Từ lịch sử, địa lý tự nhiên đến đặc điểm hoạt động văn hóa quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Từ lịch sử, địa lý tự nhiên đến đặc điểm hoạt động văn hóa quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng tập trung xây dựng tuyến phố văn minh, đảm bảo mỗi cá nhân, gia đình là hạt nhân văn hóa, tham gia tích cực hoạt động xã hội, đây là đặc điểm chung của cộng đồng dân cư quận Sơn Trà trong bối cảnh Đà Nẵng là trung tâm kinh tế, văn hóa khu vực Trung Bộ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Từ lịch sử, địa lý tự nhiên đến đặc điểm hoạt động văn hóa quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng

CULTURE TỪ LỊCH SỬ, ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN ĐẾN ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG  VĂN HÓA QUẬN SƠN TRÀ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG VÕ MINH TRÍ Email: minhtridn1982@gmail.com Trung tâm Văn hoá Thông tin Du lịch quận Sơn Trà Đà Nẵng FROM HISTORY, NATURAL GEOGRAPHY TO CHARACTERISTICS  OF CULTURAL ACTIVITIES SON TRA DISTRICT, DA NANG CITY TÓM TẮT ABSTRACT Bán đảo Sơn Trà, vùng đất in đậm dấu ấn Son Tra Peninsula, the land imprinted with the lịch sử đất nước Việt Nam. Đến giai đoạn history of Vietnam. Up to the present stage, Son hiện nay, Sơn Trà là quận phát triển nhanh Tra is a fastgrowing district of Da Nang city. của thành phố Đà Nẵng. Từ chủ trương From the policy of shifting the labor structure of chuyển dịch cơ cấu lao động vạn chài, đánh traditional ﬁshing and ﬁshing to organizing cá truyền thống sang tổ chức hoạt động commercial and tourism activities, Son Tra is thương mại du lịch, Sơn Trà đang trở thành becoming an attraction for domestic and foreign điểm thu hút du khách trong, ngoài nước. Để tourists. In order to keep the landscape and giữ gìn cảnh quan, môi trường tự nhiên natural environment green, clean and beautiful, xanh, sạch đẹp, UBND quận Sơn Trà thực the People's Committee of Son Tra district has hiện nhiều biện pháp, trong đó tập trung xây taken many measures, including focusing on dựng tuyến phố văn minh, đảm bảo mỗi cá building a civilized street, ensuring that each nhân, gia đình là hạt nhân văn hóa, tham gia individual and family is the nucleus of culture. tích cực hoạt động xã hội, đây là đặc điểm actively participating in social activities, this is a chung của cộng đồng dân cư quận Sơn Trà common feature of the residential community in trong bối cảnh Đà Nẵng là trung tâm kinh tế, Son Tra district in the context that Da Nang is văn hóa khu vực Trung Bộ. the economic and cultural center of the Central region. Từ khóa: Lịch sử Sơn Trà, địa lý tự nhiên quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng, hoạt Keywords: Son Tra history, natural geography of  động văn hóa, văn minh đô thị Son Tra district, Da Nang city, cultural  activities, urban civilization 1. Lời mở đầu hành chính nêu tiêu chí, quy chuẩn đánh giá, bình xét Những năm gần đây, Đà Nẵng thành địa điểm nổi gia đình văn hóa, cụm dân cư văn hóa, là cơ sở, căn cứ tiếng, thu hút khách du lịch trong, ngoài nước. Quán pháp lý chấm điểm khách quan, đảm bảo công bằng triệt quyết định số 1755/QĐTTg về chiến lược phát trong bình xét thi đua, khen thưởng. triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030. Năm 2017, UBND Với đặc thù là trung tâm văn hóa, chính trị, kinh tế thành phố Đà Nẵng khẩn trương ban hành văn bản kế tiêu biểu của dải đất Trung Bộ, thành phố Đà Nẵng hoạch số 9585/KHUBND nhằm cụ thể hóa quyết tập trung chuyển biến cảnh quan đô thị văn minh, định số 1755/QĐTTg. Mục tiêu định hướng hoạt hiện đại. Phong trào văn hóa cơ sở luôn nhận sự quan động văn hóa, nghệ thuật tại thành phố Đà Nẵng góp tâm của UBND thành phố, gắn xây dựng gia đình văn phần tích cực ổn định trật tự, giữ gìn an ninh, bảo vệ hóa cùng xây dựng cụm dân cư văn hóa nhằm giáo môi trường sống, đáp ứng nhu cầu sáng tạo, hưởng dục, bồi dưỡng, nâng cao ý thức văn minh trong giao thụ, tiêu dùng văn hóa của người dân, góp phần tiếp, ứng xử với du khách đến Đà Nẵng, tạo thiện quảng bá văn hóa, con người Đà Nẵng. Đồng thời cảm, vui vẻ, gần gũi khi khách đến và đi. phát huy giá trị tinh thần, văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc địa phương, xây dựng văn hóa gắn kết chặt Ở vị trí địa lý phía Đông Bắc thành phố Đà Nẵng với chẽ, đồng bộ nhằm phát triển kinh tế, xã hội. Năm nhiều địa điểm văn hóa, lịch sử nổi tiếng, quận Sơn 2019, UBND thành phố Đà Nẵng ban hành quyết Trà được UBND quận liên tục chỉ đạo sâu sát hoạt định số 1960/QĐUBND về ban hành tiêu chuẩn, động văn hóa trong nhiều năm qua. Từ năm 2016, đăng ký, bảng chấm điểm xét công nhận danh hiệu phòng VHTT đã triển khai chương trình hành động văn hóa trên địa bàn thành phố. Quyết định là văn bản số 36CTr/TU của Thành ủy về thực hiện nghị quyết Nhận bài (Received): 04/07/2022 Phản biện (Revised): 15/07/2022 Duyệt đăng (Acceptep for publication): 25/07/2022 15 SỐ 42/2022
CULTURE TW9 (Khóa XI): Về xây dựng và phát triển văn hóa, một điểm, ở địa điểm đó người ta thấy nhiều tàu con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền thuyền vào bằng cửa này hay cửa khác [3,tr.530]. vững đất nước. Chương trình hành động của Thành Macartney người Anh khác khi đến Đà Nẵng năm ủy là điều kiện tiên quyết để các cấp chính quyền từ 1793 xác nhận: vịnh Đà Nẵng xứng đáng mang danh quận xuống khu phố, cụm dân cư tổ chức nhiều hoạt là một hải cảng hơn là vịnh, đó là một trong những hải động văn hóa cho quần chúng nhân dân tham gia. cảng lớn và vững chắc nhất được tìm thấy... Nó rất Trước đó (năm 2016), UBND quận Sơn Trà tiến hành sâu nên khi cần thiết phải di chuyển các tàu bè vẫn xây dựng đề án: Nếp sống văn hóa văn minh đô thị yên ổn dù gió to bão lớn. Đáy biển đầy bùn nên bỏ neo theo chỉ thị 43CT/TU Văn hóa văn minh đô thị. rất bám [2,tr.50]. Trong thời gian ngắn, diện mạo hè phố, các tuyến đường giao thông toàn quận được chỉnh trang, sạch Năm 1909, một sĩ quan hải quân Nga đến Đà Nẵng sẽ, không còn hiện tượng xả rác bừa bãi, môi trường trên chiếc tàu Rạng Đông sau một hành trình từ Hải cảnh quan xanh, sạch, đẹp được duy trì. Phòng vào Sài Gòn đã mô tả lại: chúng tôi bị sóng tròng trành mạnh, vì thế chúng tôi rất vui mừng khi Những năm tiếp theo, từ 2017 đến hết 6 tháng đầu được nghỉ ngơi trong vịnh được che chắn 4 bề bằng năm 2022, UBND quận Sơn Trà ban hành nhiều văn núi. Con tàu chúng tôi dừng gần hòn đảo Tiên Chà bản, kế hoạch thực hiện đầy đủ nội dung liên quan (tức Sơn Trà) [4,tr.114]. Những ghi chép trên khẳng văn hóa văn minh đô thị, giữ gìn trật tự, an toàn cho định môi sinh tự nhiên của bán đảo Sơn Trà đối với người dân, du khách như tuyên truyền, phổ biến phân khu vực Đà Nẵng, trong đó Vũng Thùng và núi Sơn bổ tuyến đường, vị trí thực hiện công tác tuyên truyền Trà là vị trí nổi bật trong chiến lược quân sự gìn giữ, cổ động trực quan phục vụ nhiệm vụ chính trị trên địa bảo vệ dải nội địa và biển miền Trung Việt Nam. Thời bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng. Nguyễn, vua Minh Mạng nhấn mạnh đến vị trí chiến lược của Vũng Thùng: Nay trẫm chế tạo tàu đồng là 2. Khái quát lịch sử, địa lý bán đảo Sơn Trà  muốn giữ những chỗ yếu hại ven biển, làm xưởng Căn cứ từ nhiều sách, tài liệu từ trong lịch sử, dưới chứa sẵn đấy, để lúc có việc dùng đến. Vả lại chỗ yếu đây xin lược qua những yếu tố, đặc điểm lịch sử văn lại không đâu bằng vụng Trà Sơn [5,tr.760]. Tầm hóa, vị trí địa lý tự nhiên quận Sơn Trà, thành phố Đà quan trọng về quân sự được các vua nhà Nguyễn từ Nẵng. Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức luôn tăng cường hệ thống phòng thủ tại Sơn Trà. Tuyến phòng Quận Sơn Trà trải dọc hạ lưu hữu ngạn sông Hàn phía thủ tại Đà Nẵng được xây dựng từ thời vua Gia Long Đông thành phố Đà Nẵng. Trên hình ảnh vệ tinh, toàn đến Tự Đức với nhiều sức người sức của, thường bộ địa lý tự nhiên Sơn Trà là một bán đảo, 3 phía giáp xuyên tăng cường quân đội, vũ khí bố phòng tạo nên sông, biển: phía Bắc và Đông giáp trực tiếp biển, phía hệ thống phòng thủ liên hoàn cho Đà Nẵng mà Vũng Tây là Vũng Thùng thuộc vịnh Đà Nẵng và sông Hàn, Thùng và núi Sơn Trà là điểm chiến lược trọng yếu. phía Nam nối vào phường Mỹ An (quận Ngũ Hành Sơn) là phần kéo sâu vào nội địa. Trải qua hàng triệu Sau năm 1975 đất nước thống nhất, vai trò Đà Nẵng năm, những đợt kiến tạo mảng trái đất tạo nên một nói chung và quận Sơn Trà nói riêng được chính phủ Sơn Trà như ngày nay. Ở đó, thiên nhiên ưu đãi con quy hoạch thành cảng biển tổng hợp của quốc gia, người, hình thành những dải bờ cát tuyệt đẹp xung đầu mối khu vực đồng thời là cảng cửa ngõ quốc tế quanh 3 hướng giáp biển. Vào sâu hơn là khu bảo tồn (cấp IA). Hiện nay quận Sơn Trà có cảng Tiên Sa, loại lưu giữ một số rẻo đất rừng nguyên thủy, những dòng cảng có chức năng tổng hợp, luồng vào dài 8 km, sâu suối lúc chảy ngầm trong núi, khi phát lộ tạo hướng 12 mét, có khả năng tiếp nhận tàu 3 5 vạn tấn. Theo chảy lắt léo. Tất cả là khung cảnh tự nhiên gây ấn quy hoạch, cảng Tiên Sa được nâng cấp để đón nhận tượng mạnh, thu hút con người thưởng ngoạn, phù tàu trọng tải 50 vạn tấn. hợp hoạt động du lịch, nghỉ dưỡng qua một số địa danh tiêu biểu như: suối Đá, bãi Bụt, bãi Xếp, bãi Diện tích tự nhiên quận Sơn Trà hiện nay là 63,39 Trẹm, bãi Rạng, bãi Nam, bãi Bắc, bãi Tiên Sa, bãi km², núi Sơn Trà chiếm 43,7 km². Địa hình kéo dài 12 Đá Đen... km theo hướng Bắc Nam, hướng Đông Tây khoảng 1,5 km, chiều ngang hẹp. Đất đai Sơn Trà nghèo dinh Những năm đầu thế kỷ XVII (1618), khi đến Đà dưỡng, tuy vậy những bãi cát trắng ven biển là điều Nẵng, Hội An (lúc đó gọi là Đàng trong) giáo sĩ kiện thuận lợi phát triển dịch vụ du lịch. Những năm Christforo Borri đã ghi chép những đặc điểm nổi trội gần đây, theo xu hướng mở rộng đô thị quỹ đất dành vê điều kiện địa lý tự nhiên vùng đất Sơn Trà: hai ngõ cho xây dựng khu nghỉ dưỡng tăng nhanh, diện tích vào ấy là cửa biển Fulln Cianiallo (Cù Lao Chàm) và đất nông nghiệp, lâm nghiệp giảm dần. Turon (Đà Nẵng), hai cửa biển ấy ban đầu cách nhau 34 dặm rồi rẽ xa nhau và đi sâu vào nội địa như hai Toàn bộ không gian địa lý quận Sơn Trà thuộc loại địa con sông lớn cách biệt nhau. Sau cùng gặp nhau ở hình đồng bằng ven biển bằng phẳng, chịu sự tác 16 SỐ 42/2022
CULTURE động hiện tượng bồi tích cát biển, dốc dần từ đường phủ: Điện Bàn, Thăng Hoa; năm 1827, vua Minh Ngô Quyền, chân núi bán đảo Sơn Trà ra biển. Về địa Mạng chuyển dinh Quảng Nam thành trấn Quảng, chất, Sơn Trà hình thành cách đây gần 2 tỷ năm, được đến năm 1832 lại đổi trấn thành tỉnh. Phủ Điện Bàn Macma axit bồi tích dần, kết hợp quá trình phong hóa có 2 huyện: Hoà Vang, Diên Phước. Từ đầu thế kỷ rửa trôi chất kim loại. Về thổ nhưỡng, Sơn Trà có 3 tổ XX đến 1945, tỉnh Quảng Nam gồm 4 phủ, 4 huyện, hợp đất chính: đất núi vàng nâu, đất đồi vàng nâu và 51 tổng, 1.075 xã. Huyện Hoà Vang có 7 tổng, 158 xã, đất cát ven biển. Do cấu tạo từ đá granit nên đất có địa giới tổng An Lưu trùng địa giới quận Sơn Trà và thành phần nhẹ, giữ nước kém. một phần quận Ngũ Hành Sơn. Núi Sơn Trà có độ cao 696 mét ở phía bắc thành phố, Ngày 26/2 năm Mậu Tý, tức ngày 1/10/1888, vua là rừng cấm quốc gia, thảm thực vật đa dạng, phong Đồng Khánh ký đạo dụ nhượng cho Pháp quyền sở phú. Trên bán đảo Sơn Trà có khoảng 20 con suối hữu khu Đà Nẵng. Phụ đính đạo dụ quy định thôn xã chảy quanh năm, trong đó có hai suối lớn nhất là suối trong nhượng địa Pháp gồm: Hải Châu, Phước Ninh, Đá, suối Heo, nguồn cung cấp nước sinh hoạt chính Thạch Thang, Nam Dương, Nại Hiên Tây (gọi là ngũ cho nhân dân xung quanh. Hệ thực vật đa dạng về xã) [7]. Ngày 25/5/1889, toàn quyền Đông Dương ra loài, nổi bật là nhóm hạt kín giữ vai trò quan trọng vì nghị định thành lập thành phố Tourane (Đà Nẵng) có số lượng họ, chi, loài nhiều nhất. Ở bán đảo Sơn thuộc tỉnh Quảng Nam. Như vậy, từ một hải cảng có Trà có khoảng 287 loài động vật của 94 họ, trong đó vị trí chiến lược cạnh kinh đô Huế, Đà Nẵng trở 29 loài thuộc nguồn gen quý hiếm, là động vật nhỏ, thành thành phố nhượng địa/concession của thực leo trèo. Giá trị gen bảo tồn động vật gồm 20 loài quý dân Pháp với diện tích 10.000 ha. Năm 1901, thực hiếm, trong đó có loài Voọc chà vá chân nâu trở thành dân Pháp ép vua Thành Thái ký đạo dụ ngày 25/2 biểu tượng bảo tồn của Sơn Trà. năm Canh Thìn tức 15/1/1901 mở rộng Đà Nẵng. Phụ đính kèm theo đạo dụ gồm địa phận thành phố Vùng biển Đà Nẵng nói chung, quận Sơn Trà nói Đà Nẵng mở rộng ra các xã thôn: Xuân Đán, Thạc riêng có trữ lượng hải sản lớn tạo nguồn lợi dồi dào Gián, Liên Trì, Bình Thuận, Xuân Hoà, Thanh Khê, gồm nhiều loại cá nổi, cá đáy có giá trị kinh tế như: Hà Khê, Yên Khê thuộc huyện Hoà Vang, Mỹ Khê, chim, thu, ngừ, mực, trích, hồng, phèn, mú, bạc má, An Hải, Tân Thái, Nại Hiên Đông, Mân Quang, Vĩnh bánh đường… những loại quý hiếm như: tôm, cua, Yên. Nhượng địa Đà Nẵng vươn về phía Tây, Tây hải sâm. Sơn Trà có bờ biển dài, nhiều bãi tắm đẹp, Bắc; phía Đông vượt sang hữu ngạn sông Hàn, cảnh quan thiên nhiên kỳ thú không xa trung tâm chiếm trọn bán đảo Sơn Trà gồm 19 xã: tả ngạn 13 xã, thành phố. Tài nguyên biển, ven biển tác động trực hữu ngạn 6 xã hữu ngạn. tiếp đến phát triển kinh tế, xã hội quận và thành phố Đà Nẵng giai đoạn hiện nay và tương lai. Năm 1945, cách mạng Tháng Tám thành công, nước VNDCCH ra đời, thành phố Đà Nẵng là đơn vị hành Quận Sơn Trà có khí hậu thủy văn điển hình gió mùa chính trực thuộc Ủy ban hành chính Trung Bộ. Hệ vùng duyên hải miền Trung. Nhiệt độ trung bình thống chính quyền thành phố thành lập gồm ủy ban hàng năm 25,50 C, năm cao nhất 29,80 C, thấp nhất Cách mạng lâm thời thành phố, dưới là ủy ban Cách 22,50 C. Nhiệt độ trung bình tháng cao nhất là 340 C, mạng lâm thời xã. Tháng 10/1945, thành phố Đà tháng thấp nhất 190 C. Độ ẩm trung bình 82%, cao Nẵng mở rộng về phía Đông, thêm 2 xã thuộc Hòa nhất là 86%, thấp nhất 64%. Lượng mưa trung bình Vang nhập vào là Nam Thọ, Hòa Hải; thành phố phân hằng năm là 2.060 mm. Mùa mưa từ tháng 9 12, thời thành 3 khu: khu Trung, khu Tây, khu Đông (tức gian này, tổng lượng mưa chiếm 76% cả năm. Hướng Đông Giang thuộc quận Sơn Trà hiện nay). Suốt gió chính là gió Đông Bắc. Mùa khô từ tháng 4 8, những năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm những năm gần đây, do ảnh hưởng hiện tượng El lược, địa bàn quận Sơn Trà (hiện nay) là khu Đông Nino, La Nina thời tiết có ngày nắng nóng 390 C, ngoại thành với 5 phường: phường I là xã Khuê Bắc; lạnh 120 C, mưa kéo dài nhiều ngày, lượng mưa cao. phường II (làng An Hải); phường III (Mỹ Khê, Phước Nhìn lại lịch sử, từ đầu thế kỷ XIV vùng đất thuộc Tường, An Cư); phường IV (Tân Thái, Nam Thọ); quận Sơn Trà (ngày nay) là đất Việt Thường Thị; Trải phường V (Cổ Mân, Mân Quang, Nại Hiên Đông và qua những biến thiên lịch sử, năm 1306 nổi bật sự An Hoà). Tháng 7/1949, Đà Nẵng tách khỏi Quảng kiện vua Chămpa (Chế Mân) dâng cho vua Trần Anh Nam, trực thuộc Liên Khu V, các khu phố thuộc Ủy Tông 2 châu Ô, Lý làm sính lễ cưới công chúa Huyền ban kháng chiến hành chính thành phố Đà Nẵng. Trân, do đó mảnh đất này chính thức thuộc Đại Việt. Năm sau (1307), nhà Trần đổi tên châu Ô, Lý thành Sau tháng 7/1954, hiệp định Genève ký kết, Nam Bắc châu Thuận (Thuận Châu) và Hóa (Hóa Châu), vùng chia làm 2 miền, chịu sự quản lý của quân Pháp, Đà đất Sơn Trà thuộc Châu Hoá. Nẵng là đơn vị hành chính trực thuộc chính quyền Sài Gòn. Lúc này, các lực lượng Cách mạng rút vào bí Năm 1803, vua Gia Long đặt dinh Quảng Nam gồm 2 mật nhưng vẫn giữ địa bàn hoạt động. Năm 1964, 17 SỐ 42/2022
CULTURE Mặt trân dân tộc giải phong miền Nam chính thức tổ tiên phong mở mang vùng đất, lập căn cứ phòng chức đơn vị khu Đông thành quận III Đà Nẵng. tuyến, đắp đồn chống giặc. Sau năm 1975, đất nước thống nhất, theo chủ trương Từ khi có Đảng lãnh đạo, nhân dân Sơn Trà tích cực của Trung ương Đảng, ngày 30/8/1977, Thủ tướng tham gia, ủng hộ phong trào Cách mạng, giải phóng chính phủ ra nghị quyết số 228/TTg sáp nhập quận I, miền Nam. Trải qua những năm tháng gian khổ hy II và III thành lập thành phố Đà Nẵng trực thuộc tỉnh sinh, người dân Sơn Trà một lòng theo Đảng, đóng Quảng Nam Đà Nẵng. Ngày 10/2/1978, Ban góp sức người, sức của vào cuộc kháng chiến chông Thường vụ tỉnh ủy Quảng Nam Đà Nẵng ra quyết Mỹ cứu nước. Tiêu biểu như căn cứ Cách mạng làng định sáp nhập quận I, II, III thành thành phố Đà Nẵng Khuê Bắc (phường I) có mật danh là K20, giấu một gồm 28 phường. Khu vực III (quận Sơn Trà hiện nay) đại đội đặc công đánh sân bay Nước Mặn. Nhiều tấm gồm 8 phường: An Hải Tây, An Hải Bắc, Nại Hiên gương liệt sĩ anh hùng sống mãi trong lòng nhân dân Đông, Mân Thái, Phước Mỹ, Thọ Quang, Bắc Mỹ An như: Lý Văn Tố, Lê Độ, Nguyễn Hữu Ni, Hồ Mật, và An Hải Đông. Ngày 6/11/1996, Quốc hội ban hành Nguyễn Văn Sinh, Dướng Tuấn, Huỳnh Lắm...ngoài nghị quyết về việc chia và điều chỉnh địa giới hành ra còn hàng ngàn cán bộ, chiến sĩ, đồng bào yêu nước chính một số tỉnh, quyết định thành lập thành phố Đà đã anh dũng hy sinh, là niềm tự hào của nhân dân Đà Nẵng, đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương từ Nẵng, Sơn Trà ngày nay. Trải qua những giai đoạn 1/1/1997. Ngày 23/1/1997, Thủ tướng chính phủ ban dân tộc, quận Sơn Trà in đậm dấu ấn vùng đất lịch sử hành nghị định số 7/1997/NĐCP, về việc thành lập văn hóa, trong đó người Sơn Trà lặng lẽ, âm thầm lập đơn vị hành chính trực thuộc thành phố Đà Nẵng, nhiều chiến công chống giặc ngoại xâm, giành độc thành phố Đà Nẵng trực thuộc trung ương gồm 7 đơn lập thống nhất tổ quốc Việt Nam. vị quận, huyện: Hải Châu, Liên Chiểu, Thanh Khê, Sơn Trà, Ngũ Hành Sơn; huyện Hòa Vang và huyện Sơn Trà là nơi có vị trí chiến lược, quân sự trọng yếu, đảo Hoàng Sa. Tổng số: 47 phường, xã. Phạm vi hành được thiên nhiên ban tặng hình sông, thế núi với chính quận Sơn Trà gồm 7 phường An Hải Tây, An nhiều phong cảnh tuyệt đẹp, thuận lợi phát triển du Hải Bắc, An Hải Đông, Nại Hiên Đông, Mân Thái, lịch, dịch vụ; giàu tài nguyên kinh tế biển. Chính yếu Phước Mỹ, Thọ Quang (thuộc khu vực III, thành phố tố vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, địa chính trị, kinh Đà Nẵng cũ). Quận Sơn Trà có 63,39 km² diện tích tự tế, văn hóa, xã hội là tiền đề để Sơn Trà bước vào giai nhiên, 96.756 nhân khẩu. Địa giới hành chính quận đoạn phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Sơn Trà: Đông và Bắc giáp biển Đông; Tây giáp quận Việt Nam. Hải Châu; Nam giáp quận Ngũ Hành Sơn. Đây là thời kỳ mở đầu xây dựng Đà Nẵng thành trung tâm kinh tế Sau khi thành lập (1997), các cơ quan Đảng, chính biển, cửa ngõ chiến lược trọng điểm toàn bộ miền quyền, Mặt trận, đoàn thể quận Sơn Trà tập trung Trung, trong đó quận Sơn Trà chính thức trở thành củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, đưa công tác lãnh đơn vị hành chính cùng xây dựng, phát triển toàn diện đạo, chỉ đạo, điều hành đi vào hoạt động ổn định. Bên với thành phố Đà Nẵng anh hùng. cạnh những khó khăn, thách thức nhất định, những vấn đề phức tạp bắt đầu nảy sinh trong quá trình phát 3. Đặc điểm con người và hoạt động văn hóa Sơn  triển. Được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Thành Trà uỷ, HĐND, UBND thành phố, sự quan tâm giúp đỡ Là vùng đất mở, văn hóa và con người quận Sơn Trà của các ngành, lãnh đạo trực tiếp của quận ủy, sự nói riêng, thành phố Đà Nẵng nói chung được nhiều giám sát của HĐND quận, sự điều hành của UBND công trình văn hóa, địa chí lịch sử ở Việt Nam đề cập. quận, đặc biệt là sự cố gắng đóng góp của tầng lớp Trong tập 3 công trình Đồng Khánh dư địa chí nêu rõ nhân dân, trong 15 năm (19972012), Sơn Trà phát khí chất người Đà Nẵng: dân trong huyện phần nhiều triển nhanh chóng, thay đổi toàn bộ hoạt động, góp thanh tú, hào hiệp, chuộng khí tiết. Kẻ sĩ chuyên cần phần tích cực vào phát triển chung của thành phố. Từ học nghiệp, dân chúng chuyên cần nông tang, ăn mặc mặt bằng dân trí thấp, không đồng đều, người dân phần nhiều đều giản dị, tiết kiệm [6,tr.302]. Suốt thời Sơn Trà biết khai thác, phát huy lợi thế thiên nhiên, kỳ từ chúa Nguyễn đến nhà Nguyễn, nhiều người tài vận dụng linh hoạt chiến lược dài hạn của thành phố từ đất Sơn Trà, Đà Nẵng nổi lên, được triều đình nhằm thay đổi vùng đất này, tạo đà chuyển biến mạnh trọng vọng. Cụ thể: Lê Cảnh (1655 1730) là tấm mẽ, đạt tầm vóc đô thị văn minh, hiện đại phía Đông. gương rèn luyện, nỗ lực học tập, được trao chức danh Giai đoạn đầu, quận Sơn Trà tập trung đầu tư phát Văn chức (tương đương viện sĩ hàn lâm). Thời Tây triển, khuyến khích, động viên mọi nguồn lực, chung Sơn có Trần Quang Diệu, vị tướng nổi danh sử sách tay đoàn kết, hăng hái sản xuất, lao động nhiều mặt nước nhà về thái độ, tinh thần chống giặc ngoại xâm. hàng, tạo điều kiện để cá nhân bộc lộ phẩm chất, năng Thời kỳ nhà Nguyễn có Thoại Ngọc Hầu quê gốc ở lực làm ăn kinh tế. Đà Nẵng lập nhiều chiến công, tiêu biểu: đào kênh Vĩnh Tế từ Châu Đốc đến Hà Tiên (dài 98km), người Tốc độ đô thị hóa nhanh dẫn đến tỷ lệ tăng dân số, 18 SỐ 42/2022
CULTURE năm 1997 khi mới thành lập, dân số quận có 97.204 học nấy đã đáp ứng nhu cầu đại bộ phận nhân dân. người, chiếm 14,47% tổng cơ cấu dân thành phố Đà Các trung tâm giáo dục thường xuyên với phương Nẵng. Năm 2012 tăng lên 136.960 người (14,58%); thức hoạt động đa dạng vừa dạy chữ, vừa dạy nghề tốc độ tăng dân số trung bình bình quân của quận góp phần nâng cao trình độ dân trí, từng bước đáp trong 15 năm (19972012) là 2,48% (thành phố Đà ứng nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực cho quận. Nẵng: 2,27%). Số dân từ các nơi khác vào địa bàn quận trên 10,91% dân số quận. Năm 1997 mật độ dân Đời sống văn hóa tinh thần, TDTT được chăm lo phát số quận là 1.617 người/km2, đến năm 2012 tăng lên triển góp phần quan trọng phát triển kinh tế, xã hội. 2.309 người/km2 [1,tr.12]. Thống kê lực lượng lao Hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở luôn được quan tâm động, cho thấy hàng năm số lao động cơ hữu, tại chỗ đầu tư đáp ứng mục tiêu xây dựng thành phố 5 không, luôn biến động do Đà Nẵng đang trở thành địa điểm phong trào: xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô hấp dẫn, thu hút nhân tài, nhân lực khắp mọi miền đất thị triển khai sâu rộng trên địa bàn quận, được các cấp nước đổ về đây làm ăn, sinh sống. Chỉ tính đến năm các ngành, đoàn thể, toàn thể nhân dân tích cực 2012, quận Sơn Trà có 89.842 người trong độ tuổi lao hưởng ứng. Năm 2008, quận Sơn Trà chủ động phối động, chiếm 65,60% dân số, trong đó lực lượng đăng hợp các ngành của thành phố khởi công công trình tu ký lao động là 69,15%; người có việc làm thường bổ, tôn tạo nhà thờ Tiền hiền làng An Hải và Thoại xuyên, ổn định: 59.078 người, chiếm 95,10% so với Ngọc Hầu thành di tích lịch sử quốc gia, tổ chức lực lượng lao động. Cơ cấu lao động có trình độ khánh thành vào năm 2009, phù hợp với quy hoạch chuyên môn kỹ thuật từ năm 1997 đến năm 2012 phát triển cơ sở hạ tầng đô thị, đây là công trình có ý không ngừng tăng lên. Lao động không có trình độ nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần, chuyên môn kỹ thuật giảm mạnh, nếu năm 1997 tỷ lệ tâm linh của người dân Đà Nẵng nói chung, Sơn Trà này chiếm 86,80% so với tổng số lao động có việc nói riêng, thể hiện sự tri ân, ngưỡng vọng công lao làm thì đến năm 2012 chỉ còn 63,81%. Thoại Ngọc Hầu với nhân dân vùng hữu ngạn sông Hàn, hình thành điểm tham quan du lịch tâm linh hấp Sự phát triển nhanh công nghiệp dịch vụ, du lịch là cơ dẫn trên địa bàn quận. sở để kinh tế quận Sơn Trà tăng trưởng liên tục nhiều năm qua, tạo điều kiện thuận lợi an sinh xã hội, tiếp Để chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước ta tục củng cố phát triển phong trào văn hóa văn minh thành hành động trong đời sống hàng ngày, xây dựng đô thị. Do đặc thù của quận, hoạt động văn hóa, nghệ tuyến phố văn hóa là điều kiện thuận lợi để tuyên thuật gắn liền đời sống, sinh hoạt người dân, qua đó truyền, phổ biến giúp quần chúng nhân dân hiểu, nắm phát triển buôn bán nhỏ, bán hàng rong phục vụ vững. Những năm qua, UBND quận Sơn Trà luôn khách du lịch. phát huy công tác tuyên truyền, vận động để đường lối của Đảng, nhà nước tạo sức mạnh đoàn kết, nhân Sự quyết tâm thực hiện chủ trương, chính sách của dân ngày càng tin tưởng vai trò lãnh đạo của chính Đảng, nhà nước là nguyên nhân cơ bản dẫn đến nhận quyền. Những hoạt động tập trung vào một số nội thức người dân ngày càng cao, từ đó tạo môi trường dung: văn hoá lành mạnh, phát huy hiệu quả thiết thực. Giai Tuyên truyền bằng áp phích, băng rôn, khẩu hiệu đoạn hiện nay, toàn quận Sơn Trà xây dựng 8 khu vui công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV, bầu cử chơi giải trí cho trẻ em tại 7 phường. Mở rộng quy mô đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 – 2021; Thực trường lớp, nâng cao chất lượng đào tạo, tăng cường hiện sự chỉ đạo của UBND quận triển khai nhiệm vụ nguồn lực cho giáo dục, từng bước xã hội hoá. Nếu theo kế hoạch phối hợp các đơn vị nhằm tuyên truyền năm học 1996 1997 toàn quận có 28 trường (12 kỷ niện thành phố Đà Nẵng trực thuộc Trung ương và trường Mầm non, 8 trường Tiểu học, 6 trường THCS, ngày thành lập Quận Sơn Trà; Phối hợp thực hiện kế 2 trường THPT) và 67 nhóm trẻ gia đình, thì đến nay hoạch của UBND quận triển khai chương trình hành toàn quận có 40 trường (15 trường Mầm non, 14 động số 36CTr/TU của Thành ủy về thực hiện Nghị trường tiểu học, 7 trường THCS, 4 trường THPT), 86 quyết TW9 (Khóa XI) Về xây dựng và phát triển văn lớp Mẫu giáo gia đình và nhóm trẻ gia đình, trong đó hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển có 19 trường thuộc các bậc học đạt chuẩn quốc gia bền vững đất nước; Phát động phong trào xây dựng (05 trường Mầm non, 10 trường Tiểu học, 2 trường văn hóa cơ sở tại 7 phường trong quận kết hợp phổ THCS, 2 trường THPT). Trên địa bàn quận có 1 biến chỉ thị 43CT/TU Văn hóa văn minh đô thị, thực Trung tâm GDTX, một số trường mới thành lập như: hiện nghiêm túc nếp sống văn hóa văn minh trong trường THCS Phạm Ngọc Thạch, trường THPT Tôn việc cưới, việc tang và lễ hội. Thực hiện Chỉ thị Thất Tùng, trường THPT chuyên Lê Quý Đôn. Đến 29/CT/TU: Phổi biến thực hiện ngày pháp luật trên đầu năm 2022, quận Sơn Trà hoàn thành tiêu chuẩn địa bàn quận theo chủ đề: “Nâng cao năng lực xây phổ cập giáo dục Tiểu học, 7/7 phường hoàn thành dựng; thực thi pháp luật, giáo dục ý thức tôn trọng, phổ cập bậc THCS. Việc hình thành trung tâm học tập tuân thủ nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, tạo môi cộng đồng tại các phường với phương châm cần gì trường thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, phát huy 19 SỐ 42/2022
CULTURE dân chủ, bảo vệ quyền con người, quyền công dân; chào mừng đại lễ Phật Đản, hướng dẫn các gia đình Tuyên truyền tại các phường chính sách hỗ trợ học treo cờ, băng rôn vào dịp lễ Phật Đản; Phổ biến và nghề đối với lao động thuộc diện chính sách, xã hội triển khai, thực hiện tuyên truyền nghị quyết đại hội trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Đây là biện pháp Đảng toàn quốc lần thứ XII, nghị quyết đại hội Đảng giáo dục, bồi dưỡng nghề, tăng cường chất lượng lao bộ thành phố lần thứ XXI, nghị quyết TW6; Quyết động, không để tình trạng thất nghiệp, bị bỏ lại phía định số 45/2016/QĐTTg ngày 19/10/2016 của Thủ sau; Tuyên truyền đến từng khu dân cư về công tác tướng chính phủ về tiếp nhận, trả kết quả thủ tục hành đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy. Kịp thời xử chính qua dịch vụ bưu chính công ích; Thực hiện lý các trường hợp buôn bán chất gây nghiện trên địa chính sách, pháp luật về kết hợp kinh tế với quốc bàn quận Sơn Trà. Vận động, thu hồi xuất bản phẩm phòng, an ninh; Phương án phân luồng giao thông, lậu, vi phạm quy định như cuốn: Từ điển chính tả lắp đặt trụ treo quốc kỳ các quốc gia tại các tuyền dùng cho học sinh (đề là Nxb Thanh niên, sau khi đường chính trong quận Sơn Trà; Công bố kết quả 10 thẩm tra không phải Nxb Thanh Niên xuất bản); Tích năm cuộc vận động: Người VN ưu tiên dùng hàng cực phổ biến để quần chúng nhân dân các phường kịp VN; Phổ biến hành động quốc gia về phòng, chống thời thu hồi, báo cáo đội kiểm tra phường, quận các bạo lực gia đình, kỷ niệm ngày gia đình Việt Nam sản phẩm in trái phép: Bản đồ các tuyến đường giao 28/6; Thông báo quy định về quy chuẩn kỹ thuật quốc thông và du lịch Việt Nam và Bản đồ Tỉnh; Thành gia về tiếng ồn và mức xử phạt vi phạm hành chính phố Việt Nam. trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, lĩnh vực an ninh, trật tự. Để UBND các phường tuyên truyền bằng Phổ biến đến từng hộ gia đình công tác phòng chống nhiều hình thức: trên hệ thống truyền thanh, trang mại dâm, tích cực vận động, nâng cao nhận thức, thông tin điện tử; cổ động trực quan: panô, băng rôn, trách nhiệm các tầng lớp xã hội trong khu dân cư xe lưu động; tuyên truyền miệng thông qua các buổi nhằm ngăn chặn, kiềm chế phát sinh tệ nạn mại dâm. sinh hoạt hội đoàn thể, các cuộc họp, hội nghị tại khu Tổ chức, kiện toàn đội kiểm tra liên ngành 178 có dân cư, tổ dân phố...; tuyên truyền lồng ghép trong chức năng tuyên truyền văn hóa, văn minh đô thị, các hoạt động văn hóa, thể thao...Đảng ủy quận Sơn phòng chống tệ nạn xã hội, nghiêm cấm hoạt động Trà hướng dẫn bí thư chi bộ, trưởng ban công tác Mặt trái phép dịch vụ văn hóa; Tuyên truyền đến từng khu trận khu dân cư, tổ trưởng dân phố tại 7 phường treo dân cư tuần lễ quốc gia an toàn vệ sinh lao động, cờ Tổ quốc đến Bí thư chi bộ. Cùng với UBND phòng chống cháy nổ, an toàn giao thông, trật tự đô phường kiểm tra thực hiện treo cờ Tổ quốc trong các thị; Để người dân các phường trong quận đến xem, cổ dịp lễ, tết, không để xảy ra tình trạng treo cờ ngược vũ thực hành diễn tập phòng thủ quốc phòng địa sao, bạt màu, cũ rách; Thường xuyên thông báo kế phương, biển Đông, hải đảo trên địa bàn quận Sơn hoạch kiểm tra, chấn chỉnh công tác cổ động trực Trà; Phổ biến, tuyên truyền qua phương tiện truyền quan tại các phường, đẩy mạnh thực hiện trật tự, mỹ thông tại phường, cụm dân cư các luật, nghị định quan đô thị. như: luật nghĩa vụ quân sự; luật kinh doanh bất động sản, luật hợp tác xã. Đồng thời thông báo những quy 3. Tạm kết định về chống buôn lậu, cấm hàng giả, gian lận Bán đảo Sơn Trà, một địa danh in đậm dấu ấn trong thương mại, các hành vi vi phạm khác trong hoạt tiến trình lịch sử Việt Nam đã và đang xây dựng, phát động sản xuất kinh doanh; Phổ biến nghị định triển thành quận kiểu mẫu văn hóa, văn minh của 67/2014/NĐCP của chính phủ về chính sách phát thành phố Đà Nẵng. Khoảng 25 năm trở lại đây, tốc triển thủy sản; nghị định 87/2014/NĐCP của chính độ đô thị hóa nhanh đòi hỏi công tác quản lý văn hóa phủ; nghị quyết 99/2017/NQHĐND; nghị quyết tại các phường sâu sát hơn nữa. Từ vùng đất vạn chài, 108/NQHĐND của HĐND thành phố về sắp xếp chuyên vươn khơi đánh cá, sự chuyển dịch lao động các tổ dân phố trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. sang dịch vụ du lịch, khách sạn, nhà hàng làm thay đổi tư duy, nhận thức người dân. Đội ngũ lãnh đạo Phổ biến đến các phường kế hoạch thực hiện chương quận, phường, cụm dân cư Sơn Trà luôn biết lắng trình: thành phố 4 an; thực hiện đề án 1: truyền thông nghe, chủ động thực hiện nghiêm chỉnh, tổ chức phòng, chống mua bán người trên các phương tiện nhiều hoạt động văn hóa giúp người dân chủ động thông tin đại chúng trên địa bàn quận Sơn Trà; Triển tham gia gìn giữ cảnh quan xanh sạch đẹp, tự nguyện khai bộ tiêu chí bình xét, bản đăng ký, bảng chấm tự giác bảo vệ an ninh, tạo môi trường sinh hoạt lành điểm danh hiệu văn hoá giai đoạn 20172020; Tổ mạnh. Bằng quan điểm nhận thức, giáo dục người chức để UBND 7 phường tập huấn lực lượng tự vệ dân hiểu biết, nắm vững kỹ năng giao tiếp, đảm bảo tiến hành tháo gỡ băng rôn, phướn, pano cố định đã văn minh đô thị trở thành hành động phổ biến trong hết hạn quy định. Tăng cường phổ biến thông tin thực dân chúng, những phong trào văn hóa phát huy hiệu hiện các nhiệm vụ chính trị trên đại bàn quận như: quả, được nhân dân hướng ứng, cùng nhau đoàn kết, phòng chống ma túy trên các phương tiện thông tin sẵn sàng tương trợ khi khó khăn, hoạn nạn. Trong 6 đại chúng; Để nhân dân biết các hoạt động văn nghệ tháng đầu năm 2022, tất cả phường hoàn thành, đạt 20 SỐ 42/2022
CULTURE tiêu chí văn hóa, nhiều gia đình, thôn xóm, cụm dân TÀI LIỆU THAM KHẢO cư được công nhận là gia đình văn hóa, khu phố văn hóa, cụm dân cư văn hóa đem lại niềm tin, sự phấn 1. Ban thường vụ quận ủy Sơn Trà (1997), Báo  khởi của người dân quận Sơn Trà. cáo công tác xây dựng Đảng năm 1997 và một số  Tóm lại, bằng phương pháp tuyên truyền, phổ biến, nhiệm vụ chủ yếu về xây dựng Đảng năm 1998, tài  liệu nội bộ văn phòng quận ủy Sơn Trà. thông báo bằng văn bản, phương tiện truyền thông, 2. Võ Văn Dật (2004), Lịch sử Đà Nẵng (1306‑ chủ trương, chính sách, đường lối của Đảng, nhà 1950), Nxb. Trẻ. nước, chính quyền từ TW đến địa phương đã đến 3. Hoàng Văn Lân‑ Ngô Thị Chính (1976), Lịch  từng nhà, gia đình trong quận Sơn Trà. Mặc dù còn sử Việt Nam, 1858‑ cuối XIX, Nxb Giáo dục. nhiều khó khăn do nguyên nhân khách quan, chủ 4. Nhiều tác giả (1997), Những tiếp xúc đầu tiên  quan như hoạt động mưu sinh, buôn bán nhỏ, lẻ, một của người Nga với Việt Nam, Nxb Văn Học. số phường còn nhiều thanh thiếu niên chưa tốt nghiệp 5. Quốc sử quán triều Nguyễn (2004), (Viện sử  trung học phổ thông, đi học nghề dịch vụ, tự lập sớm. học), Đại Nam thực lục, tập 2, Nxb Văn hóa văn  Nhưng phong trào văn hóa tạo nền tảng vững chắc nghệ. giúp người dân sinh hoạt yên ổn, tin tưởng vào lãnh 6. Ngô Đức Thọ, Nguyễn Văn Nguyên, Philippe  đạo của Đảng, chính quyền địa phương, tạo dựng Papin (1964) (Viện Nghiên cứu Hán Nôm): Đồng  Khánh dư địa chí, tập 3, Nxb Bản Đồ. cuộc sống yên ổn, thanh bình. 7. Toàn quyền Đông Dương (1888) (lưu trữ Viện  Ngay khi Đà Nẵng được công nhận là thành phố trực Sử học), nghị định chuẩn y Đạo dụ ngày 3‑10‑ thuộc TW, UBND quận Sơn Trà đã quán triệt thực 1888 hiện các nghị quyết, quyết định, chỉ thị từ nhiều văn bản của Đảng, nhà nước về tổ chức hoạt động, xây dựng văn minh đô thị. Khi nghị quyết TW 5 khóa VIII ban hành, thành phố Đà Nẵng, quận Sơn Trà đã tích cực triển khai nhiều văn bản, phát động rộng khắp địa bàn, xây dựng mô hình điểm xuống phường, cụm dân cư, gia đình vận động xây dựng đời sống văn hóa tại nơi sinh sống. Với quan điểm người dân là trung tâm, là chủ thể tích cực giữ gìn văn minh đô thị đã tạo hiệu ứng tích, tác động sâu sắc đến các tầng lớp xã hội, người dân Sơn Trà đã và đang nêu cao tinh thần đoàn kết, chia xẻ lúc khó khăn, hoạn nạn, tạo nên nét đẹp trong ứng xử hàng ngày, cùng nhau xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc trên mảnh đất Sơn Trà in đậm dấu ấn lịch sử văn hóa. 21 SỐ 42/2022