Từ phương pháp văn học so sánh nghĩ về việc dạy và học

KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> TỪ PHƢƠNG PHÁPVĂN HỌC SO SÁNH NGHĨ VỀ VIỆC DẠY VÀ HỌC<br /> Phạm Nhân Thành<br /> Trường ĐH Công nghiệp Thực phẩm TP.HCM<br /> TÓM TẮT<br /> Ph ơng pháp so sánh vốn là m t trong những hệ thống ph ơng pháp nghi n ứu khoa họ Đ c biệt, các chuyên<br /> ngành Ngôn ngữ v Văn họ<br /> s m vận dụng m t cách thành công. V n ề ở chỗ là từ m t ph ơng pháp nghi n<br /> cứu có thể vận dụng vào hoạt ng dạy học.<br /> <br /> FROM THE METHOD OF COMPARATIVELITERATURE TO THINK ABOUT<br /> TEACHING ACTIVITIES<br /> ABSTRACT<br /> The comparative method is scientific research methods. In particular, the specialized language and literature was<br /> soon applied successfully. The problem is the word from a study method can be applied to the teaching<br /> activities.<br /> <br /> Ng ời viết bài này có may mắn làm việc v i Phòng Nghiên cứu khoa học củ Đại học<br /> Công nghệ Nanyang (Nanyang Technological University) Singapore về v n ề Ứng dụng<br /> phương pháp so sánh trong dạy và học v i t á h áo áo vi n v o mù hè 2013 N y xin<br /> tóm tắt phần d n nhập và m t ít phần cuối trong báo cáo Lịch sử phương pháp so sánh và tiềm<br /> năng ứng dụng ể bạn ọc tham khảo trong l “tr d t u hậu”<br /> 1 Tr c hết xin trình bày ngắn gọn về cách hiểu (nói khác là quan niệm) khái niệm<br /> Phương pháp củ ng ời viết. Gần gũi nh t là cùng m t bài học nếu dạy theo á h ho ng ời<br /> học chuẩn b tr<br /> ể thuyết trình gọi là dạy họ theo ph ơng pháp thuyết trình. Nếu ng ời<br /> dạy v ng ời học cùng hỏi áp ( m thoại, oral, converse, colloquial) gọi l ph ơng pháp<br /> m thoại (hỏi áp) Nh ng nếu dạy theo á h ng ời dạy giảng, ng ời học ghi chép thì gọi là<br /> ph ơng pháp diễn giảng. Lại dạy theo cách nêu (hay gợi mở) m t v n ề, m t chi tiết ể<br /> ng ời học tìm hiểu và trả lời thì gọi l ph ơng pháp dạy học nêu v n ề Ch hết, m t bài<br /> thơ h y oạn văn uợ ng ời dạy ọc diễn cảm tr c khi phân tích, bình giảng thì gọi l<br /> s<br /> dụng ph ơng pháp ọc – diễn cảm (ho<br /> ọc diễn cảm) K o theo<br /> l h ng loạt ph ơng<br /> pháp cả trong nghiên cứu khoa học l n hoạt ng dạy học và tràn lan ra cu c sống th ờng<br /> ng y Theo<br /> không kh lắm ể nghe những ph ơng pháp trự qu n, ph ơng pháp thực<br /> nghiệm, ph ơng pháp phi thực nghiệm, ph ơng pháp nh l ợng, ph ơng pháp nh tính,<br /> ph ơng pháp phân tí h, ph ơng pháp tổng hợp, ph ơng pháp thống kê số liệu, ph ơng pháp<br /> iền d , ph ơng pháp ỏ thuố lá, ph ơng pháp dinh d ỡng, ph ơng pháp giảm bép phì...<br /> Riêng v i hoạt ng dạy học, thực tế cho th y không hiếm tr ờng hợp cùng m t bài, m t tiết,<br /> m t h ơng, thậm chí m t mục nhỏ nếu dạy theo cách nào thì l y t n á h<br /> l m ph ơng<br /> pháp. Tự hỏi vậy là có vô hạn ph ơng pháp ể ng ời s dụng thoải mái chọn lựa và áp dụng<br /> cho m t công việc b t kì n o<br /> h y s o?<br /> Theo quan niệm thô thiển của chúng tôi trong giao tiếp ời th ờng, có thể không câu nệ<br /> khi s dụng l n l n từ cách (rút gọn từ ghép cách thức) v i phương pháp Nh ng m t khi<br /> viết hay truyền ạt ho ng ời họ , ng ời có nhu cầu tìm hiểu thì v n ề không ơn giản nh<br /> vậy Theo<br /> giữa phương pháp và cách thức<br /> iểm hung nh ng sự khác biệt lại khá nhiều<br /> v ũng r t dễ nhận ra. Xin tóm gọn trong bảng sau.<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 95<br /> <br /> KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> Nghĩa từ<br /> T ơng ồng<br /> <br /> Khác biệt<br /> <br /> Phƣơng pháp (method)<br /> <br /> Cách thức (manner)<br /> <br /> Sự s dụng hay vận dụng ể giải quyết m t v n ề<br /> -Chỉ có ở on ng ời<br /> <br /> -Có cả ở gi i<br /> <br /> -Ứng x có chọn lựa, có tính logic<br /> <br /> -Chủ yếu ứng x theo bản năng, kinh<br /> nghiệm, th i quen…<br /> <br /> ng vật nói chung<br /> <br /> -Là khái niệm, số l ợng r t hạn chế<br /> -Là từ ho c tiếng (hiểu theo nghĩ âm<br /> -Tồn tại lâu dài; là sự nhận thức, tiết), số l ợng vô hạn<br /> nghiên cứu hiện t ợng tự nhiên và<br /> ời sống xã h i<br /> -Tồn tại tạm thời, chỉ hình thức diễn ra<br /> của m t h nh ng<br /> <br /> 2 Ph ơng pháp so sánh r ời khá s m từ thực tiễn nghiên cứu khoa học. Việc trình bày<br /> chi tiết ph ơng pháp n y không phải là mụ í h ủa bài viết khá hạn chế về số tr ng Hơn<br /> nữ , ng ời ọc có thể tham khảo ph ơng pháp so sánh tr n nhiều k nh ại h ng ể thâm<br /> nhập t ờng tận chi tiết và tính ch t của chúng. V n ề bài viết h ng ến là khả năng ứng<br /> dụng ph ơng pháp so sánh trong những lĩnh vực khác nhau. Chẳng hạn trong lĩnh vực nghiên<br /> cứu khoa học v i các chuyên ngành khoa họ kĩ thuật, khoa học tự nhiên, khoa học xã h i…<br /> ạt ợc những thành tựu khá tr c khá nhiều Ng ời viết bài này không hiểu biết gì<br /> nhiều về khoa họ kĩ thuật và khoa học tự nhiên nên chỉ xin trình bày khả năng ứng dụng<br /> ph ơng pháp so sánh trong việc nghiên cứu văn học nói chung, ngôn ngữ học nói riêng. Chọn<br /> cách tiếp cận n y n vì iều khác nữa là t t cả ng ời ọc có lẽ quen thu c và dễ hiểu hơn v i<br /> khoa học xã h i nói chung, ngành ngữ văn n i ri ng Ng ời viết tin r ng không nh t thiết phải<br /> trình y ầy ủ (vả hăng ũng không ủ sức) n i dung khá ồ s củ ph ơng pháp so sánh<br /> mà chỉ cần ề cập ến sự ứng dụng trong m t chuyên ngành hẹp thì ng ời ọ ũng<br /> ợc<br /> những cảm nhận khá trọn vẹn về nhiều v n ề, khía cạnh khác nhau củ ph ơng pháp so sánh<br /> Từ những trình y d i ây về l ch s và sự ứng dụng ph ơng pháp so sánh tr n nhiều bình<br /> diện củ ph ơng pháp văn họcso sánh, tin r ng ít nhiều ũng gợi mở ho ng ời dạy những<br /> khả năng tận dụng linh hoạt m t ph ơng pháp vốn thu lĩnh vực nghiên cứu s ng lĩnh vực<br /> hoạt ng.<br /> Ph ơng pháp văn học so sánh chuyên nghiên cứu, khảo sát sự liên hệ và các mối quan<br /> hệ mang tính quốc tế (liên dân t c) và có tên gọi xá<br /> nh l ph ơng pháp văn học so sánh.<br /> Bởi vì trong sự phát triển của xã h i v văn h giữa các dân t c khác nhau ít nhiều ều có sự<br /> tuơng ồng. Sự t ơng ồng còn có thể xảy ra do quá trình tiếp biến, ảnh h ởng l n nhau m t<br /> cách tự nhiên hay có chủ nh trên nhiều bình diện củ văn h , văn học. Chẳng hạn có thể dễ<br /> dàng nêu lên những t ơng ồng về văn h , văn học do quá trình ảnh h ởng thụ ng và chủ<br /> ng giữa Việt Nam v i á n c Trung Quố , Pháp T ơng tự nh thế, do cùng có sự phát<br /> triển tr n ơ sở nền văn minh l n c mà trong truyền thống văn h n i hung, văn h dân<br /> gian (Folklore) nói riêng của Việt Nam có sự t ơng ồng khá l n v i á n<br /> Đông N m Á<br /> Nh ng không dừng ở v n ề nghiên cứu sự t ơng ồng, văn học so sánh còn từ<br /> n ul n<br /> những iểm d biệt của các nền văn h giữa các dân t c khác nhau. Chính sự d biệt này giúp<br /> các nhà nghiên cứu xá nh cụ thể bản sắ văn h<br /> ủa mỗi m t dân t c ho c phát hiện, phân<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 96<br /> <br /> KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> tích m t cách khoa học sự phát triển t t yếu củ văn h , văn họ tr n ơ sở những iểm<br /> thù,<br /> áo ủa chúng. Th l y m t ví dụ.<br /> <br /> c<br /> <br /> Sách Thiền uyển tập anh khi ghi chép về lai l ch thiền s Giá Hải có kể m t câu<br /> chuyện về thiền lực củ ông nh s u:<br /> “Thời L Nhân Tông, s v Thông Huyển chân nhân có lần ợc vời vào hoàng cung<br /> ngồi hầu vua trên bệ á mát ở sân hi n iện chính. Chợt<br /> ôi tắc kè ở gần<br /> k u váng l n<br /> r t chói tai. Vua bảo Thông Huyền xu i Thông Huyền l ng lẽ niệm chú, m t con liền rơi<br /> xuống. Thông Huyền ời bảo s :<br /> -Còn m t con nữ xin nh ờng h<br /> <br /> th ợng.<br /> <br /> Giác Hải bèn chú mục nhìn, chỉ nháy mắt con tắ kè ki<br /> l m thơ khen ngợi nh s u:<br /> <br /> ũng rơi nốt. Vua l y làm lạ,<br /> <br /> Giác Hải tâm nh hải<br /> Thông Huyển ạo hựu huyền<br /> Thần thông kiêm biến hóa<br /> Nh t Phật, nh t thần tiên<br /> Trong Kiến văn tiểu lục,<br /> <br /> i thơ n y<br /> <br /> ợc d ch:<br /> <br /> Giác Hải l ng nh<br /> <br /> iển<br /> <br /> Thông Huyền ạo r t huyền<br /> Thần thông kiêm biến hóa<br /> M t Phật, m t thần tiên<br /> Câu chuyện h<br /> hắc<br /> thật nh ng lại phản ánh m t sự thật l ch s Đ l v o ời<br /> vua Lý Nhân Tông giữa Phật giáo (mà cụ thể ở ây l thiền s Giá Hải – “nh t Phật”) v<br /> Đạo giáo (thể hiện trong i thơ l Thông Huyền chân nhân – “nh t thần ti n”) ều ình ẳng<br /> và có vai tr nh nh u trong hính sá h tr n c của Lý Nhân Tông. Câu chuyện này chỉ là<br /> m t trong số khá nhiều chứng cứ khác chứng minh r ng tuy có du nhập á t t ởng ngoại lai<br /> (cụ thể là Phật, Nho, Đạo) nh á n<br /> Đông N m Á khá nh ng ở Việt N m h<br /> o giờ<br /> tôn vinh m t tôn giáo nào. Việt Nam ch u ảnh h ởng r t l n về Nho giáo, s u<br /> ến Phật<br /> giáo rồi Đạo giáo Nh ng suốt thời kì chế<br /> phong kiến còn tồn tại h<br /> m t tôn giáo nào<br /> trở thành quố giáo lâu d i T ơng ồng nh Việt N m, á n<br /> Đông N m Á khá ũng<br /> ch u ảnh h ởng t t ởng á tôn giáo khá nh u nh ng m t trong các tôn giáo nhanh chóng<br /> trở thành quốc giáo. Ở Lào, Campuchia, Thái Lan, Mianma thì Phật giáo là quốc giáo của họ<br /> hàng m y trăm năm n y C n quốc giáo của Indonesia là Hồi giáo, của Philippin là Ki tô<br /> giáo...<br /> Ít nh t từ truyền thuyết<br /> d n, ng ời ọc ho ng ời họ ũng tự mình rút ra hai v n<br /> ề ơ ản. M t là tuy có lúc vai trò, v trí của m t tôn giáo n o<br /> trở nên quan trọng hơn<br /> nh ng nhìn hung hế<br /> phong kiến Việt Nam luôn duy trì hệ ý thứ “t m giáo ồng<br /> nguy n” Điều này thể hiện rõ nh t trong tín ng ỡng dân gian. Ở Việt Nam, bên cạnh chùa là<br /> nơi diễn ra các hoạt ng về lễ thức Phật giáo n<br /> ình ể thờ cúng các v thành hoàng<br /> theo nghi thứ Nho giáo v ũng l nơi sinh hoạt, h i họp củ l ng Ngo i r<br /> n<br /> ền, miếu<br /> thờ á ạo Tam phủ, Tứ phủ ho c thần linh. Cả ba hình thứ tín ng ỡng củ hù , ình, ền<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 97<br /> <br /> KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> tuy<br /> khá nh u nh ng tồn tại ình ẳng n nh u h ng ng n năm m không<br /> m t sự tôn<br /> vinh c biệt riêng cho m t hình thứ tín ng ỡng n o H i l khi so sánh<br /> iểm<br /> v i các<br /> quốc gia lân cận ũng r t r<br /> ợc m t hiểu biết r ng có thể n i “t m giáo ồng nguy n” hính<br /> l iểm d biệt khẳng nh “tính ăn<br /> ” ủa Việt Nam trong sự t ơng ồng về t t ởng tôn<br /> giáo ngoại lai củ á n<br /> Đông N m Á<br /> Vì khuôn khổ hạn chế của bài viết nên ví dụ tr n h thể cung c p m t nhận thức<br /> tổng quát về văn học so sánh. Trong gi i học thuật luôn th ờng trực m t mệnh ề quen thu c<br /> là không phải mọi so sánh trong văn họ ều l văn học so sánh. Sự phát triển t t yếu của l ch<br /> s cho th y không có dân t c nào có riêng m t nền văn học thuần túy là dân t c mà không<br /> tiếp thu, tr o ổi ho c tiếp biến văn h ( ultur tion) ở chừng mự n o<br /> v i dân t c khác.<br /> Trong chuyên luận Những vấn đề c a khoa nghiên cứu văn học so sánh hiện đại, nh Đông<br /> ph ơng học nổi tiếng của Nga là N.Konrad (1891-1970) từng nhận nh: “Ở á n c có nền<br /> văn h hiện ại, hí ít thì ũng á n c châu Âu, mỗi nền văn họ<br /> ợc tạo bởi hai thành<br /> phần: thành phần thứ nh t là các tác phẩm n i sinh và thành phần thứ hai gồm các tác phẩm từ<br /> những n c khác du nhập vào. Từ lâu<br /> hiện t ợng là các tác phẩm có giá tr thực sự của<br /> m t nền văn học ở n c khác trong m t chừng mự n o<br /> lại thu c về chính nền văn học của<br /> n c tiếp thu. Sở dĩ<br /> sự thâm nhập y thì d ờng nh tr c hết l do n gây ợc sự chú ý<br /> c biệt tại n c tiếp nhận. Nó cần thiết và quan trọng ối v i thực tế văn họ v t t ởng xã<br /> h i củ n c y l m ho n c tiếp nhận hiểu rõ hơn tình trạng văn học, t t ởng xã h i của<br /> n c mà tác phẩm ợ sinh r ” Đây l iều kiện, môi tr ờng ho văn học so sánh xu t hiện<br /> v i nhiệm vụ quan trọng, chủ yếu là nghiên cứu những v n ề liên dân t ,<br /> dân t ,<br /> ngôn ngữ Trong văn họ n i ri ng, ối t ợng tiếp cận củ văn học so sánh có thể là m t trong<br /> á lĩnh vực tác phẩm, thể loại, phong á h, khuynh h ng, ph ơng pháp sáng tá<br /> Qu<br /> nghiên cứu những lĩnh vự<br /> , văn học so sánh có mụ í h l m sáng tỏ bản ch t văn học<br /> (thu c về lí luận văn học), tiếp tục khẳng nh những giá tr m i củ văn học (tức là phê bình<br /> văn học) và chỉ ra quá trình phát triển củ văn học (l ch s văn học).<br /> 3.Nếu Pháp l n<br /> ợ xem nh qu h ơng ầu tiên củ văn học so sánh thì ít nh t<br /> v o năm 1890, Iosep Text hính l ông tổ củ lĩnh vực nghiên cứu này. Có lẽ ng g p qu n<br /> trọng của Iosep Text ở chỗ ông<br /> hệ thống hóa những kết quả nghiên cứu còn khá tản mạn<br /> của những ng ời i tr c ông. Bởi theo I Text thì “những ng ời kh i phá on ờng (văn học<br /> so sánh – PNT) của chúng ta là G.Blandes, M kox, Eri Smit, Poznet” Phải ến I.Text,<br /> thuật ngữ “Litter ture omp r e” (văn học so sánh) m i ợc s dụng chính thức và phổ biến<br /> ở Pháp. Thực ra ba nhà khoa học mà I.Text nhắ ến thì mỗi ng ời có m t h ng nghiên cứu<br /> khác nhau. G.Blandes r t h<br /> ến tính giao tiếp giữa các thiên tài của nhiều dân t c khác<br /> nh u ợc thể hiện nh thế nào trong sáng tác của họ Theo ông ể thi n t i “không tắt<br /> ng m” i, họ phải thiết lập sự giao tiếp r ng r i Đ l iều kiện quan trọng ể tự bồi d ỡng<br /> sinh lực sáng tạo m i cần thiết cho quá trình phát triển t i năng ri ng iệt. Còn Mackox lại<br /> c biệt qu n tâm ến sự ảnh h ởng qua lại, khả năng v y m ợn l n nhau giữa các nền văn<br /> học của các dân t khá nh u Trong khi , Poznet lại vận dụng những thành quả xã h i học<br /> thế kỉ XIX ể khám phá những<br /> iểm chung các nền văn học khác nhau. Rõ ràng mỗi<br /> ng ời có m t qu n iểm riêng khi nghiên cứu văn họ so sánh nh ng h m t ng ời nào<br /> trong số họ xác lập những nguyên tắ ho lĩnh vự n y M i ến năm 1924 trong công trình<br /> Tiền lãng mạn ch nghĩa, P.Tighem m i xá<br /> nh chứ năng ủ văn học so sánh. Theo ông,<br /> “l ch s văn học của mỗi n c ở m t thời iểm n o y trong sự phát triển của nó không thể<br /> hiện ợ ầy ủ và chính xác nếu n không ợ xem x t nh m t b phận của cái tổng thể<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 98<br /> <br /> KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> chung r ng l n n o<br /> Dĩ nhi n mỗi nền văn học dân t c có những truyền thống riêng của<br /> mình r t bền vững. Những truyền thống n y luôn ảm bảo cho nó giữ gìn ợc vẻ m t cá biệt<br /> v<br /> c sắc củ mình Nh ng mỗi nền văn học y luôn giao tiếp v i những t t ởng m i, cảm<br /> giác m i của nghệ thuật... Nghiên cứu những tr o l u li n dân t<br /> ũng ần thiết nh nghi n<br /> cứu những truyền thống mỗi dân t ” So v i I.Text, những công trình củ P Tighem<br /> mở<br /> ầu ho văn học so sánh hiện ại khác r t xa v i những công trình nghiên cứu tr<br /> Không dừng lại ở ây, P Tighem n tiếp tục khảo sát các v n ề thu c về l ch s so sánh các<br /> nền văn học. Trong công trình La litterature comparée xu t bản năm 1931, ông viết: “L<br /> litterature comparée là m t thành phần trong l ch s mỗi nền văn học dân t c. Nó khám phá<br /> các quan hệ của nền văn học này ở mỗi gi i oạn phát triển v i các nền văn học khác. B ng<br /> á h , La litterature comparée nâng o l n r t nhiều giá tr khoa học của các công trình<br /> nghiên cứu l ch s văn học củ văn học dân t ” Tiếp<br /> v o năm 1951 ũng trong m t công<br /> trình cùng có tự ề La litterature comparée, nhà nghiên cứu M.F.Guar khẳng nh m t lần<br /> nữa nhiệm vụ củ văn học so sánh là tìm hiểu những quan hệ văn học giữa các c ng ồng dân<br /> t c – những quan hệ l ch s , cụ thể Đây l gi i oạn văn học so sánh tiến hành xem xét sự tạo<br /> thành những cốt truyện, hình t ợng trong khả năng hoạt ng và thể hiện củ h ng “m t<br /> cách trực tiếp hay gián tiếp trong văn học của nhiều c ng ồng dân t c khác nhau, vào những<br /> thời ại khá nh u”<br /> Từ Pháp, văn học so sánh ảnh h ởng mạnh ến không khí học thuật của Mỹ v Đức.<br /> B n ầu, tr ờng phái Mỹ chỉ tiếp thu khuynh h ng so sánh nghệ thuật nh ng ng về sau họ<br /> lại chuyển hẳn sang so sánh l ch s là khuynh h ng truyền thống và chủ yếu trong văn học<br /> so sánh ở Pháp. Tuy nhiên gi i khoa học Mỹ không dừng ở ph ơng pháp so sánh văn học v i<br /> văn học mà mở r ng sự so sánh văn học v i á lĩnh vực gần gũi nh văn h , nghệ thuật (âm<br /> nhạc, sân kh u, h i họa...). Việc mở r ng phạm vi v ối t ợng so sánh trong văn học so sánh<br /> nh vậy n ầu có vẻ khập khiễng nên ngay tại Mỹ từng có nhiều học giả phản ối. M c dù<br /> những thành tựu ạt ợ trong khuynh h ng nghiên cứu n y h phải ho n to n sức<br /> thuyết phụ nh ng n ũng hứng minh tính hợp lí khi xem x t á lĩnh vực có s dụng ngôn<br /> ngữ văn học trong bối cảnh chung củ văn h ngôn từ là có quan hệ, ảnh h ởng qua lại v i<br /> văn học.<br /> Trong thời kì Liên Xô còn tồn tại, d i ảnh h ởng của tính ch t li n ng, tính dân<br /> t c và chủ nghĩ quốc tế vô sản nên các nhà khoa học Xô Viết nhanh chóng tiếp thu những<br /> thành tựu củ văn học so sánh. T t nhiên mọi sự tiếp thu, kế thừa có sáng tạo tr n ơ sở triết<br /> học duy vật biện chứng và duy vật l ch s ể xác lập những nguyên tắ v ph ơng pháp<br /> nghiên cứu riêng. Từ lâu, những tên tuổi nh A Veselopxki, V Zimunxki, D Likh hep<br /> không xa lạ gì v i gi i khoa học thế gi i nói chung, Việt N m n i ri ng Đ c biệt các công<br /> trình Phương Đông và phương T y (những vấn đề triết học, triết học lịch sử văn học Đông<br /> và Tây) của N.Konrad và Lịch sử văn học toàn thế giới của m t tập thể tác giả nổi tiếng ng ời<br /> Nga là các công trình khoa học hoàn chỉnh trong lĩnh vự văn họ so sánh th ờng ợc nhắc<br /> ến trong gi i nghiên cứu khoa học.<br /> 4.V n ề t ra ở ây l ph ơng pháp so sánh n i hung, ph ơng pháp văn học so<br /> sánh nói riêng vốn thu lĩnh vực nghiên cứu thì có thể ứng dụng v o lĩnh vực hoạt ng dạy<br /> họ ? Nh<br /> trình y sơ l ợc ở mụ 2 v 3 tr n ây, ph ơng pháp so sánh ợc vận dụng<br /> hiệu quả v o lĩnh vực khoa học xã h i m ng nh văn học là tiêu biểu ể hình thành m t<br /> ph ơng pháp ri ng l ph ơng pháp văn học so sánh. Dễ th y r ng m c dù sự vận dụng y<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 99<br /> <br />