Tóm tắt luận văn Tiến sĩ Triết học: Vấn đề thực hiện dân chủ ở các trường đại học nước ta hiện nay

Chia sẻ: Hieu Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận án nhằm từ sự phân tích cơ sở lý luận của việc thực hiện dân chủ ở các trường đại học nước ta hiện nay, làm rõ thực trạng và nguyên nhân của quá trình này; đề xuất một số phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện dân chủ trong nhà trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Tiến sĩ Triết học: Vấn đề thực hiện dân chủ ở các trường đại học nước ta hiện nay

bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o Häc viÖn chÝnh trÞ – hμnh ChÝnh quèc gia hå chÝ minh §ång V¨n Qu©n vÊn ®Ò thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay TãM T¾T LuËn ¸n tiÕn sü triÕt häc Hμ néi 2010
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ-HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH Ng−êi h−íng dÉn khoa häc Ph¶n biÖn 1: Ph¶n biÖn 2: Ph¶n biªn 3: Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm Luận án cấp Nhà nước Học viện chính trị-hành chính quốc gia Hồ Chí Minh Vào hồi … giờ … phút, ngày … tháng … năm 2010 Có thể tìm hiểu Luận án tại: Học viện chính trị- hành chính quốc gia Hồ Chí Minh Th− viÖn Quèc gia
Danh môc c«ng tr×nh cña t¸c gi¶ 1. §ång V¨n Qu©n (1999), VÒ t− t−ëng "D©n lµ gèc" vµ sù vËn dông cña §¶ng ta trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng hiÖn nay, LuËn v¨n th¹c sü, Hμ Néi. 2. §ång V¨n Qu©n – Chñ nhiÖm ®Ò tμi (2003), D©n chñ häc ®−êng trong c¸c tr−êng s− ph¹m miÒn nói phÝa b¾c - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, §Ò tμi NCKH cÊp bé, M· sè: B 2000-03-40, Th¸i Nguyªn. 3. §ång V¨n Qu©n (2004), ““D©n lμ gèc" trong quan niÖm cña Khæng Tö”, T¹p chÝ Khoa häc chÝnh trÞ, (4), TP Hå ChÝ Minh. 4. §ång V¨n Qu©n - NguyÔn Tr−êng Kh¸ng (2008), “Tõ "cuéc vËn ®éng d©n chñ ho¸ nhμ tr−êng" ®Õn "quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong ho¹t ®éng cña nhμ tr−êng" ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay”, T¹p chÝ Gi¸o dôc, (87/ k× 1-4), Hμ Néi. 5. §ång V¨n Qu©n (2008), “Tæ chøc §¶ng trong c¸c tr−êng ®¹i häc víi viÖc ph¸t huy d©n chñ c¬ së”, T¹p chÝ Gi¸o dôc, (194/ k× 2-7), Hμ Néi. 6. §ång V¨n Qu©n (2009), “T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ “d©n”, “d©n chñ” vμ “d©n chñ trong nhμ tr−êng””, T¹p chÝ Gi¸o dôc (214/kú 2), Hμ Néi.
1 Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi luËn ¸n Trong thêi kú ®æi míi, ngoμi viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN, §¶ng ta cßn chñ tr−¬ng x©y dùng vμ thùc hiÖn réng r·i nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa, n©ng cao quyÒn lμm chñ cña nh©n d©n. Thùc hiÖn d©n chñ x· héi lμ nh»m ph¸t huy søc m¹nh vμ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña nh©n tè con ng−êi. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc thi d©n chñ, nhiÒu n¬i cßn cã v−íng m¾c, d©n chñ ch−a ®−îc hiÓu ®óng vμ lμm ®óng, dÉn ®Õn hai th¸i cùc kh¸c nhau: hoÆc lμ d©n chñ bÞ vi ph¹m, nh©n d©n mÊt quyÒn lμm chñ; hoÆc lμ d©n chñ tuú tiÖn, d©n chñ kh«ng g¾n víi kû c−¬ng, nªn vi ph¹m ph¸p luËt. Cã n¬i, cã lóc d©n chñ cßn mang tÝnh h×nh thøc, d©n chñ gi¶ hiÖu Ngay tõ n¨m 1989, ngμnh Gi¸o dôc - §μo t¹o ®· triÓn khai cuéc vËn ®éng d©n chñ theo tinh thÇn ®æi míi cña NghÞ quyÕt §¹i héi VI cña §¶ng víi 2 néi dung: D©n chñ trong qu¸ tr×nh ®μo t¹o vμ d©n chñ trong qu¶n lý nhμ tr−êng. GÇn hai chôc n¨m qua, cuéc vËn ®éng trªn ®· gãp phÇn c¶i thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ bÇu kh«ng khÝ d©n chñ trong c¸c nhμ tr−êng, néi dung d©n chñ dÇn dÇn ®−îc lμm râ, c¸c v¨n b¶n thÓ hiÖn c¸c néi dung d©n chñ ®−îc ban hμnh vμ thùc hiÖn t−¬ng ®èi tèt trong c¸c nhμ tr−êng, nhÊt lμ tr−êng ®¹i häc. Thùc hiÖn ChØ thÞ sè 30/ CT TW cña Bé ChÝnh trÞ; thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 71/ 1998 CP cña ChÝnh phñ; theo tinh thÇn cuéc vËn ®éng d©n chñ cña Bé GD vμ §T, ngμy 1/3/2000 Bé GD vμ §T ®· ra quyÕt ®Þnh sè 04/2000/Q§-BGD & §T ban hμnh Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong ho¹t ®éng cña nhμ tr−êng. Qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn cuéc vËn ®éng d©n chñ vμ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ, bÇu kh«ng khÝ d©n chñ trong c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta ®· ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ; c¸c néi dung vμ c¬ chÕ thùc hiÖn d©n chñ ®· dÇn dÇn ®−îc lμm s¸ng tá... Tuy nhiªn, viÖc thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ c¬ së trong c¸c nhμ tr−êng vÉn cßn nhiÒu thiÕu sãt, d©n chñ míi chØ ®−îc thÓ hiÖn chñ ®éng tõ phÝa nhμ tr−êng b»ng hÖ thèng c¸c v¨n b¶n nªn cßn cã tÝnh ¸p ®Æt hμnh chÝnh nÆng nÒ; nhiÒu ®èi t−îng h−ëng d©n chñ chØ quan t©m ®Õn lîi Ých mμ Ýt quan t©m ®Õn nghÜa vô. ViÖc thùc hiÖn ®æi míi gi¸o dôc ®¹i häc trong bèi c¶nh quèc tÕ ho¸, toμn cÇu ho¸ hiÖn nay ®ßi hái ph¶i t¨ng c−êng tÝnh tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhμ tr−êng ®¹i häc tr−íc x· héi; n©ng cao tÝnh tù chñ, n¨ng lùc s¸ng t¹o cña ®éi ngò gi¶ng viªn vμ c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc trong gi¶ng d¹y vμ nghiªn cøu khoa häc; ®Ò cao tÝnh tù gi¸c, tù qu¶n vμ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña sinh viªn trong häc tËp, rÌn luyÖn. Thùc tiÔn nμy ®ßi hái c¸c nhμ tr−êng ®¹i häc n−íc ta ph¶i më réng h¬n n÷a viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë tÊt c¶ c¸c ®èi t−îng vμ trong mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng cña nhμ tr−êng. Trong bèi c¶nh ®· nªu trªn, viÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay, chØ ra c¸i ®−îc, c¸i ch−a ®−îc vμ nguyªn nh©n cña nh÷ng yÕu kÐm, qua ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ph¸t huy tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña nhμ tr−êng lμ mét viÖc lμm bøc xóc trong giai ®o¹n hiÖn nay. §Ò tμi: VÊn ®Ò thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay l¹i cμng trë nªn bøc xóc trong ®iÒu kiÖn §¶ng ta coi "Gi¸o dôc lμ quèc s¸ch hμng ®Çu". Víi lý do ®ã t¸c gi¶ ®· lùa chän vÊn ®Ò trªn lμm ®Ò tμi luËn ¸n cña m×nh. 2. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña luËn ¸n Môc ®Ých cña luËn ¸n lμ tõ sù ph©n tÝch c¬ së lý luËn cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay, lμm râ thùc tr¹ng vμ nguyªn nh©n cña qu¸ tr×nh nμy, qua ®ã ®Ò xuÊt mét sè ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn d©n chñ trong nhμ tr−êng. LuËn ¸n ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n sau: - V¹ch râ c¬ së lý luËn cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng §H n−íc ta. - Ph©n tÝch lμm râ thùc tr¹ng vμ nguyªn nh©n cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay. - §Ò xuÊt mét sè ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay. 3. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n §èi t−îng nghiªn cøu cña luËn ¸n lμ t×m hiÓu vÊn ®Ò thùc hiÖn d©n chñ trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay.
2 Ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n lμ kh¶o s¸t mét sè tr−êng ®¹i häc c«ng lËp phÝa B¾c n−íc ta hiÖn nay. Thêi gian kh¶o s¸t ®−îc tiÕn hμnh n¨m 2006 - 2007. 4. C¬ së lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu C¬ së lý luËn: §Ò tμi ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së lý luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vμ t− t−ëng Hå ChÝ Minh nh−: Lý luËn vÒ vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n trong lÞch sö; lý luËn vÒ d©n chñ vμ d©n chñ x· héi chñ nghÜa. §Ò tμi cßn dùa trªn c¬ së quan ®iÓm, ®−êng lèi c¸ch m¹ng cña §¶ng Céng s¶n ViÖt nam vÒ chØ ®¹o thùc hiÖn d©n chñ trªn ph¹m vi c¶ n−íc. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ò tμi ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vμ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, trong ®ã chó träng sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p cô thÓ nh− : §iÒu tra x· héi häc, pháng vÊn kh¶o s¸t, ®èi chiÕu so s¸nh, lÞch sö vμ l«gÝc, ph©n tÝch vμ tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸... 5. C¸i míi vÒ mÆt khoa häc cña luËn ¸n - LuËn chøng vÒ b¶n chÊt, néi dung, h×nh thøc vμ t¸c dông cña d©n chñ vμ d©n chñ c¬ së; kh¸i qu¸t nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña C.M¸c, Ph.¡ngghen, V.I.Lªnin, Hå ChÝ Minh vμ quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ d©n chñ, qua ®ã lμm râ tÝnh tÊt yÕu cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay. - Xem xÐt mét c¸ch hÖ thèng vÊn ®Ò thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay, lμm râ thùc tr¹ng vμ nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò trªn qua kh¶o s¸t mét sè tr−êng ®¹i häc c«ng lËp phÝa b¾c n−íc ta. - §Ò xuÊt nh÷ng ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc nhËn thøc vμ thùc thi d©n chñ ë c¸c chñ thÓ d©n chñ trong nhμ tr−êng ®¹i häc. 6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña luËn ¸n Gãp phÇn ph¸t triÓn h−íng nghiªn cøu míi vÒ lý luËn vμ tæng kÕt thùc tiÔn ®èi víi vÊn ®Ò thùc hiÖn d©n chñ ë n−íc ta tõ gãc ®é thùc thi d©n chñ c¬ së trong c¸c tr−êng ®¹i häc. LuËn ¸n cã thÓ dïng lμm tμi liÖu tham kh¶o trong gi¶ng d¹y, nghiªn cøu c¸c néi dung vÒ d©n chñ vμ phôc vô c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ - t− t−ëng trong nhμ tr−êng. 7. KÕt cÊu cña luËn ¸n Ngoμi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc ch÷ viÕt t¾t, danh môc c«ng tr×nh nghiªn cøu cña t¸c gi¶, danh môc tμi liÖu tham kh¶o, phô lôc... néi dung cña luËn ¸n gåm cã 4 ch−¬ng víi 11 tiÕt. Ch−¬ng 1. tæng quan T×nh h×nh nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn ®Ò tμi luËn ¸n 1.1. nh÷ng c«ng tr×nh, ®Ò tμi nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn ®Ò tμi luËn ¸n Liªn quan ®Õn vÊn ®Ò d©n chñ cã rÊt nhiÒu nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu trong vμ ngoμi n−íc. Xung quanh vÊn ®Ò nμy lu«n diÔn ra cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt gi÷a c¸c hÖ t− t−ëng. C¸c nhμ t− t−ëng t− s¶n Ph−¬ng T©y, ®Ó b¶o vÖ cho chÕ ®é tù do t− s¶n "kiÓu Mü", lu«n kªu gäi "d©n chñ ho¸" ®Ó t×m c¸ch ¸p ®Æt trËt tù x· héi t− s¶n ph−¬ng T©y cho c¸c n−íc kh¸c, nhÊt lμ c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa vμ c¸c n−íc ph¸t triÓn theo xu h−íng phi t− b¶n chñ nghÜa. Hä t×m c¸ch c«ng kÝch nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa, gäi chÕ ®é XHCN lμ ®éc tμi, toμn trÞ, ®¶ng trÞ; hä phª ph¸n nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, cho r»ng ®· tËp trung th× kh«ng cßn d©n chñ. C¸c nhμ lý luËn ë Liªn X« vμ c¸c n−íc XHCN §«ng ¢u tr−íc ®©y lu«n ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó ph©n tÝch, phª ph¸n nh÷ng h¹n chÕ cña nÒn d©n chñ t− s¶n, lμm râ b¶n chÊt giai cÊp cña nã, qua ®ã chøng minh cho thùc chÊt vμ tÝnh h¬n h¼n cña nÒn d©n chñ XHCN. Tuy nhiªn, do nh÷ng sai lÇm chñ quan cña CNXH hiÖn thùc, sù quan liªu ho¸ cña bé m¸y l·nh ®¹o §¶ng vμ Nhμ n−íc, nªn viÖc vi ph¹m d©n chñ vÉn diÔn ra kh¸ phæ biÕn ë c¸c n−íc nμy. C¸c nhμ x· héi d©n chñ t×m c¸ch dung hoμ t− t−ëng d©n chñ t− s¶n vμ d©n chñ XHCN b»ng c¸ch ®Ò cao c¸c gi¸ trÞ tù do, b×nh ®¼ng, ®oμn kÕt, d©n chñ. Nh÷ng thμnh tùu ®¹t ®−îc qua thùc tiÔn thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c n−íc B¾c ¢u ®· kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ cã tÝnh toμn nh©n lo¹i cña t− t−ëng d©n chñ x· héi. Tuy nhiªn trμo l−u t− t−ëng nμy mong muèn ®iÒu hoμ m©u thuÉn giai
3 cÊp, trªn c¬ së kªu giäi ®oμn kÕt giai cÊp, ®oμn kÕt d©n téc ®Ó t¹o sù ®ång thuËn x· héi, nh−ng vÉn b¶o vÖ chÕ ®é së h÷u t− nh©n t− b¶n chñ nghÜa. Cho nªn, thùc chÊt nã vÉn mang xu h−íng t− b¶n chñ nghÜa. Cã thÓ kÓ ®Õn c¸c t¸c phÈm mang xu h−íng nμy nh−: “Nh÷ng con ®−êng míi cña d©n chñ x· héi” cña Th. Mayer, Tμi liÖu dÞch cña ViÖn th«ng tin khoa häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ – Hμnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh, 2005; “D©n chñ vµ d©n chñ x· héi”, tμi liÖu tham kh¶o chuyªn ®Ò, Hμ Néi 2005. ë Trung Quèc hiÖn nay vÊn ®Ò d©n chñ ®−îc nhiÒu häc gi¶ quan t©m nghiªn cøu. C¸c häc gi¶ Trung Quèc tËp trung nghiªn cøu, lμm râ b¶n chÊt giai cÊp cña d©n chñ; kh¼ng ®Þnh vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc trong qu¸ tr×nh thùc thi d©n chñ trong §¶ng vμ trong ®êi sèng x· héi; ®Ò xuÊt c¸c xu h−íng t− t−ëng kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò d©n chñ trong §¶ng nh− "ThuyÕt cÊp tiÕn", "ThuyÕt «n hoμ"; nghiªn cøu vμ ®Ò xuÊt c¬ chÕ thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së... Nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nμy, cã thÓ kÓ ®Õn nh−: “§¶ng Céng s¶n Trung Quèc vµ vÊn ®Ò c¶i c¸ch d©n chñ”, Th«ng tÊn x· ViÖt Nam, Hμ Néi 2006 (Tμi liÖu tham kh¶o ®Æc biÖt); "ChÕ ®é tËp trung d©n chñ lµ nguyªn t¾c tæ chøc c¨n b¶n cña chÝnh ®¶ng m¸c - xÝt" cña L¹c Thô C−¬ng (T¹p chÝ CÇu thÞ 1990, sè 16); "D©n chñ vµ giíi h¹n cña d©n chñ" cña Hu Liªnshang (T¹p chÝ Th«ng tin lý luËn 1998, sè 11)... Nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu trong n−íc liªn quan ®Õn néi dung nμy cã mét sè khuynh h−íng nghiªn cøu nh− sau: Mét lμ: Nghiªn cøu lý luËn vÒ vÊn ®Ò d©n chñ, lμm râ quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ d©n chñ vμ d©n chñ XHCN; so s¸nh, lμm râ sù kh¸c biÖt gi÷a d©n chñ XHCN vμ d©n chñ t− s¶n. Theo h−íng nμy, cã thÓ kÓ ®Õn: "D©n chñ t− s¶n vµ d©n chñ XHCN" cña Th¸i Ninh vμ Hoμng ChÝ B¶o (Nxb Sù thËt, HN 1991); " Mèi quan hÖ gi÷a §¶ng vµ d©n trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh" cña TS §μm V¨n Thä vμ TS Vò Hõng, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, HN 1997; "D©n chñ vµ CNXH - Tõ di s¶n cña Lªnin ®Õn c«ng cuéc ®æi míi ë n−íc ta" cña GS Ph¹m Ngäc Quang (T¹p chÝ TriÕt häc 1997, sè 1); "CÇn hiÓu ®óng quan ®iÓm t− t−ëng Hå ChÝ Minh "Tõ chÕ ®é d©n chñ nh©n d©n lªn CNXH ë n−íc ta"" cña GS NguyÔn Ngäc Long (T¹p chÝ Quèc phßng toμn d©n 1997, sè 12); "Nh÷ng chØ dÉn cña Lªnin vÒ ®Êu tranh chèng quan liªu vµ thùc hµnh d©n chñ" cña GS Hoμng ChÝ B¶o (T¹p chÝ Th«ng tin lý luËn 1999, sè 4); "D©n chñ vµ thiÕt chÕ d©n chñ ë ViÖt Nam" cña Nhμ xuÊt b¶n Qu©n ®éi Nh©n d©n, HN 2006. Hai lμ: Nghiªn cøu thùc tiÔn thùc hiÖn d©n chñ, lμm râ thùc tr¹ng cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ vμ c¬ chÕ cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ c¬ së ë n−íc ta hiÖn nay. Cã thÓ kÓ ®Õn nh÷ng c«ng tr×nh nh−: §Ò tμi NCKH cÊp Nhμ n−íc mang m· sè KXB§ - 12 " C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña ph−¬ng ch©m " D©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" vµ nh÷ng kiÕn nghÞ". KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tμi trªn ®−îc tr×nh bμy trªn hai cuèn s¸ch: "M« h×nh thùc hiÖn " d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" ë c¬ së" (Nxb CTQG, HN 1998) vμ "" D©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" vµ vÊn ®Ò x©y dùng quy chÕ d©n chñ ë c¬ së" (Nxb CTQG, HN 1998). Liªn quan ®Õn néi dung nμy cßn rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, s¸ch chuyªn kh¶o, bμi b¸o khoa häc, bμi viÕt cña c¸c häc gi¶ vμ c¸c nhμ l·nh tô cña ViÖt nam. Cã thÓ nªu mét sè c«ng tr×nh tiªu biÓu nh−: "Ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, x©y dùng vµ thùc hiÖn thiÕt chÕ d©n chñ ë c¬ së" cña nguyªn Tæng BÝ th− Lª Kh¶ Phiªu (T¹p chÝ Céng s¶n 1998, sè 3); "Ph¸t huy d©n chñ XHCN - X©y dùng nhµ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n trong s¹ch v÷ng m¹nh" cña nguyªn Tæng BÝ th− §ç M−êi (Nxb CTQG, HN 1998); "ViÖc thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së lµ kh©u ®ét ph¸ trong toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t huy d©n chñ XHCN trong thêi kú ®æi míi" cña Tæng BÝ th− N«ng §øc M¹nh (T¹p chÝ D©n vËn 2004, sè 10. Liªn quan ®Õn chñ ®Ò nμy cßn cã nhiÒu luËn ¸n phã tiÕn sÜ vμ tiÕn sÜ ®· ®−îc b¶o vÖ vμ c«ng bè nh−: “D©n chñ ho¸ trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam”, LuËn ¸n phã tiÕn sü n¨m 1991 cña Hå TÊn S¸ng; “Vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam ®èi víi viÖc thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n n−íc ta hiÖn nay”, LuËn ¸n tiÕn sÜ cña NguyÔn ThÞ HiÒn Oanh n¨m 2005; “D©n chñ ë c¬ së vµ vÊn ®Ò thùc hiÖn d©n chñ ë n«ng th«n n−íc ta hiÖn nay”, luËn ¸n tiÕn sÜ cña NguyÔn ThÞ T©m n¨m 2007…
4 VÊn ®Ò d©n chñ trong gi¸o dôc lμ mét trong nh÷ng chñ ®Ò ®−îc nhiÒu nhμ t− t−ëng quan t©m. Nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu vÒ ®Ò tμi nμy, tr−íc hÕt ph¶i nãi ®Õn cuèn s¸ch cña J.J Rousseau “Ðmile hay lµ vÒ gi¸o dôc”, Nxb Tri thøc, HN 2008. Tuy kh«ng bμn trùc tiÕp vÒ vÊn ®Ò d©n chñ trong gi¸o dôc, nh−ng t¸c gi¶, th«ng qua viÖc bμn luËn vÒ c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc ®èi víi cËu bÐ Ðmile, chØ ra r»ng gi¸o dôc ph¶i nh»m vμo viÖc ph¸t triÓn nh÷ng n¨ng lùc “tù nhiªn” cña ®øa trÎ, lo¹i bá nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc cña nÒn gi¸o dôc truyÒn thèng, ®Ò cao nh÷ng gi¸ trÞ c¸ nh©n nh− tù do, b×nh ®¼ng, tù chñ, tÝch cùc, s¸ng t¹o… Nªn cã thÓ coi ®©y lμ ý t−ëng vÒ mét nÒn gi¸o dôc d©n chñ. §Æc biÖt ph¶i nãi ®Õn t¸c phÈm cña nhμ gi¸o dôc häc, nhμ triÕt häc ng−êi Mü John Dewey “D©n chñ vµ gi¸o dôc”, Nxb Tri thøc, HN 2008. Cuèn s¸ch ®· chØ râ nh÷ng môc tiªu vμ ph−¬ng ph¸p kiÕn lËp mét nÒn gi¸o dôc d©n chñ, ®−a ra nh−ng tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh d©n chñ trong gi¸o dôc, ®ång thêi ®¸nh gi¸ mét c¸ch cã phª ph¸n nh÷ng luËn thuyÕt gi¸o dôc tr−íc ®ã. Ngoμi ra cßn nhiÒu c«ng tr×nh liªn quan kh¸c. 1.2. nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong c¸c c«ng tr×nh, ®Ò tμi nghiªn cøu cã liªn quan Mét lμ, lý luËn vÒ d©n chñ cßn kh¸ chung chung, ch−a lμm râ ®−îc mèi quan hÖ gi÷a tÝnh gai cÊp vμ tÝnh d©n téc, tÝnh toμn nh©n lo¹i cña d©n chñ. Hai lμ, NhiÒu khÝa c¹nh cña thùc tiÔn d©n chñ ch−a ®−îc lμm s¸ng tá nh− c¬ chÕ thùc hiÖn c¸c quan ®iÓm, nguyªn t¾c chung vÒ d©n chñ. Ba lμ, c«ng t¸c nghiªn cøu lμm râ c¸c vÊn ®Ò lý luËn, thùc tiÔn cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ trong gi¸o dôc nãi chung vμ gi¸o dôc ®¹i häc ë n−íc ta nãi riªng ch−a ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hÖ thèng. Cho nªn ®Ò tμi mμ t¸c gi¶ lùa chän: VÊn ®Ò thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay lμ kh«ng trïng lÆp. 1.3. nh÷ng vÊn ®Ò cÇn tËp trung nghiªn cøu, gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh triÓn khai ®Ò tμi Mét lμ, lμm râ mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ d©n chñ ®Ó luËn chøng cho tÝnh tÊt yÕu, néi dung, ý nghÜa cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay. Hai lμ, kh¶o s¸t thùc tÕ, ph©n tÝch thùc tr¹ng vμ t×m hiÓu nguyªn nh©n thμnh c«ng vμ yÕu kÐm cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta thêi gian qua. Ba lμ, ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh m©u thuÉn cña qu¸ tr×nh nμy. Bèn lμ, ®Ò xuÊt c¸c ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn d©n chñ ë c¸ct−êng ®¹i häc n−íc ta. Ch−¬ng 2. thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay - Mét sè vÊn ®Ò lý luËn 2.1. sù h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña kh¸i niÖm D©n chñ 2.1.1 Kh¸i niÖm d©n chñ 2.1.1.1 D©n chñ lµ g×? Theo tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam, “d©n chñ, h×nh thøc tæ chøc thiÕt chÕ chÝnh trÞ cña x· héi dùa trªn viÖc thõa nhËn nh©n d©n lμ nguån gèc cña quyÒn lùc, thõa nhËn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vμ tù do”. Theo tiÕng Hy L¹p: DÐmos kratos (d©n chñ) cã nghÜa lμ quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n. Kh¸i niÖm nμy ra ®êi trong cuéc ®Êu tranh cña ph¸i chñ n« d©n chñ chèng l¹i giíi chñ n« quý téc. Theo nghÜa chung nhÊt: d©n chñ lµ quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n. 2.1.1.2 C¸c néi dung c¬ b¶n cña kh¸i niÖm d©n chñ Kh¸i niÖm d©n chñ bao gåm c¸c néi dung c¬ b¶n nh− sau: Thø nhÊt: D©n chñ lμ mét chÕ ®é chÝnh trÞ. Theo nghÜa nμy th× d©n chñ tr−íc hÕt lμ h×nh thøc tån t¹i cña nhμ n−íc vμ sù thèng trÞ giai cÊp. Thø hai: D©n chñ lμ mét gi¸ trÞ quan träng cña v¨n minh vμ nh©n ®¹o mμ loμi ng−êi ®· ®¹t ®−îc.
5 Thø ba: D©n chñ lμ ph−¬ng thøc tån t¹i cña x· héi hiÖn ®¹i. D©n chñ kh«ng chØ bao hμm néi dung chÝnh trÞ, mμ nã trë thμnh ph−¬ng thøc tån t¹i cña tÊt c¶ c¸c lo¹i quan hÖ gi÷a con ng−êi víi con ng−êi. 2.1.1.3 C¸c h×nh thøc d©n chñ D©n chñ ®¹i diÖn lμ h×nh thøc d©n chñ mμ trong ®ã tËp thÓ, céng ®ång víi tÝnh c¸ch lμ chñ thÓ quyÒn lùc, biÓu thÞ ý chÝ cña m×nh mét c¸ch gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c ®¹i diÖn cã thÈm quyÒn do chñ thÓ bÇu ra. D©n chñ trùc tiÕp lμ h×nh thøc mμ qua ®ã chñ thÓ quyÒn lùc trùc tiÕp biÓu thÞ ý chÝ cña m×nh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n, chÝnh yÕu cña tËp thÓ, céng ®ång. 2.1.2. L«gÝc cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kh¸i niÖm d©n chñ 2.1.2.1 Kh¸i niÖm “d©n lµ gèc” trong triÕt häc Ph−¬ng §«ng T− t−ëng d©n chñ h×nh thμnh rÊt sím ë ph−¬ng §«ng. Trong triÕt häc Trung Quèc cæ ®¹i t− t−ëng nμy biÓu hiÖn ®Æc thï d−íi h×nh thøc t− t−ëng “D©n lμ gèc”. KÕ thõa t− t−ëng “d©n lμ gèc” cña ng−êi Trung Hoa, nhiÒu nhμ chÝnh trÞ, nho sü ViÖt Nam ph¸t triÓn t− t−ëng nμy, bæ sung cho nã nhiÒu néi dung míi phï hîp víi hoμn c¶nh ®¸t n−íc vμ truyÒn thèng d©n téc. 2.1.2.2 Kh¸i niÖm d©n chñ trong triÕt häc ph−¬ng T©y D−íi thêi cæ ®¹i, t− t−ëng d©n chñ lμ ®¹i biÓu cho t− t−ëng cña tÇng líp chñ n« tiÕn bé ®Êu tranh chèng l¹i giíi chñ n« quý téc ph¶n ®éng. T− t−ëng d©n chñ n¶y në vμ ph¸t triÓn m¹nh mÏ vμo thêi Phôc h−ng - CËn ®¹i. C¸c nhμ XHCN kh«ng t−ëng nh− T. Mor¬, C¨mpanela chñ tr−¬ng x©y dùng mét x· héi lý t−ëng, trong ®ã kh«ng cã së h÷u t− nh©n, mäi ng−êi ®−îc sèng tù do, b×nh ®¼ng. C¸c nhμ Khai s¸ng Ph¸p thÕ kû XVIII lμ ®¹i diÖn cña t− t−ëng d©n chñ t− s¶n. Hä cho r»ng nhμ n−íc lμ kÕt qu¶ cña sù hiÖp th−¬ng gi÷a c¸c c«ng d©n, lμ nhμ n−íc “KhÕ −íc x· héi”, nªn quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n. 2.1.2.3 Kh¸i niÖm “d©n chñ x∙ héi chñ nghÜa” Víi th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng XHCN, giai cÊp v« s¶n ®· giμnh ®−îc chÝnh quyÒn nhμ n−íc vÒ tay m×nh, th× nÒn d©n chñ kiÓu míi, d©n chñ XHCN còng dÇn dÇn ®−îc h×nh thμnh vμ ngμy cμng hoμn thiÖn. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH, do cßn cã nh÷ng sai lÇm chñ quan, nªn nÒn d©n chñ trong c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa tr−íc ®©y ch−a h¼n ®· lμ thùc chÊt, nh−ng nh÷ng gi¸ trÞ mμ nã ®¹t ®−îc lμ kh«ng thÓ chèi bá. ChÝnh chñ nghÜa t− b¶n hiÖn ®¹i còng ®ang vËn dông nh÷ng gi¸ trÞ trªn ®Ó thÝch nghi. 2.2. Cn m¸c - lªnin, t− t−ëng hå chÝ minh vÒ d©n chñ vμ quan ®iÓm, ®−êng lèi d©n chñ cña ®¶ng céng s¶n viÖt nam 2.2.1. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ d©n chñ C. M¸c vμ Ph. ¡ngghen tiÕp cËn kh¸i niÖm d©n chñ, lóc ®Çu tõ lËp tr−êng d©n chñ c¸ch m¹ng, sau ®ã chuyÓn dÇn sang lËp tr−êng céng s¶n chñ nghÜa. C¸c «ng ®· dÇn lμm râ b¶n chÊt giai cÊp cña d©n chñ, chØ ra nh÷ng ®ãng gãp còng nh− h¹n chÕ cña d©n chñ t− s¶n, qua ®ã kh¼ng ®Þnh sù xôp ®æ tÊt yÕu cña nÒn d©n chñ t− s¶n vμ sù thay thÕ nã b»ng mét nÒn d©n chñ míi - d©n chñ v« s¶n. Ngoμi néi dung chÝnh trÞ, theo C. M¸c vμ Ph. ¡ngghen, d©n chñ cßn lu«n g¾n liÒn víi kh¸t väng tù do, b×nh ®¼ng, c«ng b»ng, b¾c ¸i cña con ng−êi bëi v× vÊn ®Ò d©n chñ, xÐt ®Õn cïng lμ vÊn ®Ò vÒ vai trß cña con ng−êi, chñ quyÒn cña con ng−êi vμ gi¶i phãng con ng−êi ®Ó ®i ®Õn tù do, b×nh ®¼ng cho mçi c¸ nh©n. V.I. Lªnin, trªn c¬ së kÕ thõa di s¶n cña C. M¸c vμ Ph. ¡ngghen, ®· cã c«ng rÊt lín trong viÖc lμm râ b¶n chÊt giai cÊp cña d©n chñ, chØ ra sù kh¸c biÖt vÒ nguyªn t¾c gi÷a d©n chñ t− s¶n vμ d©n chñ x· héi chñ nghÜa, qua ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng nguyªn t¾c, c¸ch thøc, con ®−êng ®Ó thùc hiÖn d©n chñ x· héi chñ nghÜa. 2.2.2. T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ d©n chñ T− t−ëng d©n chñ lμ mét trong nh÷ng gi¸ trÞ quan träng ®−îc Hå ChÝ Minh quan t©m ph¸t triÓn, nhÊt lμ sau khi §¶ng l·nh ®¹o nh©n d©n lμm cuéc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m 1945 thμnh c«ng. Trong t− t−ëng cña Ng−êi d©n chñ cã nghÜa lμ d©n lμm chñ, d©n ph¶i trë thμnh ng−êi chñ thËt sù cña ®Êt n−íc, cña c¸ch m¹ng. Qua gi¶i thÝch cña Hå ChÝ Minh, mét kh¸i niÖm rÊt phøc t¹p - kh¸i nÖm d©n chñ, ®· trë nªn cô thÓ vμ râ rμng, d©n chñ tøc lμ mäi c¸i ®Òu cña d©n, do d©n, v× d©n. V× d©n, cã nghÜa lμ ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých cho d©n, ®¶m b¶o c¸i g× cã lîi cho d©n th× lμm, cã h¹i cho d©n th× ph¶i
6 tr¸nh. Nh−ng quyÒn lîi vμ nghÜa vô lμ hai mÆt kh«ng thÓ t¸ch rêi, nªn Ng−êi còng th−êng xuyªn nh¾c nhë ph¶i kÕt hîp hμi hoμ gi÷a quyÒn lîi vμ nghÜa vô, gi÷a lîi Ých chung vμ lîi Ých riªng... 2.2.3. Quan ®iÓm, ®−êng lèi d©n chñ cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lu«n coi c¸ch m¹ng lμ sù nghiÖp cña quÇn chóng. Sù nghiÖp c¸ch m¹ng lμ cña d©n, do d©n vμ v× d©n. Trong qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng, kh«ng ph¶i lμ §¶ng ta kh«ng m¾c sai lÇm trong c«ng t¸c quÇn chóng, nh−ng c¸i chÝnh lμ §¶ng sím nhËn ra nh÷ng sai lÇm cña m×nh vμ söa ch÷a kÞp thêi, lÊy l¹i ®−îc lßng tin cña nh©n d©n. Trong thêi kú ®æi míi, kÓ tõ §¹i héi VI, §¶ng ®· rót ra bμi häc "lÊy d©n lμm gèc”. Tõ sau §¹i héi VI t− t−ëng d©n chñ ®· dÇn dÇn ®−îc cô thÓ ho¸ vμ thÓ chÕ ho¸ qua c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ cña §¶ng vμ c¸c nghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh cña Nhμ n−íc: NghÞ quyÕt Trung −¬ng III kho¸ VIII (6/1997), ChØ thÞ 21CT/TW ngμy 10/10/1997 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña n«ng th«n hiÖn nay, ChØ thÞ 30 CT/TW ngμy 18/02/1998 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ x©y dùng vμ thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, NghÞ quyÕt 55/NQ - UBTVQH 10 ngμy 30/8/1998 cña Th−êng vô Quèc héi kho¸ X, NghÞ ®Þnh sè 71/1998/N§-CP ngμy 8/9/1998 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ... 2.3. tÝnh tÊt yÕu vμ néi dung vμ ý nghÜa cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay 2.3.1. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng §H n−íc ta 2.3.1.1. §Æc ®iÓm c¸c tr−êng §H n−íc ta vµ yªu cÇu thùc hiÖn d©n chñ HÖ thèng gi¸o dôc ®¹i häc n−íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng, ®æi míi vµ tõng b−íc hoµn thiÖn nh−ng c¬ cÊu hÖ thèng cßn ch−a hîp lý. §éi ngò gi¶ng viªn, c¸n bé qu¶n lý vµ sinh viªn trong c¸c tr−êng ®¹i häc cã tr×nh ®é häc vÊn, chuyªn m«n cao so víi mÆt b»ng chung cña c¶ n−íc nh−ng cßn nhiÒu bÊt cËp so víi yªu cÇu vµ so víi thÕ giíi. Néi dung, ch−¬ng tr×nh, quy tr×nh ®µo t¹o ®¹i häc n−íc ta tõng b−íc ®−îc c¶i tiÕn nh−ng vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, cßn mang tÝnh ¸p ®Æt cøng nh¾c. C¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta tõng b−íc ®−îc trao quyÒn tù chñ, n©ng cao tr¸ch nhiÖm x· héi nh−ng chÕ ®é qu¶n lý vÉn mang nÆng tÝnh hµnh chÝnh vµ bao cÊp. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nμy ®ßi hái ph¶i g¾n ®æi míi gi¸o dôc ®¹i häc víi qu¸ tr×nh ®©n chñ ho¸ nhμ tr−êng. 2.3.1.2. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi gi¸o dôc ®¹i häc n−íc ta vµ yªu cÇu thùc hiÖn d©n chñ trong nhµ tr−êng Bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi nh−: C¬ héi sö dông thÕ m¹nh cña c«ng nghÖ th«ng tin vμ truyÒn th«ng; c¬ héi tiÕp cËn nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn nhÊt; c¬ héi ®i t¾t, ®ãn ®Çu; nh÷ng c¬ héi do bèi c¶nh trong n−íc t¹o ra: thμnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi, nhu cÇu vÒ nguån nh©n lùc chÊt l−îng cao... cßn cã kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi gi¸o dôc ®¹i häc n−íc ta: kho¶ng c¸ch gi÷a n−íc ta víi c¸c n−íc ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt cã nguy c¬ ngμy cμng t¨ng; t×nh tr¹ng thÊt tho¸t chÊt x¸m tõ n−íc ta ra c¸c n−íc ph¸t triÓn; søc c¹nh tranh cña gi¸o dôc ®¹i häc trong n−íc yÕu; ngoμi ra cßn ph¶i nãi ®Õn viÖc quyÒn lîi cña ng−êi häc cã thÓ bÞ x©m ph¹m, b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc vμ gi¸ trÞ truyÒn thèng, lý t−ëng vμ niÒm tin céng s¶n cã thÓ bÞ phai nh¹t... ViÖc thùc hiÖn d©n chñ trong nhμ tr−êng lμ nh»m ph¸t huy tiÒm n¨ng vμ søc s¸ng t¹o cña c¸c chñ thÓ, khai th¸c c¬ héi, lo¹i bá th¸ch thøc ®Ó ph¸t triÓn. 2.3.1.3. Thùc tÕ ®ßi hái tiÕp tôc më réng d©n chñ trong c¸c tr−êng ®¹i häc Qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta ®· ®em l¹i nh÷ng thμnh qu¶ thiÕt thùc: kh«ng khÝ d©n chñ trong c¸c nhμ tr−êng ®· ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, c¸c ho¹t ®éng ®μo t¹o vμ qu¶n lý trong tr−êng ®· ®−îc c«ng khai, d©n chñ h¬n; nhËn thøc vÒ d©n chñ cña quÇn chóng vμ c¸c cÊp l·nh ®¹o ®· ®óng ®¾n vμ toμn diÖn h¬n; c¸c néi dung vμ c¬ chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong tr−êng ngμy cμng râ nÐt... Tuy nhiªn, viÖc thùc hiÖn d©n chñ trong c¸c nhμ tr−êng vÉn cßn nhiÒu thiÕu sãt: ®èi t−îng h−ëng d©n chñ chØ quan t©m ®Õn lîi Ých mμ Ýt quan t©m ®Õn nghÜa vô; cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ nhËn thøc vμ thùc thi d©n chñ tõ phÝa quÇn chóng còng nh− c¸n bé l·nh ®¹o c¸c cÊp trong tr−êng; cßn nhiÒu thiÕu sãt trong c«ng t¸c chØ ®¹o vμ kiÓm tra gi¸m s¸t thùc hiÖn d©n chñ trong tr−êng... Cho nªn ph¶i tiÕp tôc më réng d©n chñ.
7 2.3.2 Nh÷ng néi dung thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta - VÊn ®Ò nhËn thøc d©n chñ: Qua sù ®¸nh gi¸ cña c¸c ®èi t−îng c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn trong nhμ tr−êng cã thÓ thÊy ®−îc møc ®é nhËn thøc vÒ d©n chñ còng nh− thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh ®ã trong nhμ tr−êng nh÷ng n¨m qua. §Ò tμi cÇn tËp trung lμm râ nh÷ng hiÓu biÕt d©n chñ cña c¸c ®èi t−îng kh¶o s¸t còng nh− sù ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh d©n chñ cña nhμ tr−êng sau gÇn hai m−¬i n¨m thùc hiÖn d©n chñ ho¸. - D©n chñ trong ®µo t¹o, nghiªn cøu khoa häc vµ hîp t¸c quèc tÕ: Nhμ tr−êng, c¸n bé, gi¸o viªn vμ ng−êi häc ph¶i nghiªm tóc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña m×nh theo luËt ®Þnh; ®¶m b¶o c«ng khai ho¸ ®èi víi c¸c vÊn ®Ò vÒ kÕ ho¹ch tuyÓn sinh, quy tr×nh ®μo t¹o, nghiªn cøu khoa häc, hîp t¸c quèc tÕ; ®−îc biÕt vμ tham gia ®ãng gãp ý kiÕn x©y dùng néi quy, quy ®Þnh cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ®μo t¹o nh− néi dung, ch−¬ng tr×nh, thi vμ kiÓm tra; ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi trong qu¸ tr×nh ®μo t¹o. - D©n chñ trong qu¶n lý c¬ së vËt chÊt cña nhµ tr−êng: HiÖu tr−ëng, thñ tr−ëng c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc tr−êng do c¸c c¬ quan nhμ n−íc cã thÈm quyÒn bæ nhiÖm, ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm ®−îc giao; ®¶m b¶o c«ng khai, c«ng b»ng vμ d©n chñ trong c«ng t¸c qu¶n lý nhμ tr−êng vÒ c¸c vÊn ®Ò tμi chÝnh, x©y dùng vμ sö dông c¬ së vËt chÊt phôc vô ®μo t¹o vμ nghiªn cøu khoa häc. D©n chñ trong c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé: ph¶i c«ng khai c¸c kho¶n ®ãng gãp vμ c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc, gi¸o viªn vμ ng−êi häc, kÕ ho¹ch tuyÓn dông, ®μo t¹o vμ sö dông c¸n bé; t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸n bé, gi¸o viªn vμ ng−êi häc tham gia bμn b¹c, ®ãng gãp ý kiÕn x©y dùng cho c«ng t¸c qu¶n lý nhμ tr−êng; thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o s¬ kÕt, tæng kÕt ®Þnh kú theo quy ®Þnh. - D©n chñ trong c«ng t¸c häc sinh, sinh viªn: C«ng khai ho¸ c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch, c¸c nghÜa vô cña sinh viªn; thùc hiÖn tèt chÕ ®é tù qu¶n trong ho¹t ®éng cña tæ chøc líp, ®oμn, héi sinh viªn; t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sinh viªn ®−îc tham gia ý kiÕn vμ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn hä; d©n chñ trong quan hÖ thÇy - trß sao cho thÇy t«n träng trß, trß kÝnh träng thÇy, thÇy trß cïng nhau lμm chñ c«ng viÖc cña m×nh vμ lμm chñ nhμ tr−êng. - D©n chñ trong ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ: C¸c tæ chøc, ®oμn thÓ trong tr−êng nh− §¶ng, C«ng ®oμn, §oμn Thanh niªn, tËp thÓ khoa, líp cã nghÜa vô thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh theo quy ®Þnh; thùc hiÖn tèt nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trong khu«n khæ ®¬n vÞ m×nh vμ kÕt hîp víi nhμ tr−êng thùc hiÖn nghiªm tóc quy chÕ d©n chñ trong tr−êng; l¾ng nghe ý kiÕn cña quÇn chóng, gi¶i ®¸p c¸c ý kiÕn, ®¬n th− khiÕu n¹i cña quÇn chóng hoÆc ®−a lªn cÊp trªn cã thÈm quyÒn ®Ó gi¶i quyÕt. 2.3.3. ý nghÜa ®Æc thï cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay Thø nhÊt, thùc hiÖn d©n chñ nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tù chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhµ tr−êng ®¹i häc tr−íc x· héi. Thø hai, thùc hiÖn d©n chñ nh»m ph¸t huy vai trß l·nh ®¹o cña tæ chøc ®¶ng, vai trß qu¶n lý cña chÝnh quyÒn, vai trß lµm chñ cña c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng vµ tõng c¸ nh©n trong tr−êng. Thø ba, thùc hiÖn d©n chñ nh»m ph¸t huy vai trß chñ ®éng vµ s¸ng t¹o cña ®éi ngò gi¶ng viªn, c¸n bé qu¶n lý vµ nhµ khoa häc trong gi¶ng d¹y, nghiªn cøu khoa häc vµ ®µo t¹o ®éi ngò sinh viªn. Thø t−, thùc hiÖn d©n chñ nh»m n©ng cao vai trß chñ ®éng, s¸ng t¹o vµ tÝnh tù qu¶n cña sinh viªn trong häc tËp, rÌn luyÖn, sinh ho¹t. Tãm l¹i: D©n chñ võa lμ môc tiªu, võa lμ ®éng lùc cña c¸ch m¹ng n−íc ta hiÖn nay. Më réng d©n chñ lμ nh»m ®Ó kh¬i dËy n¨ng lùc s¸ng t¹o vμ quyÒn lμm chñ cña tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, tËp thÓ, tæ chøc trong x· héi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña cuéc sèng. Trong lÜnh vùc gi¸o dôc vμ ®μo t¹o, d©n chñ lμm t¨ng thªm kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña thÇy trong qu¸ tr×nh d¹y, lμm h×nh thμnh tÝnh chñ ®éng, tÝch cùc cña trß trong qu¸ tr×nh häc.
8 Ch−¬ng 3.thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay - thùc tr¹ng, nguyªn nh©n vμ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra 3.1. thùc tr¹ng thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay 3.1.1.Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®−îc cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay 3.1.1.1. Nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc trong nhËn thøc vµ thùc thi d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta Cuéc vËn ®éng d©n chñ vμ Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong ho¹t ®éng cña nhμ tr−êng ®· ®em l¹i nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc c¶ vÒ nhËn thøc vμ hμnh ®éng cña toμn thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn trong c¸c tr−êng ®¹i häc, gãp phÇn tÝch cùc vμo viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ cña nhμ tr−êng. §¹i ®a sè nh÷ng ng−êi ®−îc hái (83,4%) ý thøc ®−îc r»ng d©n chñ kh«ng ph¶i lμ viÖc riªng cña l·nh ®¹o mμ lμ nhiÖm vô cña mçi ng−êi. Nhê ®ã mμ bÇu kh«ng khÝ d©n chñ cμng ngμy cμng ®−îc më réng. §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh d©n chñ trong c¸c nhμ tr−êng ®¹i häc hiÖn nay, 39,4% Nh÷ng ng−êi ®−îc hái cho lμ tèt h¬n nhiÒu; 57,2% sè ng−êi ®−îc hái cho lμ b×nh th−êng, chÊp nhËn ®−îc; sè kh«ng quan t©m hoÆc kh«ng tr¶ lêi lμ 3,4%. Cuéc vËn ®éng d©n chñ vμ quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong ho¹t ®éng cña nhμ tr−êng ®· ®em l¹i nh÷ng thμnh qu¶ thiÕt thùc ®èi víi c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay. 3.1.1.2. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®−îc cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ trong ®µo t¹o, nghiªn cøu khoa häc vµ hîp t¸c quèc tÕ Trong nh÷ng n¨m qua c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta ®· tong b−íc thùc hiÖn quyÒn lμm chñ cña c¸n bé, gi¶ng viªn, t¨ng c−êng quyÒn chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ®éi ngò nμy trong c¸c ho¹t ®éng ®μo t¹o nh− c«ng t¸c gi¶ng d¹y, c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o, c«ng t¸c tuyÓn sinh, biªn so¹n gi¸o tr×nh, ®Ò c−¬ng bμi gi¶ng; trong nghiªn cøu khoa häc vμ hîp t¸c quèc tÕ... 3.1.1.3. Thµnh tùu thùc hiÖn d©n chñ trong qu¶n lý c¬ së vËt chÊt VÊn ®Ò qu¶n lý tμi chÝnh, qu¶n lý c¸c nguån thu chi, mua s¾m thiÕt bÞ, x©y dùng c¬ së vËt chÊt phôc vô ®μo t¹o vμ nghiªn cøu khoa häc tõng b−íc ®−îc c«ng khai ho¸, cã kÕ ho¹ch vμ ®−îc nhiÒu quμn chóng ñng hé. 3.1.1.4 Thµnh tùu thùc hiÖn d©n chñ trong c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé C¸c néi dung liªn quan ®Õn tæ chøc c¸n bé nh− thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé, gi¶ng viªn, tuyÓn dông, ®iÒu ®éng vμ sö dông nh©n lùc, quy ho¹ch, bæ nhiÖm c¸n bé l·nh ®¹o, ®μo t¹o båi d−ìng ®éi ngò… tõng b−íc ®−îc thùc hiÖn bμi b¶n, ®óng quy ®Þnh, c«ng khai vμ d©n chñ. 3.1.1.5. Nh÷ng thµnh tùu cña sinh viªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ Víi ph−¬ng ch©m ®μo t¹o "LÊy ng−êi häc lμm trung t©m" ngμnh gi¸o dôc ®μo t¹o ®ang tiÕn hμnh ®æi míi néi dung, ch−¬ng tr×nh vμ quy tr×nh ®μo t¹o nh»m t¨ng kh¶ n¨ng chñ ®éng, s¸ng t¹o, kÝch thÝch n¨ng lùc tù häc, ®éc lËp nghiªn cøu cña sinh viªn. 3.1.1.6. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®−îc cña hÖ thèng chÝnh trÞ qua viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta Trong nh÷ng n¨m qua tæ chøc §¶ng trong c¸c tr−êng ®¹i häc ®· thùc hiÖn tèt chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh, l·nh ®¹o, chØ ®¹o ®¬n vÞ hoμn thμnh nhiÖm vô chÝnh trÞ cña nhμ tr−êng, ®ång thêi ®éng viªn toμn thÓ ®¶ng viªn tÝch cùc tham gia vμ hoμn thμnh mäi nhiÖm vô ®−îc giao (96,2%% nh÷ng ng−êi ®−îc hái ®¸nh gi¸ lμ tèt hoÆc lμ chÊp nhËn ®−îc). C¸c khoa, phßng, ban chøc n¨ng lμm viÖc ®óng chøc n¨ng, nhiÖm vô theo nguyªn t¾c c«ng khai, d©n chñ phï hîp víi ph−¬ng ch©m "d©n biÕt, d©n bμn, d©n lμm, d©n kiÓm tra". 95,8% nh÷ng ng−êi ®−îc hái cho r»ng viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c khoa, phßng, ban cña nhμ tr−êng lμ tèt hoÆc chÊp nhËn ®−îc.
9 Tæ chøc C«ng ®oμn trong c¸c tr−êng ®¹i häc thùc hiÖn tèt chøc n¨ng d©n chñ cña m×nh, ®−îc quÇn chóng ®¸nh gi¸ cao. 96,8% nh÷ng ng−êi ®−îc hái cho r»ng viÖc thùc hiÖn d©n chñ cña C«ng ®oμn tr−êng lμ tèt hoÆc lμ chÊp nhËn ®−îc. §oμn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh vμ Héi Sinh viªn lμ hai tæ chøc quÇn chóng réng r·i cña thanh niªn vμ sinh viªn trong tr−êng ®¹i häc. Tuy lμ hai tæ chøc ®éc lËp nh−ng §oμn vμ Héi lu«n cã sù phèi, kÕt hîp tèt c¸c ho¹t ®éng víi nhau v× ®èi t−îng chÝnh cña c¶ hai tæ chøc nμy lμ sinh viªn trong tr−êng. 3.1.2. H¹n chÕ cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng §H n−íc ta 3.1.2.1. H¹n chÕ trong nhËn thøc vÒ d©n chñ cña c¸n bé, gi¶ng viªn NhËn thøc vÒ d©n chñ cña c¸c ®èi t−îng quÇn chóng trong tr−êng ch−a ®Çy ®ñ, cßn m¬ hå, chung chung, cho nªn thùc hiÖn ch−a ®óng quyÒn vμ nghÜa vô cña m×nh; d©n chñ ®«i khi cßn mang tÝnh ¸p ®Æt tõ trªn xuèng th«ng qua hÖ thèng v¨n b¶n, ch−a thËt sù phï hîp víi t©m t−, nguyÖn väng cña quÇn chóng 3.1.2.3. H¹n chÕ trong thùc hiÖn d©n chñ cña c¸n bé, gi¶ng viªn ®èi v¬i c¸c ho¹t ®éng cña nhµ tr−êng theo ph−¬ng ch©m “d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra” ViÖc thùc hiÖn ph−¬ng ch©m "D©n biÕt, d©n bμn, d©n lμm, d©n kiÓm tra" cßn ®−îc hiÓu vμ lμm ch−a ®Çy ®ñ 3.1.2.4. H¹n chÕ trong thùc hiÖn d©n chñ cña sinh viªn D©n chñ trong sinh viªn cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ c¶ hai phÝa: nhμ tr−êng, c¸n bé, gi¶ng viªn ch−a thËt sù tin vμo kh¶ n¨ng lμm chñ cña sinh viªn; b¶n th©n sinh viªn cßn ch−a thÓ hiÖn ®−îc vai trß lμm chñ cña m×nh 3.1.2.2. H¹n chÕ cña hÖ thèng chÝnh trÞ trong thùc hiÖn d©n chñ NhiÒu cÊp bé §¶ng, chÝnh quyÒn cßn nÐ tr¸nh vÊn ®Ò d©n chñ, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bu«ng xu«i, lμm mÊt trËt tù, kû c−¬ng hoÆc d©n chñ bÞ bãp nghÑt; ho¹t ®éng cña c¸c ®oμn thÓ quÇn chóng trong tr−êng cßn mang tÝnh thô ®éng, phô thuéc, thiÕu ®éc lËp vμ s¸ng t¹o nªn viÖc ph¸t huy d©n chñ cßn nhiÒu h¹n chÕ 3.2. nguyªn nh©n cña thμnh tùu vμ yÕu kÐm trong viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay 3.2.1. Nguyªn nh©n cña thµnh tùu thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng §H 3.2.1.1. VÒ nguyªn nh©n kh¸ch quan D©n chñ lμ mét gi¸ trÞ cña v¨n minh nh©n lo¹i, lμ mét xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i. Nã ®ang t¸c ®éng lªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi trªn toμn thÕ giíi. D©n téc ViÖt Nam vèn cã truyÒn thèng yªu n−íc th−¬ng nßi, ®oμn kÕt, yªu th−¬ng ®ïm bäc lÉn nhau cho nªn d©n chñ ®· trë thμnh truyÒn thèng l©u ®êi, tuy ch−a thËt sù râ nÐt, cña c¸c thÕ hÖ ng−êi ViÖt. Quan ®iÓm, ®−êng lèi, chÝnh s¸ch d©n chñ cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®−îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vμ t− t−ëng Hå ChÝ Minh ngμy cμng hoμn thiÖn, cã hÖ thèng vμ ®óng ®¾n h¬n. 3.2.1.2. VÒ nguyªn nh©n chñ quan Tr−êng ®¹i häc lμ lo¹i h×nh c¬ së cã tr×nh ®é d©n trÝ cao nªn rÊt thuËn lîi trong viÖc x©y dùng vμ ph¸t huy d©n chñ. Tr−êng ®¹i häc lμ lo¹i h×nh c¬ së cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ vμ thèng nhÊt nªn rÊt thuËn lîi cho viÖc triÓn khai vμ tæ chøc thùc hiÖn d©n chñ. ViÖc t¨ng c−êng quyÒn tù chñ vμ tr¸ch nhiÖm x· héi cho c¸c tr−êng ®¹i häc gãp phÇn thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ trong c¸c nhμ tr−êng.
10 3.2.2. Nguyªn nh©n yÕu kÐm cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng §H 3.2.2.1. VÒ nguyªn nh©n kh¸ch quan N−íc ta vèn lμ mét n−íc n«ng nghiÖp l¹c hËu víi mét nÒn v¨n ho¸ lóa n−íc vμ mét kiÓu quan hÖ gia ®×nh víi chÕ ®é gia tr−ëng truyÒn thèng. Thùc hiÖn d©n chñ trong nhμ tr−êng lμ mét qu¸ tr×nh l©u dμi, th−êng xuyªn vμ liªn tôc. Trong khi ®ã, hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý ch−a thËt sù ®Çy ®ñ vμ phï hîp, bé m¸y l·nh ®¹o cña nhμ tr−êng vμ c¸c ®oμn thÓ thay ®æi theo tõng nhiÖm kú. ViÖc thùc hiÖn d©n chñ trong nhμ tr−êng diÔn ra víi ®iÒu kiÖn cßn nhiÒu bÊt cËp. NhiÒu vÊn ®Ò lý luËn vμ thùc tiÔn cßn ch−a ®−îc lμm râ nh− chÕ ®é d©n chñ vμ chÕ ®é thñ tr−ëng, c«ng khai vμ c¹nh tranh, quyÒn vμ nghÜa vô... 3.2.2.2. VÒ nguyªn nh©n chñ quan Mét sè cÊp uû, l·nh ®¹o nhμ tr−êng vμ c¸c ®oμn thÓ quÇn chóng trong tr−êng cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ nhËn thøc d©n chñ. Sù phèi hîp chØ ®¹o thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë mét sè tr−êng ch−a tèt. Ho¹t ®éng cña Ban ChØ ®¹o thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ trong mét sè tr−êng ®¹i häc cßn mê nh¹t, ch−a th−êng xuyªn vμ thiÕu hiÖu qu¶. N¨ng lùc tæ chøc thùc hiÖn d©n chñ cña ®éi ngò c¸n bé c¬ së trong c¸c tr−êng ®¹i häc cßn nhiÒu h¹n chÕ. Tr−êng ®¹i häc, tuy lμ mét m«i tr−êng d©n trÝ cao so víi c¸c lo¹i h×nh c¬ së kh¸c, nh−ng tr×nh ®é kh«ng ®ång ®Òu ë nh÷ng ®èi t−îng kh¸c nhau. N¨ng lùc thùc hiÖn d©n chñ cña c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn ë mét sè tr−êng ®¹i häc cßn ch−a cao. 3.3. nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra tõ viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay Tõ sù ph©n tÝch thùc tr¹ng vμ nguyªn nh©n th¾ng lîi còng nh− yÕu kÐm cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay, ®Æt ra mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: Mét lµ: Nhu cÇu t¨ng c−êng, më réng d©n chñ ®ßi hái ph¶i cã mét tr×nh ®é d©n trÝ cao, nhËn thøc d©n chñ ®Çy ®ñ tõ phÝa quÇn chóng vµ mét c¬ chÕ më ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, nh−ng ®iÒu ®ã ®ang m©u thuÉn víi nh÷ng h¹n chÕ trong nhËn thøc d©n chñ cña c¸c chñ thÓ d©n chñ vµ sù ch−a hoµn thiÖn cña hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý vÒ d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay. Hai lµ, Thùc hiÖn d©n chñ ®ßi hái quyÒn tù do c¸ nh©n ph¶i ®−îc t«n träng, yªu cÇu gi¶i phãng triÖt ®Ó n¨ng lùc s¸ng t¹o, tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn. §iÒu nµy l¹i m©u thuÉn víi sù l·nh ®¹o, qu¶n lý cña c¸c tæ chøc §¶ng, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ quÇn chóng vµ c¸c c¬ quan gi¸m s¸t trong tr−êng cïng víi nh÷ng quy ®Þnh, quy chÕ cã tÝnh b¾t buéc. §©y lµ biÓu hiÖn cña m©u thuÉn gi÷a tù do vµ tÊt yÕu trong x· héi. Ba lµ: Thùc hiÖn d©n chñ ®ßi hái ph¶i cã mét m«i tr−êng tù do cho sù s¸ng t¹o c¸ nh©n, n©ng cao n¨ng lùc lµm chñ cña toµn thÓ c¸n bé, c«ng chøc, gi¶ng viªn, sinh viªn trong tr−êng, trong khi viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ, chuyªn m«n cña nhµ tr−êng ®ßi hái ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh, quy chÕ cã tÝnh b¾t buéc. Bèn lµ: Thùc hiÖn d©n chñ trong tr−êng ®ßi hái ph¶i tu©n thñ nh÷ng v¨n b¶n chung cã tÝnh ph¸p quy cña Trung −¬ng vµ c¸c bé, ngµnh, ph¶i thùc hiÖn ®óng c¸c nguyªn t¾c phæ biÕn cña d©n chñ, trong khi ®iÒu kiÖn thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta l¹i cã nh÷ng ®Æc thï so víi nh÷ng lo¹i h×nh c¬ së kh¸c vµ nh÷ng nhµ tr−êng kh¸c nhau l¹i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn riªng kh¸c nhau. §iÒu nµy rÔ lµm n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng, c¸i ®Æc thï vµ c¸i phæ biÕn. Tãm l¹i: Qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta thêi gian qua ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tich cùc c¶ vÒ nhËn thøc lÉn hμnh ®éng, nh−ng cßn kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ, thiÕu sãt. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña nh÷ng thiÕu sãt nμy lμ do h¹n chÕ vÒ nhËn thøc, do yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc cña mét bé phËn c¸n bé l·nh ®¹o vμ quÇn chóng; do bÊt cËp vÒ c¬ chÕ lμm chñ v× cßn thiÕu nh÷ng v¨n b¶n phï hîp; do kh©u chØ ®¹o vμ tæ chøc thùc hiÖn cßn ch−a ®ång bé, ch−a thèng nhÊt. Tõ ®ã lμm n¶y sinh nh÷ng m©u thuÉn cÇn ®−îc gi¶i quyÕt.
11 Ch−¬ng 4. Nh÷ng ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p N©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®h n−íc ta hiÖn nay 4.1. ph−¬ng h−íng n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay 4.1.1 G¾n viÖc thùc hiÖn d©n chñ trong nhµ tr−êng ®¹i häc víi vÊn ®Ò n©ng cao d©n trÝ, t¨ng c−êng ý thøc d©n chñ cña toµn thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn Tr−íc hÕt, c¸c tr−êng ®¹i häc cÇn qu¸n triÖt s©u s¾c vμ tæ chøc cho c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn häc tËp, n¾m b¾t ®−îc t− t−ëng chØ ®¹o vμ néi dung c¬ b¶n cña c¸c chØ thÞ, nghÞ quyÕt cña Bé ChÝnh trÞ Trung −¬ng §¶ng, c¸c nghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ vμ Bé Gi¸o dôc & §μo t¹o vÒ d©n chñ. C¸c tr−êng ®¹i häc cÇn tæ chøc tuyªn truyÒn, phæ biÕn cho mäi ®èi t−îng quÇn chóng n¾m b¾t ®−îc hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh quyÒn d©n chñ do nhμ tr−êng so¹n th¶o, gióp quÇn chóng hiÓu ®óng quyÒn vμ nghÜa vô cña m×nh, t¹o dùng vμ båi d−ìng cho quÇn chóng thãi quen sinh ho¹t vμ lμm viÖc theo quy chÕ, tr¸nh luém thuém, tuú tiÖn. 4.1.2. G¾n viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn d©n chñ víi ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña quÇn chóng vµ c«ng t¸c tæng kÕt, rót kinh nghiÖm qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ trong nhµ tr−êng Hμng n¨m cÇn x©y dùng kÕ ho¹ch chØ ®¹o, cã sù ph©n c«ng, ph©n nhiÖm râ rμng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng thμnh viªn trong Ban ChØ ®¹o. X©y dùng c¬ chÕ ®Ó mäi ng−êi ®−îc biÕt vμ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña nhμ tr−êng còng nh− cña c¸ nh©n c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o. T¨ng c−êng chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan d©n chñ ®¹i diÖn. Lμm tèt c«ng t¸c tæng kÕt , rót kinh nghiÖm thùc hiÖn d©n chñ trong tr−êng. 4.1.3. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a thùc hiÖn d©n chñ víi viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ cña nhµ tr−êng Thùc hiÖn d©n chñ trong ho¹t ®éng cña nhμ tr−êng võa lμ mét trong nh÷ng môc tiªu mμ c¸c nhμ tr−êng ph¶i ®¹t ®−îc ®Ó ph¸t huy vai trß lμm chñ cña toμn thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn vμ sinh viªn, ®ång thêi qu¸ tr×nh nμy ph¶i gãp phÇn tÝch cùc vμo viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nhμ tr−êng. ChÊt l−¬ng, hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ trong nhμ tr−êng ph¶i ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng chÊt l−îng ®êi sèng vËt chÊt vμ tÝnh thÇn cña c¸n bé, gi¶ng viªn; chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶ cña ®μo t¹o, cña nghiªn cøu khoa häc... 4.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n t¨ng c−êng hiÖu qu¶ thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay 4.2.1. T¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ t− t−ëng, n©ng cao ý thøc vµ n¨ng lùc thùc hµnh d©n chñ cña c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn trong c¸c tr−êng ®¹i häc Tr−íc hÕt, ph¶i t¨ng c−êng gi¸o dôc chñ nghÜa M¸c Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh cho toμn thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn. T¨ng c−êng gi¸o dôc, phæ biÕn chñ tr−¬ng, ®−êng lèi cña §¶ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhμ n−íc ®Õn toμn thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn vμ sinh viªn. Phæ biÕn, qu¸n triÖt mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c quy ®Þnh, quy chÕ, v¨n b¶n d©n chñ cña Trung −¬ng, cña ngμnh vμ nhμ tr−êng ®Õn tõng c¸ bé, gi¶ng viªn, sinh viªn, gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc vμ thùc hμnh d©n chñ cña hä. 4.2.2. T¨ng c−êng hiÖu lùc d©n chñ ®¹i diÖn, më réng d©n chñ trùc tiÕp; d©n chñ ph¶i g¾n víi kû c−¬ng, quyÒn ph¶i ®i ®«i víi nghÜa vô Tr−íc hÕt, t¨ng c−êng hiÖu lùc cña d©n chñ gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c c¬ quan ®¹i diÖn vµ ®oµn thÓ nh©n d©n trong tr−êng. X©y dùng c¬ chÕ ®Ó thùc hiÖn tèt ph−¬ng ch©m "D©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra". Thùc hiÖn d©n chñ trong c¸c tr−êng ®¹i häc ph¶i ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a d©n chñ vµ kû c−¬ng, quyÒn vµ nghÜa vô.
12 4.2.3. Ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o cña ®éi ngò gi¶ng viªn trong gi¶ng d¹y, nghiªn cøu khoa häc vµ tÝnh chñ ®éng, tù qu¶n cña sinh viªn trong häc t©p, rÌn luyÖn Ph¸t huy quyÒn lµm chñ thùc sù cña toµn thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn d©n chñ trong nhµ tr−êng. T¨ng c−êng tÝnh tù chñ, tù qu¶n cña sinh viªn trong häc tËp, sinh ho¹t vµ rÌn luyÖn lµ yªu cÇu c¬ b¶n n©ng cao chÊt l−îng ®µo t¹o sinh viªn. 4.2.4. T¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn d©n chñ trong c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta Tr−íc hÕt, cÇn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ viÖc triÓn khai chØ thÞ, nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh cña c¸c ban, ngµnh Trung −¬ng vÒ x©y dùng vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ trong c¸c tr−êng ®¹i häc. C¸c nhμ tr−êng ph¶i l−u gi÷ ®Çy ®ñ c¸c v¨n b¶n quan träng nhÊt vÒ d©n chñ do Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− Trung −¬ng §¶ng, Ban Th−êng vô Quèc héi, Thñ t−íng ChÝnh phñ, c¸c bé, ngμnh liªn quan ban hμnh. Qua kiÓm tra, nÕu thiÕu th× cÇn bæ sung ngay. KiÓm tra, gi¸m s¸t, ®«n ®èc viÖc ban hµnh quy chÕ, quy ®Þnh vÒ d©n chñ vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng ®Ó thùc hiÖn cña c¸c tr−êng ®¹i häc. §èi víi mçi chØ thÞ, nghÞ quyÕt lín cña cÊp trªn nhμ tr−êng cÇn cã ch−¬ng tr×nh hμnh ®éng cô thÓ ®Ó thùc hiÖn. C¨n cø vμo quy chÕ, quy ®Þnh chung nhμ tr−êng cÇn ra v¨n b¶n h−íng dÉn thùc hiÖn hoÆc x©y dùng quy chÕ, quy ®Þnh riªng. KiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ c¬ së vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña nhµ tr−êng vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. KiÓm tra, gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn quyÒn lμm chñ cña nh©n d©n tõ phÝa c¸c cÊp l·nh ®¹o trong tr−êng, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c vi ph¹m ®Ó kiÕn nghÞ kh¾c phôc. §¶m b¶o sao cho mçi ®èi t−îng quÇn chóng trong tr−êng ®Òu ®−îc tù do thùc hiÖn c¸c quyÒn vμ nghÜa vô cña m×nh, kh«ng ®−îc h¹n chÕ hay ®μn ¸p d©n chñ. X©y dùng c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t ®èi víi qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ trong nhµ tr−êng; cã sù ph©n c«ng, ph©n nhiÖm râ rµng gi÷a c¸c c¬ quan thanh tra, kiÓm tra c¸c cÊp trong tr−êng. KiÓm tra, gi¸m s¸t ph¶i ®−îc thùc hiÖn ®a ph−¬ng, ®a chiÒu: trªn kiÓm tra d−íi, d−íi gi¸m s¸t trªn; thÇy kiÓm tra trß, trß gi¸m s¸t thÇy. Kh«ng nªn quan niÖm mét chiÒu lμ chØ cã trªn míi ®−îc kiÓm tra d−íi, thÇy míi ®−îc kiÓm tra trß. Tãm l¹i: Qua viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng thùc hiÖn d©n chñ, chØ ra nh÷ng h¹n chÕ, yÕu kÐm, t×m hiÓu nguyªn nh©n kh¸ch quan, chñ quan cña nh÷ng yÕu kÐm nμy, ®Ò tμi ®Ò xuÊt c¸c ph−¬ng h−íng c¬ b¶n vμ c¸c nhãm gi¶i ph¸p kh¶ thi nh»m ®Èy m¹nh h¬n n÷a qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay. CÇn x¸c ®Þnh ba ph−¬ng h−íng c¬ b¶n ®Ó qu¸n triÖt, vËn dông nh÷ng quy luËt phæ qu¸t, nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh cña c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta vμ t−¬ng øng víi hoμn c¶nh cô thÓ cña tõng nhμ tr−êng. §Ó thùc hiÖn nh÷ng ph−¬ng h−íng ®ã, cÇn ph¶i sö dông hÖ thèng n¨m nhãm gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kh¶ n¨ng thùc thi d©n chñ cña tÊt c¶ c¸c chñ thÓ cïng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn quyÒn d©n chñ cña nh©n d©n. 4.2.5. N©ng cao vai trß cña tæ chøc §¶ng, chÝnh quyÒn, c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng ®èi víi qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ trong nhµ tr−êng N©ng cao vai trß l∙nh ®¹o cña tæ chøc §¶ng Thø nhÊt, ph¸t huy d©n chñ trong viÖc x©y dùng vμ tæ chøc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ cña nhμ tr−êng. Thø hai, ph¸t huy d©n chñ trong c«ng t¸c tæ chøc vμ c¸n bé cña §¶ng trong c¸c tr−êng ®¹i häc. Thø ba, t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸o dôc nhËn thøc vÒ §¶ng vμ ph¸t triÓn §¶ng trong sinh viªn.
13 T¨ng c−êng d©n chñ trong c«ng t¸c qu¶n lý cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn trong c¸c nhµ tr−êng ®¹i häc T¨ng c−êng d©n chñ trong c«ng t¸c qu¶n lý chuyªn m«n cña nhµ tr−êng. T¨ng c−êng tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña sinh viªn trong qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu khoa häc vµ sinh ho¹t. T¨ng c−êng sù tham gia cña c¸n bé, gi¶ng viªn vµo qu¶n lý c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c nh− qu¶n lý tµi chÝnh, qu¶n lý c¬ së vËt chÊt, qu¶n lý c¸n bé... T¨ng c−êng vai trß cña c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng ®èi víi viÖc ph¸t huy d©n chñ trong c¸n bé, gi¶ng viªn vµ sinh viªn T¨ng c−êng vai trß cña C«ng ®oµn tr−êng, c¸c c«ng ®oµn bé phËn trong viÖc ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña c¸n bé, gi¶ng viªn ®èi víi nhµ tr−êng T¨ng c−êng d©n chñ trong ho¹t ®éng cña Ban N÷ c«ng, gãp phÇn n©ng cao vai trß lµm chñ cña c¸n bé n÷ trong nhµ tr−êng. Ph¸t huy d©n chñ trong ho¹t ®éng cña tæ chøc §oµn Thanh niªn vµ Héi Sinh viªn ë c¸c tr−êng ®¹i häc. ë nh÷ng tr−êng ®¹i häc cã Héi Cùu chiÕn binh, cÇn t¨ng c−êng vai trß cña Héi ®èi víi viÖc ph¸t huy d©n chñ trong héi viªn vµ trong nhµ tr−êng nãi chung. KÕt luËn chung 1. D©n chñ, víi tÝnh c¸ch lμ mét ph¹m trï lÞch sö, thÓ hiÖn søc m¹nh, quyÒn lùc cña nh©n d©n trong x· héi. Nã ph¶n ¸nh nh÷ng gi¸ trÞ nh©n v¨n cao c¶ trong qu¸ tr×nh gi¶i phãng con ng−êi vμ tiÕn bé x· héi. Do ®ã, d©n chñ lu«n lμ kh¸t väng, lμ môc tiªu mμ con ng−êi h−íng tíi, ®ång thêi lμ ®éng lùc to lín thóc ®Èy con ng−êi hμnh ®éng. MÆt kh¸c, víi t− c¸ch lμ mét ph¹m trï chÝnh trÞ, g¾n liÒn víi chÕ ®é nhμ n−íc, d©n chñ bao giê còng mang tÝnh giai cÊp trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt cña nã. NÒn d©n chñ XHCN ra ®êi ®· ®¸nh dÊu b−íc ph¸t triÓn míi vÒ chÊt, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö h×nh thμnh nÒn d©n chñ thùc sù réng r·i cho nh©n d©n. NÒn d©n chñ mμ nh©n lo¹i ®¹t ®−îc, trong ®ã cã d©n chñ x· héi chñ nghÜa, kh«ng ph¶i lμ h¶o t©m ban ph¸t cña giíi chñ, mμ lμ kÕt qu¶ ®Êu tranh l©u dμi cña nh©n d©n chèng c−êng quyÒn, b¹o lùc, chuyªn chÕ, nhiÒu khi ph¶i tr¶ b»ng x−¬ng m¸u. 2. Víi quan ®iÓm "c¸ch m¹ng lμ sù nghiÖp cña quÇn chóng" §¶ng ta lu«n coi träng vμ nhÊt qu¸n thùc hiÖn d©n chñ trong mäi mÆt ®êi sèng x· héi. D−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ x· héi chñ nghÜa ®· ®¹t ®−îc nhiÒu thμnh tùu to lín, gãp phÇn quan träng vμo th¾ng lîi cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng. Trong thêi kú ph¸t triÓn míi cña ®Êt n−íc, §¶ng ta chñ tr−¬ng ®Èy m¹nh ph¸t huy d©n chñ tõ c¬ së, nh»m h×nh thμnh søc m¹nh toμn d©n téc, thùc hiÖn thμnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. Trªn lÜnh vùc gi¸o dôc - ®μo t¹o, lÜnh vùc cã ý nghÜa chiÕn l−îc trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng hiÖn nay, vÊn ®Ò d©n chñ ®−îc ®Æt ra nh− mét yªu cÇu bøc xóc, nhÊt lμ ®èi víi gi¸o dôc ®¹i häc - lÜnh vùc ®μo t¹o ra nh÷ng c¸n bé khoa häc, kü thuËt, qu¶n lý chÊt l−îng cao. 3. D−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, qu¶n lý cña Nhμ n−íc trong nh÷ng n¨m qua c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta ®· cã nhiÒu nç lùc, cè g¾ng tõng b−íc thùc hiÖn quyÒn lμm chñ réng r·i cña toμn thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn. D©n chñ ®ang dÇn trë thμnh mét nguyªn t¾c trong sinh ho¹t cña c¸c tæ chøc §¶ng, chÝnh quyÒn, ®oμn thÓ vμ c¸n bé, gi¸o viªn, sinh viªn: Sù c«ng khai d©n chñ ®−îc më réng, nh÷ng hμnh vi ph¶n d©n chñ, vi ph¹m quyÒn lμm chñ ®· vμ ®ang bÞ phª ph¸n, xö lý. Tuy nhiªn, còng ph¶i th¼ng th¾n thõa nhËn r»ng qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ trong c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta hiÖn nay còng cßn nhiÒu tån t¹i, h¹n chÕ. NhËn thøc vÒ d©n chñ cßn ch−a ®Çy ®ñ ë nhiÒu cÊp bé §¶ng, chÝnh quyÒn, ®oμn thÓ vμ c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn. HÖ thèng v¨n b¶n d©n chñ cßn cã nh÷ng bÊt cËp, ch−a thËt phï hîp. VÊn ®Ò vi ph¹m d©n chñ, d©n chñ h×nh thøc hay d©n chñ qu¸ trín vÉn cßn tån t¹i víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. C¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t d©n chñ ch−a râ rμng. ViÖc më réng d©n chñ ch−a thËt sù t−¬ng xøng víi tr×nh ®é cña c¸c ®èi t−îng trong tr−êng... Nh÷ng h¹n chÕ, thiÕu sãt trªn cã nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan, chñ quan nh−ng chñ yÕu vÉn lμ nguyªn nh©n chñ quan, ®ã lμ: do h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc nhËn thøc vμ thùc hμnh d©n chñ cña l·nh ®¹o còng nh− c¸c ®èi t−îng quÇn chóng trong tr−êng; do thiÕu ®ång bé vÒ c¬ chÕ vμ
14 chÝnh s¸ch d©n chñ tõ nhiÒu cÊp Trung −¬ng còng nh− nhμ tr−êng; do ch−a cã sù thèng nhÊt hoμn toμn vÒ quan ®iÓm vμ lîi Ých gi÷a c¸ nh©n vμ tËp thÓ, gi÷a l·nh ®¹o vμ quÇn chóng, gi÷a ng−êi thùc hiÖn d©n chñ vμ ng−êi ®−îc h−ëng quyÒn d©n chñ. Tõ ®ã lμm n¶y sinh nh÷ng m©u thuÉn cÇn ®−îc gi¶i quyÕt. 4. §Ó d©n chñ thùc sù trë thμnh môc tiªu vμ ®éng lùc ph¸t triÓn cña c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh mét hÖ thèng nh÷ng ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña nhμ tr−êng. §Ò tμi ®Ò xuÊt nh÷ng ph−¬ng h−íng chung cã tÝnh chÊt ®Þnh h−íng, t−¬ng øng víi chóng lμ c¸c nhãm gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng vèn cã cña c¸c tr−êng ®¹i häc lμ ®éi ngò c¸n bé, gi¶ng viªn, sinh viªn cã tr×nh ®é cao, ph¸t huy nh÷ng thμnh tÝch ®· ®¹t ®−îc, kh¾c phôc h¹n chÕ, thiÕu sãt cña qu¸ tr×nh thùc thi d©n chñ tr−íc ®ã ®Ó x©y dùng vμ ph¸t triÓn nhμ tr−êng. 5. C¸i míi cña ®Ò tμi nμy chÝnh lμ ë chç: lÇn ®Çu tiªn nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng vÊn ®Ò thùc hiÖn d©n chñ trong c¸c tr−êng ®¹i häc ë n−íc ta; chØ ra tÝnh tÊt yÕu vμ thùc chÊt cña qu¸ tr×nh nμy; lμm râ thùc tr¹ng, nguyªn nh©n vμ vÊn ®Ò n¶y sinh, qua ®ã ®Ò xuÊt c¸c ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p kh¶ thi ®Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a qu¸ tr×nh nμy. 6. §Ó c¸c ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn d©n chñ ë c¸c tr−êng ®¹i häc n−íc ta trë thμnh kh¶ thi xin ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ sau: - §¶ng vμ Nhμ n−íc cÇn hoμn chØnh hÖ thèng c¸c v¨n b¶n vÒ d©n chñ, cã kÕ ho¹ch triÓn khai vμ ®«n ®èc viÖc thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë tÊt c¶ c¸c cÊp, ngμnh Trung −¬ng vμ ®Þa ph−¬ng. - Bé GD & §T cÇn t¨ng c−êng c«ng t¸c ®«n ®èc, kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c tr−êng thùc hiÖn tèt Quy chÕ d©n chñ, kiªn quyÕt sö lý c¸c tr−êng hîp vi ph¹m quyÒn lμm chñ cña nh©n d©n còng nh− viÖc lîi dông d©n chñ ®Ó vi ph¹m kû c−¬ng, ph¸p luËt. - §¶ng uû, Ban gi¸m hiÖu c¸c tr−êng ®¹i häc l·nh ®¹o, chØ ®¹o c¸c tæ chøc, ®oμn thÓ, ®¬n vÞ trong tr−êng ph¸t huy quyÒn lμm chñ vμ vai trß s¸ng t¹o cña tõng thμnh viªn trong ®¬n vÞ m×nh, ®¶m b¶o cho mçi tæ chøc ®oμn thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng, nhiÖm vô, gi÷ ®−îc vÞ trÝ xøng ®¸ng trong tr−êng. - Mçi gi¶ng viªn, c¸n bé, c«ng chøc, sinh viªn trong tr−êng cÇn n¾m v÷ng, kÕt hîp hμi hoμ quyÒn vμ nghÜa vô, lîi Ých vμ tr¸ch nhiÖm, d©n chñ vμ kû c−¬ng, thÓ hiÖn n¨ng lùc tÝch cùc, chñ ®éng, s¸nh t¹o trong mäi lÜnh vùc c«ng t¸c, häc tËp, sinh ho¹t, ®êi sèng.