KHÁI NIỆM VỀ NGỪNG TUẦN HOÀN 1.Bệnh nhân không thở được (do nhiều nguyên nhân như ngạt nước, tai biến mạch não, sặc, ...) hoặc tim ngừng hoạt động hay ho ạt đ ộng
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: TỔNG QUAN CẤP CỨU NGỪNG TUẦN HOÀN
- CẤP CỨU NGỪNG TUẦN HOÀN
I. KHÁI NIỆM VỀ NGỪNG TUẦN HOÀN
1.Bệnh nhân không thở được (do nhiều nguyên nhân như ngạt nước, tai
biến mạch não, sặc, ...) hoặc tim ngừng hoạt động hay ho ạt đ ộng không
có hiệu quả (rung thất,nhịp nhanh thất, phân ly điện cơ, vô tâm thu).
2.Tiên lượng phụ thuộc vào thời gian từ lúc bị đến lúc được can thiệp cấp
cứu, và đến lúc thiết lập lại được chức năng sống.
Hình 1(http://www.cpr-ecc.org)
II.NHỮNG ĐIỂM CẦN LƯU Ý
- Dây chuyền cấp cứu là một chuỗi mắt xích. Tại cộng đồng, báo
ngay 115 hay đơn vị cấp cứu ngoại viện của bệnh viện gần nhất.
- Bóp tim ngoài lồng ngực và thổi ngạt tức khắc
- Adrenaline là thuốc cấp cứu cơ bản
- Chống rung thất bằng sốc điện càng sớm càng tốt
III. MỨC ĐỘ KHẨN CẤP
Cần can thiệp sớm để khỏi mất não, chỉ có 3 phút để hành động.
Báo ngay kíp cấp cứu đến hỗ trợ
IV. THUỐC VÀ TRANG THIẾT BỊ CẤP CỨU CẦN THIẾT
Túi thuốc cấp cứu: Adrenalin, mặt nạ, bóng ambu, ống NKQ, đèn soi
thanh quản, máy sốc điện, điện tim, bình oxi. ít nhất ph ải có m ặt n ạ gi ấy
hoặc mặt nạ có ống dài để thổi ngạt.
Các thuốc khác:
- Dung dịch Natriclorua 0,9%, nảtibicảbonat 1,4%
- Calciclorua ống 0,5g tiêm TM
- Xylocain ống 5 ml 2%
- Isupel ống 2 mg
- Atropin 1/4 mg ống
1
- + Máy chống rung
+ Máy ghi điện tim
+ Bình oxi
+ Máy đo huyết áp, ống nghe
V. CHẨN ĐOÁN
1. Chẩn đoán xác định:
- Mất ý thức đột ngột ở bệnh nhân đang tỉnh
- Bệnh nhân đột ngột ngừng thở. Thường ngừng thở xuất hiện cùng
lúc với ngừng tim, cũng có thể bệnh nhân còn một giai đoạn ngắn
thở rời rạc (thở ngáp)
- Mất mạch cảnh hay mạch bẹn: dấu hiệu quan trọng nhất để chẩn
đoán xác định NTH
- Nếu cấp cứu chậm đồng tử bắt đầu giãn to, cố định, mất PXAS
Không nên mất thì giờ để nghe tim, đo HA. Cũng không cần trờ có
điện tim để xác định chẩn đoán. Điện tim sẽ được làm sau, khi có điều
kiện, để xác định cơ chế của ngừng tuần hoàn.
Các dấu hiệu gợi ý khác:
- Da nhợt nhạt do mất máu cấp
- Da tím ngắt nếu có SHHC
- Máu ngừng chảy khi đang phẫu thuật động mạch hay chảy máu kéo
dài từ vùng mổ.
2. Nguyên nhân
2.1. Ngoại khoa:
- Đa chấn thương gây chấn thương sọ não và sốc.
- Khi đang phẫu thuật: do tai nạn gây mê hoặc do mất nhiều máu.
2.2. Nội khoa: Có rất nhiều nguyên nhân, đặc biệt là:
- Do bệnh tim, rối loạn nhịp tim, dùng các thuốc điều trị suy tim và
rối loạn nhịp tim không đúng quy cách.
- Do phản xạ: Gặp trong khi làm một số thủ thuật, đặc biệt là ở vùng
cổ.
- Do TBMN gây tăng áp lực nội sọ, tụt não gây ngừng thở, ngừng tim
- Do các tai nạn, nhiễm độc (điện giật, ngộ độc cóc, phụ tử…)
- Do rối loạn điện gaỉi nặng, rối loạn kiềm toan.
- Hay gặp nhất là do SHHC. Đây là nhóm nguyên nhân c ần đ ược chú
ý trong cấp cứu và hồi sức.
2
- V. THÁI ĐỘ XỬ TRÍ
1.Khi nào tiến hành hồi sinh tim phổi (CPR, cardio pulmonary
resuscitation)
• Gọi không thấy đáp ứng.
• Nghe, nhìn không thấy thở.
• Không có mạch.
2.Gọi người hỗ trợ
(http://www.learncpr.org)
• Ngoài bệnh viện gọi 115
• Trong bệnh viện: gọi bác sỹ, y tá
trực.
3.Cấp cứu ban đầu ngoài bệnh viện
A (Airway control), khai thông đường dẫn khí:
- Làm nghiệm pháp Heimlich nếu có dị vật đường thở.
- Đặt bệnh nhân nằm trên nền phẳng, cứng, đẩy trán, kéo cằm (khi nghi
ngờ có chấn thương cột sống cổ thì chỉ nâng hàm dưới lên, tránh di
chuyển nhiều)
- Móc bỏ dị vật trong miệng bệnh nhân ra ngoài (kể cả răng giả). Lau
khô đờm dãi và các chất tiết họng miệng.
B (Breathing support), hô hấp nhân tạo
Thổi ngạt miệng miệng hai lần liên tiếp, mỗi
lần thổi vào trong 2 giây. Nếu thấy lồng ngực
không nhô lên khi thổi vào, thổi nặng, phải xem
lại tư thế đầu của bệnh nhân, tụt lưỡi. Nếu
không cải thiện làm nghiệm pháp Heimlich để
loại bỏ dị vật đường thở.
Nếu có điều kiện hố trợ hô hấp bằng bóng
Anbu hoặc đặt NKQ và bóp bóng qua NKQ.
( http://www.learncpr.org)
3
- C (Circulation support), hỗ trợ tuần hoàn
Bắt mạch cảnh trong 10 giây, nếu không thấy có mạch đập, ti ến hành ép
tim ngoài lồng ngực, nhịp độ mỗi 15 lần ép tim liên tiếp cho mỗi hai lần
thổi ngạt liên tiếp (cho cả tình huống có 2 người cấp cứu trở lên). Vị trí
ép 1/2 dưới xương ức, mỗi lần lún xuống khoảng 4-5 cm, hoặc bắt thấy
mạch cảnh đập theo nhịp ép, tần số 100 lần/phút.
ttttttttttttttttt
(http://www.learncpr.org)
Sau khoảng 1 phút cấp cứu, kiểm tra mạch cảnh trong 5 giây, nếu th ấy có
đập, dừng ép tim, đánh giá hô hấp, nếu bệnh nhân tự thở trở lại dừng thổi
ngạt, theo dõi sát trên đường chuyển đến bệnh viện. Các trường h ợp khác
tiếp tục cấp cứu, đánh giá lại 3-5 phút/lần.
Cầm máu nếu bệnh nhân có vết thương mạch máu gây mất máu cấp.
D (Defibrillation), phá rung: nếu có máy sốc điện (tại bệnh viện, hoặc
trên xe cấp cứu) (xem phần sau).
4.Hồi sinh tim phổi tại bệnh viện
Tuân thủ các nguyên tắc ABCD như trong cấp cứu ban đầu, tuy nhiên chú
ý là phá rung (bước D) phải được tiến hành càng s ớm càng tốt. Đ ể có k ết
quả tốt, nhóm cấp cứu cần được tổ chức tốt, có một người làm trưởng
nhóm đứng bao quát, quyết định các y lệnh.
A: Khai thông đường thở, tư thế đầu, đặt bệnh nhân trên nền cứng phẳng.
4
- B: Bóp bóng ôxy 100% qua mặt nạ mũi miệng, đặt nội khí quản (NKQ)
cấp cứu, bóp bóng hay thở máy qua NKQ.
C: Đặt đường truyền tĩnh mạch ngoại biên, dùng thuốc, đồng thời v ới ép
tim ngoài lồng ngực, nhịp độ 5 ép tim/ 1nhịp bóp bóng hay thở máy.
D: Phá rung, ghi điện tim bằng hai bản cực của máy s ốc điện (paddles).
Trên màn hình ghi điện tim, có thể gặp các tình huống sau:
• Rung thất hoặc nhịp nhanh thất
o Sốc điện 3 lần liên tiếp 200J-300J-360 J (Chú ý là sốc đi ện
không đồng bộ, khoảng cách giữa các lần sốc ch ỉ vừa đủ cho
quan sát hình ảnh điện tim trên màn hình của máy sốc điện).
o Adrenaline 1 mg/3-5 phút /lần tĩnh mạch, hoặc vasopressin 40 UI
tĩnh mạch 1 lần duy nhất.
o Sốc điện 360 J (tối đa 3 lần)
o Cân nhắc dùng thuốc điều trị loạn nhịp như amiodarone, hoặc
xylocaine, magie sulfate, hoặc procainamide.
o Sốc điện tiếp 360 J sau mỗi lần dùng thuốc.
o Đồng thời liên tục duy trì ABC, xem xét các nguyên nhân có th ể
can thiệp được ngay như tràn khí màng phổi, sốc giảm thể tích,
ép tim cấp, rối loạn điện giải như tăng, giảm kali, giảm magiê,
nhiễm toan, ngộ độc, nhồi máu cơ tim, nhồi máu phổi, hạ thân
nhiệt.
• Phân ly điện cơ, hình ảnh điện tim gần như bình th ường nh ưng không có
mạch:
o Kiểm tra mạch ở hai vị trí
o Adrenaline 1mg/3-5 phút/lần tĩnh mạch.
o Nếu mạch chậm có thể dùng atropin tiêm tĩnh mạch 1mg/3-5
phút (tối đa 3 mg).
o Duy trì ABC, tìm và điều trị các nguyên nhân có th ể can thi ệp
được ngay.
• Vô tâm thu, điện tâm đồ là đường thẳng
o Kiểm tra ở hai chuyển đạo trở lên.
o Tiêm adrenaline 1mg/3-5 phút/lần tĩnh mạch.
5
- o Atropin tiêm tĩnh mạch 1mg/3-5 phút (tối đa 3 mg).
o Đặt máy tạo nhịp nếu có đIêù kiện
o Duy trì ABC, tìm và điều trị các nguyên nhân có th ể can thi ệp
được ngay.
o Dừng cấp cứu sau 10 phút nếu không có kết quả và không tìm
được nguyên nhân có thể điều trị ngay.
5. Điều trị sau hồi sinh tim phổi
• Tụt huyết áp: truyền dịch, dopamine, adrenaline.
• Thuốc chống loạn nhịp tái phát trong rung thất, nh ịp nhanh th ất gây
ngừng tuần hoàn: xylocaine, amiodarone truyền tĩnh mạch.
• Đặt máy tạo nhịp dự phòng nếu có nguy cơ nhịp chậm.
• Điều trị nguyên nhân gây ngừng tuần hoàn.
6.Một số vấn đề cần lưu ý
• Tổ chức lộn xộn, không có người trưởng nhóm ảnh hưởng đến hiệu
quả và thời gian của công tác cấp cứu.
• Bóp bóng qua mặt nạ với tư thế đầu không ngửa tối đa, lưỡi tụt.
• Đặt NKQ khó khăn mất thời gian, không đúng vị trí, ảnh h ưởng đến ép
tim và thông khí. Trong tình huống cấp cứu ngừng tuần hoàn, phải
chọn người có tay nghề cao nhất có mặt để đặt NKQ, nên xem xét khả
năng đặt NKQ ngược dòng hoặc mở khí quản cấp cứu sớm nếu thông
khí qua mặt nạ không đảm bảo.
• Dùng máy sốc điện phá rung:
o Không quen sử dụng máy.
o Tiếp xúc giữa bệnh nhân với bản cực của máy sốc điện
không đảm bảo: không bôi gel dẫn điện, không lau sạch da
bệnh nhân trước khi bôi gel, ấn bản cực không đủ mạnh khi
sốc điện.
o Sốc điện đồng bộ để phá rung thất là một sai lầm hay mắc
nếu không kiểm tra máy!
Tài liệu tham khảo
6
- Kern KB, Halperin HR, Field J (2001). New Guidelines for Cardiopulmonary
Resuscitation and Emergency Cardiac Care: Changes in the Management of Cardiac
Arrest. JAMA 285(10): 1267-1269
Eisenberg MS, Mengert TJ (2001). Primary Care: Cardiac Resuscitation.NEJM 344(17)
26: 1304-1313.
Tình huống lâm sàng cho kiểm tra
Bạn phải làm gì khi gặp các tình huống sau:
1.Một người đàn ông 60 tuổi đang ngồi xem tivi buổi tối tại nhà, đ ột ng ột
đau ngực vùng sau xương ức rồi mất ý thức.
2.Một thanh niên đi tập bơi bị chìm trong bể bơi, sau kho ảng 3 phút đ ược
phát hiện, vớt lên bờ, trong tình trạng hôn mê.
3.Một cháu bé 2 tuổi, đang được mẹ cho ăn cháo, đột ngột tím tái, không
khóc, không thở được.
4.Một bệnh nhân được chẩn đoán là nhồi máu cơ tim cấp, đang điều trị
ngày thứ hai tại khoa hồi sức, đột nhiên mất ý thức.
5.Một bệnh nhân nặng đang nằm điều trị được theo dõi bằng monitor tại
khoa hồi sức, máy monitor báo động, hình ảnh điện tim trên màn hình là
đường thẳng, hoặc rung thất, nhịp nhanh thất.
7
- Thuốc dùng trong hồi sinh tim phổi (NEJM 344(17)26: 1304-13)
Thuốc Chỉ định Liều ở người lớn
*RT, NNT không đáp ứng với sốc điện
Amiodarone *RT, NNT: 300 mg/30ml Glucoza 5%,
tiêm tĩnh mạch, có thể lặp lại với liều
và adrenaline
*NNT ổn định 150 mg.
*NNT ổn định, RN,CN: 150 mg tiêm
*NNTT: RN, CN, NNNT (EF40%.
*NNTT trơ với điều trị. 50%.
*RT, CN (kể cả do WPW) với EF>40%.
*RT, NNT không đáp ứng với sốc điện Liều duy nhất 40 UI tiêm tĩnh mạch
Vasopressin
ban đầu. nhanh, nếu không đáp ứng sau 10 phút
*Phân ly điện cơ. hồi sinh tim phổi, chuyển sang dùng
*Vô tâm thu. adrenaline.
8
- RT, rung thất; NNT, nhịp nhanh thất; RN, rung nhĩ; CN, cuồng nhĩ; NNTT, nhịp nhanh trên thất
9
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
