Vai trò của cytokine trong sốt xuất huyết dengue ở trẻ nhũ nhi

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> VAI TROØ CUÛA CYTOKINE TRONG SOÁT XUAÁT HUYEÁT DENGUE<br /> ÔÛ TREÛ NHUÕ NHI<br /> Nguyeãn Thanh Huøng(1), Nguyeãn Troïng Laân(1), Huan-Yao Lei(2), Yee-Shin Lin(2), Leâ Bích<br /> Lieân(1), Kao-Jean Huang(2), Ñoã Quang Haø(3), Vuõ Thò Queá Höông(3), Laâm Thò Myõ(4)<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Noàng ñoä huyeát thanh cuûa 6 loaïi cytokine (interferon gamma (IFN-γ), tumor necrosis factor alpha (TNFα), interleukin 10 (IL-10), IL-6, IL-4, vaø IL-2) ñöôïc nghieân cöùu trong 62 treû nhuõ nhi bò soát xuaát huyeát<br /> (SXH)/Soác SXH. Noàng ñoä gia taêng ñaùng keå cuûa IFN-γ, TNF-α, IL-10, vaø IL-6 ñöôïc phaùt hieän ôû treû nhuõ nhi bò<br /> SXH/Soác SXH trong giai ñoaïn caáp cuûa beänh, ngöôïc laïi khoâng coù söï gia taêng noàng ñoä cuûa IL-4 vaø IL-2 ñöôïc<br /> ghi nhaän trong nhöõng beänh nhaân naøy. Noàng ñoä IL-6 töông quan maïnh vôùi giaù trò cuûa prothrombin time (PT)<br /> (r=0,87, P=0,001), nhöng khoâng töông quan vôùi activated partial thromboplastin time (APTT) hoaëc noàng ñoä<br /> fibrinogen trong maùu (r=0,53, P=0,1, vaø r=-0,46, P=0,1, theo thöù töï ñoù), cuõng khoâng töông quan vôùi noàng<br /> ñoä men transaminase trong maùu; trong khi noàng ñoä huyeát thanh cuûa IL-10 töông quan maïnh vôùi noàng ñoä<br /> trong maùu cuûa men gan aspartate aminotransaminase (AST) vaø alanine aminotransaminase (ALT) (r=0,91,<br /> P=0,000, vaø r=0,91, P=0,000, theo thöù töï ñoù), nhöng khoâng lieân quan vôùi PT, APTT, vaø noàng ñoä<br /> fibrinogen. Nhöõng keát quaû naøy laàn ñaàu tieân cho thaáy saûn xuaát quaù möùc caùc cytokine (IFN-γ, TNF-α, IL-10,<br /> vaø IL-6) coù theå giöõ moät vai troø trong sinh beänh hoïc trong SXH/Soác SXH nhuõ nhi.<br /> <br /> SUMMARY<br /> ROLES OF CYTOKINES IN DENGUE HEMORRHAGIC FEVER IN INFANTS<br /> Nguyen Thanh Hung, Nguyen Trong Lan, Huan-Yao Lei, Yee-Shin Lin, Le Bich Lien, Kao-Jean<br /> Huang, Ño Quang Ha, Vu Thi Que Huong, Lam Thi My * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 7 *<br /> Supplement of No 1: 145 - 152<br /> <br /> Serum concentrations of six cytokines (interferon gamma (IFN-γ), tumor necrosis factor alpha (TNF-α),<br /> interleukin 10 (IL-10), IL-6, IL-4, and IL-2) were investigated in 62 infants with DHF/Dengue shock<br /> syndrome (DSS). Significantly elevated IFN-γ, TNF-α, IL-10, and IL-6 levels were detected in DHF/DSS<br /> infants in the acute phase of the disease, whereas, there was not any significant elevation in the<br /> concentrations of IL-4 and IL-2 in these patients. Serum IL-6 levels strongly correlated with prothrombin<br /> time (PT) (r=0.87, P=0.001), but not correlated with activated partial thromboplastin time (APTT) or<br /> fibrinogen levels (r=0.53, P=0.1, and r=0.45, P=0.1, respectively), nor with serum levels of<br /> transaminases, meanwhile, serum IL-10 levels strongly correlated with serum levels of aspartate<br /> aminotransaminase (AST) and alanine aminotransaminase (ALT) (r=0.91, P=0.000, and r=0.91,<br /> P=0.000, respectively), but not related with PT, APTT, and fibrinogen levels. These data demonstrate that<br /> overproduction of cytokines (IFN-γ, TNF-α, IL-10, and IL-6) may play a role in the pathogenesis of<br /> DHF/DSS in infants.<br /> *BS beänh vieän Nhi Ñoàng I<br /> **PGS.TS Boä moân Nhi – Tröôøng ÑHYD TP. Hoà Chí Minh.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Nhi<br /> <br /> 145<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> MÔÛ ÑAÀU<br /> Beänh soát xuaát huyeát (SXH) dengue laø vaán ñeà y teá<br /> quan troïng treân toaøn caàu cuõng nhö taïi caùc nöôùc<br /> Ñoâng Nam AÙ. Veà bieåu hieän laâm saøng, beänh nhaân bò<br /> soát dengue seõ coù caùc trieäu chöùng soát, ñau ñaàu, ñau<br /> cô, ñau khôùp, rash da, haïch to, thöû maùu thaáy baïch<br /> caàu giaûm. Soát dengue trong haàu heát laø beänh nheï, töï<br /> giôùi haïn. Daïng naëng nguy hieåm laø khi beänh nhaân<br /> phaùt trieån SXH hoaëc soác SXH. SXH daëc tröng bôûi roái<br /> loaïn ñoâng maùu, taêng tính thaám thaønh maïch maø<br /> naëng nhaát daãn ñeán soác SXH gaây töû vong neáu khoâng<br /> ñöôïc ñieàu trò ñuùng, kòp thôøi(48).<br /> Veà sinh beänh hoïc cuûa beänh SXH dengue vaãn<br /> chöa ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng, tuy nhieân ñaõ coù nhieàu<br /> baèng chöùng cho thaáy trong haàu heát caùc tröôøng hôïp<br /> beänh SXH gaây ra do caùc cô cheá mieãn dòch beänh lyù<br /> hoïc (immunopathologic mechanisms). Nhöõng giaû<br /> thuyeát veà cô cheá sinh beänh hoïc mieãn dòch SXH ñaõ<br /> ñöôïc ñeà xuaát, nhöõng giaû thuyeát naøy döïa treân söï taùi<br /> nhieãm virus dengue ôû treû lôùn treân moät tuoåi (27,33,39).<br /> Hoaït hoùa mieãn dòch sai laïc (abberant immmune<br /> activation) gaây ra do nhieãm virus dengue khôûi ñaàu<br /> cho quaù trình sinh beänh hoïc SXH. Trí nhôù mieãn<br /> dòch hoaëc söï thuùc ñaåy mieãn dòch (immune<br /> enhancement) ôû beänh nhaân taùi nhieãm virus dengue<br /> coù theå thuùc ñaåy sai laïc mieãn dòch, saûn xuaát töï khaùng<br /> theå coù aùi löïc cao, vaø saûn xuaát caùc cytokine(33). Nhöõng<br /> döõ lieäu nhö vaäy ôû treû nhuõ nhi bò nhieãm dengue naëng<br /> trong luùc sô nhieãm virus dengue vaãn chöa ñöôïc bieát<br /> roõ. Nghieân cöùu ôû treû nhuõ nhi coù theå cung caáp nhöõng<br /> baèng chöùng vöõng chaéc cho sinh beänh hoïc mieãn dòch<br /> SXH dengue. Chuùng toâi ñaõ tieán haønh nghieân cöùu<br /> tieàn cöùu ño noàng ñoä caùc cytokine ôû treû nhuõ nhi bò<br /> SXH/Soác SXH. Trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi<br /> trình baøy baèng chöùng taêng saûn xuaát quaù möùc<br /> cytokine trong SXH nhuõ nhi vaø vai troø cuûa caùc chaát<br /> naøy trong sinh beänh hoïc SXH nhuõ nhi.<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> PHÖÔNG PHAÙP- ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> Beänh nhaân<br /> 62 treû nhuõ nhi döôùi 12 thaùng tuoåi bò SXH trong<br /> nghieân cöùu SXH dengue ôû nhuõ nhi (2) goàm SXH<br /> khoâng soác (ñoä II) 43 ca, soác SXH 19 ca (ñoä III 15 ca,<br /> ñoä IV 4 ca), ñöôïc xaùc nhaän baèng xeùt nghieäm IgM vaø<br /> IgG-ELISA döông tính nhaäp vieän Khoa Soát xuaát<br /> huyeát, Beänh vieän Nhi Ñoàng 1- TP HCM töø thaùng<br /> 4/1998- 3/2002.<br /> Maãu huyeát thanh<br /> Moãi beänh nhaân ñeàu ñöôïc laáy hai maãu maùu: maãu<br /> huyeát thanh giai ñoaïn caáp töø ngaøy thöù 3-ngaøy thöù 7<br /> cuûa beänh, vaø maãu huyeát thanh giai ñoaïn phuïc hoài töø<br /> ngaøy 8 ñeán ngaøy19 cuûa beänh ñeå xeùt nghieäm huyeát<br /> thanh chaån ñoaùn IgM vaø IgG-ELISA vaø ño noàng ñoä<br /> cytokine.<br /> Xeùt nghieäm ño noàng ñoä cytokine trong<br /> huyeát thanh<br /> Noàng ñoä 6 loaïi cytokine (interferon-γ (IFN-γ),<br /> tumor necrosis factor α (TNF-α), interleukin-10 (IL10), interleukin-6 (IL-6), interleukin-4 (IL-4), vaø<br /> interleukin-2 (IL-2)) cuûa beänh nhaân ñöôïc ño baèng<br /> boä thuoác thöû BD Human Th1/Th2 Cytokine<br /> Cytometric Bead Array (CBA) Kit-II (BD Biosciences<br /> Pharmigen, CA) trong moät maãu maùu keát hôïp vôùi<br /> maùy flow cytometry theo söï höôùng daãn cuûa nhaø saûn<br /> xuaát. Ngöôõng phaùt hieän cho IFN-γ, TNF-α, IL-10, IL6, IL-4, vaø IL-2 trong boä kit naøy theo thöù töï laø 7,1;<br /> 2,8; 2,8; ≤ 3,0; 2,6; vaø 2,6 pg/ml.<br /> Xeùt nhieäm IgM vaø IgG-ELISA ñöôïc thöïc hieän taïi<br /> Trung taâm Kieåm soaùt beänh taät (CDC), Boä Y Teá, Ñaøi<br /> Loan. Xeùt nghieäm ñònh löôïng caùc cytokine ñöôïc<br /> thöïc hieän taïi Khoa Mieãn dòch vaø Vi sinh hoïc, Ñaïi hoïc<br /> Y khoa, Ñaïi hoïc Quoác gia Cheng Kung, Ñaøi Loan.<br /> Thu thaäp döõ lieäu vaø phaân tích thoáng<br /> keâ<br /> Döõ lieäu ñöôïc phaân tích baèng phaàn meàm Epi<br /> Info 2000 version 1.1 (CDC, USA), söû duïng KruskalWallis test trong so saùnh söï khaùc nhau giöõa hai<br /> <br /> 146<br /> <br /> Chuyeân ñeà Nhi û<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> nhoùm SXH khoâng soác vaø soác SXH. Giaù trò P < 0,05<br /> ñöôïc xem nhö coù yù nghóa thoáng keâ.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU<br /> <br /> Baûng 1. Noàng ñoä cytokine trong huyeát thanh caáp<br /> vaø huyeát thanh giai ñoaïn phuïc hoài ôû treû nhuõ nhi bò<br /> SXH/Soác SXH.<br /> Noàng ñoä cytokine, TB(a) pg/ml± SD(b), (möùc)<br /> <br /> Taêng noàng ñoä cuûa IFN-γ, TNF-α, IL-10 vaø IL-6<br /> nhöng khoâng taêng noàng ñoä cuûa IL-2 vaø IL-4 trong<br /> huyeát thanh treû nhuõ nhi bò SXH/Soác SXH dengue<br /> <br /> Cytokine<br /> <br /> Noàng ñoä trong maùu cuûa IFN-γ, TNF-α, IL-10, IL6, IL-4, vaø IL-2 ñöôïc xaùc ñònh trong maãu huyeát<br /> thanh caáp cuûa 62 beänh nhaân vaø trong 24 maãu huyeát<br /> thanh giai ñoaïn hoài phuïc cuûa caùc beänh nhaân naøy.<br /> Huyeát thanh cuûa 6 treû bình thöôøng ñöôïc ño noàng ñoä<br /> cuûa caùc cytokine treân cho thaáy möùc raát thaáp caùc<br /> cytokine ñöôïc söû duïng nhö nhoùm chöùng.<br /> <br /> IFN-γ<br /> <br /> Noàng ñoä caùc cytokine trong maãu huyeát thanh<br /> caáp vaø huyeát thanh giai ñoaïn phuïc hoài ñöôïc trình<br /> baøy trong baûng 1. Noàng ñoä IFN-γ trong maãu huyeát<br /> thanh caáp ôû treû nhuõ nhi bò SXH cao hôn coù yù nghóa<br /> thoáng keâ so vôùi nhoùm chöùng (trung bình, 56,2 vs<br /> 4,1 pg/ml, P=0,01). IFN-γ taêng trong maùu treû nhuõ<br /> nhi bò SXH töø ngaøy thöù 4 ñeán ngaøy thöù 6 cuûa beänh<br /> vaø giaûm nhanh choùng töø ngaøy thöù 7 trôû ñi trong giai<br /> ñoaïn phuïc hoài. Noàng ñoä IFN-γ trong maãu huyeát<br /> thanh giai ñoaïn phuïc hoài ôû treû nhuõ nhi bò SXH cao<br /> hôn nhöng khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng<br /> keâ so vôùi nhoùm chöùng (trung bình, 18,5 vs 4,1<br /> pg/ml, P=0,3). Keát quaû töông töï ñöôïc quan saùt khi<br /> so saùnh noàng ñoä trong huyeát töông cuûa TNF-α ôû treû<br /> nhuõ nhi SXH so vôùi nhoùm chöùng (Baûng 1). Noàng ñoä<br /> TNF-α trong maãu huyeát thanh caáp ôû treû nhuõ nhi bò<br /> SXH cao hôn coù yù nghóa thoáng keâ so vôùi nhoùm<br /> chöùng (trung bình, 9 vs 0,8 pg/ml, P=0,01). TNF-α<br /> taêng trong maùu treû nhuõ nhi bò SXH töø ngaøy thöù 4<br /> ñeán ngaøy thöù 7 cuûa beänh vaø giaûm nhanh choùng töø<br /> ngaøy thöù 8 ñeán ngaøy thöù 19 cuûa beänh, vaø noàng ñoä<br /> TNF-α ôû treû nhuõ nhi SXH trong giai ñoaïn phuïc hoài<br /> khoâng khaùc bieät ñaùng keå so vôùi chöùng (4,4 vs 0,8<br /> pg/ml, p=0,1) (Baûng1).<br /> Noàng ñoä IL-10 vaø IL-6 trong maãu huyeát thanh<br /> giai ñoaïn caáp ôû treû nhuõ nhi bò SXH taêng cao so vôùi<br /> chöùng (trung bình, IL-10: 73,8 vs 0,3 pg/ml,<br /> P=0,000; IL-6: 28,2 vs 1,4 pg/ml, P=0,003).<br /> <br /> Chuyeân ñeà Nhi<br /> <br /> HT caáp HT giai ñoaïn phuïc hoài Nhoùm chöùng<br /> (n= 62) (n=24) (n=6)<br /> <br /> 56,2± 115,4 18,5± 26,7 4,1± 5,8<br /> (0-690,8) P(c)= 0,01 (0-82,3) P(d)= 0,3 (0-13,9)<br /> TNF-α<br /> 9,0± 13,2 4,4± 8,8 0,8±1,2<br /> (0-77,6) P(c)= 0,01 (0-44,5) P(d)= 0,1 (0-2,1)<br /> IL-10<br /> 73,8± 69,8 8,3± 10,4 0,3± 0,9<br /> (2,8-405,1) P(c)= 0,000 (0-50,2) P(d)= 0,002 (0-2,3)<br /> P<br /> <br /> IL-6<br /> IL-4<br /> <br /> 28,2± 41,7 22,7± 51,3 1,4± 2,2<br /> (0-210) P(c)= 0,000 (0-260,7) P(d)=0,009 (0-4,9)<br /> 2,0± 3,2 1,5± 2,8 0,2± 0,5<br /> (0-17) P(c)= 0,2 (0-11) P(d)= 0,3 (0-1,4)<br /> <br /> IL-2<br /> <br /> 2,6± 4,7 2,7± 4,1 1,8± 2,4<br /> (0-30) P(c)= 0,9 (0-15) P(d)= 0,7 (0-6)<br /> <br /> (a)<br /> <br /> Giaù trò trung bình (mean) (b) Ñoä leäch chuaån (standard<br /> deviation)<br /> <br /> (c) (d)<br /> <br /> , Giaù trò P so saùnh giöõa noàng ñoä cytokine trong huyeát<br /> thanh giai ñoaïn caáp vaø huyeát thanh giai ñoaïn phuïc hoài<br /> cuûa beänh nhaân SXH/Soác SXH so vôùi nhoùm chöùng, duøng<br /> Kruskal-Wallis test.<br /> <br /> Khaùc vôùi IFN-γ vaø TNF-α, noàng ñoä IL-10 vaø IL-6<br /> trong giai ñoaïn phuïc hoài giaûm nhöng vaãn coøn taêng<br /> cao ñaùng keå so vôùi chöùng (IL-10:8,3 vs 0,3 pg/ml,<br /> P=0,002; IL-6: 22,7 vs 1,4 pg/ml, P=0,009). Phaân<br /> tích chi tieát hôn cho thaáy khoâng coù söï khaùc bieät coù yù<br /> nghóa thoáng keâ noàng ñoä IFN-γ, TNF-α, IL-10, vaø IL6 ôû treû nhuõ nhi bò SXH khoâng soác vaø treû bò soác SXH<br /> (Baûng 2), cuõng nhö beänh nhaân bò sô nhieãm (59 ca)<br /> vaø beänh nhaân bò taùi nhieãm (3 ca) (döõ lieäu khoâng<br /> ñöôïc trình baøy).<br /> Baûng 2. Noàng ñoä cytokine trong huyeát thanh giai<br /> ñoaïn caáp ôû beänh nhaân nhoùm SXH khoâng soác<br /> (n=43) vaø nhoùm soác SXH (n=19).<br /> Cytokine, TB<br /> pg/ml±SD (möùc)<br /> IFN-γ<br /> TNF-α<br /> IL-10<br /> <br /> SXH khoâng soác<br /> Soác SXH<br /> (n=43)<br /> (n=19)<br /> 58,2± 94,7<br /> 51,7± 155,5<br /> (0-429,7)<br /> (0-690,8)<br /> 9,0± 14,0<br /> 8,9± 11,6<br /> (0-77,6)<br /> (0-37,2)<br /> 72,0± 52,7<br /> (5,4-206)<br /> <br /> 77,8± 100,2<br /> (2,8-405,1)<br /> <br /> P(a)<br /> 0,1<br /> 0,9<br /> 0,4<br /> <br /> 147<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> Cytokine, TB<br /> pg/ml±SD (möùc)<br /> IL-6<br /> <br /> SXH khoâng soác<br /> (n=43)<br /> 23,6± 35,5<br /> (2,1-187,7)<br /> <br /> Soác SXH<br /> (n=19)<br /> 38,6± 52,8<br /> (0-210)<br /> <br /> IL-4<br /> <br /> 2,1± 3,5<br /> (0-17)<br /> 3,2±5,3<br /> (0-30)<br /> <br /> 1,6± 2,6<br /> (0-8,2)<br /> 1,4± 2,7<br /> (0-10,4)<br /> <br /> IL-2<br /> <br /> P(a)<br /> 0,5<br /> 0,8<br /> 0,1<br /> <br /> (a)<br /> <br /> Giaù trò P so saùnh giöõa noàng ñoä cytokine trong huyeát<br /> thanh giai ñoaïn caáp cuûa beänh nhaân nhoùm SXH khoâng<br /> soác vaø nhoùm soác SXH, duøng Kruskal-Wallis test.<br /> <br /> Noàng ñoä trung bình cuûa IFN-γ, TNF-α, IL-10 ôû<br /> treû nhuõ nhi SXH töû vong (3ca) khoâng khaùc bieät so<br /> vôùi noàng ñoä ôû treû soáng. Tuy nhieân, noàng ñoä cao hôn<br /> cuûa IL-6 ñöôïc phaùt hieän ôû treû töû vong so vôùi treû soáng<br /> (trung bình, 131,2 vs 23 pg/ml, P=0,007).<br /> Khoâng thaáy coù söï gia taêng noàng ñoä IL-2 vaø IL-4<br /> trong giai ñoaïn caáp cuõng nhö trong giai ñoaïn phuïc<br /> hoài ôû treû nhuõ nhi bò SXH so vôùi chöùng.<br /> Söï töông quan giöõa noàng ñoä trong<br /> maùu cuûa cytokine vôùi noàng ñoä cuûa<br /> men transaminase vaø söï hoaït hoùa<br /> ñoâng maùu.<br /> Noàng ñoä men transaminase gan vaø keát quaû caùc<br /> test ñoâng maùu ñaõ ñöôïc trình baøy trong moät baùo caùo<br /> tröôùc (Huøng vaø cs, 2003). Trong nghieân cöùu naøy<br /> noàng ñoä trong huyeát thanh giai ñoaïn caáp cuûa IL-6<br /> töông quan maïnh vôùi giaù trò cuûa prothrombin time<br /> (PT) (r=0,87, P=0,001), nhöng khoâng töông quan<br /> vôùi activated partial thromboplastin time (APTT)<br /> hoaëc noàng ñoä fibrinogen trong maùu (r=0,53, P=0,1,<br /> vaø r=-0,46, P=0,1, theo thöù töï ñoù), cuõng khoâng<br /> töông quan vôùi noàng ñoä men transaminase trong<br /> maùu. Phaân tích theâm cho thaáy noàng ñoä IL-6 coù söï<br /> töông quan döông tính vôùi thôøi gian soát trong treû<br /> nhuõ nhi bò SXH/Soác SXH (r=0,31, P=0,01). Ngöôïc<br /> laïi, noàng ñoä huyeát thanh caáp cuûa IL-10 töông quan<br /> maïnh vôùi noàng ñoä trong maùu cuûa men gan aspartate<br /> aminotransaminase<br /> (AST)<br /> vaø<br /> alanine<br /> aminotransaminase (ALT) (r=0,91, P=0,000, vaø<br /> r=0,91, P=0,000, theo thöù töï ñoù), nhöng khoâng<br /> lieân quan vôùi PT, APTT, vaø noàng ñoä fibrinogen. Hôn<br /> nöõa, noàng ñoä trong huyeát thanh caáp cuûa TNF-α coù<br /> <br /> 148<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> moái lieân quan coù yù nghóa vôùi söï gia taêng cuûa dung<br /> tích hoàng caàu (increase in Hct) (r=0,34, P=0,005)<br /> (Baûng 3).<br /> Baûng 3. Keát quaû phaân tích hoài qui tuyeán tính cho<br /> thaáy söï lieân quan coù yù nghóa thoáng keâ giöõa noàng ñoä<br /> cytokine trong maùu beänh nhaân SXH/Soác SXH nhuõ<br /> nhi vôùi noàng ñoä trong maùu caùc men transaminase<br /> vaø giaù trò caùc xeùt nghieäm ñoâng maùu.<br /> Cytokine<br /> IL-6<br /> <br /> IL-10<br /> <br /> TNF-α<br /> <br /> Test ñoâng maùu<br /> PT<br /> APTT<br /> Fibrinogen<br /> Transaminases<br /> AST<br /> ALT<br /> Taêng Hct<br /> (increase in<br /> Hct)<br /> <br /> β<br /> coefficiency<br /> <br /> r<br /> <br /> P<br /> <br /> 0,41<br /> 0,27<br /> -0,005<br /> <br /> 0,87<br /> 0,53<br /> -0,46<br /> <br /> 0,001<br /> 0,1<br /> 0,1<br /> <br /> 17,8<br /> 3,07<br /> <br /> 0,91<br /> 0,91<br /> <br /> 0,000<br /> 0,000<br /> <br /> 0,44<br /> <br /> 0,34<br /> <br /> 0,005<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Vôùi kieán thöùc cuûa chuùng toâi, nghieân cöùu naøy laø<br /> nghieân cöùu ñaàu tieân cung caáp baèng chöùng cho thaáy<br /> coù söï gia taêng noàng ñoä trong maùu cuûa caùc cytokine<br /> IFN-γ, TNF-α, IL-10, vaø IL-6 ôû treû nhuõ nhi bò<br /> SXH/Soác SXH. Nhöõng cytokine naøy coù theå ñoùng moät<br /> vai troø trong sinh beänh hoïc SXH ôû treû nhuõ nhi. TNFα ñöôïc teá baøo ñôn nhaân/ñaïi thöïc baøo vaø lympho T<br /> saûn xuaát. TNF-α coù taùc duïng gaây ñoäc tröïc tieáp ñoái<br /> vôùi teá baøo noäi maïch vaø laøm taêng tính thaám thaønh<br /> maïch. Noàng ñoä TNF-α gia taêng trong treû lôùn vaø<br /> ngöôøi lôùn bò SXH so vôùi beänh nhaân bò soát dengue<br /> hoaëc treû khoûe maïnh ñaõ ñöôïc baùo caùo (6,18,25,45,49). Söï<br /> hoaït hoùa caùc teá baøo saûn xuaát TNF-α ôû beänh nhaân bò<br /> nhieãm virus dengue(17), vaø moái lieân heä döông tính<br /> giöõa noàng ñoä TNF receptor hoaø tan (TNFR) vaø ñoä<br /> naëng cuûa beänh SXH(5) cuõng ñaõ ñöôïc baùo caùo. Nhöõng<br /> baèng chöùng nhö vaäy ôû treû nhuõ nhi bò SXH töø tröôùc<br /> ñeán nay chöa töøng ñöôïc coâng boá. Keát quaû nghieân<br /> cöùu cuûa chuùng toâi cho thaáy noàng ñoä TNF-α trong<br /> maùu treû nhuõ nhi bò SXH/Soác SXH taêng cao töø ngaøy<br /> thöù 4 ñeán ngaøy thöù 7 cuûa beänh, sau ñoù giaûm nhanh<br /> choùng töø ngaøy thöù 8 trôû ñi. Hôn nöõa, noàng ñoä trong<br /> huyeát thanh cuûa TNF-α coù moái lieân quan coù yù nghóa<br /> thoáng keâ vôùi söï gia taêng cuûa dung tích hoàng caàu<br /> <br /> Chuyeân ñeà Nhi û<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> IFN-γ laø moät lymphokine ñöôïc teá baøo lympho T<br /> vaø teá baøo NK (natural killer) saûn xuaát. IFN-γ laøm<br /> taêng söï bieåu hieän (expression) cuûa Fcγ receptor vaø<br /> laøm thuùc ñaåy söï nhieãm truøng virus dengue phuï<br /> thuoäc khaùng theå(24). Maëc duø IFN-γ khoâng ñöôïc xem<br /> laøm taêng ñaùng keå tính thaám cuûa teá baøo noäi maïch,<br /> nhöng ñaõ coù moät baùo caùo cho thaáy IFN-γ laøm taêng<br /> tính thaám cuûa teá baøo noäi maïch in vitro(6). Ngoaøi ra,<br /> IFN-γ coù theå laøm taêng soá löôïng teá baøo bò nhieãm virus<br /> dengue vaø laøm taêng hoaït hoùa teá baøo lympho T.<br /> Kurane vaø cs(25) ñaõ baùo caùo raèng noàng ñoä IFN-γ taêng<br /> trong beänh nhaân SXH vaø soát dengue; tuy nhieân,<br /> noàng ñoä IFN-γ khoâng khaùc nhau giöõa beänh nhaân<br /> SXH vaø soát dengue. Söï bieåu hieän IFN-γ ñöôïc phaùt<br /> hieän trong teá baøo baïch caàu ñôn nhaân trong maùu<br /> ngoaïi bieân baèng kyõ thuaät khueách ñaïi chuoãi gien<br /> (PCR) vaø nhuoäm mieãn dòch (immunostaining), tuy<br /> nhieân, khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ<br /> giöõa noàng ñoä mRNA hoaëc soá löôïng teá baøo baïch caàu<br /> ñôn nhaân trong maùu ngoaïi bieân saûn xuaát IFN-γ giöõa<br /> beänh nhaân SXH, soát dengue, vaø caùc beänh soát khaùc(9).<br /> Keát quaû nghieân cöùu cuûa chuùng toâi chöùng toû coù söï gia<br /> taêng noàng ñoä trong maùu cuûa IFN-γ ôû treû nhuõ nhi bò<br /> SXH/Soác SXH dengue. Söï gia taêng noàng ñoä cuûa IFNγ ñöôïc quan saùt trong giai ñoaïn caáp cuûa beänh (töø<br /> ngaøy thöù 4 ñeán ngaøy thöù 6 cuûa beänh), vaø noàng ñoä<br /> cuûa IFN-γ khoâng lieân quan ñeán ñoä naëng cuûa beänh<br /> SXH (SXH khoâng soác vaø soác SXH).<br /> <br /> 12, IL-18, vaø chính IL-10. Nagaki vaø cs(36) ñaõ baùo caùo<br /> raèng noàng ñoä huyeát thanh cuûa TNF-α, IL-10, vaø TNF<br /> receptor-55 (sTNFR-55) hoaø tan cao hôn moät caùch<br /> ñaùng keå ôû beänh nhaân bò vieâm gan toái caáp (fulminant<br /> hepatitis) hôn beänh nhaân bò vieâm gan caáp naëng<br /> (acute severe hepatitis), hoaëc vieâm gan caáp (acute<br /> hepatitis), vaø noàng ñoä cao cuûa IL-10 vaø TNF-α lieân<br /> quan ñeán töû vong trong vieâm gan toái caáp. Noàng ñoä<br /> TNF-α vaø IL-10 trong maùu lieân quan tröïc tieáp ñeán<br /> söï phaùt trieån cuûa suy gan ñöôïc bieåu hieän bôûi söï lieân<br /> quan ñeán noàng ñoä NH3, nhöng khoâng lieân quan ñeán<br /> toån thöông gan(36). Trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi<br /> thaáy noàng ñoä cuûa IL-10 trong huyeát thanh coù lieân<br /> quan ñeán toån thöông gan ñöôïc bieåu hieän qua söï<br /> töông quan maïnh vôùi noàng ñoä men ALT vaø AST<br /> (r=0.91, P=0.000). Gan laø cô quan ñích quan troïng<br /> trong nhieãm virus dengue. Keát quaû nghieân cöùu<br /> chuùng toâi cho thaáy noàng ñoä AST, ALT trong maùu<br /> taêng trong 92,8 vaø 82,1% treû nhuõ nhi bò SXH/Soác<br /> SXH, vaø coù lieân quan ñeán xuaát huyeát tieâu hoùa(2), phuø<br /> hôïp vôùi caùc baùo caùo tröôùc ñaây ôû treû lôùn vaø ngöôøi lôùn<br /> bò nhieãm virus dengue(26,31). Suy gan coù theå do söï<br /> xaâm nhaäp tröïc tieáp cuûa virus dengue vaøo gan, soác<br /> keùo daøi, xuaát huyeát naëng, toan chuyeån hoùa, vaø ñoâng<br /> maùu noäi maïch lan toûa(21,31,37). Keát quaû nghieân cöùu<br /> cuûa chuùng toâi cho thaáy söï töông quan maïnh vaø coù yù<br /> nghóa giöõa noàng ñoä IL-10 vaø noàng ñoä men<br /> transaminase trong maùu trong SXH/Soác SXH nhuõ<br /> nhi laøm taêng khaû naêng IL-10 coù vai troø gaây toån<br /> thöông gan trong nhieãm virus dengue ôû treû nhuõ nhi.<br /> <br /> Phaân tích hoài qui tuyeán tính cho thaáy noàng ñoä<br /> huyeát thanh caáp cuûa IL-10 trong SXH/Soác SXH nhuõ<br /> nhi töông quan maïnh vôùi noàng ñoä trong maùu cuûa<br /> men gan AST vaø ALT. Green vaø cs (11) ñaõ baùo caùo<br /> noàng ñoä taêng cao cuûa IL-10 ôû treû em bò nhieãm virus<br /> dengue, vaø coù lieân quan ñeán ñoä naëng cuûa beänh (soát<br /> dengue vaø SXH) vaø möùc ñoä thaát thoaùt huyeát töông<br /> ñöôïc ñaùnh giaù bôûi möùc ñoä traøn dòch maøng phoåi. IL10 laø cytokine coù caû hai ñaëc tính khaùng vieâm vaø öùc<br /> cheá mieãn dòch. IL-10 löu haønh trong maùu beänh<br /> nhaân nhieãm truøng huyeát vaø noàng ñoä taêng cuûa IL-10<br /> lieân quan ñeán tieân löôïng xaáu(8,32). IL-10 öùc cheá saûn<br /> xuaát nhieàu loaïi cytokine nhö TNF-α, IL-6, IL-8, IL-<br /> <br /> Noàng ñoä trong maùu cuûa IL-6 taêng cao ñaùng keå ôû<br /> treû lôùn vaø ngöôøi lôùn ñöôïc nhaäp vieän so vôùi beänh<br /> nhaân ngoaïi truù, vì vaäy söï gia taêng noàng ñoä cuûa IL-6<br /> lieân quan döông tính vôùi ñoä naëng nhieãm virus<br /> dengue ôû caû treû lôùn vaø ngöôøi lôùn(25). Söï gia taêng<br /> noàng ñoä trong maùu cuûa IL-6 vaø IL-8 ñöôïc ghi nhaän ôû<br /> beänh nhaân SXH nhöng khoâng taêng ôû beänh nhaân soát<br /> dengue, vaø saûn xuaát IL-6 vaø IL-8 bôûi teá baøo noäi maïch<br /> gaây ra do virus dengue ñaõ ñöôïc taùc giaû Huang vaø cs<br /> baùo caùo(19). Trong nghieân cöùu naøy, chuùng toâi thaáy coù<br /> söï taêng cao coù yù nghóa thoáng keâ giöõa noàng ñoä cuûa<br /> IL-6 ôû caùc tröôøng hôïp SXH nhuõ nhi töû vong vôùi caùc<br /> tröôøng hôïp soáng (P=0,007), tuy nhieân, khoâng coù söï<br /> <br /> (Hct), moät daáu hieäu cuûa taêng tính thaám thaønh maïch<br /> (capillary leakage) trong SXH/Soác SXH nhuõ nhi.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Nhi<br /> <br /> 149<br /> <br />