VAI TRß CñA C¸C D¢N TéC B¶N §ÞA<br />
TRONG PH¸T TRIÓN KINH TÕ - X· HéI t©y nguyªn<br />
(tr−êng hîp ng−êi M’n«ng ë §¾k N«ng)<br />
<br />
Ph¹m v¨n ho¸(*)<br />
<br />
<br />
chç cßn cã mét sè nhãm d©n téc tõ nhiÒu<br />
T ©y Nguyªn lµ khu vùc quÇn c− cña<br />
nhiÒu d©n téc thiÓu sè. Víi ®Æc tØnh miÒn nói phÝa B¾c di c− vµo tõ n¨m<br />
1954. Qu¸ tr×nh biÕn ®éng c¬ häc nµy<br />
tr−ng ®ã, T©y Nguyªn lu«n ®Æt môc tiªu<br />
ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ång thêi gi÷ g×n vµ gi÷ mét vai trß quan träng trong ph©n<br />
ph¸t huy s¾c th¸i ®Þa ph−¬ng vµ téc bè d©n c− vµ thµnh phÇn téc ng−êi ë<br />
ng−êi, ph¸t huy vai trß cña c¸c d©n téc T©y Nguyªn. ë nh÷ng bon cã ng−êi<br />
b¶n ®Þa trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi M’n«ng lµ thµnh phÇn d©n téc chÝnh,<br />
khu vùc. Nh÷ng ph©n tÝch d−íi ®©y lÊy cßn cã sù xuÊt hiÖn cña mét sè téc ng−êi<br />
tr−êng hîp ng−êi M’n«ng ë §¾k N«ng kh¸c cïng c− tró nh− ng−êi Bana, £®ª,<br />
víi t− c¸ch lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. H’rª, ng−êi Kinh, Th¸i, Dao, S¸n D×u...<br />
§iÒu nµy ®· dÉn ®Õn nhiÒu bÊt æn trªn<br />
I. Mét sè ®Æc ®iÓm cña ng−êi M’n«ng ë §©k N«ng<br />
®Þa bµn, mµ næi cém h¬n c¶ lµ vÊn ®Ò<br />
hiÖn nay<br />
tranh chÊp ®Êt ®ai gi÷a ng−êi M’n«ng<br />
Víi d©n sè kho¶ng 40 ngh×n ng−êi, víi d©n di c− tù do, g©y ¶nh h−ëng<br />
ng−êi M’n«ng lµ téc ng−êi b¶n ®Þa cã kh«ng nhá tíi viÖc cñng cè vµ t¨ng<br />
d©n sè ®«ng nhÊt trong c¸c d©n téc c−êng khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc trong<br />
thiÓu sè ë §¾k N«ng – mét tØnh miÒn giai ®o¹n hiÖn nay.(*)<br />
nói biªn giíi, n»m ë cùc Nam T©y<br />
Tuy nhiªn hiÖn nay, cïng víi viÖc<br />
Nguyªn. §¾k N«ng còng lµ n¬i tËp<br />
®Èy m¹nh x©y dùng kinh tÕ, v¨n hãa, x·<br />
trung ®«ng nhÊt cña ng−êi M’n«ng trªn<br />
héi, ph¸t triÓn n«ng th«n vïng ®ång bµo<br />
®Þa bµn T©y Nguyªn.<br />
d©n téc, viÖc ®Þnh canh ®Þnh c− vµ quy<br />
Téc ng−êi M’n«ng chia thµnh hµng ho¹ch vïng kinh tÕ, x· héi cña ®Þa<br />
chôc nhãm nhá, gåm: Ger, Preh, Noong, ph−¬ng ®· khiÕn cho bé mÆt c¸c ®Þa<br />
Pr©ng, Rl¨m, Chil, Kuªnh, Bu N¬r, Gar, ph−¬ng còng nh− bøc tranh ph©n bè<br />
Bi¨t... C¸c nhãm nµy vÉn tù nhËn mét d©n c−, d©n téc dÇn thay ®æi, phï hîp<br />
tªn gäi chung lµ M’n«ng hay cßn gäi lµ víi t×nh h×nh míi, ®¸p øng phÇn nµo<br />
ng−êi Bu d©ng, Bu nong hay Prong. nguyÖn väng, −íc muèn cña ®ång bµo.<br />
T©y Nguyªn nãi chung, §¾k N«ng Ng−êi M’n«ng cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn vai<br />
nãi riªng, tr−íc ®©y còng nh− hiÖn nay,<br />
bªn c¹nh bé phËn c− d©n c¸c d©n téc t¹i (*)<br />
ThS., §¹i häc §µ L¹t.<br />
Vai trß cña c¸c d©n téc b¶n ®Þa... 27<br />
<br />
trß tÝch cùc, chñ ®éng cña m×nh trong vµ tinh thÇn cña ng−êi M’n«ng ®· cã<br />
ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi T©y Nguyªn nh÷ng b−íc tiÕn bé nhÊt ®Þnh, ®ãng gãp<br />
nãi chung. ®¸ng kÓ vµo ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi<br />
Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, ®Æc biÖt vïng T©y Nguyªn nãi chung.<br />
lµ tõ khi tØnh §¾k N«ng ®−îc thµnh lËp §Çu t− cho gi¸o dôc, ®µo t¹o c¸n bé<br />
(2004), vÊn ®Ò ®µo t¹o c¸n bé lµ ng−êi ®Þa ph−¬ng ®· gióp ng−êi M’n«ng n©ng<br />
d©n téc thiÓu sè, ph¸t triÓn kinh tÕ-x· cao tr×nh ®é, biÕt ¸p dông khoa häc-kü<br />
héi vïng ®ång bµo c¸c d©n téc b¶n ®Þa thuËt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, gãp phÇn<br />
®· ®−îc chó träng ®Çu t−. Tèc ®é t¨ng ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn.<br />
tr−ëng kinh tÕ cña tØnh §¾k N«ng liªn §ång bµo c¸c d©n téc b¶n ®Þa §¾k<br />
tôc cao vµ n¨m sau cao h¬n n¨m tr−íc. N«ng nãi chung, d©n téc M’n«ng nãi<br />
T¨ng tr−ëng GDP giai ®o¹n 2006-2010 riªng ®· ®−îc −u tiªn tuyÓn ®i häc v¨n<br />
®¹t møc b×nh qu©n 15,63%/n¨m. C¬ së hãa ë c¸c tr−êng d©n téc néi tró trong<br />
vËt chÊt nh− ®−êng giao th«ng, thñy lîi, tØnh, ®µo t¹o chuyªn m«n ë c¸c tr−êng<br />
tr−êng häc, tr¹m x¸, ®iÖn, c¸c c«ng c¶ trong vµ ngoµi tØnh. Do thùc hiÖn tèt<br />
tr×nh phóc lîi c«ng céng vµ c«ng së... chÝnh s¸ch −u tiªn trong tuyÓn dông vµ<br />
®−îc x©y dùng khang trang h¬n, thay ®µo t¹o c¸n bé, nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®éi<br />
®æi c¨n b¶n c¶ ë ®« thÞ vµ n«ng th«n. ngò c¸n bé lµ ng−êi d©n téc b¶n ®Þa ë<br />
Tr×nh ®é d©n trÝ vÒ v¨n hãa, nhËn thøc §¾k N«ng ®· dÇn t¨ng c¶ vÒ sè l−îng vµ<br />
cña ng−êi d©n ngµy mét cao, ®êi sèng chÊt l−îng. NhiÒu c¸n bé lµ ng−êi d©n<br />
cña c¸c tÇng líp nh©n d©n ®Òu ®−îc c¶i téc M’n«ng ®· tr−ëng thµnh, ®−îc tÝn<br />
thiÖn ®¸ng kÓ, tû lÖ hé ®ãi nghÌo ngµy nhiÖm bè trÝ gi÷ c¸c c−¬ng vÞ l·nh ®¹o<br />
mét gi¶m, n¨m 2010 chØ cßn 15-16%, tû chñ chèt ë tØnh, c¸c së, ban, ngµnh vµ<br />
lÖ hé kh¸ vµ giµu ngµy mét t¨ng (5). c¸c huyÖn, thÞ x·. §ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn<br />
B»ng nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau, lîi ®Ó hä trë l¹i gióp ng−êi M’n«ng ph¸t<br />
chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®· ®Çu t− hç huy vai trß cña m×nh, ph¸t triÓn kinh<br />
trî gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ x· tÕ-x· héi ®Þa ph−¬ng.<br />
héi cña vïng d©n téc, ®Æc biÖt cho c¸c hé II. V¨n ho¸ M’n«ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi<br />
gia ®×nh nghÌo ë c¸c huyÖn, trong ®ã<br />
phÇn lín lµ ®ång bµo d©n téc M’n«ng. Còng gièng nh− v¨n hãa ViÖt vµ v¨n<br />
C¸c lÜnh vùc ®−îc −u tiªn tr−íc hÕt lµ hãa cña nhiÒu céng ®ång d©n téc kh¸c,<br />
gi¸o dôc, y tÕ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt... v¨n hãa ng−êi M’n«ng lµ mét di s¶n lín,<br />
cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh<br />
Cïng víi sù ph¸t triÓn chung cña c¶<br />
ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n−íc<br />
tØnh, vïng ®ång bµo d©n téc M’n«ng ®·<br />
vµ cña ®Þa ph−¬ng.<br />
cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn vµ tr−ëng<br />
thµnh nhanh chãng. HiÖn nay, ng−êi 1. TÝnh céng ®ång<br />
M’n«ng ®· biÕt ¸p dông tiÕn bé khoa häc Tinh thÇn céng ®ång cña ng−êi<br />
kü thuËt vµo s¶n xuÊt, biÕt th©m canh M’n«ng thÓ hiÖn ë sù g¾n kÕt gi÷a c¸<br />
c©y trång vµ vËt nu«i, tÝch cùc chuyÓn nh©n – gia ®×nh – bon, lµng, gi÷a nh÷ng<br />
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn theo ng−êi M’n«ng víi nhau, ë tinh thÇn ®¹i<br />
h−íng s¶n xuÊt hµng hãa, ®· xuÊt hiÖn ®oµn kÕt toµn d©n téc gi÷a ng−êi<br />
nhiÒu gia ®×nh ng−êi M’n«ng lµm kinh M’n«ng víi c¸c d©n téc trong vïng vµ<br />
tÕ giái, tõng b−íc xãa bá nÒn kinh tÕ tù trong c¶ n−íc. Tinh thÇn Êy thÓ hiÖn ë<br />
tóc tù cÊp tõ l©u ®êi. §êi sèng vËt chÊt sù cè kÕt, g¾n bã vµ t−¬ng th©n t−¬ng ¸i<br />
28 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2012<br />
<br />
<br />
®Ó cïng x©y dùng ®Êt n−íc, b¶o vÖ ®éc ng−êi b¶n ®Þa kh¸c, víi c¸c d©n téc phÝa<br />
lËp d©n téc, thèng nhÊt Tæ quèc, gãp B¾c di c− ®Õn, víi ng−êi Kinh. Do vËy,<br />
phÇn t¹o nªn gi¸ trÞ cèt lâi chung cña hiÖn nay v¨n hãa M’n«ng ®· cã nhiÒu<br />
v¨n hãa céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam. biÕn ®æi do qu¸ tr×nh tiÕp biÕn v¨n hãa.<br />
Tinh thÇn céng ®ång chÝnh lµ c¬ së Ch¼ng h¹n vÒ tæ chøc qu¶n lý x·<br />
®Ó mçi d©n téc ph¸t triÓn ®Þa ph−¬ng héi, ®· cã sù tiÕp biÕn v¨n ho¸ cña ng−êi<br />
m×nh nãi riªng vµ c¶ n−íc nãi chung. Kinh. HiÖn nay, c¸c bon, lµng M’n«ng<br />
Bëi vËy, cïng víi viÖc khuyÕn khÝch c¸c ®−îc tæ chøc xen kÏ gi÷a truyÒn thèng<br />
c¸ nh©n, gia ®×nh, c¸c téc ng−êi lµm vµ hiÖn ®¹i. Bªn c¹nh bé m¸y tæ chøc<br />
giµu, ph¶i thùc hiÖn xãa ®ãi gi¶m chÝnh quyÒn cÊp x· lµ tæ chøc tù qu¶n<br />
nghÌo, b¶o ®¶m c«ng b»ng gi÷a c¸c c¸ cña bon, lµng. Vai trß cña c¸c giµ lµng<br />
nh©n, c¸c d©n téc trong c¶ n−íc. vµ vai trß thiÕt chÕ cña bon vÉn gi÷ vÞ<br />
trÝ ®¸ng kÓ trong qu¶n lý céng ®ång.<br />
§èi víi ng−êi M’n«ng, gi¸ trÞ v¨n<br />
Thùc tÕ ë c¸c bon ë x· §¾k N’Drung<br />
hãa cè kÕt céng ®ång còng gãp phÇn<br />
(§¾k Song), §¾k G»n, §¾k R’la (§¾k<br />
thóc ®Èy ng−êi M’n«ng ®oµn kÕt gióp<br />
Mil) vµ x· N©m Nung, §¾k Dr« (Kr«ng<br />
nhau lµm giµu, xãa ®ãi gi¶m nghÌo,<br />
N«)... cho thÊy c¸c tr−ëng th«n ®· t¹o<br />
v−¬n lªn trong sù nghiÖp ph¸t triÓn<br />
®−îc sù phèi hîp nhÊt ®Þnh víi c¸c giµ<br />
kinh tÕ, x· héi ë ®Þa ph−¬ng m×nh vµ<br />
lµng trong viÖc phæ biÕn vµ thi hµnh c¸c<br />
trªn c¶ n−íc.<br />
chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña<br />
Tinh thÇn céng ®ång ®· lµm nªn nhµ n−íc tíi mäi ng−êi trong bon.<br />
nh÷ng vïng M’n«ng giµu cã, hïng m¹nh<br />
Tinh thÇn cëi më tiÕp thu cña v¨n<br />
tr−íc ®©y. Ngµy nay nÕu biÕt kÕ thõa vµ<br />
hãa M’n«ng lµ yÕu tè quan träng cho<br />
ph¸t huy, søc m¹nh ®ã sÏ lµ ®éng lùc<br />
viÖc tiÕp biÕn c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa. TiÕp<br />
gióp ng−êi M’n«ng x©y dùng ®Þa ph−¬ng<br />
thu ph−¬ng thøc s¶n xuÊt míi, tiÕp thu<br />
m×nh ngµy cµng ph¸t triÓn. Nh©n d©n<br />
c¬ chÕ thÞ tr−êng, tiÕp thu khoa häc<br />
nhiÒu x· ®ång bµo ng−êi M’n«ng vµ c¸c<br />
c«ng nghÖ, tiÕp thu tri thøc, khoa häc kü<br />
d©n téc kh¸c trong vïng lßng hå thñy<br />
thuËt ®Ó chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ,<br />
®iÖn §ång Nai III, trong vïng khai th¸c<br />
chuyÓn ®æi c©y trång, vËt nu«i, s¶n xuÊt<br />
Boxit Nh©n C¬ ®· vui vÎ, t×nh nguyÖn<br />
hµng hãa..., gióp tr×nh ®é kiÕn thøc cña<br />
giao ®Êt vµ di dêi. Råi ®©y nhiÒu c«ng<br />
ng−êi M’n«ng ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt, kinh<br />
tr×nh thñy ®iÖn, giao th«ng, kinh tÕ, v¨n<br />
tÕ ®Þa ph−¬ng theo ®ã mµ ph¸t triÓn<br />
hãa, x· héi,... sÏ ®−îc x©y dùng trªn ®Êt<br />
m¹nh mÏ.<br />
§¾k N«ng. §ã lµ sù thÓ hiÖn lßng quyÕt<br />
t©m x©y dùng quª h−¬ng cña ®ång bµo Trªn cao nguyªn M’n«ng dÇn dÇn<br />
c¸c d©n téc b¶n ®Þa nãi riªng vµ khu vùc h×nh thµnh bøc tranh míi cña ®êi sèng<br />
nãi chung. kinh tÕ, x· héi võa mang tÝnh phong<br />
phó, ®a d¹ng võa mang tÝnh tæng hîp,<br />
2. Tinh thÇn cëi më tÝch hîp vµ hçn dung v¨n hãa. VÒ kinh<br />
Tuy sèng ë nh÷ng ®Þa bµn vïng s©u tÕ, võa cã sù hiÖn diÖn cña c«ng nghiÖp<br />
vïng xa, nh−ng ng−êi M’n«ng hoµn toµn hiÖn ®¹i, nh÷ng ngµnh dÞch vô míi, võa<br />
kh«ng tù c« lËp m×nh. Ng−îc l¹i, chÝnh cã nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ng¾n ngµy<br />
®Þa v¨n hãa Êy l¹i gióp cho ng−êi vµ c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m. VÒ ®êi sèng<br />
M’n«ng giao l−u víi nhiÒu d©n téc cïng v¨n hãa, võa l−u gi÷ nh÷ng yÕu tè cæ<br />
chung sèng trªn ®Þa bµn, víi c¸c téc truyÒn nh−: cång chiªng, sö thi, lÔ héi...,<br />
Vai trß cña c¸c d©n téc b¶n ®Þa... 29<br />
<br />
võa tiÕp nhËn nh÷ng yÕu tè hiÖn ®¹i phó vÒ sè l−îng vµ chñng lo¹i: bé gâ cã<br />
mét c¸ch phï hîp nh− c¸ch ¨n, ë, mÆc, dµn chiªng (cÜng), trèng (®ing g¬r); bé<br />
kiÕn thøc khoa häc kü thuËt. d©y cã g«ng ring; bé h¬i cã rlÐt, mbo¨t<br />
TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã ®ang t¹o nªn vµ ®µn m«i (guèc), ®Æc biÖt lµ ®µn ®¸.<br />
nh÷ng con ng−êi M’n«ng hiÖn ®¹i víi Ng−êi M’n«ng ë §¾k N«ng cã ®êi<br />
nh÷ng nh©n c¸ch míi, chñ thÓ x©y dùng sèng thi ca d©n gian rÊt phong phó vµ<br />
cao nguyªn M’n«ng – §¾k N«ng ngµy ®a d¹ng. Nhãm M’n«ng Preh cã h×nh<br />
cµng ph¸t triÓn. thøc kÓ chuyÖn th¬ (ng¬n borah), hoÆc<br />
3. Sù phong phó, ®a d¹ng cña v¨n h×nh thøc kÓ chuyÖn cæ b»ng v¨n vÇn<br />
hãa M’n«ng nh×n tõ gãc ®é kinh tÕ (t¨m n’dring). Nhãm M’n«ng Noong cã<br />
Còng nh− nhiÒu d©n téc b¶n ®Þa ca h¸t tr÷ t×nh (m’pr¬) - tøc h¸t ®èi ®¸p<br />
kh¸c ë T©y Nguyªn, d©n téc M’n«ng nam n÷... Ngoµi ra, ®ång bµo M’n«ng ë<br />
trong qu¸ tr×nh lao ®éng, ®Êu tranh ®Ó §¾k N«ng cßn l−u gi÷ ®−îc mét sè h×nh<br />
tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®· s¶n sinh ra mét thøc d©n ca kh¸c nh−: ru con (chiªng<br />
nÒn v¨n hãa kh¸ phong phó vµ giµu b¶n con), h¸t ®èi (t¨m h«r), h¸t khãc (m’im<br />
s¾c d©n téc. C¸c di s¶n v¨n hãa M’n«ng b«k, m’im khÝt), h¸t kÓ gia ph¶ (nkok<br />
rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Tr−íc hÕt yao) vµ h×nh thøc h¸t kÓ vÒ mét c©u<br />
ph¶i kÓ ®Õn lµ v¨n hãa vËt chÊt (vËt chuyÖn xa x−a («t n’r«ng). Ng−êi<br />
thÓ): Ng−êi M’n«ng cã c¶ nhµ sµn vµ M’n«ng ë §¾k N«ng còng cã c¶ mét hÖ<br />
nhµ trÖt, ng«i nhµ trÖt cña ng−êi thèng lÔ nghi rÊt phong phó nh−: Nhãm<br />
M’n«ng kh¸ ®Æc biÖt bëi ch©n m¸i lÔ nghi vÒ n«ng nghiÖp; nhãm lÔ nghi vÒ<br />
th−êng bu«ng xuèng gÇn ®Êt, cöa ra vµo vßng ®êi ng−êi; nhãm lÔ nghi céng<br />
cã cÊu tróc vßm nh− tæ tß vß, tr«ng rÊt ®ång,... Céng ®ång M’n«ng ë §¾k N«ng<br />
®Ñp m¾t. Bªn c¹nh ®ã lµ v¨n hãa Èm cßn l−u gi÷ c¶ mét hÖ thèng luËt tôc<br />
thùc (r−îu cÇn, c¸c mãn ¨n ®Æc tr−ng), (phat ktu«i) d−íi h×nh thøc v¨n vÇn,<br />
v¨n ho¸ phôc trang víi trang phôc truyÒn miÖng ®Ò cËp tíi hÇu hÕt c¸c mèi<br />
truyÒn thèng thæ cÈm ®Çy mµu s¾c, c¸c quan hÖ x· héi.<br />
lo¹i trang søc b»ng ngµ voi... V¨n hãa C¸c gi¸ trÞ v¨n hãa cæ truyÒn cña<br />
c¶nh quan víi nhiÒu th¸c n−íc (th¸c ng−êi M’n«ng rÊt ®éc ®¸o vµ bao chøa<br />
Trinh N÷, th¸c Dray H’Linh, Dray S¸p, rÊt nhiÒu ®iÒu hÊp dÉn, lµ niÒm tù hµo<br />
th¸c DiÖu Thanh, Ba TÇng...), c¸c khu cña ng−êi T©y Nguyªn nãi chung, ®ãng<br />
b¶o tån thiªn nhiªn N©m Nung, Tµ §ïng vai trß kh«ng nhá trong ph¸t triÓn kinh<br />
vµ th¶o nguyªn nhá Tr¶ng Ba C©y... tÕ-x· héi vµ v¨n ho¸ cña T©y Nguyªn<br />
V¨n hãa phi vËt thÓ víi kho tµng nãi riªng vµ ®Êt n−íc nãi chung. Ngoµi<br />
v¨n häc d©n gian truyÒn miÖng rÊt giµu c¸c yÕu tè mang tÝnh tÝn ng−ìng mª tÝn,<br />
cã, tõ ca dao, d©n ca, tôc ng÷, truyÖn cæ nh÷ng phong tôc tËp qu¸n l¹c hËu th×<br />
®Õn truyÒn thuyÕt, ngô ng«n, sö thi... nhiÒu gi¸ trÞ v¨n hãa céng ®ång ®Õn nay<br />
HiÖn nay, kh¸ nhiÒu sö thi («t n’r«ng) vÉn cÇn ®−îc ph¸t huy, nã cßn bao chøa<br />
cßn ®−îc l−u truyÒn nh−: C©y nªu thÇn mét vèn tri thøc téc ng−êi quý b¸u cÇn<br />
(T©m ngÕt), Mïa rÉy bon Ti¨ng... Ngoµi ®−îc l−u truyÒn, nh− luËt tôc, vai trß<br />
ra cßn hµng v¹n c©u ca dao, tôc ng÷, lêi cña giµ lµng, vai trß cña ng−êi phô n÷,<br />
nãi vÇn (nao m’pring) ®−îc l−u truyÒn tÝnh cè kÕt céng ®ång... Tinh thÇn cè kÕt<br />
tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. VÒ nh¹c céng ®ång bon ë ng−êi M’n«ng trong ®êi<br />
cô d©n gian, tuy th« s¬ nh−ng l¹i phong sèng lao ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng sinh<br />
30 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2012<br />
<br />
<br />
ho¹t hµng ngµy lµ yÕu tè hÕt søc tÝch §Ó ®ång bµo d©n téc M’n«ng ph¸t<br />
cùc gãp phÇn x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa triÓn ®i lªn cïng c¸c d©n téc kh¸c, b¶n<br />
®Çm Êm ë ®Þa ph−¬ng. th©n ®ång bµo cÇn tÝch cùc ph¸t huy<br />
Kh«ng gian v¨n hãa M’n«ng v« cïng truyÒn thèng ®oµn kÕt, nç lùc v−ît khã<br />
®éc ®¸o, võa gÇn gòi, Êm cóng, l¹i võa ®i lªn, khai th¸c néi lùc, ph¸t huy chÝnh<br />
hïng tr¸ng, thiªng liªng cïng nh÷ng kh¶ n¨ng vµ trÝ tuÖ cña m×nh, b¶o tån<br />
danh th¾ng cßn mang ®Ëm dÊu Ên lÞch vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa ®Ých<br />
sö, ®· vµ ®ang t¹o cho §¾k N«ng mét thùc, më réng häc hái, tiÕp thu nh÷ng<br />
søc hót míi, mét tiÒm n¨ng ®ang trçi tiÕn bé cña céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt<br />
dËy trªn cao nguyªn hïng vÜ nµy. Nam. §ång thêi, tÝch cùc ®Èy lïi nh÷ng<br />
Nh÷ng ®Æc ®iÓm thiªn nhiªn vµ v¨n hãa h¹n chÕ trong ®êi sèng kinh tÕ vµ v¨n<br />
®ã ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù ph¸t hãa cña m×nh ®Ó cïng c¶ T©y Nguyªn<br />
triÓn kinh tÕ, x· héi cña §¾k N«ng nãi ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, cïng víi nç lùc<br />
riªng vµ T©y Nguyªn nãi chung. §Æc v−ît lªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ<br />
biÖt trong nÒn kinh tÕ dÞch vô (nÒn c«ng tr−ëng thµnh cña ®ång bµo d©n téc<br />
nghiÖp kh«ng khãi) rÊt cÇn c¸c di s¶n M’n«ng, cÇn thiÕt cã sù quan t©m l·nh<br />
v¨n hãa ®Ó t¹o nªn c¸c s¶n phÈm hµng ®¹o, −u tiªn ®Çu t−, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng<br />
hãa. Víi vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, hÖ thèng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n hãa, tinh<br />
giao th«ng nèi víi vïng kinh tÕ träng thÇn cho ®ång bµo.<br />
®iÓm phÝa Nam, víi c¸c tØnh L©m §ång,<br />
B×nh ThuËn, §¾k L¾k, du lÞch cña §¾k<br />
Tµi liÖu tham kh¶o<br />
N«ng cã thÓ g¾n kÕt chÆt chÏ du lÞch cña<br />
c¸c tØnh T©y Nguyªn vµ c¸c vïng l©n 1. Tr−¬ng Bi. V¨n hãa mÉu hÖ M’n«ng.<br />
cËn, t¹o nªn c¸c tour du lÞch liªn hoµn. H.: V¨n hãa d©n téc, 2007.<br />
III. KÕt luËn 2. TrÇn V¨n BÝnh (chñ biªn). V¨n hãa c¸c<br />
Trong thêi kú ®Èy m¹nh ph¸t triÓn d©n téc T©y Nguyªn: thùc tr¹ng vµ<br />
kinh tÕ-x· héi hiÖn nay, chóng ta nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. H.: ChÝnh trÞ<br />
khuyÕn khÝch c¸c d©n téc ph¸t triÓn quèc gia, 2004.<br />
kinh tÕ, ®−a ®êi sèng c¸c d©n téc ngµy 3. NguyÔn H÷u ThÊu. Cao nguyªn<br />
cµng ®i lªn, song còng kh«ng quªn b¶o M’n«ng cuèi thÕ kû XIX, ®Çu thÕ kû<br />
tån c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa vËt chÊt vµ v¨n XX. T¹p chÝ X−a & Nay, 2008, sè 316.<br />
hãa tinh thÇn cña c¸c d©n téc. 4. Ph¹m Quang. Mét sè khÝa c¹nh x·<br />
Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè tÝch cùc, tiÕn héi – v¨n hãa cña ng−êi M’n«ng<br />
bé, nh÷ng −u ®iÓm cña v¨n hãa d©n téc huyÖn Kr«ng N«, tØnh §¾k L¾k. T¹p<br />
M’n«ng cÇn ph¸t huy, còng cßn cã chÝ D©n téc häc, 1996, sè 4.<br />
nh÷ng h¹n chÕ cÇn ®−îc dÇn söa ®æi. 5. Côc Thèng kª tØnh §¾k N«ng. Niªn<br />
NhiÒu phong tôc tËp qu¸n hiÖn nay ®· gi¸m thèng kª n¨m 2009.<br />
kh«ng cßn phï hîp, thËm chÝ nhiÒu khi<br />
lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n k×m 6. Biªn b¶n pháng vÊn th¸ng 3/2009 t¹i<br />
h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa – x· x· §¾k N’Drung, §¾k Song (t¸c gi¶<br />
héi trong c− d©n b¶n ®Þa. Phong tôc tËp thùc hiÖn).<br />
qu¸n lçi thêi, nhiÒu khi phi khoa häc, sÏ 7. Biªn b¶n pháng vÊn th¸ng 10/2010<br />
biÕn con ng−êi trë thµnh thô ®éng, lÖ t¹i x· N©m Nung, Kr«ng N« (t¸c gi¶<br />
thuéc vµ phã mÆc. thùc hiÖn).<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
