tinh thÇn cña nh©n d©n, ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp cña PhËt gi¸o ®Ó ®oμn kÕt toμn d©n, h−íng dÉn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó GHPGVN ho¹t ®éng ®óng chÝnh ph¸p t«n träng ph¸p luËt. 5. Víi ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng vμ Nhμ n−íc, T¨ng Ni PhËt tö ViÖt Nam ®Òu h¨ng h¸i tham gia ®ãng gãp x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc, bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng c¸ nh©n thiÕu thiÖn chÝ m¹o nhËn GHPGVN thèng nhÊt cã nh÷ng ho¹t ®éng vi ph¹m ph¸p luËt ¶nh h−ëng ®Õn ®oμn kÕt PhËt gi¸o. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa vμ héi nhËp quèc tÕ, nhiÒu vÊn ®Ò míi ®Æt ra cho GHPGVN vμ Nhμ n−íc ViÖt Nam, mét sè t«n gi¸o míi ®−îc Nhμ n−íc c«ng nhËn, lèi sèng h−ëng thô cña thÕ tôc, t©m linh quy ng−ìng, n−¬ng nhê PhËt gi¸o kh«ng ®óng gi¸o lý PhËt §μ, ho¹t ®éng ch−a linh ho¹t cña Gi¸o héi ®· n¶y sinh t− t−ëng ph©n ly tæ chøc hÖ ph¸i, du nhËp nh÷ng ph¸p m«n míi ¶nh h−ëng ®oμn kÕt PhËt gi¸o. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò míi n¶y sinh, Nhμ n−íc ViÖt Nam chñ tr−¬ng x©y dùng nhμ n−íc ph¸p quyÒn, thùc hiÖn qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o vμ PhËt gi¸o b»ng ph¸p luËt, h−íng dÉn gióp ®ì GHPGVN ho¹t ®éng n¨ng ®éng võa duy tr× ®−îc sù l·nh ®¹o cña Gi¸o héi võa t«n träng yÕu tè biÖt truyÒn cña s¬n m«n hÖ ph¸i. C¸c ch− T¨ng Ni t«n tóc cïng PhËt tö ViÖt Nam
15 ®Ò cao giíi luËt, vËn dông trÝ tuÖ ®Ó t×m ra mét m« h×nh tæ chøc ®oμn kÕt thèng nhÊt trong ®a d¹ng, võa trung lËp võa phèi hîp víi Nhμ n−íc ®Ó ho»ng d−¬ng PhËt ph¸p hé quèc an d©n.