Ứng dụng xếp hạng tín nhiệm để đánh giá, xếp loại các doanh nghiệp: Nghiên cứu tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Điện 4, tỉnh Khánh Hòa

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 1/2017<br /> <br /> THOÂNG BAÙO KHOA HOÏC<br /> <br /> ỨNG DỤNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM ĐỂ ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI<br /> CÁC DOANH NGHIỆP: NGHIÊN CỨU TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN<br /> XÂY DỰNG ĐIỆN 4, TỈNH KHÁNH HÒA<br /> APPLY CREDIT RATING FOR EVALUATING AND CLASSIFICATION<br /> OF ENTERPRISES: A CASE STUDY AT KHANH HOA POWER ENGINEERING<br /> CONSULTING JOIN STOCK COMPANY 4<br /> Mai Diễm Lan Hương1<br /> Ngày nhận bài: 13/01/2016; Ngày phản biện thông qua: 16/5/2016; Ngày duyệt đăng: 10/3/2017<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Xếp hạng tín nhiệm giúp các doanh nghiệp xây dựng hình ảnh và độ tín nhiệm của mình trong sản xuất,<br /> kinh doanh nhất là trong thời kỳ hội nhập quốc tế của Việt Nam. Thông qua xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp,<br /> doanh nghiệp khẳng định được vị thế và uy tín của mình, đồng thời góp phần rất lớn trong việc quảng bá và<br /> phát triển thực lực của doanh nghiệp trên thị trường trong nước cũng như ở nước ngoài. Tuy nhiên, hiện nay<br /> vẫn chưa có một nghiên cứu nào đề cập đến việc ứng dụng xếp hạng tín nhiệm để đánh giá, xếp loại các doanh<br /> nghiệp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa có niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Do đó, nghiên cứu này<br /> được thực hiện nhằm đánh giá năng lực tài chính của Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Điện 4 tỉnh Khánh<br /> Hòa để từ đó các nhà quản lý doanh nghiệp có thể đưa ra cách thức và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tài<br /> chính của doanh nghiệp.<br /> Từ khóa: Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Điện 4, đánh giá, xếp hạng tín nhiệm, xếp loại<br /> ABSTRACT<br /> Credit rating helps enterprises build its image and credibility in production and business, particularly<br /> during the international integration of Vietnam. Through corporate credit rating, enterprises can assert their<br /> position and reputation, and contribute greatly to the promotion and development of business real power<br /> on the domestic market as well as abroad. However, at present there is no study that mention the use credit<br /> rating for evaluating, classification enterprises in Khanh Hoa province listed on Viet Nam’s stock market.<br /> Therefore, this research was done in order to estimate the financial capacity at Khanh Hoa Power Engineering<br /> Consulting Join stock Company 4 so that its business managers can devise ways and solutions to improve<br /> financial performance of the company.<br /> Keywords: Power Engineering Consulting Join stock Company 4, evaluating, credit rating, classification<br /> <br /> 1<br /> <br /> Khoa Kế toán Tài chính - Trường Đại học Nha Trang<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 111<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Xếp hạng tín nhiệm (XHTN) có vai trò rất<br /> quan trọng đối với các cơ quan quản lý Nhà<br /> nước, các nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp, đối<br /> tác và các chủ nợ của doanh nghiệp [3]. Trên<br /> thế giới, XHTN doanh nghiệp là hoạt động<br /> phổ biến nhưng ở Việt Nam, điều này vẫn khá<br /> <br /> Số 1/2017<br /> Báo cáo tài chính của PECC4, các thông tin<br /> qua mạng internet…<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu này<br /> sử dụng phương pháp so sánh, phân tích tổng<br /> hợp, … dựa trên các số liệu thu thập được lấy<br /> từ các Báo cáo tài chính của PECC4 để từ đó<br /> <br /> mới mẻ. Hiện tại, không nhiều doanh nghiệp<br /> <br /> đưa ra kết luận, đánh giá về tình hình tài chính<br /> <br /> trong nước tiến hành XHTN, tuy nhiên đây lại<br /> <br /> của Công ty và đề xuất một số giải pháp nâng<br /> <br /> là yếu tố quan trọng cho quá trình quốc tế hóa<br /> <br /> cao hiệu quả tài chính cho Công ty.<br /> <br /> thương hiệu doanh nghiệp nói riêng, hội nhập<br /> nói chung [2].<br /> Xuất phát từ những lợi ích mà XHTN đem<br /> <br /> 3. Cơ sở lý thuyết về xếp hạng tín nhiệm<br /> 3.1. Khái niệm xếp hạng tín nhiệm<br /> <br /> lại ở trên, bài viết được thực hiện với mục<br /> <br /> Xếp hạng tín dụng hay xếp hạng tín nhiệm<br /> <br /> đích đi sâu tìm hiểu quy trình và phương pháp<br /> <br /> (Credit rating) xuất hiện từ thế kỷ trước tại Mỹ do<br /> <br /> XHTN doanh nghiệp, cách thức vận dụng<br /> <br /> nhu cầu đánh giá tín nhiệm của các DN ngành<br /> <br /> phương pháp XHTN doanh nghiệp để đánh<br /> giá, xếp loại các doanh nghiệp và ứng dụng<br /> phương pháp này vào thực tiễn tại Công ty Cổ<br /> phần Tư vấn Xây dựng Điện 4 tỉnh Khánh Hòa<br /> <br /> đường sắt. Theo định nghĩa của 3 tổ chức<br /> xếp hạng uy tín trên thế giới (Fitch’s, Moody’s<br /> và Standard & Poor’s), XHTN là đánh giá rủi ro<br /> <br /> (PECC4) (mã chứng khoán: TV4). Hy vọng bài<br /> <br /> tín dụng trong tương lai dựa trên những yếu<br /> <br /> viết này sẽ hữu ích đối với các nhà quản lý để<br /> <br /> tố hiện tại của tổ chức đối với một nghĩa vụ tài<br /> <br /> họ có thể đưa ra kịp thời các giải pháp nhằm<br /> <br /> chính cụ thể. Hay nói cách khác, XHTN là đánh<br /> <br /> nâng cao năng cao năng lực cạnh tranh, hiệu<br /> <br /> giá tổng quan về mức độ rủi ro khi đầu tư vào<br /> <br /> quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh<br /> nghiệp (DN).<br /> <br /> một tổ chức bằng cách phân tích, tổng hợp các<br /> yếu tố tác động bên trong và bên ngoài đến<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> triển vọng hoạt động sản xuất kinh doanh của<br /> <br /> 1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> <br /> Công ty [3].<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu các vấn<br /> đề lý luận liên quan đến XHTN DN và ứng dụng<br /> quy trình đánh giá và XHTN DN vào PECC4.<br /> Phạm vi nghiên cứu: Ứng dụng quy trình<br /> đánh giá và XHTN DN để đánh giá và xếp<br /> hạng PECC4 căn cứ vào Báo cáo tài chính<br /> năm 2014 của Công ty và đưa ra các kiến nghị<br /> để hoàn thiện quy trình đánh giá và XHTN DN<br /> trong giai đoạn hiện nay.<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu này sử dụng số liệu thứ cấp.<br /> Dữ liệu thứ cấp được thu thập thông qua<br /> <br /> 112 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> 3.2. Nội dung quy trình đánh giá và xếp hạng<br /> tín nhiệm các DN<br /> Nội dung qui trình đánh giá và XHTN các<br /> DN gồm có 5 bước như sau:<br /> Bước 1: Phân loại DN theo qui mô và<br /> ngành nghề kinh doanh, trong đó phân biệt là<br /> DN đã cổ phần hay chưa cổ phần hóa.<br /> Trước hết DN được chia thành 3 nhóm<br /> theo qui mô DN lớn, DN vừa và DN nhỏ bằng<br /> cách cho điểm ở các chỉ tiêu lao động, vốn,<br /> doanh thu, tài sản.<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 1/2017<br /> <br /> Bảng 1. Tiêu chí phân loại qui mô doanh nghiệp<br /> Tiêu chí<br /> <br /> Vốn<br /> <br /> Lao động<br /> <br /> Doanh thu thuần<br /> <br /> Tổng tài sản<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> Điểm<br /> <br /> Hơn 100 tỷ đồng<br /> Từ 80 tỷ đến 100 tỷ đồng<br /> Từ 50 đến 80 tỷ đồng<br /> Từ 30 đến 50 tỷ đồng<br /> Từ 10 đến 30 tỷ đồng<br /> Dưới 10 tỷ đồng<br /> Hơn 1.500 người<br /> Từ 1000 đến 1500 người<br /> Từ 500 đến 1000 người<br /> Từ 100 đến 500 người<br /> Từ 50 đến 100 người<br /> Dưới 50 người<br /> Hơn 400 tỷ<br /> Từ 200 đến 400 tỷ<br /> Từ 100 đến 200 tỷ<br /> Từ 50 đến 100 tỷ<br /> Từ 20 đến 50 tỷ<br /> Dưới 20 tỷ<br /> Hơn 400 tỷ<br /> Từ 200 đến 400 tỷ<br /> Từ 100 đến 200 tỷ<br /> Từ 50 đến 100 tỷ<br /> Từ 20 đến 50 tỷ<br /> Dưới 20 tỷ<br /> Quy mô<br /> Lớn<br /> Vừa<br /> Nhỏ<br /> <br /> 30<br /> 25<br /> 20<br /> 15<br /> 10<br /> 5<br /> 15<br /> 12<br /> 9<br /> 6<br /> 3<br /> 1<br /> 40<br /> 30<br /> 20<br /> 10<br /> 5<br /> 2<br /> 15<br /> 12<br /> 9<br /> 6<br /> 3<br /> 1<br /> Tổng điểm<br /> 70-100<br /> 30-69<br /> Dưới 30<br /> <br /> Nguồn: [5]<br /> <br /> Sau khi phân loại theo qui mô sẽ xác định<br /> ngành nghề kinh doanh của DN dựa trên cơ sở<br /> đối chiếu ngành kinh doanh chính của DN có<br /> tỷ trọng lớn nhất hoặc chiếm từ 40% doanh thu<br /> trở lên theo 4 nhóm ngành: Nông – Lâm - Ngư<br /> nghiệp, Thương mại - dịch vụ, Xây dựng và<br /> Công nghiệp. [5]<br /> Bước 2: Trên cơ sở ngành nghề và qui mô,<br /> sử dụng các bảng chấm điểm tương ứng với<br /> ngành nghề kinh doanh chính của DN [4].<br /> Phương pháp tính điểm các chỉ tiêu tài<br /> chính như sau:<br /> <br /> - Điểm trọng số của các chỉ tiêu tài chính sẽ<br /> lấy bằng nhau là 10% không phân biệt nhóm<br /> chỉ tiêu, những chỉ tiêu xếp vào nhóm sau D sẽ<br /> tính điểm 0; Không phân biệt trọng số cho các<br /> loại hình DN để đảm bảo sự công bằng trong<br /> đánh giá.<br /> - Mỗi chỉ tiêu chấm điểm tài chính sẽ có<br /> 5 khoảng giá trị chuẩn tương ứng với 5 mức<br /> điểm 0, 25, 50, 75, 100 (Điểm ban đầu);<br /> Điểm theo trọng số là tích số giữa điểm ban<br /> đầu và trọng số tương ứng được trình bày ở<br /> Bảng 2.<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 113<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 1/2017<br /> <br /> Bảng 2. Bảng điểm của các chỉ tiêu tài chính<br /> Chỉ tiêu<br /> <br /> Trọng số<br /> <br /> Thang điểm xếp loại<br /> A<br /> <br /> B<br /> <br /> C<br /> <br /> D<br /> <br /> Sau D<br /> <br /> Chỉ tiêu thanh khoản<br /> 1. Khả năng thanh toán hiện hành<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2. Khả năng thanh toán nhanh<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> 3. Luân chuyển hàng tồn kho<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> 4. Kỳ thu tiền bình quân<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> 5. Doanh thu/Tổng TS<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> 6. Nợ phải trả/ Tổng TS<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> 7. Nợ phải trả/ VCSH<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> 8. LN trước thuế/ Doanh thu<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> 9. LN trước thuế/ Tổng TS<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> 10. LN trước thuế/ VCSH<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> Chỉ tiêu hoạt động<br /> <br /> Chỉ tiêu đòn cân nợ<br /> <br /> Chỉ tiêu thu nhập<br /> <br /> Nguồn: [5]<br /> <br /> Bước 3: Chấm điểm các chỉ tiêu dự báo<br /> nguy cơ khó khăn tài chính của DN dựa trên<br /> các tiêu chí bao gồm: triển vọng ngành, chính<br /> <br /> sách của nhà nước tác động đến DN, hàm<br /> thống kê Z-Score của Altman, tình hình trả nợ<br /> của các khách hàng.<br /> <br /> Bảng 3. Bảng điểm của các chỉ tiêu dự báo khó khăn tài chính<br /> Chỉ tiêu<br /> <br /> Điểm ban đầu<br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> 1<br /> <br /> Nguy cơ vỡ nợ<br /> (Z-Score)<br /> <br /> Vùng an toàn<br /> <br /> 2<br /> <br /> Chính sách của<br /> nhà nước tác<br /> động đến DN<br /> <br /> Rất thuận Thuận<br /> lợi<br /> lợi<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> Vùng cảnh báo<br /> <br /> 0<br /> <br /> Vùng nguy<br /> hiểm<br /> <br /> Không ảnh<br /> Đang hạn chế Rất hạn chế<br /> hưởng nhiều<br /> <br /> 3 Triển vọng ngành Thuận lợi Ổn định Phát triển kém<br /> <br /> 4<br /> <br /> Trọng số<br /> <br /> Bão hoà<br /> <br /> Suy thoái<br /> <br /> Đã có nợ quá<br /> Đã có nợ quá<br /> Tình hình trả nợ Luôn trả nợ Đã có<br /> hạn nhưng khả Nợ quá hạn<br /> hạn nhưng hiện<br /> nhiều<br /> của khách hàng đúng hạn gia hạn<br /> năng trả nợ<br /> tại vẫn trả nợ<br /> kém<br /> Nguồn:[5]<br /> <br /> 114 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> 15%<br /> 15%<br /> 10%<br /> <br /> 10%<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> Đối với chỉ số Z-Score, từ một chỉ số Z ban<br /> đầu, Giáo Sư Edward I. Altman đã phát triển ra<br /> Z’ và Z’’ như sau: Sử dụng chỉ số Z = 1,2.X1 +<br /> 1,4.X2 + 3,3.X3 + 0,64.X4 + 0,999.X5 cho các<br /> DN đã cổ phần hoá thuộc ngành công nghiệp,<br /> chỉ số Z’ = 0,717.X1 + 0,847.X2 + 3,107.X3<br /> + 0,42.X4 + 0,998.X5 cho các DN chưa cổ<br /> phần hoá thuộc ngành công nghiệp và chỉ số<br /> Z’’ = 6,56.X1 + 3,26.X2 + 6,72.X3 + 1,05.X4<br /> hoặc Z’’ điều chỉnh: Z’’ = 3,25 + 6,56X1 + 3,26X2<br /> + 6,72X3 + 1,05X4 cho các DN thuộc các<br /> ngành khác.<br /> Sự tương đồng giữa chỉ số Z” điều chỉnh và<br /> hệ số tín nhiệm của Moody’s và S & P là khá cao,<br /> nhưng không có nghĩa là tuyệt đối, mà có thể<br /> có một sự lệch chuẩn nằm trong khoảng cho<br /> phép của các chỉ số trên. Do chưa có đủ cơ sở<br /> để kiểm chứng sự phù hợp của chỉ số Z trong<br /> <br /> Số 1/2017<br /> điều kiện của Việt Nam, nên việc tạm ước tính<br /> hệ số tín nhiệm bằng chỉ số Z’’ là đáng tin cậy<br /> và có thể dùng được, nó cũng tương thích với<br /> việc sử dụng các mô hình xếp hạng mà các tổ<br /> chức xếp hạng đang sử dụng cho các DN ở<br /> Việt Nam.<br /> Điểm cho chỉ tiêu Z” điều chỉnh và ảnh hưởng<br /> của chính sách nhà nước đến DN được cho<br /> trọng số cao hơn. Thực tế hiện nay, đây là 2<br /> yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động và<br /> hiệu quả của các DN [5].<br /> Bước 4: Chấm điểm các chỉ tiêu phi tài<br /> chính có tác động trực tiếp đến DN như tình<br /> hình trả nợ và lãi vay, khả năng ứng phó với<br /> các thay đổi, đa dạng hoá ngành nghề, lĩnh<br /> vực kinh doanh, mở rộng qui mô. Tổng điểm<br /> tối đa đã nhân trọng số của nhóm chỉ tiêu này<br /> là 50 điểm.<br /> <br /> Bảng 4. Bảng điểm của các chỉ tiêu phi tài chính<br /> Chỉ tiêu<br /> <br /> Điểm ban đầu<br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> Tình hình trả Luôn trả nợ Đã có gia hạn<br /> 1<br /> nợ của DN<br /> đúng hạn<br /> nợ<br /> <br /> 2<br /> <br /> 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 0<br /> <br /> Có nợ quá<br /> Có nợ quá hạn<br /> hạn nhưng<br /> Nợ quá<br /> nhưng khả năng<br /> hiện tại vẫn<br /> hạn nhiều<br /> trả nợ kém<br /> trả được nợ<br /> <br /> 20%<br /> <br /> Công nghệ Công nghệ khá<br /> Công nghệ<br /> Công nghệ<br /> Công nghệ<br /> Khả năng tiên tiến, khả tiên tiến, khả<br /> lạc hậu,<br /> trung bình, trung bình, khả<br /> ứng phó với năng quản trị năng quản trị<br /> khả năng<br /> khả năng năng quản trị bị<br /> 10%<br /> thay đổi<br /> cao, có kinh cao, có kinh<br /> quản trị<br /> quản trị cao<br /> hạn chế<br /> nghiệm.<br /> nghiệm<br /> kém<br /> <br /> Đa dạng<br /> Đa dạng hoá Đa dạng hoá<br /> Đa dạng hoá Ít đa dạng hoá<br /> Không đa dạng hoá ngoài<br /> ngành nghề<br /> tốt quanh<br /> quanh năng lực quanh năng<br /> 3<br /> hoá<br /> năng lực<br /> và lĩnh vực năng lực cốt<br /> cốt lõi<br /> lực cốt lõi<br /> cốt lõi<br /> lõi<br /> kinh doanh<br /> <br /> 4<br /> <br /> Trọng số<br /> <br /> Triển khai<br /> Mở rộng<br /> và thực hiện Mở rộng trong Không mở<br /> Mở rộng qui<br /> Không mở rộng quá nhiều<br /> nhiều dự án phù hợp với rộng nhiều qui<br /> mô<br /> qui mô<br /> và quá<br /> phù hợp với<br /> khả năng<br /> mô<br /> nhanh<br /> khả năng<br /> <br /> 10%<br /> <br /> 10%<br /> <br /> Nguồn: [5]<br /> <br /> Bước 5: Xác định tổng điểm cuối cùng để xếp<br /> hạng DN bằng cách cộng tổng điểm các bước nêu<br /> trên (điểm đã nhân trọng số), sau đó chia tổng<br /> <br /> điểm cho 2. Như vậy điểm tối đa của DN khi xếp<br /> hạng là (100+50+50)/2=100 điểm. Căn cứ vào<br /> điểm cuối cùng này để xếp DN thành 10 hạng.<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 115<br /> <br />