Vai trò của các xét nghiệm thường quy trong chẩn đoán sớm bệnh sốt xuất huyết dengue ở người lớn

Chia sẻ: Tran Hanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu: Thiết lập cách chẩn đoán sớm bệnh sốt xuất huyết dengue trong 3 ngày đầu (72 giờ) sau khi sốt-bằng các xét nghiệm thường quy bao gồm công thức bạch cầu, tiểu cầu và trị số của men gan ALT, AST.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vai trò của các xét nghiệm thường quy trong chẩn đoán sớm bệnh sốt xuất huyết dengue ở người lớn

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Nghiên cứu Y học VAI TRÒ CỦA CÁC XÉT NGHIỆM THƯỜNG QUY TRONG CHẨN ĐOÁN SỚM BỆNH SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE Ở NGƯỜI LỚN Nguyễn Thị Mỹ Linh*, Phùng Khánh Lâm** TÓM TẮT Mở đầu: Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là một vấn đề y tế cộng đồng quan trọng ở hầu hết các quốc gia vùng nhiệt đới thuộc Châu Á và Châu Mỹ. Tuy nhiên, có thể chẩn đoán sớm bệnh SXHD trong trường hợp chưa có điều kiện sử dụng các xét nghiệm chẩn đoán nhanh như NS1, RT-PCR bằng một số xét nghiệm thường quy như công thức máu (CTM), men gan AST/ALT trong 3 ngày đầu khởi sốt. Mục tiêu: Thiết lập cách chẩn đoán sớm bệnh SXHD trong 3 ngày đầu (72 giờ) sau khi sốt-bằng các xét nghiệm thường quy bao gồm công thức bạch cầu, tiểu cầu và trị số của men gan ALT, AST. Phương pháp: Nghiên cứu tiền cứu, mô tả nhiều trường hợp, sử dụng mô hình để phân tích, tạo lưu đồ. Cỡ mẫu: 804..Địa điểm nghiên cứu: BV Bệnh Nhiệt đới. Thời gian từ tháng 12/2010 đến tháng 09/2011. Kết quả: Sự khác biệt có ý nghĩa của các thông số huyết học-bạch cầu, bạch cầu đa nhân trung tính, bạch cầu lymphocyte, tiểu cầu, DTHC và trị số men ALT, AST của nhóm bệnh nhân SXHD và nhóm bệnh nhân sốt không do Dengue trong 3 ngày đầu sau khi khởi sốt. Các thông số cận lâm sàng này, được kết hợp để xây dựng mô hình chẩn đoán sớm bệnh SXHD. Kết luận: Có thể thiết lập một lưu đồ phối hợp giữa các thông số cận lâm sàng thường quy ở thời điểm sớm hơn 72 giờ sau khi sốt, để phân biệt có nhiễm Dengue hay không Dengue, với độ nhạy và độ đặc hiệu khá cao lần lượt là 94% và 61%; giá trị tiên đoán dương 84% và giá trị tiên đoán âm 82%. Từ khóa: Thông số cận lâm sàng thường quy, công thức máu, men gan, lưu đồ chẩn đoán sớm bệnh sốt xuất huyết Dengue ABSTRACT THE ROLE OF BASIC LABORATORY PARAMETERS IN EARLY DIAGNOSIS OF ADULT DENGUE PATIENTS Nguyen Thi My Linh, Phung Khanh Lam * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17-Supplement of No 1-2013: 181 - 188 Backgrounds: The emergence of Dengue became a public health problem in tropical and sud-tropical countries. The diagnosis of Dengue were based on NS1 test or RT=PSR which were not often available everywhere. Objective: To make an early diagnosis of Dengue at 72 h of onset, using the Decision Tree Algorithms with the basic laboratory parameters: white blood cell count, absolute lymphocyte count, platelets count, AST and ALT. Methods: This prospective observational study was done from December 2010 to September 2011 on 804 inpatients admitted to the Hospital for Tropical Diseases, with a fever of 72 h from onset. Results: There were a significant difference of the WBC, platelet count, lymphocyte count and liver enzyme * Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP. HCM ** Đơn vị nghiên cứu lâm sàng ĐH Oxford Việt Nam – BV Nhiệt Đới Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Thị Mỹ Linh, ĐT: 0903389579, Email: mylinh_bvnd@yahoo.com Chuyên Đề Nội Khoa I 181 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 between Dengue and non-Dengue groups within the first three days of illness. Conclusion: Decision Tree Algorithms for early diagnosis of Dengue can be made from basic laboratory parameters with a sensitivity and specificity of 94% and 61%; and PPV and NPV of 84% and 82%. Keywords: Decision Tree Algorithms, early diagnosis for Dengue ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh SXHD là bệnh nhiễm trùng cấp tính, do siêu vi Dengue gây ra, lây truyền qua trung gian truyền bệnh là muỗi Aedes. Bốn týp huyết thanh của siêu vi Dengue có thể gây ra nhiều bệnh cảnh lâm sàng khác nhau, từ nhẹ đến nặng; và hiện nay, bệnh do Dengue gây ra được xem là một trong những bệnh nhiễm tái trỗi dậy đang bùng phát mạnh(7). Trong các vụ dịch SXHD mà gần đây xảy ra liên tục qua nhiều năm, cho thấy chẩn đoán nhiễm Dengue sớm, trước thời điểm biến chứng sốc có thể xảy ra, là một nhu cầu bức thiết giúp các bác sỹ điều trị quyết định được bệnh nhân nào cần nhập viện, thiết lập chế độ theo dõi và điều trị thích hợp như theo dõi sinh hiệu, DTHC, tiểu cầu hoặc giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh. Để giúp các nhà lâm sàng có thể chẩn đóan những trường hợp nhiễm Dengue sớm trong vòng 72 giờ đầu ở những nơi chưa có điều kiện sử dụng các xét nghiệm chẩn đoán nhanh như NS1, bằng cách sử dụng một số xét nghiệm thường quy: số lượng bạch cầu (đa nhân trung tính và lympho), tiểu cầu và men gan (AST, ALT) trong ba ngày đầu khởi bệnh, từ đó có thể gợi ý một cách tiếp cận đơn giản hướng đến chẩn đoán bệnh SXHD. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Thiết kế Nghiên cứu tiền cứu, mô tả nhiều trường hợp, sử dụng mô hình để phân tích, tạo lưu đồ. Dân số mẫu Bệnh nhân người lớn (≥ 15 tuổi), điều trị nội trú tại các khoa Nhiễm C và Nhiễm D tại BVBNĐ. bệnh nhân người lớn (≥ 15 tuổi), sốt < 72 giờ. Từ tháng 12/2010 đến tháng 09/2011. 182 Tiêu chuẩn chọn bệnh - Bệnh nhân người lớn từ 15 tuổi trở lên. - Nhập viện có sốt < 72 giờ. - Đồng ý tham gia nghiên cứu. Tiêu chuẩn loại trừ Bệnh đã có chẩn đoán rõ ràng khi vào viện, như khám thấy có ổ nhiễm trùng (tiểu gắt, họng có mủ, phổi có ran), bệnh lý huyết học cấp hay mạn kèm theo, hay bệnh lý suy giảm miễn dịch tế bào (AIDS). Biến số và kỹ thuật Công thức máu (số lượng bạch cầu, số lượng lymphocyte tuyệt đối, số lượng tiểu cầu): thực hiện bằng máy Cell Dyn 3700, Abbott Laboratories S.A, Mỹ. Xét nghiệm sinh hóa máu: thực hiện bằng máy Cobas C 501, do Roche sản xuất, cho kết quả AST/ALT. Phát hiện kháng nguyên NS1 của siêu vi Dengue thực hiện bằng kỹ thuật ELISA (sử dụng bộ kít do Bio-Line Laboratories, Mỹ sản xuất) và phát hiện virus Dengue sử dụng kỹ thuật TaqMan Real time RTPCR, thực hiện tại Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng thuộc Đại Học Oxford – Việt Nam – Bệnh viện Nhiệt Đới. Phân tích số liệu - Số liệu thu thập được nhập bằng phần mềm Clires Data Management System (MSSQL Server 2005 & ASP.NET), do phòng IT Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng thuộc Đại Học Oxford – Anh quốc, tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt Đới thiết kế. - Phân tích số liệu bằng phần mềm thống kê R. - Phép kiểm: so sánh tỷ lệ bằng phép kiểm Chi bình phương, so sánh các giá trị trung bình hay trung vị giữa 2 nhóm Dengue và không Dengue bằng phép kiểm t test hay Wilcoxon test, so sánh trung vị của các thông số cận lâm sàng giữa các ngày nhập viện N1, N2, N3 bằng phép Chuyên Đề Nội Khoa Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 kiểm Kruskal Wallis. KẾT QUẢ Đặc điểm dân số nghiên cứu Từ tháng 12/2010 đến tháng 09/2011, chúng tôi chọn 804 bệnh nhân nội trú, người lớn, vào thời điểm từ ngày thứ 1 đến ngày thứ 3 kể từ khi sốt khởi phát, theo thứ tự nhập viện liên tục, tại 2 khoa Nhiễm C và Nhiễm D. Với 804 bệnh nhân này, chúng tôi đưa vào phân tích những trường hợp SXHD với NS1 (+), và/hoặc RT-PCR Dengue (+), hoặc ELISA Dengue (+). Trong số này, có 546 bệnh nhân được chẩn đoán xác định là SXHD và 258 bệnh nhân có sốt không do Dengue. Bảng 1: Đặc tính dân số nghiên cứu Đặc điểm dịch tễ (n=804) Tần số (%) Nam Nữ Tuổi 331 (41) 473 (59) 24 (19-31) Tuổi trung bình của mẫu nghiên cứu là 24, khoảng trung vị là 19-31, thấp nhất là 15 tuổi, cao nhất là 81 tuổi, trong đó có 5 bệnh nhân có tuổi cao từ 66 đến 81 tuổi. Nhóm tuổi từ 19-31 chiếm đa số, chiếm tỷ lệ lần lượt từ 25-75% bảng 1). Trong 3 ngày đầu từ khi khởi sốt, có 72 bệnh nhân nhập viện vào ngày thứ 1, 291 bệnh nhân nhập viện vào ngày thứ 2, 441 bệnh nhân nhập viện vào ngày thứ 3, chiếm tỷ lệ lần lượt là 9%, 36 %, và 55% (bảng 1). Bảng 2: Đặc điểm các thông số cận lâm sàng của mẫu Thông số cận lâm sàng (n=804) 9 Bạch cầu (x10 /L) 9 BCĐNTT (x10 /L) 9 Lympho (x10 /L) DTHC (%) 9 Tiểu cầu (x10 /L) AST (U/L) ALT (U/L) Trung vị (KTV) 4,5 (2,9-7) 3,1 (1,9-5,2) 0,7 (0,5-1) 39,8 (36,7-43) 142 (98-197) 41 (25-76) 30 (17-57) Đặc điểm chung của các thông số cận lâm sàng của mẫu nghiên cứu: trị tuyệt đối của bạch cầu máu là 4,5.109/L, trong đó BCĐNTT chiếm ưu thế là 3,1.109/L (bảng 2). 72 (9) 291 (36) 441 (55) Ngày nhập viện N1 N2 N3 Nghiên cứu Y học Bảng 3: So sánh các thông số cận lâm sàng giữa 2 nhóm Dengue & không Dengue Thông số cận lâm sàng (n = 804) Dengue (n= 546) Không Dengue n=258 Trung vị (KTV) Trung vị (KTV) 3,6 (2,6-5,2) 2,5(1,6 -3,8) 7,3 (5,1-10,7) 5,4 (3,5-8,7)