Tổng quan về việc sử dụng Astaxanthin trong nuôi trồng thủy sản

An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 15 (3), 21 – 30<br /> <br /> TỔNG QUAN VỀ VIỆC SỬ DỤNG ASTAXANTHIN TRONG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN<br /> Hồ Sơn Lâm1, Phan Thị Ngọc1<br /> Viê ̣n Hải dương học<br /> Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Thông tin chung:<br /> Ngày nhận bài: 20/10/2015<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt:<br /> 11/11/2015<br /> Ngày chấp nhận đăng: 06/2017<br /> Title:<br /> An overview on the use of the<br /> Astaxanthin in aquaculture<br /> Keywords:<br /> Astaxanthin, aquaculture, fish,<br /> crustacean, pigmentation<br /> Từ khóa:<br /> Astaxanthin, nuôi trồng<br /> thủy sản, cá, giáp xác, màu<br /> sắc<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Effects of antibiotics usage on aquaculture, on environment and human health,<br /> have prompted the search for alternative products. Besides, color is one of the<br /> characteristics affecting the market price and plays an important role in the<br /> overall evaluation of the product. Recently, one of the few substances that can<br /> be used to replace antibiotics, which can create colors for aquatic animal and<br /> is concerned by many researchers in the field, is Astaxanthin. This report<br /> reviews the role of Astaxanthin on the culture of some kinds of fish and<br /> crustaceans. Suggestions for further research on the application of Astaxanthin<br /> in aquaculture are also included.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Ảnh hưởng của kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản lên môi trường và sức<br /> khỏe con người đã thúc đẩy các nghiên cứu tìm ra các sản phẩm thay thế. Bên<br /> cạnh đó, màu sắc là một trong những đặc điểm ảnh hưởng đến giá cả thị trường<br /> và đóng một vai trò quan trọng trong việc đánh giá tổng thể đối tượng nuôi.<br /> Gần đây, một trong số ít những chất vừa có thể thay thế kháng sinh vừa tạo nên<br /> màu sắc cho vật nuôi đang được quan tâm nghiên cứu đó là Astaxanthin. Bài<br /> báo này tổng quan vai trò của Astaxanthin trong nuôi một số loài cá và giáp<br /> xác. Bài báo cũng đề xuất nghiên cứu tiếp theo về ứng dụng của Astaxanthin<br /> trong nuôi trồng thủy sản.<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU<br /> <br /> Yilmaz, 2007). Ngoài ra, các sản phẩm nuôi trồng<br /> thủy sản chất lượng cao phải đáp ứng một số yêu<br /> cầu được đánh giá cao bởi người tiêu dùng, bao<br /> gồm màu sắc thích hợp, đó là một trong các thông<br /> số chất lượng cá quan trọng nhất trên thị trường.<br /> Màu sắc là đặc tính đầu tiên được nhận thức và là<br /> một tiêu chí lựa chọn yếu tố quyết định, liên quan<br /> trực tiếp đến việc chấp nhận hoặc từ chối (Shahidi<br /> & Metusalach, 1998). Màu sắc là một trong<br /> những đặc điểm ảnh hưởng đến giá cả thị trường<br /> và đóng một vai trò quan trọng trong việc đánh<br /> giá tổng thể cá nuôi (Gouveia & Rema, 2005).<br /> Gần đây, một trong số ít những chất vừa có thể<br /> thay thế kháng sinh vừa tạo nên màu sắc cho vật<br /> <br /> Trong nhiều thập kỷ qua, kháng sinh được sử<br /> dụng ở liều thấp nhằm cải thiện tốc độ tăng<br /> trưởng và sức khỏe của các đối tượng nuôi<br /> (Rosen, 1996). Tuy nhiên, trước sự gia tăng nhu<br /> cầu về thực phẩm an toàn và sự cần thiết bảo vệ<br /> môi trường sinh thái, thì việc sử dụng kháng sinh,<br /> yếu tố tạo ra các mầm bệnh kháng thuốc và làm<br /> suy thoái môi trường đang được quan tâm (Huỳnh<br /> Minh Sang & Trần Văn Bằng, 2013). Việc cấm sử<br /> dụng kháng sinh trong nuôi thủy sản ở một số<br /> nước đã khuyến khích các nghiên cứu tìm ra và áp<br /> dụng các chất thay thế kháng sinh trong nuôi<br /> trồng thủy sản (A. Genc, Aktas, M. Genc &<br /> 21<br /> <br /> An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 15 (3), 21 – 30<br /> <br /> nuôi đang được quan tâm nghiên cứu đó là<br /> Astaxanthin. Astaxanthin là một loại carotenoid,<br /> tạo sắc tố hiện diện ở một số loài thủy sản, làm<br /> cho cơ, da và trứng động vật thủy sản có màu<br /> vàng, cam hay đỏ (Higuera, Félix & Goycoolea,<br /> 2006). Hiện nay để tạo màu cơ, da hay làm cho cá<br /> lên đỏ, trong thức ăn cá thường được bổ sung<br /> Astaxanthin để cá có màu sắc đẹp hơn và dễ tiêu<br /> thụ hơn. Astaxanthin có công thức hóa học là 3,3dihydroxy-4,4-diketo-β Carotene, có thể hoà tan<br /> trong dầu/mỡ. Do trong cấu trúc có nhiều nối đôi<br /> (13 nối đôi) nên Astaxanthin còn là một chất<br /> chống oxy hóa mạnh, gấp 10 lần các carotenoid<br /> khác. Đặc tính chống oxy hóa của Astaxanthin<br /> được thể hiện ở chỗ nó ngăn cản sự hình thành<br /> gốc tự do bằng cách loại bỏ oxy tự do, trong<br /> trường hợp các gốc tự do đã được hình thành thì<br /> Astaxanthin có thể kết hợp với gốc tự do để vô<br /> hiệu hóa nó, nhờ đó Astaxanthin có thể bảo vệ<br /> lipid khỏi sự oxy hóa giống như màng<br /> phospholipid. Mặt khác, Astaxanthin còn đóng vai<br /> trò tương tự như vitamin E trong phòng chống sự<br /> oxy hóa tế bào và liên hệ đến chức năng sinh sản<br /> ở các động vật thủy sản. Astaxanthin có khả năng<br /> chống lại quá trình oxy hóa lên đến 500 lần so với<br /> vitamin E (Di Mascio, Murphy & Sies, 1989;<br /> Shimidzu, 1996; Naguib, 2000; Kurashige,<br /> Okimasu & Utsumi, 1990), điều này đã khiến một<br /> số chuyên gia cho rằng nó như là "Super Vitamin<br /> E". Các nghiên cứu cho thấy, đặc tính chống oxy<br /> hóa của Astaxanthin cao gấp 10 lần so với βcarotene (Miki, 1991). Astaxanthin có khả năng<br /> cải thiện hệ thống miễn dịch bằng cách tăng số<br /> lượng các tế bào sản xuất kháng thể (Chatzifotis<br /> và cs., 2005). Bên cạnh đó, vai trò của<br /> Astaxanthin đối với sinh sản cũng đã được đề cập<br /> bởi Tizkar, Soudagar, Bahmani, Hosseini và<br /> Chamani (2013). Theo đó, hàm lượng carotenoid<br /> bổ sung vào thức ăn cho cá bố mẹ có thể làm tăng<br /> sự hình thành lipoprotein, đây là hợp chất quan<br /> trọng trong quá trình tích lũy năng lượng trong sự<br /> hình thành lòng đỏ trứng, trong khi đó,<br /> Astaxanthin giúp tinh trùng vận động tốt hơn từ<br /> đó làm tăng cơ hội thụ tinh. Bổ sung Astaxanthin<br /> <br /> vào thức ăn giúp cải thiện tăng trưởng (Tizkar và<br /> cs., 2013; Christiansen & Torrissen, 1996; Rajabi,<br /> Salarzadeh, Yahyavi, Masandani & Niromand,<br /> 2012), tỷ lệ sống (Yamada, Tanaka, Sameshima &<br /> Ito, 1990; Chien & Jeng, 1992; Paripatananont,<br /> Tangtrongpairoj & Sailasuta, 1999; Rajabi, 2012),<br /> miễn dịch (Chandrasekar và cs., 2014;<br /> Christiansen, Glette, Torrisen, Lie & Waagb,<br /> 1995; Babin, Biard & Moret, 2010), sinh sản<br /> (Ansari, Alizadeh, Shamsai & Khodadadi, 2013)<br /> và giảm stress (Chien, Pan & Hunter, 2003;<br /> Supamattaya, Kiriratnikom, Boonyaratpalin &<br /> Borowitzka, 2005; Niu và cs., 2009) của một số<br /> loài cá và giáp xác. Bài báo này tổng quan về vai<br /> trò của Astaxanthin trong nuôi một số loài cá và<br /> giáp xác, trong đó đề cập đến tăng trưởng, tỷ lệ<br /> sống, sinh lý, miễn dịch, sinh sản và giảm stress<br /> của đối tượng nuôi.<br /> 2. NỘI DUNG<br /> 2.1 Phương thức và liều lượng áp dụng<br /> Astaxanthin trong nuôi trồng thủy sản<br /> Trong nuôi thủy sản Astaxanthin chủ yếu được<br /> trộn vào thức ăn của một số loài cá và giáp xác<br /> như: cá hồi vân (Amar, Kiron, Satoh & Watanabe,<br /> 2001);<br /> cá<br /> hồi<br /> Đại<br /> Tây<br /> Dương<br /> (Christiansen, Lie & Torrissen, 1994; Christiansen<br /> & Torrissen, 1996); cá tráp (Sparus aurata)<br /> (Gomes, 2002); cá dĩa (Đặng Quang Hiếu, Hà Lê<br /> Thi ̣ Lô ̣c và Bùi Minh Tâm, 2009); tôm he Nhật<br /> Bản (Yamada Tanaka, Sameshima & Ito, 1990;<br /> Chien & Jeng, 1992); tôm thẻ chân trắng (Rajabi<br /> và cs., 2012).<br /> Liều lượng sử dụng Astaxanthin trong nuôi trồng<br /> thủy sản là một yếu tố quyết định đến hiệu quả<br /> nuôi. Sử dụng Astaxanthin dưới mức yêu cầu cần<br /> thiết của cơ thể vật nuôi thường không mang lại<br /> hiệu quả tối ưu của Astaxanthin, trong khi nếu sử<br /> dụng trên mức cần thiết giá thành sản xuất sẽ cao<br /> do lãng phí và lợi nhuận sẽ giảm. Nhu cầu<br /> Astaxanthin cho hiệu quả sinh trưởng, tỷ lệ sống,<br /> sinh lý, miễn dịch, sinh sản và giảm stress phụ<br /> thuộc vào từng loài. Theo Torrissen, Christiansen,<br /> Struksnæs và Estermann (1995), hàm lượng bổ<br /> sung thích hợp nhất cho cá hồi Đại Tây Dương là<br /> 22<br /> <br /> An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 15 (3), 21 – 30<br /> <br /> 60 mg/kg thức ăn. Cũng trên đối tượng là cá hồi<br /> Đại Tây Dương, kết quả nghiên cứu của Olsen và<br /> Mortensen (1997) cho thấy bổ sung Astaxanthin<br /> với hàm lượng 70 mg/kg thức ăn có ảnh hưởng rõ<br /> rệt nhất đến màu sắc cơ cá. Theo Ho, O’Shea và<br /> Pomeroy (2013), đối với cá nemo 30 ngày tuổi<br /> nồng độ Astaxanthin bổ sung thích hợp là 80 –<br /> 160 mg Astaxanthin/kg thức ăn. Nồng độ thích<br /> hợp bổ sung cho cá khoang cổ đỏ Amphibrion<br /> frenatus là 200 mg Astaxanthin/kg thức ăn (Hà Lê<br /> Thị Lộc và cs., 2009). Nghiên cứu của Đặng<br /> Quang Hiếu và cs. (2009) với đối tượng là cá dĩa<br /> hàm lượng bổ sung 300 ppm Astaxanthin vào<br /> thức ăn giúp cá dĩa có màu đỏ đậm nét nhất. Theo<br /> Paripatananont và cs. (1999) liều tối ưu của<br /> Astaxanthin đối với cá vàng (Carassius auratus)<br /> là 36 – 37 mg/kg thức ăn. Astaxanthin bổ sung ở<br /> nồng độ từ 240 mg/kg thức ăn đã được áp dụng<br /> trong nuôi tôm sú (Chih - Hung, 2004); 200 mg<br /> Astaxanthin/kg thức ăn trong nuôi tôm he Nhật<br /> Bản (Yamada và cs., 1990); 100 mg Astaxanthin<br /> /kg thức ăn trong nuôi cá chép (Chandrasekar và<br /> cs. 2014); 150mg Astaxanthin/kg trong nuôi cá<br /> vàng (Carassius auratus) (Tizkar và cs. 2013);<br /> 150 mg Astaxanthin/kg thức ăn trong nuôi tôm<br /> Macrobrachium nipponense (Tizkar, Seidavi,<br /> Ponce - Palafox & Pourashoori, 2014).<br /> <br /> (retinol, α-tocopherol và acid ascorbic) của cá ở<br /> nhóm bổ sung nhiều hơn 2 đến 20 lần so với<br /> nhóm còn lại. Cá cho ăn bổ sung Astaxanthin có<br /> sức đề kháng đối với vi khuẩn Aeromonas<br /> salmonicida tốt hơn so với cá đối chứng. Hàm<br /> lượng hemoglobin trong máu và các thông số<br /> miễn dịch cũng có xu hướng cao hơn ở nhóm cá<br /> cho ăn Astaxanthin mặc dù sự khác biệt này là<br /> không đáng kể. Như vậy, Astaxanthin bổ sung<br /> vào thức ăn không chỉ ảnh hưởng đến màu sắc mà<br /> còn làm thúc đẩy tăng trưởng, chống oxy hóa,<br /> tăng cường các hoạt động miễn dịch ở cá hồi Đại<br /> Tây Dương. Nghiên cứu ảnh hưởng của bổ sung<br /> Astaxanthin vào thức ăn lên màu sắc của cá tráp<br /> đã được thực hiện bởi Ben, Mark, Geoff và Paul<br /> (2009). Cá đươ ̣c nuôi trong lồ ng và cho ăn với 7<br /> nghiê ̣m thức tương ứng hàm lươ ̣ng Astaxanthin<br /> bổ sung vào thức ăn là 0, 13, 26, 39, 52, 65 và 78<br /> mg Astaxanthin/kg thức ăn và được nuôi trong 63<br /> ngày. Mỗi thı́ nghiê ̣m đươ ̣c lă ̣p la ̣i 4 lầ n. Kết quả<br /> nghiên cứu cho thấy bổ sung Astaxanthin với<br /> nồng độ 39 mg/kg thức ăn sau 42 ngày nuôi, cá<br /> đạt màu sắc tối ưu nhất, đồng thời hàm lươ ̣ng<br /> carotenoid tı́ch lũy ở da cá tráp cũng đạt giá trị<br /> cao nhất. Không có sự sai khác có ý nghĩa thống<br /> kê về màu sắc cũng như hàm lượng carotenoid<br /> tıć h lũy ở da cá tráp khi cho cá ăn thức ăn bổ sung<br /> Astaxanthin có nồng độ lớn hơn 39 mg/kg và nuôi<br /> lâu hơn 42 ngày (p > 0,05). Điều này cho thấy, bổ<br /> sung Astaxanthin với liều lượng cao hay trong<br /> thời gian kéo dài cũng không làm tăng thêm hiệu<br /> quả Astaxanthin đối với cá tráp. Trịnh Thị Lan<br /> Chi (2010) đã tiến hành nghiên cứu ảnh hưởng<br /> của Astaxanthin lên cá chép Nhật Cyprinus<br /> carpio. Thí nghiệm được tiến hành với 5 mức bổ<br /> sung Astaxanthin ở các hàm lượng khác nhau: 0,<br /> 25, 50, 75 và 100 mg/kg thức ăn. Tác giả đã sử<br /> dụng phương pháp đánh giá màu sắc của cá chép<br /> Nhật bằng cách cho điểm theo thang màu từ 0 đến<br /> 9 của Boonyaratpalin và Prasert (1989). Kết quả<br /> nghiên cứu cho thấy, bổ sung Astaxanthin có tác<br /> dụng tích cực trong việc cải thiện màu sắc ở cá<br /> chép Nhật sau 2 tháng nuôi, trong đó hàm lượng<br /> hiệu quả nhất là 78,22 ± 5,84 mg/kg thức ăn. Một<br /> <br /> 2.2 Hiệu quả của Astaxanthin trong nuôi<br /> trồng thủy sản<br /> Hiệu quả của Astaxanthin đã được chứng minh<br /> trên nhiều đối tượng nuôi.<br /> Nghiên cứu của Christiansen, Lie và Torrissen<br /> (1995) trên cá hồi Đại Tây Dương (Salmo salar)<br /> cho thấy cá ăn thức ăn bổ sung Astaxanthin<br /> (60mg/kg thức ăn) tăng trưởng nhanh hơn với sự<br /> tăng cân trung bình mỗi ngày là 0.39%, trong khi<br /> đó tỉ lệ này chỉ đạt 0,18% ở nhóm ăn thức ăn<br /> không được bổ sung Astaxanthin. Hàm lượng<br /> lipid thô cũng cao hơn đáng kể ở nhóm cá ăn thức<br /> ăn bổ sung. Nồng độ Astaxanthin trong cơ của cá<br /> ăn thức ăn bổ sung Astaxanthin là 2 - 7 mg cao<br /> hơn đáng kể so với 0 - 3 mg/kg ở nhóm cá ăn thức<br /> ăn không bổ sung. Các loại vitamin chống oxy<br /> hóa trong cơ (retinol, α-tocopherol) và gan<br /> 23<br /> <br /> An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 15 (3), 21 – 30<br /> <br /> nghiên cứu khác về ảnh hưởng của Astaxanthin<br /> lên tăng trưởng và đáp ứng miễn dịch của cá chép<br /> Nhật cũng đã được nghiên cứu bởi Chandrasekar<br /> và cs. (2014). Theo đó, Astaxanthin bổ sung vào<br /> thức ăn giúp cá chép Nhật có thể kháng lại tác<br /> động của vi khuẩn Aeromonas hydrophila. Khi bổ<br /> sung Astaxanthin với các nồng độ 0, 25, 50, 100<br /> mg/kg thức ăn và theo dõi trong vòng 4 tuần, tác<br /> giả nhận thấy tỉ lệ chết cao nhất ở nhóm được cho<br /> ăn với hàm lượng Astaxanthin là 25 mg/kg (35%)<br /> trong khi đó tỉ lệ này ở nhóm được cho ăn<br /> Astaxanthin 50, 100 mg/kg tương ứng là 20, 10%.<br /> Và tỉ lệ này thấp hơn đáng kể so với nhóm đối<br /> chứng (85%) không được ăn thức ăn bổ sung<br /> Astaxanthin (p < 0,05). Tuy nhiên, tỉ lệ tăng<br /> trưởng, chuyển đổi thức ăn và khả năng sử dụng<br /> protein tăng lên đáng kể ở 2 nhóm được cho ăn<br /> thức ăn bổ sung 50, 100 mg Astaxanthin (p <<br /> 0,05). Các chỉ số như hàm lượng protein tổng số,<br /> albumin, globulin huyết thanh đều tăng ở những<br /> nghiệm thức bổ sung Astaxathin. Hoạt động thực<br /> bào tăng lên từ tuần 2 ở những nghiệm thức bổ<br /> sung Astaxanthin trong khi đó nhóm đối chứng<br /> chỉ tăng lên từ tuần thứ 4. Phản ứng bùng nổ hô<br /> hấp ở nhóm được cho ăn bổ sung 25 mg<br /> Astaxanthin/kg thức ăn đã bắt đầu tăng từ tuần<br /> đầu tiên, còn nhóm được cho ăn bổ sung 50 và<br /> 100 mg Astaxanthin/kg thức ăn chỉ tăng từ tuần<br /> thứ hai trong khi đó nhóm đối chứng chỉ tăng sau<br /> 4 tuần. Tuy nhiên, hoạt động của lyzozym đều<br /> tăng lên đáng kể ở các nhóm được cho ăn thức ăn<br /> làm giàu Astaxanthin so với đối chứng. Như vậy<br /> bổ sung Astaxanthin vào thức ăn với liều lượng<br /> 50, 100 mg/kg thức ăn giúp thúc đẩy tăng trưởng,<br /> nâng cao tỉ lệ sống, thúc đẩy các hoạt động miễn<br /> dịch giúp cá chép Nhật chống lại ảnh hưởng của<br /> khuẩn Aeromonas hydrophila. Một nghiên cứu<br /> khác về vai trò của Astaxanthin đối với khả năng<br /> miễn dịch của đối tượng nuôi cũng đã được<br /> nghiên cứu bởi S. Kim, Song, K. Kim và Lee<br /> (2012). Theo đó, bổ sung Astaxanthin vào thức ăn<br /> trong một khoảng thời gian tương đối ngắn có thể<br /> cải thiện khả năng miễn dịch ở cá bơn<br /> Paralichthys olivaceus. Nghiên cứu được tiến<br /> <br /> hành với 4 nghiệm thức bổ sung Astaxanthin với<br /> liều lượng 0 (đố i chứng), 100, 200, 300 mg/kg<br /> thức ăn, mỗi nghiê ̣m thức được lă ̣p la ̣i 3 lầ n (30<br /> con/bể ), cá đươ ̣c cho ăn trong 15 ngày. Sau 15<br /> ngày, mỗi nghiê ̣m thức chọn 30 con và gây cảm<br /> nhiễm bằng cách tiêm 1 ml vi khuẩn Edwardsiella<br /> tarda (3 x 108 tế bào/ml). Kết quả nghiên cứu cho<br /> thấy, tỷ lệ chết của cá thí nghiệm ở 4 nghiệm thức<br /> bổ sung Astaxanthin với liều lượng 0 (đố i chứng),<br /> 100, 200, 300 mg/kg thức ăn lần lượt là 80; 65; 55<br /> và 40% (p < 0,05). Như vậy, bổ sung Astaxanthin<br /> vào thức ăn làm tăng khả năng miễn dịch của cá<br /> bơn đối với vi khuẩ n E. tarda. Nghiên cứu của Ho<br /> và cs. (2013) được tiến hành trên cá nemo 30<br /> ngày tuổi được chia làm các nhóm và được cho ăn<br /> thức ăn bổ sung 40, 60, 80, 160 mg Astaxanthin<br /> dạng ester hóa /kg thức ăn trong 90 ngày. Kết quả<br /> cho thấy tăng hàm lượng Astaxanthin trong thức<br /> ăn làm cải thiện màu sắc da: màu sắc sẫm hơn và<br /> độ sáng thấp hơn (cá đỏ hơn). Cá ăn thức ăn bổ<br /> sung 80 – 160 mg Astaxanthin/kg thức ăn thì màu<br /> sắc được cải thiện đáng kể so với cá được cho ăn<br /> với hàm lượng Astaxantin bổ sung thấp hơn.<br /> Cũng theo một nghiên cứu khác của Ho và cs.<br /> (2013) trên cá hề màu hạt dẻ (Premnas<br /> biaculeatus) thì bổ sung Astaxanthin với liều<br /> lượng khác nhau sẽ dẫn đến màu sắc khác nhau ở<br /> cá nuôi và sự khác biệt màu sắc được biểu hiện là<br /> kết quả của việc tăng kích thước hạt carotenoid và<br /> nồng độ carotenoid trong hạt. Các thông số sinh lý<br /> học tế bào sắc tố được khảo sát là màu sắc, mật<br /> độ, và đường kính của hạt carotenoid. Cá sau 30<br /> ngày nở được cho ăn với các chế độ ăn bổ sung<br /> 23, 214, 2350 ppm Astaxanthin. Kết quả nghiên<br /> cứu cho thấy không có sự khác biệt về mật độ hạt<br /> carotenoid (khoảng 0,3 hạt/μm2), tuy nhiên đường<br /> kính hạt và sự tích lũy carotenoid tăng lên khi cá<br /> được cho ăn thức ăn chứa Astaxanthin ở hàm<br /> lượng cao hơn. Màu sắc hạt carotenoid đậm hơn<br /> đáng kể, độ bão hòa cao hơn và các giá trị độ sáng<br /> thấp hơn ở nhóm cá được cho ăn Astaxanthin hàm<br /> lượng cao hơn. Hàm lượng Astaxanthin bổ sung<br /> thích hợp nhất cho loài cá này là 214 ppm. Nghiên<br /> cứu của Díaz, Velurtas, Espino và Fenucci (2014)<br /> 24<br /> <br /> An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 15 (3), 21 – 30<br /> <br /> chỉ ra rằng, bổ sung Astaxanthin vào thức ăn làm<br /> tăng khả năng chố ng số c với môi trường do nitrite<br /> của tôm Pleoticus muelleri giai đoạn hậu ấu trùng.<br /> Nghiên cứu được tiến hành với 3 nghiê ̣m thức bổ<br /> sung Astaxathin vào thức ăn lầ n lươ ̣t là: 0 mg/kg<br /> (C0), 100 mg/kg (C100) và 300 mg/kg (C300). Ấu<br /> trùng tôm được nuôi trong môi trường nitrite<br /> (NO2Na) với các nồng độ khác nhau (0 - 200<br /> mg/L). Nồ ng đô ̣ nitrite gây chế t 50% (LC50) ở 96<br /> h là 76,3; 89,7, và 157 mg/L tương ứng với ba<br /> nghiê ̣m thức C0, C100 và C300. Hoa ̣t đô ̣ng chố ng<br /> oxy hóa đươ ̣c xác đinh<br /> ̣ thông qua khả năng làm<br /> sa ̣ch gố c tự do 1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl<br /> (DPPH). Ở tấ t cả các nghiê ̣m thức các chấ t sinh ra<br /> làm sa ̣ch DPPH đươ ̣c diễn ra ma ̣nh me.̃ Tuy nhiên<br /> tôm ở nghiê ̣m thức C100 và C300 cho thấ y các hoa ̣t<br /> đô ̣ng làm giảm DPPH (62 và 59%) nhanh hơn so<br /> với nghiê ̣m thức đối chứng C0 (43%) (p < 0,05).<br /> Điều này cho thấy, Astaxanthin như mô ̣t chấ t bảo<br /> vê ̣ giúp tôm chố ng la ̣i căng thẳ ng do nitrite. Hiệu<br /> quả của việc bổ sung Astaxanthin vào thức ăn lên<br /> đặc điểm sinh sản của cá hồi vân đã được tiến<br /> hành bởi Ahmadi, Bazyar, Safi, Ytrestøy và<br /> Bjerkeng (2006). Nghiên cứu được thực hiện trên<br /> 5 nhóm của cá hồi vân cái cho ăn khẩu phần thức<br /> ăn chứa 0,07; 12,46; 33,33; 65,06 và 92,91 mg<br /> Astaxanthin/kg thức ăn và hai nhóm cá hồi cầu<br /> vồng đực cho ăn bổ sung với 0,07 và 33,33 mg<br /> Astaxanthin/kg thức ăn. Cá bố mẹ được nuôi<br /> trong 6 tháng cho đến khi thành thục sinh dục. Số<br /> lượng trứng từ mỗi nhóm của cá mẹ được chia<br /> thành hai phần bằng nhau. Một phần được thụ tinh<br /> với tinh trùng đồng nhất của cá bố được cho ăn<br /> thức ăn chứa 0,07 mg Astaxanthin/kg và phần còn<br /> lại cho thụ tinh bởi tinh trùng của cá bố ăn thức ăn<br /> chứa 33,3 mg Astaxanthin/kg. Có sự khác biệt<br /> đáng kể về tỷ lệ trứng thụ tinh, tỷ lệ trứng nở và tỷ<br /> <br /> lệ chết của cá con sau khi nở giữa các nhóm thí<br /> nghiệm (p < 0,05), nhưng không có sự khác biệt<br /> đáng kể về tỷ lệ chết trước khi nở (p > 0,05).<br /> Đồng thời có sự tương quan giữa tỷ lệ thụ tinh, tỷ<br /> lệ nở với hàm lượng Astaxanthin bổ sung vào<br /> thức ăn cá mẹ (p < 0,05). Nghiên cứu cũng đã chỉ<br /> ra rằng, bổ sung Astaxanthin vào thức ăn giúp cải<br /> thiện khả năng sinh sản trong cá hồi vân. Tizkar<br /> và cs. (2013) đã tiến hành nghiên cứu nhằm đánh<br /> giá ảnh hưởng của Astaxanthin ở liều lượng khác<br /> nhau đến khả năng sinh sản của cá vàng<br /> (Carassius auratus). Nghiên cứu được thực hiện<br /> với thức ăn được bổ sung 0, 50, 100 và 150 mg<br /> Astaxanthin/kg thức ăn. Các bố mẹ được cho ăn<br /> thức ăn thí nghiệm trong bốn tháng. Sau đó, trứng<br /> thu được từ các cá mẹ được thụ tinh với tinh trùng<br /> của cá đực trong cùng nghiệm thức thí nghiệm.<br /> Sức sinh sản, tỷ lệ thụ tinh, đường kính trứng và<br /> tỷ lệ sống được đánh giá. Kết quả nghiên cứu cho<br /> thấy không có khác biệt đáng kể về sức sinh sản<br /> giữa các nghiệm thức thí nghiệm. Tuy nhiên,<br /> đường kính trứng và số lượng trứng thụ tinh ở<br /> nghiệm thức cá bố mẹ cho ăn 150 mg<br /> Astaxanthin/kg lớn hơn so với các nghiệm thức<br /> còn lại (p < 0,05) và nghiệm thức này cũng cho<br /> thấy tỷ lệ sống của trứng thụ tinh đạt giá trị cao<br /> trong giai đoạn ấp (p < 0,05). Đồng thời, có sự<br /> tương quan giữa liều lượng bổ sung Astaxanthin<br /> cho cá bố mẹ với tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ sống có ý<br /> nghĩa thống kê.<br /> Trong nuôi trồng thủy sản, Astaxanthin đã được<br /> sử dụng như chất bổ sung để cải thiện màu sắc,<br /> tăng trưởng, tỷ lệ sống, miễn dịch và sinh sản của<br /> các đối tượng nuôi. Lợi ích của việc bổ sung<br /> Astaxanthin vào thức ăn lên màu sắc, tăng trưởng,<br /> tỷ lệ sống, miễn dịch và sinh sản một số đối tượng<br /> nuôi thủy sản được thể hiện ở Bảng 1.<br /> <br /> Bảng 1. Áp dụng và ảnh hưởng của thức ăn bổ sung Astaxanthin lên các đối tượng nuôi thủy sản<br /> <br /> Đối tượng<br /> <br /> Hàm lượng<br /> Astaxanthin (mg/kg)<br /> <br /> Tôm thương phẩm<br /> <br /> 100<br /> <br /> Cá vàng<br /> <br /> 36 – 37<br /> <br /> Hiệu quả<br /> Tỷ lệ sống<br /> Màu sắc da<br /> Tỷ lệ sống<br /> 25<br /> <br /> Tài liệu tham khảo<br /> Yamada và cs. (1990)<br /> Paripatananont và cs.<br /> (1999)<br /> <br />