Truyện ngắn Hồ Dzếnh

Chia sẻ: Anhtuanhungnguyen Anhtuanhungnguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

112
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn "Truyện ngắn Hồ Dzếnh" tuyển tập các truyện ngắn hay của Hồ Dzếnh, gồm: Người anh xấu số, Lòng mẹ, Người chị dâu tôi, Chị Yên, Con ngựa trắng của ba tôi, Ngày gặp gỡ, Anh Đỗ Phủ, Trồng bông rừng, Chú Nhì, Hai anh em, Thằng cháu đích tôn, Ngày lên đường, Sang trăng suông, Em Dìn. Mời bạn đọc tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Truyện ngắn Hồ Dzếnh

TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 1 MUÅC LUÅC NGÛÚÂI ANH XÊËU SÖË ................................................................................................................. 2 LOÂNG MEÅ .................................................................................................................................... 7 NGÛÚÂI CHÕ DÊU TÖI............................................................................................................... 14 CHÕ YÏN.................................................................................................................................... 20 CON NGÛÅA TRÙÆNG CUÃA BA TÖI ........................................................................................... 28 NGAÂY GÙÅP GÚÄ .......................................................................................................................... 34 ANH ÀOÃ PHUÅ ............................................................................................................................ 41 TRONG BOÁNG RÛÂNG............................................................................................................... 48 CHUÁ NHÒ ................................................................................................................................... 55 HAI ANH EM............................................................................................................................. 63 THÙÇNG CHAÁU ÀÑCH TÖN ....................................................................................................... 70 NGAÂY LÏN ÀÛÚÂNG ................................................................................................................. 78 SAÁNG TRÙNG SUÖNG ............................................................................................................. 85 EM DÒN...................................................................................................................................... 93
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 2 NGÛÚÂI ANH XÊËU SÖË Trong ba anh em chuáng töi, meå töi thûúng anh hai töi nhêët. Meå töi thûúng anh vò anh khöí, vò anh, vêîn theo lúâi meå töi, àaä tûâng biïët qua trong thuúã àêìu xanh nhûäng ngaây àaâo cuã chuöëi, nêëu chaáo caám ùn trûâ cúm. Nhûng loâng ngûúâi meå caâng nghiïng xuöëng àûáa con thûá bao nhiïu thò laåi caâng xa àûáa con caã bêëy nhiïu. Meå töi vñ chuáng töi nhû cêy mña coá ba àöët àïìu nhau, sinh caách nhau àuáng baãy tuöíi, ba àöët maâ möåt àaä bõ sêu, coân hai àöët kia thò "chûa biïët". Coá lêìn, töi hoãi meå töi: - Taåi sao anh caã con laåi laâ àöët mña cuöëi bõ sêu àuåc haã meå? Sao anh hai laåi àûúåc laâ àöët giûäa? Meå töi gùæt: - Röìi maây liïåu, khöng laåi sêu nöët, con aå. Maâ kïí ra anh hai töi cuäng xûáng àaáng laâ àöët mña giûäa thêåt. Anh coá veã dõu daâng vaâ phong nhaä. Miïång anh cûúâi rêët xinh, laâm nuáng hai àöìng tiïìn úã maá. Anh hai töi ñt noái, maâ àaä noái thò hïët sûác chùæc chùæn. Meå töi yïu anh vaâ gûãi gùæm vaâo anh nhûäng ngaây giaâ sùæp ruång. Anh töi chaãi toác lêåt ra hai phña gaáy, laâm nöíi roä lïn caái àûúâng ngöi thùèng tùæp. Bùæt chûúác anh, töi nhêët àõnh nuöi toác àïí chaãi cho àeåp, nhûng möîi lêìn thêëy haâng thúå huái rong ài qua, meå töi hay nhòn àêìu töi maâ baão: - Beá àõnh buái toác hay sao maâ chûa thiïën búát noá ài? Nhòn caái tùng àú taân nhêîn caây tûâng maãng toác êu yïëm cuãa töi lïn, töi huâng höí baão ngûúâi thúå: - Sao anh khöng cùæt meå noá caái àêìu töi ài luön thïí? - Baâ daåy thïë. Vaã laåi cùæt ngùæn toác cho maát, cêåu aå.
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 3 Töi khöng neán nöíi tiïëng khoác vò bûåc tûác: - Hu hu... nhûng töi muöën... bûác kia maâ! Cuöëi nùm êëy, ba anh em chuáng töi àûúåc chuåp aãnh chung vúái nhau àïí gûãi vïì quï nöåi. Bûác aãnh àoá, töi vêîn coân giûä àûúåc, tuy thúâi gian àaä laâm phai nûúác ài. Caách möåt ngaây trûúác höm chuåp aãnh, anh hai töi àaä lo lùæng vïì quêìn aáo. Anh caã töi lúán röìi nïn toã veã laänh àaåm. Töi thò chó suöët ngaây ngùæm anh hai töi. Röìi saáng höm sau, chûäng chaåc quaá, anh hai töi diïån möåt böå quêìn aáo soåc, maái toác chaãi deåt xuöëng, hai mùæt tûúi cûúâi, tay cêìm möåt chiïëc muâi soa. Àïën anh caã töi múái thêåt khiïëp! Anh mùåc möåt böå quêìn aáo têy cuãa ba töi sûãa laåi, vai cûá döëc xuöëng, àöi öëng quêìn boá lêëy bùæp chên nhû xaâ caåp. Töi àaä mêët cöng luåc hïët rûúng hoâm, röìi àïí chõu mùåc möåt caái aáo röång tay vaâ caái quêìn ngùæn cúän, vò coá bao giúâ meå töi may cho töi àûúåc möåt böå quêìn aáo naâo vûâa yá àêu. Caái thò röång, caái thò heåp, caái laâm töi àang gêìy hoáa beáo, àang lúán hoáa luân. Nhûng caái naâo cuäng àeåp hïët, vò meå töi baão: aáo taâu mùåc thïë naâo cuäng... chûäng! Ba chuáng töi ra ngoaâi sên vúái möåt caái ghïë. Anh caã töi ngöìi giûäa, tay cêìm quyïín saách. Anh hai töi àûáng chöëng naånh bïn caånh. Töi nhoã, àûáng voâng tay cho coá veã lïî pheáp, àöi mùæt àúâ nhòn vaâo öëng maáy aãnh. Meå töi ngùæm kyä ba chuáng töi röìi böîng giêån dûä: - Tröng con mùæt thùçng caã! Cûá long lïn soâng soåc thïë kia, traách naâo! Töi nghe anh caã töi thúã daâi möåt caái. Töi biïët trong nhaâ sùæp coá chuyïån, nïn àûa mùæt liïëc anh hai töi. Luác ngûúâi thúå aãnh sûãa laåi daáng àiïåu cho chuáng töi, meå töi laåi nhòn anh caã töi, leâ baä trêìu ra ngoaâi miïång, gioång gùæt goãng: - Ngûúâi thò cûá sûâng sûäng ra êëy! Anh caã töi vuâng àûáng dêåy, bûúác ra ngoaâi, vêët laåi mêëy tiïëng: - Àïí cho hai àûáa noá chuåp! Meå töi noáng tiïët, quùng que cuãi cêìm trong tay theo anh, gùæt êìm nhaâ. Anh hai töi bêëm vaâo àñt töi möåt caái, dêëu hiïåu giûä mònh chuáng töi vêîn baáo cho nhau vaâo giúâ phuát nghiïm troång. Meå töi baão öng thúå aãnh:
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 4 - Öng cûá chuåp cho hai chaáu cuäng àûúåc. Thùçng con àêìu cuãa töi chïët röìi! Do möåt sûå húá hïnh rêët coá yá nghôa cuãa ngûúâi thúå aãnh, têëm hònh àûúåc chuåp ra vúái caái chöî tröëng anh caã töi boã laåi. Àöi mùæt töi, möîi lêìn àùåt lïn bûác aãnh, chúåt thêëy thiïëu möåt caái gò, vaâ àiïìu naây laâm töi böìi höìi, caãm àöång. Töi chaånh loâng, thêëy söë phêån cuãa anh caã töi hêím hiu quaá. Ngaây xûa cuäng nhû ngaây nay, ngûúâi anh àau khöí êëy vêîn bûúác nhûäng bûúác cö quaånh trong cuöåc àúâi, söëng vúái mònh hún laâ söëng vúái ngûúâi xung quanh, noáng naãy vaâ liïìu lônh. Möåt lêìn àang ngöìi ùn cúm vúái nhau, khöng nhúá töi noái höîn àiïìu gò, anh caã töi neám ngay caái baát vaâo mùåt töi. Cún noáng nöíi lïn, töi quùng traã caái cheán, vaâ cûá thïë, chuáng töi nhaãy vaâo nhau, àêëm nhau, cùæn nhau. Thûúâng thûúâng, sau nhûäng phuát giêån dûä nhû trïn, töi thêëy lûúng têm bõ giaây voâ, day dûát. Töi dõu ngoåt laâm thên vúái anh caã töi, nhûng chó àûúåc vaâi ngaây, chuáng töi laåi xem nhau nhû thuâ àõch. Coá àiïìu maäi àïën nay töi vêîn lêëy laâm laå, laâ caâng gheát anh bao nhiïu, töi laåi caâng thûúng anh bêëy nhiïu. Trûúác àêy, anh caã töi coá quen biïët möåt ngûúâi con gaái maâ àöi mùæt, töi coân nhúá, troân nhû àöi mùæt böì cêu. Nhûng tònh yïu vöën laâ thûá hay vúä vò bêët cûá möåt caái chaåm nheå naâo, anh töi àaä thêëy chïët möëi tònh àêìu êm thêìm vaâ vö voång, röìi vïì quï nöåi lêëy möåt ngûúâi vúå maâ töi chùæc rùçng anh khöng yïu lùæm. Àêy laâ möåt àoaån àúâi bêët thûúâng cuãa anh caã töi úã bïn quï nhaâ do chñnh anh thuêåt laåi: - ... "Thïë röìi àïën lûúåt anh. Anh bõ troái gö vaâo möåt xêu cuâng vúái nhûäng ngûúâi khaác, chó vò anh laâ ngûúâi laå mùåt laåc vaâo thaânh phöë, àuáng caái höm nöí ra cuöåc caách maång àaánh àöí nhaâ Maän Thanh. Cêy suáng, anh coân nhúá roä, cêy suáng coá caái noâng ngùæn, nhûng anh thêëy noá àen ngoâm vaâ sêu khöng àaáy. Böën ngûúâi bïn anh àaä ngaä guåc xuöëng, vaâ sùæp àïën lûúåt anh..." Töi súå quaá, nhaãy chöìm lïn, hoãi: - Thïë ngûúâi ta coá bùæn anh khöng? Anh hai töi àang nghe chuyïån, vïnh mùåt lïn baão anh caã töi:
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 5 - Beá noá hoãi thêåt dúã nhó? Àaä bùæn röìi thò laâm gò coân söëng maâ ngöìi kïí chuyïån nûäa! Anh caã töi kïí tiïëp: - ..."Thïë röìi àïën lûúåt anh. Nhûng luác cêy suáng sùæp giú lïn thò cuäng laâ luác cêy suáng... haå xuöëng. Khi êëy laâ vaâo àuáng ban trûa, vò anh nhúá roä laâ trúâi nùæng lùæm. Thò ra höm anh bõ bùæt, öng nöåi chuáng mònh ài vùæng. May öng vïì kõp, höëi haã gom goáp àûúåc möåt moán tiïìn vaâ thuöëc phiïån lïn biïëu quan huyïån. Thïë laâ quan sai lñnh phi ngûåa ra phaáp trûúâng, hö tïn anh laâ Ho Yan lïn, vaâ cûáu thoaát!" Nghe xong chuyïån, anh hai töi bêëm töi ra chöî vùæng maâ baão: - Anh caã anh êëy bõ möåt meã mêët vña, nïn tûâ àoá anh mêët vña luön. Cûá buöíi trûa trúã ài laâ anh nhû ngûúâi lêín thêín, vaâ àïm naâo cuäng laãm nhaãm noái mï. Anh caã töi coá möåt têm traång àuáng nhû vêåy. Chõ dêu töi cûá viïåc yïn lùång nùçm bïn caånh maâ cuäng biïët hïët anh àaä laâm gò, nghô gò hay bêåy baå gò trong ngaây höm êëy. Möåt lêìn, meå töi mêët nùm chuåc baåc. Àïën àïm, anh caã töi tûå khai ngay ra: - Coân khoùæng möåt meã nûäa laâ ñt. Ngêìn êëy àaä ùn thua gò! Àaåi àïí laâ thïë. Ban ngaây, anh töi tñnh toan gò trong buång, thò àïën àïm noái hïët ra ngoaâi miïång. Têm höìn anh nhû cùn lïìu tröëng, gioá thöíi qua khöng vûúáng möåt bûác vaách, thöíi möåt maåch, thöíi vuâ vuâ. Trûúác àêy mêëy nùm, vaâ àêy cuäng laâ nguyïn do khiïën meå töi gheát anh, möåt chiïìu ài hoåc vïì, töi ngaåc nhiïn thêëy möåt quang caãnh àöí vúä bûâa baäi. Meå töi, bïn caånh laâ ngûúâi àêìy túá trai, àang giêån dûä neám caác àöì vêåt vúá àûúåc vïì phña anh, döìn anh vaâo möåt goác tûúâng. Anh töi khöng kïu, khöng khoác, nhûng neát mùåt xaåm laåi, möåt nöîi hùçn hoåc lêîn àau àúán vúä traân trong cùåp mùæt ngêìu àoã. Cuöëi cuâng, töi thêëy anh caã töi kïu lïn möåt tiïëng, ngaä xuöëng: möåt doâng maáu chaãy ra trïn vai anh, thêëm vaâo manh aáo raách. Trong caãnh höîn loaån, böîng nhiïn, anh töi vúá àûúåc möåt thanh maác, thûá khñ giúái phoâng keã tröåm höìi ba töi coân söëng, lao vïì phña trûúác mùåt. Muäi maác cùæm phêåp vaâo chiïëc tuã àûáng, vaâ tiïëng meå töi la lïn: - Noá giïët, noá giïët töi, caác öng, caác baâ úi!
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 6 Thûåc ra àoá chó laâ caách chöëng àúä àiïn cuöìng vaâ tuyïåt voång cuãa möåt ngûúâi bõ thûúng, gêìn nhû loaån oác. Sau tiïëng kïu cuãa meå töi, töi noáng mùæt, sùén hoân gaåch vúá àûúåc, neám vïì phña anh... Tûâ àêëy, meå töi vêîn duâng hai tiïëng "saát nhên" gaán cho anh, möîi lêìn tûác giêån. Loâng meå töi àaä gêìn nhû mêët hïët thiïån caãm àöëi vúái gioåt maáu cuãa mònh, àöët mña sêu àuåc. Coân töi, töi khöng thiïëu tònh thûúng haåi möîi lêìn töi nghô àïën ngûúâi anh àau khöí, nghô àïën caái gò khöng tûúi àeåp àaä laâm hoen öë caã möåt quaäng àúâi cuãa ba chuáng töi. * * * Röìi anh Caã töi mêët vaâo möåt nùm luåt löåi, àoái keám. Anh boã nhaâ, ài lïn miïìn ngûúåc, tòm laåi nhûäng ngûúâi baån ngaây xûa, vò anh vûâa àoái cúm trùæng laåi vûâa àoái cúm àen. Nhûng anh àaä chïët úã doåc àûúâng vò kiïåt sûác. Dên àõa phûúng ài qua, laâm phuác vuâi taåm xaác anh úã möåt goác rûâng àêu àoá. Höm àûúåc tin anh chïët, töi úã xa khöng vïì àûúåc, chó coá chõ dêu töi vaâ àûáa chaáu àêìu loâng thêët thïíu keáo nhau ài tòm xaác anh. Meå töi thò giaâ yïëu, nhùåt nhaånh àûúåc möåt thuáng laá chuöëi khö, dùån chõ töi mang theo. Töi thûúng anh töi khi anh coân söëng, hún laâ khi àaä chïët. Chïët nhû anh laâ thoaát. Töi thûúng nhûäng gioåt nûúác mùæt meå töi chùæt ra tûâ àaáy loâng àïí khoác lêìn cuöëi cuâng àûáa con daåi döåt. Vaâ töi hay nghô àïën boá laá chuöëi khö cuãa meå, thûá "cêy nhaâ laá vûúân", khöng töën tiïìn mua, maâ chõ dêu töi mang theo àïí goái haâi cöët cuãa chöìng. 1942 Ruát tûâ têåp Höì Dzïënh - Taác phêím choån loåc. Nhaâ xuêët baãn Vùn hoåc, Haâ Nöåi, 1989.
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 7 LOÂNG MEÅ Quï meå töi úã Trung Böå. Nhaâ ngûúâi - töi khöng laâm thú àêu - úã bïn kia möåt doâng söng nhoã, ïm kñn vúái hai búâ lau xanh. Chñnh úã núi naây, luác ngûúâi múái mûúâi lùm tuöíi, thò möåt tònh duyïn àeåp àeä gêy nïn sûå gùåp gúä giûäa hai ngûúâi xa laå. Meå töi thûúâng thuêåt laåi cho töi nghe cuöåc nhên duyïn ngaây trûúác, thuêåt laåi bùçng möåt gioång rêët thúâ ú, hònh nhû cho sûå kïët hön vúái ba töi laâ möåt àiïìu khöng àaáng noái. Töi loåt loâng nùm meå töi àaä ngoát böën mûúi tuöíi, thïë nghôa laâ khi töi biïët toâ moâ hoãi àïën chuyïån têm tònh cuãa ngûúâi, thò ngûúâi àaä giaâ. Cêu hoãi luön luön cuãa töi laâ: - Haã meå, meå lêëy ba coá xe ö tö ài àûa dêu khöng meå? Meå töi cûúâi, möåt caái cûúâi chua chaát cûåc àiïím: - Coá con aå. Meå lêëy ba con coá nhûäng ba mûúi chiïëc ö tö kia! Tuy nhoã, töi hiïíu ngay àoá laâ möåt lúâi than kñn. Thûåc ra, meå töi lêëy chöìng trong möåt hoaân caãnh tuáng thiïëu hïët sûác. Ba töi höìi êëy coân ngheâo, nhû phêìn nhiïìu nhûäng ngûúâi baån cuâng nûúác múái sang àêy. Ngaây nhoã, töi yïu meå töi möåt caách bõn rõn. Ngûúâi chiïìu töi, coá leä vò ngûúâi àoaán thêëy úã töi möåt söë phêån thiïëu ïm vui. Töi àoâi gò laâ ngûúâi cho. Töi muöën gò laâ ngûúâi chiïìu yá. Sûå nêng niu êëy roä rïåt àïën nöîi ba töi thûúâng phaãi kïu: - Cûá chiïìu noá nhû thïë, thò chûa biïët noá hû ngaây naâo. Cêu noái gheã laånh laâm töi tuãi nhuåc, nhiïìu lêìn oâa lïn khoác. Meå töi súå töi bõ àoân, vêîn giêëu töi ra möåt núi, öm lêëy töi maâ vuöët ve. Cûá thïë, möîi lêìn sûå khùæc khöí cuãa ngûúâi cha laâm töi àau àúán, thò möåt baân tay êu yïëm laåi xoa dõu loâng töi ngay. Têm tònh cuãa treã con rêët àún sú maâ cuäng rêët phûác taåp. Töi laâm nuäng meå töi luön àïí thêëy caái thuá laâm laânh cuãa ngûúâi sau nhûäng cún thõnh nöå. Töi chaåy nhaãy
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 8 cuâng nhaâ, la heát cöët àïí moåi ngûúâi biïët töi coá quyïìn la heát, hay muöën laâm gò thò laâm. Nùm lïn taám, töi cùæp saách vaâo hoåc taåi möåt trûúâng huyïån. Nhaâ trûúâng gêìn ngay chúå. Meå töi, möîi lêìn doån haâng vïì, àïìu dûâng laåi trûúác cöíng trûúâng, àûa baánh cho töi vaâo nhûäng giúâ nghó. Coá möåt lêìn meå töi vö yá goåi to lïn, giûäa khi töi àang ngöìi trong lúáp hoåc. - Con úi, ra lêëy baánh, mau! Töi giêåt mònh nhòn ra thò thêëy caái baánh gioâ àùåt trïn tay meå töi, àûa qua haâng raâo. Dûúái nùæng vaâng voåt cuãa buöíi chiïìu heâ, töi nhêån thêëy meå töi vui mûâng möåt caách àaáng thûúng. Möåt tay ngûúâi giûä chiïëc noán, coân tay kia thò run run. Ngûúâi laách mònh, cho khoãi bõ gai úã haâng raâo vûúáng. Quêìn aáo ngûúâi tiïìu tuåy nhuöåm aánh nùæng xïë chiïìu: - Mau ra lêëy baánh cho meå vïì, con! Töi àûa mùæt nhòn thêìy giaáo röìi laåi nhòn meå töi. Sau cuâng töi àaánh baåo lïn xin pheáp: - Thûa thêìy, thêìy cho con ra àïí meå con hoãi. Thêìy giaáo töi àûúng maãi xem quyïín saách, gùæt: - Khöng ài àêu caã, ngöìi àêëy! Noái xong, thêìy bònh tônh lêím nhêím: "c'est parfait! parfait!" Töi vïì chöî, àûa tay ra hiïåu cho meå töi neám baánh xuöëng àêët, vò töi khöng ra àûúåc. Meå töi khöng hiïíu laåi goåi to thïm. Lêìn naây, thaây giaáo ngoaãnh mùåt lïn, nhòn ra ngoaâi röìi hoãi meå töi: - Baâ kia muöën gò? Töi àûáng ngay dêåy thûa: - Thûa thêìy... meå con... - Xin cho nghó aâ! Töi cuöëng lïn, run run àaáp: - Thûa thêìy, khöng aå, meå con... meå con àûa baánh! Thêìy giaáo töi buöng daâi möåt tiïëng "öi chao" nhû húi gioá vaâ baão töi: - Cuát ra ùn ài, röìi vaâo ngay, nghe khöng?
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 9 Töi sung sûúáng suyát nhaãy qua cûãa söí. Ra àïën núi, meå töi hoãi: - Sao lêu thïë? Töi phuång phõu: - Meå goåi to laâm thêìy giaáo gùæt. Tûâ raây coá thêëy con ra chúi meå hùéng àûa, coân khöng thò meå àem vïì cêët vaâo ngùn keáo khoáa laåi kyä cho con. Meå töi móm cûúâi nhòn töi - öi! Caái móm cûúâi cuãa möåt ngûúâi meå! – Ngûúâi dùån mêëy cêu röìi quay ài. Chiïëc baánh höm êëy, töi ùn möåt caách khöng ngon laânh vaâ húi vöåi. Luác töi vûâa neám múá laá xuöëng àêët, thò tiïëng tröëng bùæt àêìu baáo giúâ ra chúi. - Maây ùn caái gò àêëy? A, thùçng naây xoã, noá ùn mau lùæm anh em aå. Cêu noái sau cuâng laâm töi vuåt cûúâi, sùåc ra ngoaâi miïëng baánh ngêåm trong miïång. Thuúã thú êëu cuãa töi phêìn lúán laâ nhûäng ngaây buöìn baä, caái buöìn baä khöng àêu, àïën bêy giúâ coân theo doäi töi maäi. Thónh thoaãng töi múái vui, nhûng caái vui, aác haåi, laåi döìn dêåp nhû giöng töë, boã rúát laåi möåt nöîi tröëng röîng thiïíu naäo trong loâng töi sau khi tan ài. Töi vui àêëy maâ buöìn ngay àêëy. Töi lûu luyïën möåt caái gò xa quaá, hû huyïìn quaá, nhûng khöng phaãi laâ thuá vui tòm kiïëm trong gia àònh hay trong àúâi söëng. Baån beâ töi laåi rêët hiïëm. Vaâi ba gûúng mùåt phaãng phêët lùæng trong quaá khûá thiïëu tûúi vui, vaâi tònh caãm xûa cuä leäo àeäo theo töi trïn àûúâng àúâi. Coá thïë thöi, vaâ thûúâng thûúâng töi chó söëng bùçng möång. Töi khöng bùçng loâng ai caã, hònh nhû töi cuäng khöng bùçng loâng caã töi. Töi phaãi kiïëm cúá luön luön cho loâng mònh thùæc mùæc, trong thûá tin tûúãng quaái gúã laâ moåi ngûúâi khöng ai yïu töi. Àoá thûåc laâ möåt cûåc hònh cho keã naâo, nhû töi, chõu aãnh hûúãng sûå khuãng hoaãng tinh thêìn do chñnh mònh gêy ra, do chñnh mònh ham thñch. Caách àêy mêëy nùm, coá lêìn töi àaä cheáp àoaån thú cuãa Baudelaire daán úã baân viïët, ngay trûúác mùåt: Il me semble parfois que mon sang coule aâ flots Ainsi qu’une fontaine aux rythmiques sanglots, Je l'entends bien qui coule avec un long murmure, Mais je me tête en vain pour trouver la blessure.
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 10 (Àöi luác hònh nhû maáu xöëi nguöìn Tûåa nhû loâng nûúác tiïëng vang thûúng. Ta nghe maáu chaãy sêìu rûúâi rûúåi Khöën nöîi khöng tòm thêëy vïët thûúng). Àêåu bùçng tiïíu hoåc xong, töi lïn tónh hoåc. Trûúác khi thi vaâo ban thaânh chung vaâ coân nhûäng ba thaáng nghó heâ thïnh thang trûúác mùåt, töi theo chuáng baån àïën hoåc tû vúái möåt thêìy giaáo tuá taâi. Töi troå úã nhaâ ngûúâi chuá, möîi thaáng chó phaãi àem gaåo úã nhaâ quï ra thay tiïìn. Töi khöng hoãi yá kiïën meå töi, vò töi cho viïåc hoåc luác êëy rêët cêìn. Hoåc àûúåc ba ngaây thò thêìy giaáo töi lïî pheáp nhùæc vúái hoåc troâ bùçng tiïëng Phaáp: - Töi mong rùçng caác anh traã tiïìn hoåc trong vaâi höm sùæp túái àêy, vaâ töi xin caãm ún trûúác. Hoåc troâ ai nêëy nhöën nhaáo lïn. Coá vaâi ngûúâi trong boån moác ngay tiïìn tuái mang lïn traã. Caác anh khaác xin khêët àïën mai. Riïng töi, töi buöìn lùæm. Chó maäi àïën luác êëy, töåi nghiïåp, töi múái nhúá àïën meå töi, töi múái nhúá àïën caái vöën liïëng ñt oãi cuãa ngûúâi. Böën àöìng! Tñnh theo giaá tiïìn úã Trung Böå vaâo thúâi bònh laâ hai mûúi quan! Töi laâm möåt caái tñnh nhêím vaâ ruâng mònh biïët rùçng àoá laâ möåt söë tiïìn cùæt cöí. Àiïìu cêìn thiïët laâ töi phaãi mûúån úã àêu lêëy mêëy haâo vïì nhaâ quï trònh baây moåi sûå vúái meå töi. Caái traáp tiïìn cuãa chuá töi àoáng laåi vúái con chaáu rêët chùæc. Hêìu bao cuãa caác baån cuäng khöng thïí múã àûúåc vò möåt cûã àöång nhên tûâ naâo. Töi àaânh xin nghó möåt höm, cuöëc böå vïì nhaâ lêëy tiïìn traã caái "núå hoåc". Thêëy töi vïì bêët thêìn, meå töi ngûâng tay xay luáa, hoãi töi: - Sao con laåi vïì? Con khöng úã ngoaâi tónh maâ hoåc aâ? Töi bêåm möi laåi àïí neán tiïëng khoác. Töi khöng àuã can àaãm noái caái söë tiïìn hoåc quaá lúán kia nûäa. Meå töi thò laåi ngúâ rùçng töi bõ hùæt huãi nïn hoãi nûång: - Hay laâ boån noá laâm gò con? Töi lùæc àêìu, khoác: - Thêìy giaáo... thêìy giaáo àoâi tiïìn hoåc! Meå töi cûúâi àiïìm nhiïn: - Tûúãng gò chûá àoâi tiïìn hoåc thò àïí meå àûa. Mêëy haâo?
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 11 Töi giêåt mònh nhòn meå: - Haâng àöìng kia! - ÛÂ thò bao nhiïu? - Böën àöìng! Töi thêëy meå töi lùång ngûúâi ài, khöng noái àûúåc nûäa. Nhûng coá leä caãm àöång vò têëm loâng thûúng meå cuãa töi, ngûúâi gûúång gaåo: - Con cûá lïn nhaâ nùçm nghó, röìi àïí meå àûa cho. Meå töi noái döëi. Meå töi àuöíi töi lïn nhaâ, àïí meå töi khoác. Luác töi chaåy xuöëng bïëp luåc cúm ùn, thò thêëy àöi mùæt meå töi àoã ngêìu, vaåt aáo ûúát àêîm. Töi ngaã vaâo loâng ngûúâi, röìi mïëu maáo: - Con khöng ài hoåc nûäa meå aå. Meå töi xoa àêìu töi, cûúâi nhû thúã daâi: - Daåi naâo! Con hoåc àang gioãi thïë kia maâ. Àïí meå àûa tiïìn cho, àûâng súå. Saáng mai thêëy töi sûãa soaån ra tónh, ngûúâi bùn khoùn: - Con cûá ra khêët vúái thêìy giaáo vaâi höm nûäa, röìi meå mang tiïìn ra traã sau. Töi hiïíu ngay laâ meå töi coân phaãi chaåy tiïìn nïn ngoan ngoaän ra hoåc laåi. Caã lúáp àaä traã tiïìn hïët, trûâ töi. Tuy ngöìi úã cuöëi lúáp aáp lûng vaâo tûúâng, töi vêîn tûúãng nghe sau mònh nhûäng tiïëng cûúâi chïë giïîu. Töi àêm ngûúång, caái ngûúång cuãa möåt ngûúâi hoåc troâ khöng thuöåc baâi, nghïnh ngang àûáng trûúác moåi con mùæt, tay xïëp voâng troân, vï maäi cuác aáo cuãa mònh. - Thïë naâo...? Thêìy giaáo hoãi töi. - Thûa thêìy, thêìy cho con khêët àïën hai höm nûäa. - Nïëu hai höm nûäa chûa coá tiïìn hoåc thò anh nghô sao? Töi àaáp rêët chùæc chùæn: - Thûa thêìy coá aå. Thïë naâo cuäng coá. Meå con àaä baão àuáng ngaây kia àûa tiïìn ra.
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 12 Töi vûâa hoåc, vûâa súå. Ngaây thaáng chaåy mau thïm. Hai túâ lõch rúi choáng quaá. Nhûng may, meå töi àaä ra àûáng àúåi töi ngoaâi cûãa nhaâ hoåc, vò núi hoåc chñnh laâ möåt caái nhaâ thêåt. Meå töi cùæp caái thuáng trong àûång mûúâi quan tiïìn. Töi aái ngaåi baão meå: - Traã tiïìn hoåc bùçng tiïìn, thêìy giaáo khöng nhêån àêu meå aå. Töi chûa kõp caãn, thò meå töi àaä cùæp thuáng àïën trûúác mùåt thêìy giaáo, vaâ àùåt lïn baân mûúâi quan tiïìn vaâ hai túâ giêëy baåc lêëy úã nuát buöåc ruöåt tûúång ra, laâm töi àoã caã mùåt. Meå töi kïí lïí nhû khi kïí lïí vúái möåt ngûúâi baån thên: - Chaáu noá baão thêìy khöng tiïu tiïìn keäm nïn ngùn töi khöng cho àem vaâo. Thêìy tñnh, chaáu noá coân nhoã, têm tònh nhû con gaái, hay súå vú súå vêín... Thêìy giaáo sai ngûúâi cêët tiïìn ài, vaâ chûâng nhû àöång loâng trûúác caãnh ngheâo tuáng cuãa chuáng töi, thêìy cêìm lêëy tay töi, thaânh thûåc: - Em chõu khoá maâ hoåc ài. Em hoåc khaá àêëy. Thaáng sau thêìy búát tiïìn hoåc cho. Ra ngoaâi, töi vui veã hoãi meå töi: - Sao meå coá nhiïìu tiïìn thïë, meå? Meå töi cûúâi, nûãa buöìn nûãa vui: - Meå chó coá mûúâi quan thöi. Hai àöìng baåc êëy laâ cuãa thñm con, meå thêëy rúi úã àêìu giûúâng thñm nùçm nïn mûúån taåm! Töi ruång rúâi caã mònh mêíy. Töi thêëy têët caã caái thaânh phöë quï hûúng cuãa töi quay àaão trûúác mùåt, nhaâ chêët lïn cêy, cêy chêët lïn nhaâ. Töi hoãi meå: - Sao meå laåi lêëy nhû thïë, thñm êëy noái cho. Meå töi cûúâi gêìn nhû khoác: - Ngûúâi ta giaâu, mònh mûúån taåm röìi traã sau cuäng khöng sao. Maâ thñm êëy coá noái thò noái meå, viïåc gò àïën con maâ con khoác. Vûâa àùåt chên vaâo nhaâ, töi nghe tiïëng thñm töi reáo: - Töi coá ba àöìng ba, àïí úã àêìu giûúâng, àûáa naâo lêëy mêët hai röìi?
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 13 Töi toan cêët tiïëng, thò meå töi vöåi bêëu tay töi, noái kheä: - Mùåc noá! Nhûng töi khöng nghe. Töi baão thñm: - Chaáu lêëy àêëy, thñm aå. Chaáu troát àaánh mêët röìi. Thñm töi lûúâm töi, nghiïën rùng laåi: - Chaáu gioãi nhó? Àöì ùn cùæp! Töi chûa kõp noái thïm àûúåc gò, thò meå töi àaä àûáng lïn: - Töi mûúån cuãa thñm àêëy, àïí vaâi höm nûäa töi mang ra traã laåi. Thñm töi bôu möi, thoäng theåo: - ÛÂ, baâ mûúån thïë thò ai chaã mûúån àûúåc! Cêu chuyïån trïn àêy theo doäi töi nhû möåt aám aãnh cûåc nhuåc. Möîi lêìn nhúá àïën meå töi, hay xeát mònh phaåm töåi, töi thûúâng àem noá ra àïí tûå hònh phaåt. Nhiïìu nùm àaä rúi theo nhiïìu nùm, vaâ bêy giúâ, trong nhûäng àïm Haâ Nöåi, caái thaânh phöë hoa lïå chó quen tiïu baåc vúái haâo, töi vêîn rúân rúån nghe thêëy êm thanh cuãa mûúâi quan tiïìn kïu lanh laãnh... 10 - 1937 Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Chên trúâi cuä, Nhaâ xuêët baãn Nguyïîn Haâ, Haâ Nöåi, 1942.
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 14 NGÛÚÂI CHÕ DÊU TÖI Doâng maáu Trung Hoa thêëm àïìu ba anh em chuáng töi thò khöng coân àûúåc nguyïn chêët nûäa. Ngûúâi lo àïën caái ngaây laåc giöëng nhêët, coá leä laâ ba töi. Triïët lyá qua laân khoái thuöëc phiïån, cheán nûúác cheâ taâu, ba töi thûúâng baão: - Thïë naâo möåt trong ba àûáa cuäng phaãi cho vïì quï múái àûúåc! Cöng viïåc gêy laåi noâi giöëng àûúåc anh töi àaãm nhêån bùçng caách cûúái, sau böën nùm trúâi nghiïn buát, möåt ngûúâi vúå àùåc Taâu. Caái hyã tin êëy bùæn tûâ bïn kia truâng dûúng sang khiïën ba töi vuöët rêu cûúâi khoaái chñ, trong khi meå töi coá veã khöng bùçng loâng. Röìi, mùåc dêìu sûå phaãn àöëi nhoã nhùåt cuãa ngûúâi àaân baâ phûúng Àöng yïëu àuöëi, chõ dêu töi àaä úã dûúái caái noác nhaâ thên mêåt vúái chuáng töi, caái noác nhaâ sau naây tûâng chûáng kiïën nhûäng ngaây buöìn thaãm cuãa àúâi chõ. Húäi chõ! Nïëu söë phêån àaä bùæt chõ vaâo laâm dêu möåt gia àònh cú khöí, laâm vúå möåt ngûúâi chöìng khöng bùçng ngûúâi, laâm möåt ngûúâi àaân baâ lûu laåc, chõ haäy nhêån úã àêy, trong mêëy doâng chûä naây, möåt lúâi an uãi, àïí may ra loâng àau khöí cuãa chõ àûúåc san seã möåt vaâi phêìn. * * * - ÛÂ, röìi tha höì maâ vui. Chöëc nûäa chõ dêu maây sùæp vïì àêëy! Meå töi boã raá gaåo vo xong xuöëng miïång chum, nhòn töi vaâ cûúâi möåt veã mai móa. Tûâ höm nhêån àûúåc tin anh töi cûúái vúå, meå töi àêm ra buöìn rûúåi suöët ngaây. Laâ vò meå töi àaä coá àõnh kiïën sùén vïì cuöåc hön nhên cuãa anh töi, vaâ ngûúâi con dêu cuãa meå töi phaãi laâ ngûúâi biïët
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 15 göìng gaánh, biïët chõu khoá xay luáa, giaä gaåo, caáng àaáng moåi viïåc trong nhaâ. Töi coân nhúá höm cêìm àïën aãnh anh chõ töi, meå töi thúã daâi: - Caái ngûä naây röìi laåi chó xoäng xaác ra laâ hïët! Töi nhoã nïn vêîn dïî tûúãng tûúång. Töi tûúãng tûúång chõ dêu töi laâ möåt thiïëu phuå sang troång, àeåp àeä, boá chên vaâ chuöët bñm bùçng dêìu thúm. Nùm saáu lêìn, cêìm bûác aãnh chuåp tûâ bïn Taâu gûãi sang, töi sung sûúáng vò sùæp àûúåc laâm em möåt ngûúâi Trung Hoa quyá phaái, yïu töi vaâ cho töi nhiïìu tiïìn. Maâ chõ dêu töi àeåp thêåt, noái laâ yïíu àiïåu thò àuáng hún. Àöi maá höìng luön, vaâ cùåp mùæt ngú ngaác nhû vûâa qua caái thaãm caãnh phên ly, chõ töi nhòn chuáng töi, thùçng lúán dùæt tay thùçng nhoã, ngoá chùm chuá caái con ngûúâi bùæt àêìu àïën laâm thên vúái húi baân ghïë trong nhaâ. Meå töi luác êëy khöng coá úã àêëy. Chó coá mònh ba töi yïëu àuöëi ngöìi trïn sêåp guå móm cûúâi. Töi àaánh baåo xaán laåi gêìn chõ. Chõ vui veã vuöët toác töi, vaâ duái vaâo tay töi hai haâo chó. Töi caâng mïën chõ töi hún lïn, quêën quñt bïn chõ suöët ngaây. Hònh nhû chõ dêu töi söëng giûäa sûå laänh àaåm cuãa moåi ngûúâi, trûâ anh caã töi - chöìng chõ - vaâ töi, nhûäng ngûúâi àem laåi cho chõ möåt phêìn lúán tònh lûu luyïën cuãa gia àònh. Thêåm chñ àïën anh hai töi cuäng thûúâng baão töi: - Maây cûá xaán laåi gêìn chõ êëy, meå gheát lùæm àêëy! Möîi lêìn anh töi mùæng, töi thûúâng àem nhûäng àöìng haâo múái tinh ra khoe: - Naây, anh xem, chõ êëy töët lùæm kia! Chõ dêu töi söëng trong sûå búä ngúä coá àïën ngoát hai thaáng. Möåt höm ài hoåc vïì, töi ngaåc nhiïn thêëy chõ àang xay luáa, thúã höín hïín vaâ luön luön àûa khùn mùåt lïn lau traán. Töi chaåy ngay xuöëng nhaâ bïëp, giêån döîi hoãi meå töi: - Sao meå bùæt chõ caã xay luáa thïë? Chõ caã coá quen laâm nhûäng cöng viïåc êëy àêu! Meå töi trûâng mùæt: - Khöng quen thò khöng laâm aâ? Tao mua con dêu vïì coá phaãi àïí maâ thúâ àêu!
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 16 Töi ûác quaá, toan caäi, nhûng nghô àïën ngoån roi mêy, laåi thöi. Meå töi, noái àuáng ra, khöng phaãi laâ ngûúâi aác. Sûå cêìn cuâ coá tûâ khi lêëy ba töi, vaâ caái thaânh kiïën xêëu xa vïì meå chöìng, con dêu nuöi ngêëm ngêìm trong nhûäng àêìu oác baão thuã, laâ hai cúá chñnh xui meå töi khinh gheát nhûäng keã khöng quen laâm. Thöng minh, chõ dêu töi dêìn dêìn laâm àûúåc moåi viïåc. Tûâ chiïëc aáo daâi hoa, àöi giaây nhiïîu, chõ töi àaä nhuän nhùån àöíi sang böå quêìn aáo maâu chaâm thêîm, àöi deáp da trêu maâ chõ töi khöng bao giúâ rúâi ra nûäa. Cûåc khöí nhêët laâ mêëy thaáng àêìu, khi chõ töi chûa noái thaåo tiïëng Viïåt Nam. Nhúá àïën sûå cûåc khöí êëy, coá lêìn chõ töi àaä nhùæc laåi: - Thaâ cûá cêm ài maâ hún, chuá aå. Nhaâ töi laâ nhaâ ngheâo, cúm thûúâng ghïë khoai cho àúä gaåo. Trûâ töi laâ àûúåc ùn cúm trùæng. Nêëu niïu cúm ngon laânh maâ töi thûúâng ùn hïët êëy, tai haåi, laåi laâ cöng viïåc cuãa chõ töi, möåt ngûúâi àaân baâ Taâu xûa nay chó quen söëng trong caãnh àaâi caác. Möåt höm ùn quaâ no, töi baão àuâa chõ: - Chõ ùn höå caã cúm cho em nheá! Chõ töi ùn thêåt, ùn ngon laânh, nhûng vúái möåt veã súå haäi laâm töi àoaán ra laâ lêu nay chõ thûúâng theâm nhûäng bûäa cúm gaåo trùæng lùæm. Tûâ àêëy, töi thûúâng kñn àaáo daânh laåi trong nöìi möåt hai baát vaâ bao giúâ, bao giúâ, chõ dêu töi cuäng nïí loâng ùn hïët! Chõ töi hay khoác lùæm, khoác rûng rûác suöët ngaây. Chõ thûúâng baão töi bùçng möåt gioång lú lúá: - Meå hay mùæng lùæm, em aå! Töi coân nhoã, khöng biïët can giaán, yïn uãi thïë naâo cho kheáo, ngoaâi caách khoác theo vúái chõ töi. Töi hiïíu biïët ngûúâi àaân baâ êëy lùæm, ngûúâi àaân baâ buöìn khöí saâng tûâng haåt têëm xuöëng nong, trong khi trúâi chiïìu saâng tûâng gioåt hoaâng hön xuöëng toác. Tröng chõ ngöìi têín mêín laâm nhûäng cöng viïåc hùçng ngaây maâ coá leä trûúác kia, chõ khöng bao giúâ ngúâ seä phaãi duáng tay túái, töi thêëy têm höìn xuác àöång, bêng khuêng... Töi nghô àïën caái töí quöëc xa xöi vúái nhûäng manh aáo chaâm giang höì khùæp tûá xûá, caái töí quöëc maâ töi chûa tûâng biïët bao giúâ! - Töëi röìi em aå, thùæp àeân maâ hoåc ài!
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 17 Ö hay! Sao luác viïët mêëy doâng chûä naây, töi coân thêëy nhû möåt niïìm böëi röëi, gioá töëi bêån bõu trong chuâm tre, möåt chêëm lûãa lung lay chêm loe vaâo boáng àïm bêët têån! Ngûúâi chõ dêu töi... Ngûúâi chõ dêu töi... Töi laâ ngûúâi biïët caãm sêìu rêët súám, nïn ngûúâi àaân baâ lòa quï hûúng êëy àaä laâ caái àïì cho töi khoác bùçng thú àïí laâm öë hoen caã möåt buöíi bònh minh àaáng leä rêët tûúi àeåp. Hai nùm sau, chõ dêu töi sinh thùçng chaáu àêìu loâng thò ba töi mêët. Meå töi yïëu, gia àònh sa suát thïm. Chó coân mònh töi laâ àûúåc ài hoåc. Chõ dêu töi phaãi vïì úã nhaâ quï laâm viïåc. Ngaây àûa chên caã nhaâ töi ra ga àïí lòa boã caái tónh thaânh baåc beäo, töi suåt suâi baão chõ dêu töi: - Chõ vïì chõu khoá hêìu meå nheá. Àïën Tïët em vïì, em mua nhiïìu baánh cho chaáu. Chõ töi gêåt, ûáa nûúác mùæt. Tûâ àêëy cûá tuêìn tuêìn, töi gûãi vïì möåt bûác thû, phêìn nhiïìu laâ thû khuyïn meå töi ùn úã röång lûúång vúái moåi ngûúâi trong nhaâ. Laâm nhû thïë, töi mong moãi seä vúåi àûúåc úã loâng ngûúâi chõ dêu àau khöí cuãa töi nhûäng nöîi buöìn rêìu khi xa àêët nûúác... Möîi möåt dõp àûúåc nghó vïì nhaâ, vúái töi höìi êëy, laâ sûå giaãi thoaát caái nguåc tuâ thaânh phöë, núi töi chó mú maâng thêëy hònh boáng möåt ngûúâi àaân baâ lûu laåc. Töåi nghiïåp, nhûäng luác tröng thêëy mùåt töi, chõ dêu töi cûá àûáng ngêy ngûúâi ra, vò caãm àöång. Töi giêëu meå töi nhûäng thûác quaâ biïëu chõ, coá luác laâ chai dêìu thúm, coá khi laâ vaâi thûúác luåa. Chõ töi thûúâng phaân naân: - Chuá tûã tïë vúái chõ quaá. Chõ chaã biïët biïëu chuá gò àûúåc bêy giúâ. Coá, chõ aå, chõ àaä biïëu em möåt thûá quaâ quyá nhêët, möåt têëm loâng thûúng ngûúâi, möåt chên tònh xûáng àaáng. Vaâ bêy giúâ, trong caát buåi cuöåc àúâi, têm höìn em vêîn coân saáng maäi nhûäng caãm tònh chên thêåt buöíi àêìu. Thûúâng thûúâng, chõ kïí chuyïån cho töi nghe: - Chuá aå, ngaây xûa chõ sung sûúáng lùæm kia. Chõ laâ con möåt trong gia àònh quyá phaái, cuäng àûúåc nuöng chiïìu nhû chuá bêy giúâ, coá phêìn hún thïë nûäa.
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 18 Noái xong, chõ töi laåi khoác. Chõ töi chó biïët khoác. Nhûäng bûäa cúm khoai, nhûäng ngaây lam luä àaä laâm chõ chaånh nhúá àïën caãnh sum hoåp nùm naâo. Thúâi haån nghó cuãa nhaâ trûúâng rêët ngùæn, nïn thûúâng thûúâng töi chó úã nhaâ àûúåc ba höm laâ cuâng. Möîi lêìn lïn tónh, chõ töi hay cho töi tiïìn, hoùåc boã giêëu vaâo tuái aáo, hoùåc nheát dûúái àaáy va ly vaâ dùån quen miïång: - Chuá chùm maâ hoåc, röìi vïì daåy chaáu. Anh caã töi vò cöng viïåc laâm ùn úã tónh, chó coá thïí vïì quï thùm nhaâ möîi nùm vaâo dõp Tïët. Vùæng hai ngûúâi thên aái nhêët, chõ töi trúã laåi söëng buöìn baä nhû ngaây múái vïì nhaâ chöìng. Tiïëng xay luáa öì öì nhiïìu luác àïën têån hai giúâ saáng, nhû nhûäng nhõp àúâi thûúng nhúá êm voång trong thúâi khùæc vaâ loâng ngûúâi. Hai nùm sau, chõ dêu töi hoaân toaân thaânh möåt ngûúâi àaân baâ quï Viïåt Nam àùåc. Trïn caánh àöìng röång raäi cuãa laâng Àöng Bñch, ngûúâi ta thûúâng thêëy möåt daãi aáo chaâm in bêåt trïn nïìn trúâi möîi saáng, chùm chó vaâ lùång leä nhû dêëu hiïåu möåt cuöåc söëng vêng lúâi, ngu muöåi. Chõ dêu töi àaä khaác vúái ngaây trûúác lùæm röìi. Ba nùm àöi, mêëy àûáa chaáu töi thi nhau ra àúâi, thi nhau söëng möåt caách cú cûåc vaâ thi nhau kïët thïm möåt ñt dêy liïn laåc troái buöåc chùåt cheä ngûúâi meå chuáng noá vúái caái àêët nûúác naây. Ngûúâi àaân baâ êëy àaä thöi khöng bao giúâ coân daám hy voång trúã vïì quï hûúng nûäa. * * * Töi bûúác ra àúâi, xïëp saách vúã laåi, mang vaâo trong buåi bùåm caái hònh boáng möåt ngûúâi chõ dêu lam luä, ngheâo heân, chuát chên tònh nhêån àûúåc khi traái tim chûa biïët àêåp möåt tiïëng giaã döëi naâo. Saáu nùm röìi, töi khöng sao quïn àûúåc dô vaäng vaâ nhûäng kyã niïåm buöíi àêìu. Vaâi ba laá thû moãng maãnh thónh thoaãng rúi vaâo trong caái teã laånh cuãa àúâi töi, àem laåi nöîi nhúá nhung coân vêën vûúng úã
TRUYÏÅN NGÙÆN HÖÌ DZÏËNH 19 goác trúâi cuä. Meå töi bêy giúâ àaä giaâ, ngoát baãy mûúi tuöíi. Chõ töi thïm àûúåc mêëy chaáu, àöi mùæt lêu ngaây töi chûa gùåp, chùæc àaä múâ dêìn dêìn. Töi ài con àûúâng töi, àem chêu baáu cuãa loâng neám hïët vaâo nhûäng cuöåc tònh duyïn vö voång. Töi hao phñ thanh xuên ài àïí choáng thêëy caái ngaây giaâ sùæp túái, àïí tûå phuå laâ mònh biïët söëng àuáng theo linh höìn. Trïn nïìn nùm thaáng cuä, hònh aãnh chõ dêu töi vêîn àûáng, buöìn baä vúái manh aáo maâu chaâm cuä, mùæt nhòn tûâ quaäng trúâi xa vïì, boáng hoaâng hön mú höì öm truâm lïn sûå vêåt. Chó coá töi laâ söëng ñch kyã, coân ngûúâi meå giaâ, ngûúâi chõ dêu àau khöí, mêëy àûáa chaáu raách rûúái, vêîn söëng theo khuön pheáp, lùång leä vaâ cêìn cuâ. Saáu nùm! Töi xa quï hûúng saáu nùm röìi maâ khöng möåt lêìn naâo nghô àïën chuyïån trúã laåi. Caái sûác khoãe yïëu úát cuãa meå töi coân àûáng àûúåc hay khöng, töi khöng biïët, vaâ ngûúâi chõ dêu lûu laåc cuãa töi, coá noái döëi mêëy ài nûäa, chùæc cuäng àaä quaá chiïìu, xïë boáng röìi... 4-1938 Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Chên trúâi cuä. Nhaâ xuêët baãn Nguyïîn Haâ, Haâ Nöåi, 1942.