Về triết lý giáo dục và triết lý giáo dục ở Việt Nam

VÒ TRIÕT Lý GI¸O DôC<br /> Vµ TRIÕT Lý GI¸O DôC ë VIÖT NAM<br /> <br /> Mai Diªn<br /> tæng thuËt<br /> <br /> Trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y, vÊn ®Ò “triÕt lý gi¸o dôc”, “triÕt<br /> häc gi¸o dôc” ®· trë thµnh mét sù kiÖn thêi sù ®−îc nhiÒu<br /> ng−êi quan t©m, bµn th¶o. Xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lý<br /> luËn vµ thùc tiÔn gi¸o dôc, c¸c nhµ gi¸o, nhµ khoa häc, nhµ<br /> qu¶n lý cã t©m huyÕt ®Òu muèn t×m lèi ra cho nÒn gi¸o dôc<br /> n−íc nhµ b»ng cuéc c¶i c¸ch gi¸o dôc toµn diÖn vµ triÖt ®Ó,<br /> trªn c¬ së mét triÕt häc gi¸o dôc vµ mét t− duy gi¸o dôc míi.<br /> Nh»m th«ng tin vµ b×nh luËn vÒ vÊn ®Ò nµy trªn ph¹m vi thÕ<br /> giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng, ngµy 18/9/2008, t¹i<br /> ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi ®· diÔn ra Héi th¶o khoa häc<br /> “Mét sè vÊn ®Ò vÒ triÕt lý gi¸o dôc vµ triÕt lý gi¸o dôc ë ViÖt<br /> Nam: Th«ng tin vµ b×nh luËn”. D−íi ®©y lµ nh÷ng néi dung<br /> chÝnh cña Héi th¶o.<br /> <br /> <br /> <br /> I. VÒ triÕt lý gi¸o dôc niÖm, “triÕt häc gi¸o dôc” lµ chuyªn m«n<br /> thuéc mét chuyªn ngµnh khoa häc bao<br /> 1. TriÕt häc gi¸o dôc hay triÕt lý gi¸o dôc<br /> qu¸t h¬n, vÉn gäi lµ gi¸o dôc häc<br /> NhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng, vÊn (pedagogy), nghiªn cøu tËp trung vÒ sù<br /> ®Ò quan träng tr−íc nhÊt ®Ó b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c triÕt lý<br /> nghiªn cøu vµ th¶o luËn vÒ chñ ®Ò nµy gi¸o dôc qua tõng thêi ®¹i vµ tham gia<br /> mét c¸ch nghiªm tóc lµ ph¶i lµm râ vµ x©y dùng mét triÕt lý gi¸o dôc ®¸p øng<br /> hiÓu mét c¸ch thèng nhÊt vÒ thuËt ng÷ nhu cÇu ph¸t triÓn x· héi ®−¬ng ®¹i.<br /> “triÕt häc gi¸o dôc” vµ “triÕt lý gi¸o Trong khi ®ã, “triÕt lý gi¸o dôc” biÓu thÞ<br /> dôc”. PGS. Ph¹m Khiªm Ých (HiÖp héi c¸i ®Þnh h−íng t− t−ëng c¬ b¶n trªn<br /> C©u l¹c bé UNESCO ViÖt Nam) nh×n thùc tÕ chi phèi toµn bé qu¸ tr×nh gi¸o<br /> nhËn “triÕt häc gi¸o dôc” nh− lµ mét bé dôc - ®µo t¹o trong mét thêi kú nhÊt<br /> m«n nghiªn cøu, cßn “triÕt lý gi¸o dôc” ®Þnh (môc tiªu, néi dung, ph−¬ng ph¸p),<br /> nh− nh÷ng niÒm tin, nh÷ng øng xö cña bÊt luËn nã cã ®−îc ph¸t biÓu thµnh lêi<br /> c¸c c¸ nh©n hoÆc c¸c nhãm x· héi trong hay kh«ng.<br /> ho¹t ®éng gi¸o dôc. Cô thÓ h¬n, Nhµ<br /> gi¸o −u tó Vò ThÕ Kh«i (Trung t©m Trªn c¬ së x¸c ®Þnh néi hµm c¸c<br /> Ng«n ng÷ vµ V¨n ho¸ §«ng T©y) quan thuËt ng÷ víi tÝnh c¸ch lµ “kh¸i niÖm<br /> 40 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2008<br /> <br /> c«ng cô” nh− vËy, c¸c nhµ nghiªn cøu ph¸n ®èi víi hiÖn thùc. C¸c nhµ t−<br /> t¹i Héi th¶o nµy ®· lÇn l−ît xem xÐt t−ëng cho r»ng qu¸ tr×nh gi¸o dôc trong<br /> mét sè vÊn ®Ò vÒ triÕt lý gi¸o dôc vµ “thêi hiÖn ®¹i” ®ang ®−îc thùc hiÖn<br /> triÕt lý gi¸o dôc ë ViÖt Nam. gièng nh− kiÓu s¶n xuÊt c«ng x−ëng.<br /> 2. Ph−¬ng ph¸p luËn cña triÕt häc Cïng víi b−íc qu¸ ®é tõ x· héi truyÒn<br /> gi¸o dôc thèng sang x· héi hiÖn ®¹i, t− t−ëng<br /> gi¸o dôc ®¹i chóng ®ang thÕ chç nÒn<br /> VÒ chuÈn thøc gi¸o dôc thÕ kû XXI<br /> gi¸o dôc tinh hoa, xuÊt hiÖn hiÖn t−îng<br /> hay mét sè vÊn ®Ò ph−¬ng ph¸p luËn<br /> x· héi ®¹i chóng vµ ý thøc ®¹i chóng.<br /> cña triÕt häc gi¸o dôc, t¸c gi¶ Ng« ThÕ<br /> Phóc (ViÖn Th«ng tin KHXH) cho r»ng, ChuÈn thøc gi¸o dôc cña thêi hËu<br /> xu h−íng chñ nhËn thøc (cognitivisme) hiÖn ®¹i chñ yÕu tËp trung nhÊn m¹nh<br /> víi tÝnh c¸ch nguyªn t¾c nÒn t¶ng cña sù cÇn thiÕt ph¶i h×nh thµnh c¸c kü<br /> “thêi hiÖn ®¹i” ®ßi hái ph¶i ®Ò ra mét n¨ng t− duy s¸ng t¹o, n¨ng lùc tù t×m<br /> m« h×nh gi¸o dôc míi ®¸p øng nh÷ng tßi khoa häc, n¨ng lùc tù biÕt ®Þnh<br /> yªu cÇu cña viÖc nhËn thøc kh¸ch quan h−íng trong dßng th«ng tin v.v..., ý<br /> thùc tÕ xung quanh t−¬ng hîp víi viÖc nghÜa ®Æc biÖt thuéc vÒ c¸c bé m«n d¹y<br /> tÝch luü vµ chuyÓn giao vèn tri thøc nµy c¸ch t− duy logic (nh− triÕt häc, to¸n<br /> cho c¸c thÕ hÖ sau. Nh÷ng yªu cÇu nµy häc vµ c¸c m«n kh¸c), h−íng vµo xu thÕ<br /> ®· ®−îc thÓ hiÖn trong chuÈn thøc gi¸o c¸ nh©n ho¸ gi¸o dôc (häc vÊn) b»ng c¸c<br /> dôc hiÖn ®¹i víi ®Æc tr−ng tr−íc hÕt lµ c«ng nghÖ computer. ThÕ giíi ngµy nay<br /> c¸c xu thÕ tÝnh duy lý, tÝnh b¸ch khoa ®ang rÊt cÇn cã mét chuÈn thøc gi¸o dôc<br /> vµ tÝnh phæ qu¸t cña tri thøc. KÕt qu¶ ®¶m b¶o ®−îc kh«ng chØ c¸c kü n¨ng<br /> cña viÖc hiÖn thùc ho¸ c¸c ph−¬ng ch©m n¾m v÷ng tri thøc vµ ®Þnh h−íng trong<br /> nµy cña chiÕn l−îc gi¸o dôc hiÖn ®¹i ®· tr−êng th«ng tin, mµ cßn lµ cuéc sèng<br /> ®−îc suy nghiÖm cã phª ph¸n tõ cuèi chung cña loµi ng−êi, ph¸t triÓn ®èi<br /> thÕ kû XIX vµ trong thÕ kû XX. Trong sè tho¹i tÝch cùc h¬n trong ®iÒu kiÖn ®a<br /> c¸c nhµ t− t−ëng lÇn ®Çu tiªn nªu ra v¨n ho¸.<br /> vÊn ®Ò vÒ dù ¸n cña thêi hiÖn ®¹i nãi<br /> chung vµ chuÈn thøc gi¸o dôc cña nã 3. Ph©n kú lÞch sö triÕt häc gi¸o dôc<br /> nãi riªng cã thÓ kÓ ®Õn F. Nietzsche, E.<br /> Huserl, L. Wittgenstein, c¸c ®¹i biÓu “S¬ ®å chung vÒ ph©n kú lÞch sö<br /> cña Tr−êng ph¸i Franfurt vµ nhiÒu triÕt häc gi¸o dôc” cña hai nhµ triÕt häc<br /> ng−êi kh¸c n÷a. Ph©n tÝch m« h×nh gi¸o gi¸o dôc Nga A. P. Ogurcov vµ V. V.<br /> dôc hiÖn ®¹i nãi riªng, c¸c nhµ triÕt häc Platonov ®· ®−îc PGS. Ph¹m Khiªm Ých<br /> Tr−êng ph¸i Franfurt chØ ra r»ng, viÖc giíi thiÖu t¹i Héi th¶o, bao gåm: 1/ Thêi<br /> thÓ hiÖn trong chuÈn gi¸o dôc t− t−ëng kú tiÒn sö cña triÕt häc gi¸o dôc lµ thêi<br /> lµm chñ thùc tÕ theo chñ nghÜa duy lý, kú tr−íc khi triÕt häc gi¸o dôc ®−îc t¸ch<br /> t− t−ëng vÒ tÝnh phæ biÕn cña gi¸o dôc thµnh bé m«n nghiªn cøu riªng; 2/ Thêi<br /> vµ ®Þnh h−íng vµo viÖc d¹y cho häc sinh kú triÕt häc gi¸o dôc s¬ khëi (proto-<br /> mäi thø, rèt cuéc ®· dÉn ®Õn chç lµm philosophy of education) tõ cuèi thÕ kû<br /> cho v¨n ho¸ ngµy cµng trë nªn nghÌo XIX ®Õn gi÷a thÕ kû XX; 3/ Thêi kú h×nh<br /> nµn h¬n, rËp khu«n, x¬ cøng, khiÕn con thµnh triÕt häc gi¸o dôc nh÷ng thËp<br /> ng−êi mÊt ®i n¨ng lùc suy nghiÖm phª niªn 40, 50 vµ 60 cña thÕ kû XX; vµ 4/<br /> VÒ triÕt lý gi¸o dôc… 41<br /> <br /> Thêi kú ph¸t triÓn cuèi thÕ kû XX ®Çu ph¸t triÓn cña triÕt häc, gi¸o dôc vµ ®êi<br /> thÕ kû XXI. sèng x· héi.<br /> <br /> Trong “mét lÞch sö rÊt ng¾n vµ mét ë nh÷ng thêi kú ph¸t triÓn tiÕp sau,<br /> tiÒn sö rÊt dµi” cña triÕt häc gi¸o dôc, ng−êi ta ghi nhËn sù thiÕt chÕ ho¸ x·<br /> ®¸ng chó ý cã sù xuÊt hiÖn cña thuËt héi cña triÕt häc gi¸o dôc víi viÖc thµnh<br /> ng÷ “philosophy of education” ë nh÷ng lËp Héi TriÕt häc gi¸o dôc Hoa Kú (PES)<br /> n¨m ®Çu cña thÕ kû XX vµ John Dewey t¹i §¹i häc Columbia th¸ng 2/1941,<br /> (1859-1952) lµ nhµ triÕt häc gi¸o dôc xuÊt b¶n T¹p chÝ Educational Theory<br /> xuÊt s¾c cña thÕ kû nµy. Trong t¸c cña Héi n¨m 1951, thµnh lËp Héi TriÕt<br /> phÈm D©n chñ vµ gi¸o dôc (Democracy häc gi¸o dôc Anh quèc (PESGB) n¨m<br /> and Education, 1916), Dewey ®· nªu 1964, xuÊt b¶n tê Journal of Philosophy<br /> lªn quan niÖm míi vÒ gi¸o dôc trong x· of Education n¨m 1965... “Mét kû<br /> héi d©n chñ, vµ «ng viÕt: “TriÕt häc gi¸o nguyªn míi trong suy t− triÕt häc bé<br /> dôc kh«ng ph¶i lµ sù ¸p dông c¸c t− m«n vÒ môc tiªu vµ qu¸ tr×nh gi¸o dôc<br /> t−ëng cã s½n tõ bªn ngoµi vµo mét hÖ ®· më ra”. Sù tiÕp cËn triÕt häc míi nµy<br /> thèng thùc hµnh cã nguån gèc vµ môc vÒ gi¸o dôc ®· t¹o ®−îc ý nghÜa réng lín<br /> ®Ých kh¸c biÖt vÒ c¬ b¶n”. TriÕt häc gi¸o ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi. M«n triÕt häc<br /> dôc h×nh thµnh g¾n liÒn víi sù tæ chøc gi¸o dôc mang ý nghÜa míi h¼n ®· xuÊt<br /> l¹i (reconstruction) hÖ thèng triÕt häc hiÖn. Nh− vËy, b¶n th©n triÕt häc gi¸o<br /> cïng víi tæ chøc l¹i nÒn gi¸o dôc vµ tæ dôc ®· chÝn muåi thµnh mét lÜnh vùc<br /> chøc l¹i c¸c lý t−ëng x· héi vµ c¸c n¨ng ®éng, cèng hiÕn dåi dµo h¬n bao<br /> ph−¬ng ph¸p ®Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái giê hÕt cho viÖc thÊu triÖt cña chóng ta<br /> cña ®êi sèng. NÕu nh− sù ®ßi hái ®ã vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt cña lý<br /> khiÕn cho viÖc xem xÐt l¹i nh÷ng quan thuyÕt vµ thùc tiÔn gi¸o dôc.<br /> niÖm c¬ b¶n cña c¸c hÖ thèng triÕt häc<br /> 4. TriÕt lý gi¸o dôc cña Plato,<br /> truyÒn thèng lµ ®iÒu cÊp thiÕt, th× ®ã lµ<br /> Rouseau, Kant vµ Dewey<br /> bëi v× ®êi sèng x· héi ®· cã nh÷ng ®æi<br /> thay triÖt ®Ó x¶y ra ®ång thêi víi tiÕn bé Héi th¶o ®· dµnh mét phÇn thêi<br /> cña khoa häc, cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng gian nh×n nhËn l¹i hµnh tr×nh ®i t×m<br /> nghiÖp, vµ sù ph¸t triÓn cña d©n chñ. triÕt lý gi¸o dôc cña nh©n lo¹i. GS., TS.<br /> Nh÷ng thay ®æi thùc tiÔn nh− vËy Chu H¶o (Nhµ xuÊt b¶n Tri thøc) th«ng<br /> kh«ng thÓ x¶y ra mµ kh«ng ®ßi hái mét tin cho biÕt, ngay tõ thÕ kû IV tr−íc<br /> sù c¶i c¸ch nÒn gi¸o dôc ®Ó ®¸p øng c¸c C«ng nguyªn, Plato lµ ng−êi ®Çu tiªn<br /> thay ®æi, mµ kh«ng dÉn d¾t con ng−êi chñ t©m gi¶ng gi¶i cho nh©n lo¹i biÕt<br /> tíi chç ®Æt c©u hái ®©u lµ nh÷ng quan thÕ nµo lµ gi¸o dôc: Mét x· héi æn ®Þnh<br /> niÖm vµ lý t−ëng n»m trong nh÷ng thay khi mçi c¸ nh©n lµm c«ng viÖc phï hîp<br /> ®æi x· héi ®ã, vµ cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi víi nh÷ng n¨ng khiÕu tù nhiªn theo<br /> nh÷ng quan niÖm vµ lý t−ëng nµo ®−îc c¸ch anh ta cã Ých cho nh÷ng ng−êi kh¸c<br /> thõa h−ëng tõ c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c (hay ®ãng gãp cho c¸i toµn thÓ mµ anh ta<br /> trong qu¸ khø. PGS. Ph¹m Khiªm Ých thuéc vÒ); vµ nhiÖm vô cña nÒn gi¸o dôc<br /> nhËn ®Þnh, nh÷ng lêi trªn ®©y cña John lµ ph¸t triÓn nh÷ng n¨ng khiÕu tù nhiªn<br /> Dewey chøng tá r»ng sù ra ®êi cña triÕt nµy vµ huÊn luyÖn chóng dÇn dÇn cho<br /> häc gi¸o dôc lµ b−íc ngoÆt lín trong sù môc ®Ých x· héi. TriÕt lý cña Plato, dï lµ<br /> 42 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2008<br /> <br /> ®iÒu kh«ng t−ëng do dùa trªn gi¶ thiÕt ®· n−íc ®Ó dung hßa hai môc tiªu c¬ b¶n<br /> cã mét tæ chøc x· héi c«ng b»ng - d©n chñ, cña gi¸o dôc: hoµn thiÖn con ng−êi v×<br /> nh−ng nã vÉn lµ ngän h¶i ®¨ng gi¸o dôc b¶n th©n con ng−êi vµ cung cÊp kü n¨ng<br /> cho mäi tæ chøc x· héi cho ®Õn tËn thÕ kû ®Ó phôc vô x· héi - nhµ n−íc.<br /> XVIII víi quan niÖm cho r»ng: Sø m¹ng Cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX,<br /> cña gi¸o dôc lµ chuÈn bÞ cho ng−êi häc gia cïng víi sù xuÊt hiÖn trµo l−u thùc<br /> nhËp vµo mét x· héi nhÊt ®Þnh nµo ®ã ®Ó dông luËn (pragmatism), trµo l−u t©n<br /> phôc vô cho x· héi Êy. gi¸o dôc ®· ra ®êi ë Mü mµ ng−êi khëi<br /> §Õn gi÷a thÕ kû XVIII, J. J. x−íng lµ John Dewey. Theo «ng, “TriÕt<br /> Rouseau ®· ®−a ra ý t−ëng míi mang lý gi¸o dôc lµ lý luËn gi¸o dôc xÐt nh−<br /> tÝnh c¸ch m¹ng: Con ng−êi sinh ra lµ mét thùc tiÔn ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch<br /> thiÖn, mäi x· héi ®Òu cã xu h−íng lµm cã chñ t©m”. Bëi vËy, triÕt lý gi¸o dôc<br /> háng c¸i thiÖn cã s½n Êy trong con nµo còng ph¶i chøa ®ùng nh÷ng ®iÒu<br /> ng−êi; vµ v× vËy sø m¹ng chñ yÕu cña cèt lâi sau ®©y: Môc tiªu tèi hËu cña<br /> gi¸o dôc lµ lµm cho c¸i b¶n tÝnh tèt ®Ñp gi¸o dôc lµ g×? Vµ ®Ó ®¹t môc tiªu Êy<br /> tù nhiªn cña con ng−êi ®−îc duy tr× vµ cÇn ph¶i hµnh ®éng theo ph−¬ng ch©m<br /> ph¸t triÓn, chø kh«ng ph¶i lµ ®µo t¹o nµo? Vµ b»ng ph−¬ng ph¸p nµo? T−<br /> con ng−êi theo lîi Ých cña x· héi (®· bÞ t−ëng t©n gi¸o dôc cña Dewey phñ nhËn<br /> chÝnh con ng−êi lµm cho tha ho¸); vµ hoµn toµn nÒn gi¸o dôc truyÒn thèng<br /> r»ng con ng−êi chØ cã mét nghÒ duy (t¸ch biÖt mét c¸ch ph¶n d©n chñ gi÷a<br /> nhÊt lµ “lµm ng−êi”. TriÕt lý “vÞ c¸ nhµ tr−êng vµ x· héi, gi¸o dôc vµ cuéc<br /> nh©n” mang tÝnh “phßng vÖ” (negative) sèng, thÇy gi¸o vµ häc trß) ®· tõng ®−îc<br /> nµy còng gÆp ph¶i mét trë ng¹i lín: ¸p dông tõ thêi Plato cho ®Õn thêi ®iÓm<br /> “M«i tr−êng tù nhiªn” cÇn thiÕt cho ®øa ®ã. Nguyªn lý cña Dewey “Gi¸o dôc<br /> trÎ ®i häc cã thÓ ph¸t huy ®−îc c¸i kh«ng chØ nh− lµ qu¸ tr×nh truyÒn ®¹t<br /> “thiÖn” cña m×nh chØ lµ s¶n phÈm thuÇn mµ chÝnh lµ b¶n th©n cuéc sèng; nhµ<br /> tuý t− duy cña Rouseau. tr−êng kh«ng t¸ch rêi khái x· héi; vµ<br /> Cuèi thÕ kû XVIII, E. Kant cã mét häc trß lµ trung t©m cña qu¸ tr×nh gi¸o<br /> c¸ch nh×n nhËn kh¸c h¼n: Nh©n lo¹i b¾t dôc” hiÖn vÉn lµ ngän ®uèc soi ®−êng<br /> ®Çu lÞch sö cña m×nh trong t×nh tr¹ng bÞ cho gi¸o dôc ë c¸c x· héi d©n chñ.<br /> tù nhiªn khèng chÕ - chø kh«ng ph¶i víi Tõ cuèi thÕ kû XX, ®· xuÊt hiÖn hai<br /> t− c¸ch con ng−êi lµ mét sinh vËt cã lý khuynh h−íng míi trong gi¸o dôc, ®ã lµ<br /> trÝ, trong khi ®ã tù nhiªn chØ cung cÊp “T©n tù do” vµ “T©n phßng vÖ” ®èi chäi<br /> b¶n n¨ng vµ lßng ham muèn. V× vËy nhau vÒ mÆt triÕt lý. Khuynh h−íng<br /> “Con ng−êi lµ t¹o vËt duy nhÊt cÇn ph¶i “T©n tù do” coi gi¸o dôc chñ yÕu lµ hµng<br /> ®−îc gi¸o dôc” hay “Con ng−êi lµ nh÷ng hãa, ®Çu t− cho häc tËp lµ ®Çu t− cho<br /> g× ®−îc gi¸o dôc t¹o nªn”. TriÕt lý gi¸o “vèn con ng−êi” cùc kú vÞ kû v× nã ®−îc<br /> dôc cña thÕ kû XVIII lóc ®Çu mang coi lµ cña c¶i t−, mang ®Õn lîi tøc cho<br /> nÆng tÝnh c¸ nh©n chñ nghÜa Rouseau, ng−êi cã c¸i vèn ®ã. Khuynh h−íng “T©n<br /> nh−ng sau ®ã Kant vµ nh÷ng ng−êi phßng vÖ” coi gi¸o dôc chñ yÕu lµ c«ng<br /> kh¸c (Fiche, Hegel,...) ®· bæ sung thªm Ých, nh»m ®µo t¹o nh÷ng con ng−êi cña<br /> yÕu tè “nh©n lo¹i” th«ng qua vai trß vµ v× x· héi - nh©n lo¹i, trïng hîp víi<br /> ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t cña x· héi - nhµ quan ®iÓm cña Rouseau vÒ mét nÒn gi¸o<br /> VÒ triÕt lý gi¸o dôc… 43<br /> <br /> dôc “phßng vÖ”; nh−ng kh¸c lµ kh«ng t−¬ng lai t−¬i s¸ng, cßn chñ nghÜa c¸<br /> ®Æt nhµ tr−êng “bªn ngoµi” x· héi, mµ nh©n th× ®ång nghÜa víi chñ nghÜa t−<br /> ngay trong x· héi phøc hîp, ®a d¹ng vµ b¶n vµ hiÓm häa cña loµi ng−êi; vµ 4/<br /> bÊt ®Þnh vµ coi môc ®Ých cuèi cïng cña ChuÈn thøc c¸ nh©n tho¸t hiÓm trong<br /> gi¸o dôc hiÖn ®¹i lµ: 1/ H×nh thµnh x· héi rñi ro: chuÈn thøc míi ®−îc x¸c<br /> nh÷ng khèi ãc ®−îc rÌn luyÖn tèt; ®µo lËp vµ ch−a ®−îc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c,<br /> t¹o nh÷ng con ng−êi cã ®ñ n¨ng lùc tæ ph¶n ¸nh thêi ®¹i míi cña loµi ng−êi,<br /> chøc vµ liªn kÕt c¸c trÝ thøc ®Ó m−u cÇu thêi ®¹i toµn cÇu ho¸ hiÖn ®¹i, ®Çy −u<br /> h¹nh phóc cho b¶n th©n m×nh vµ cho thÕ vµ rñi ro.<br /> toµn x· héi chø kh«ng ph¶i nhåi nhÐt<br /> T−¬ng øng víi bèn chuÈn thøc nµy<br /> kiÕn thøc theo kiÓu chÊt vµo kho; 2/<br /> lµ bèn giai ®o¹n ph¸t triÓn cña gi¸o dôc<br /> Gi¸o dôc vÒ hoµn c¶nh con ng−êi, lµm<br /> Nga víi nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt vÒ<br /> cho mäi ng−êi cã ý thøc s©u s¾c thÕ nµo<br /> môc tiªu cña gi¸o dôc. Giai ®o¹n I: ®èi<br /> lµ mét con ng−êi. D¹y cho thÕ hÖ trÎ<br /> t−îng cña gi¸o dôc lµ con ng−êi tÜnh t¹i<br /> c¸ch sèng, chuÈn bÞ cho hä biÕt c¸ch ®èi<br /> mang nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc truyÒn<br /> mÆt víi nh÷ng khã kh¨n vµ nh÷ng vÊn<br /> thèng cña mét x· héi ®èi lËp gi÷a hai<br /> ®Ò chung cña c¶ loµi ng−êi; 3/ Thùc tËp<br /> tÇng líp quý téc phong kiÕn vµ n«ng n«.<br /> t− c¸ch c«ng d©n cña ®Êt n−íc vµ cña<br /> Giai ®o¹n II: ®µo t¹o con ng−êi x· héi<br /> toµn thÕ giíi; cã n¨ng lùc ®èi tho¹i,<br /> n¨ng ®éng h¬n, x©y dùng ®éi ngò tinh<br /> khoan dung trong thÕ giíi phøc hîp vµ<br /> hoa cña ®Êt n−íc nh»m thùc hiÖn m¬<br /> ®a d¹ng.<br /> −íc ®uæi vµ v−ît T©y ¢u, ®ång thêi b¶o<br /> 5. TriÕt häc gi¸o dôc ë n−íc Nga vÖ chÕ ®é chuyªn chÕ cña quý téc trªn<br /> TriÕt häc gi¸o dôc ngµy nay ®· trë nÒn t¶ng cña nh÷ng t− t−ëng ChÝnh<br /> thµnh xu h−íng nghiªn cøu vµ hîp t¸c thèng gi¸o. Giai ®o¹n III: chuyÓn sang<br /> quèc tÕ ®Çy triÓn väng. ë Nga, theo Nhµ ®µo t¹o con ng−êi theo m« h×nh "®inh èc<br /> gi¸o −u tó Lª §øc MÉn (Trung t©m trong bé m¸y nhµ n−íc" vµ nguyªn t¾c<br /> Ng«n ng÷ vµ V¨n ho¸ §«ng T©y), cã tån tèi cao lµ phôc vô cho Tæ quèc x· héi<br /> t¹i bèn chuÈn thøc gi¸o dôc: 1/ ChuÈn chñ nghÜa. ChuÈn thøc gi¸o dôc nµy ®·<br /> thøc gi¸o dôc quyÒn uy: kiÓu gi¸o dôc phôc vô tèt cho viÖc x©y dùng mét ®¹i<br /> trong x· héi truyÒn thèng, ë ®ã ng−êi quèc gia ®a d©n téc, ®a s¾c téc, nh−ng<br /> thÇy bao giê còng ®óng vµ ng−êi häc l¹i mÊt ®i tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o khi<br /> buéc ph¶i tin t−ëng vµ v©ng lêi; 2/ ®èi mÆt víi nh÷ng biÕn ®éng toµn cÇu.<br /> ChuÈn thøc duy tù nhiªn do Komenskiy Giai ®o¹n IV: giai ®o¹n hiÖn nay víi<br /> ®−a ra n¨m 1645 dùa trªn ba luËn ®Ò: nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau: toµn cÇu hãa,<br /> gi¸o dôc mang tÝnh ng−êi cao nhÊt ®èi hËu hiÖn ®¹i, hËu v¨n minh, siªu duy<br /> víi mäi lo¹i ng−êi kh¸c nhau, ph¶i lµm lý, ®¹i chuyªn m«n hãa, thÕ giíi th«ng<br /> cho con ng−êi trë nªn n¨ng ®éng, th¸o tin, thÕ giíi ph¼ng,... vµ v× thÕ gi¸o dôc<br /> v¸t vµ nç lùc, muèn cã gi¸o dôc toµn ph¶i s¶n sinh ra con ng−êi toµn cÇu, con<br /> diÖn th× ph¶i cã ng−êi thÇy toµn diÖn; 3/ ng−êi phi ®èi xøng. NÒn gi¸o dôc Nga<br /> ChuÈn thøc gi¸o dôc trong tËp thÓ ®ång hiÖn còng ®ang ®i t×m con ®−êng ®óng<br /> tuæi: ë ®©y, xÐt tõ quan ®iÓm gi¸ trÞ ®¾n cho m×nh, trong ®ã khã kh¨n nhÊt<br /> luËn, th× chñ nghÜa tËp thÓ ®−îc hiÓu lµ vÉn lµ vÊn ®Ò mÉu h×nh con ng−êi, mét<br /> ®ång nghÜa víi chñ nghÜa x· héi vµ con ng−êi kh«ng cßn sù ®èi lËp "nh©n<br /> 44 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2008<br /> <br /> v¨n - kü thuËt", tù ®Þnh h−íng ®−îc t¹o cña nÒn v¨n minh hiÖn ®¹i.<br /> trong thÕ giíi th«ng tin nhiÒu nÒn v¨n NÒn gi¸o dôc nµy kh«ng t¹o ®−îc<br /> hãa, biÕt chÊp nhËn nh÷ng quan ®iÓm niÒm h¹nh phóc khi tíi tr−êng. Ngµy<br /> kh¸c m×nh vµ cã tr¸ch nhiÖm x· héi. nay ®i häc lµ mét g¸nh nÆng, nhÊt lµ ë<br /> II. VÒ triÕt lý gi¸o dôc ë ViÖt Nam cÊp häc phæ th«ng. §èi víi rÊt nhiÒu em,<br /> tíi tr−êng lµ mét nçi nhäc nh»n, khæ së;<br /> 1. VÊn ®Ò thùc tiÔn<br /> tuæi th¬ cña c¸c em ®ang bÞ "®¸nh c¾p"<br /> Thùc tiÔn ho¹t ®éng gi¸o dôc vµ bëi mét ch−¬ng tr×nh gi¶ng d¹y nÆng nÒ,<br /> triÕt lý gi¸o dôc ë ViÖt Nam ®−îc rÊt nhµm ch¸n vµ kh«ng thiÕt thùc. §iÒu nµy<br /> nhiÒu nhµ nghiªn cøu quan t©m. T¹i tr¸i h¼n víi triÕt lý H¹nh phóc gi¸o dôc<br /> Héi th¶o nµy, TS. D−¬ng Kú §øc (Héi cña nÒn v¨n minh hiÖn ®¹i.<br /> Ng«n ng÷ häc ViÖt Nam) nhËn ®Þnh, NÒn gi¸o dôc nµy kh«ng t¹o dùng<br /> gi¸o dôc ®ang lµ vÊn ®Ò “nãng - hot” ë ®−îc sù C«ng b»ng vÒ c¬ héi häc tËp cho<br /> n−íc ta hiÖn nay… víi ch−¬ng tr×nh vµ mäi ng−êi, ®Æc biÖt lµ cho trÎ em ë tuæi<br /> s¸ch gi¸o khoa qu¸ t¶i vµ nhiÒu sai sãt, nhµ trÎ vµ mÉu gi¸o. Hµng n¨m, ViÖt<br /> víi viÖc thi cö nÆng nÒ, gian dèi, víi Nam cã kho¶ng 8 triÖu trÎ em d−íi 6<br /> hiÖn t−îng häc gi¶ b»ng thËt, chÊt l−îng tuæi; trong sè ®ã chØ cã kho¶ng h¬n 3<br /> ®µo t¹o ®uèi kÐm, l−¬ng bæng vµ tr×nh triÖu em ®−îc ®Õn nhµ trÎ, líp mÉu<br /> ®é gi¸o viªn ®Òu thÊp, víi sai lÇm hÖ gi¸o. Ngay c¶ c¸c em ®−îc ®Õn líp Êy<br /> thèng, sai lÇm thiÕt kÕ, v.v... Theo «ng, còng ch−a ch¾c g× ®−îc nu«i d¹y mét<br /> ®Ó gi¶i quyÕt bµi to¸n gi¸o dôc ë ViÖt c¸ch chu ®¸o nh− míi ®©y chóng ta ®−îc<br /> Nam hiÖn nay, hiÓn nhiªn kh«ng nªn chøng kiÕn h×nh ¶nh mét nhµ trÎ ë<br /> qu¸ sa ®µ vµo nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt §ång Nai. VËy mµ løa tuæi cÇn ®−îc<br /> kü thuËt (nh− ch−¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o h−ëng sù c«ng b»ng vÒ c¬ héi häc tËp<br /> khoa, thi cö, l−¬ng bæng,...), mµ nªn tËp nhÊt l¹i lµ løa tuæi tõ d−íi 1 ®Õn 5.<br /> trung t×m hiÓu nh÷ng c¸i thuéc vÒ triÕt Khuynh h−íng th−¬ng m¹i ho¸ gi¸o dôc<br /> lý gi¸o dôc, ®−îc hiÓu lµ nh÷ng ®Þnh ®ang lµ nçi ¸m ¶nh kh«n ngu«i ®èi víi<br /> thøc gèc lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng vµ x· héi. §iÒu nµy tr¸i h¼n víi triÕt lý<br /> thùc hiÖn sù nghiÖp gi¸o dôc cña mét C«ng b»ng gi¸o dôc cña nÒn v¨n minh<br /> céng ®ång. hiÖn ®¹i.<br /> Cßn theo GS., TS. Chu H¶o, nÒn NÒn gi¸o dôc nµy ¸p dông mét hÖ<br /> gi¸o dôc quèc d©n cña chóng ta vÉn thèng qu¶n lý tËp trung qu¸ møc. Nhµ<br /> ®ang cÇn cã mét cuéc c¶i c¸ch triÖt ®Ó n−íc «m vµo m×nh nh÷ng chøc n¨ng<br /> mang tÝnh c¸ch m¹ng bëi nã kh«ng kh«ng cÇn cã, lµm mÊt quyÒn chñ ®éng,<br /> nh»m ®µo t¹o ra nh÷ng con ng−êi ®−îc<br /> linh ho¹t cña c¸c cÊp c¬ së. QuyÒn tù<br /> ph¸t triÓn toµn diÖn víi ®Çy ®ñ phÈm<br /> qu¶n kh«ng ®−îc thùc thi, ®Æc biÖt lµ ë<br /> gi¸: cã nh©n c¸ch, vµ cã kh¶ n¨ng t−<br /> c¸c tr−êng ®¹i häc. Ngay trong nhµ<br /> duy phª ph¸n ®éc lËp, s¸ng t¹o. NÒn<br /> tr−êng, sù mÊt d©n chñ gi÷a ng−êi d¹y vµ<br /> gi¸o dôc nµy ®ang thùc hµnh kiÓu nhåi<br /> ng−êi häc ®· trë thµnh th©m c¨n cè ®Õ.<br /> nhÐt kiÕn thøc nh− "chÊt vµo kho",<br /> §iÒu nµy tr¸i h¼n víi triÕt lý D©n chñ<br /> khuyÕn khÝch sù thô ®éng, khu«n s¸o<br /> gi¸o dôc cña nÒn v¨n minh hiÖn ®¹i.<br /> vµ tinh thÇn khoa cö. §iÒu nµy tr¸i h¼n<br /> víi triÕt lý Gi¸o dôc nh©n v¨n vµ s¸ng 2. VÊn ®Ò lý luËn<br /> VÒ triÕt lý gi¸o dôc… 45<br /> <br /> XuÊt ph¸t tõ lËp tr−êng cña mét tËn gèc nÒn gi¸o dôc Nho häc thñ cùu<br /> thµnh viªn céng ®ång, ng−êi ®ang thô ®· tån t¹i hµng ngµn n¨m, mµ cßn gãp<br /> h−ëng thµnh tùu vµ g¸nh chÞu hËu qu¶ phÇn thóc ®Èy c¸c phong trµo sau ®ã<br /> cña nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam hiÖn nay ®Ó trªn con ®−êng tiÕp tôc c¶i c¸ch gi¸o<br /> nh×n nhËn vÊn ®Ò, th×: 1/ Gi¸o dôc lµ dôc vµ ®æi míi sinh ho¹t v¨n ho¸ - x·<br /> mét sù nghiÖp thiÕt th©n cña mäi thµnh héi nãi chung trong mét thêi kú kh¸ dµi<br /> viªn céng ®ång, chø kh«ng ph¶i chØ lµ sù tõ sau §«ng Kinh NghÜa Thôc ®Õn tr−íc<br /> nghiÖp cña nhµ n−íc (víi t− c¸ch lµ chñ C¸ch m¹ng th¸ng T¸m. PhÇn tÝch cùc<br /> thÓ qu¶n lý); 2/ Gi¸o dôc lµ dÞch vô cña nhÊt cña nã, ph¸t huy d−íi ¸nh s¸ng t−<br /> céng ®ång (dÞch vô x· héi, dÞch vô c«ng), t−ëng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ<br /> chø kh«ng ph¶i chØ lµ viÖc qu¶n lý cña ®−îc sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Ng−êi, cßn<br /> nhµ n−íc; 3/ Gi¸o dôc phôc vô lîi Ých cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn c¶ nh÷ng<br /> cña nhiÒu nhãm céng ®ång (nhãm x· b−íc ®Çu x©y dùng nÒn gi¸o dôc quèc<br /> héi), chø kh«ng ph¶i chØ nh»m phôc vô d©n míi sau n¨m 1945. TriÕt lý gi¸o dôc<br /> lîi Ých cña nhµ n−íc. TS. D−¬ng Kú §øc nµy h×nh thµnh kh«ng ph¶i trong chèc<br /> coi ®ã lµ “triÕt lý th−êng d©n” vÒ gi¸o l¸t, bét ph¸t, ngÉu nhiªn trong nh÷ng<br /> dôc. n¨m 1903-1908, mµ ®−îc tinh hoa trÝ<br /> thøc ®Êt ViÖt x©y dùng vµ ph¸t triÓn kÓ<br /> Nhµ gi¸o −u tó Vò ThÕ Kh«i tá ý<br /> tõ khi Nho gi¸o vµ triÕt lý gi¸o dôc cña<br /> ®ång t×nh víi b¶n KiÕn nghÞ ngµy<br /> nã b−íc vµo khñng ho¶ng cïng víi triÒu<br /> 5/7/2004 göi Trung −¬ng §¶ng vµ ChÝnh<br /> ®¹i phong kiÕn cuèi cïng ë ViÖt Nam lµ<br /> phñ cña GS. Hoµng Tuþ cïng 23 vÞ gi¸o<br /> triÒu NguyÔn.<br /> s− danh tiÕng kh¸c trong vµ ngoµi n−íc<br /> khi hä nhËn ®Þnh r»ng, mÆc dï “tõ n¨m TS. Vò Duy Phó (ViÖn Nh÷ng vÊn<br /> 1966 ®Õn nay Trung −¬ng cã nhiÒu nghÞ ®Ò ph¸t triÓn) kh«ng ®Æt tªn cho triÕt lý<br /> quyÕt ®óng ®¾n”, chóng ta “tr−íc hÕt gi¸o dôc theo quan ®iÓm cña m×nh. ¤ng<br /> cÇn thay ®æi t− duy gi¸o dôc , døt chØ nªu ra s¸u tiªn ®Ò mµ triÕt lý gi¸o<br /> kho¸t tõ bá ®µo t¹o mÉu ng−êi chØ biÕt dôc ph¶i tu©n theo. Mét lµ, gi¸o dôc<br /> ngoan ngo·n chÊp hµnh, quen ®−îc dÉn tr−íc hÕt ph¶i lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng<br /> d¾t, bao cÊp c¶ vÒ t− duy vµ hµnh ®éng, cã ®¹o ®øc nhÊt, nghiªm tóc nhÊt, vµ<br /> h¬n lµ biÕt suy nghÜ ®éc lËp vµ tù chÞu nh©n b¶n nhÊt trong x· héi, v× ®ã lµ<br /> tr¸ch nhiÖm”. ¤ng mong muèn gãp lêi lÜnh vùc trùc tiÕp t¹o ra con ng−êi. Hai<br /> vµo tiÕng nãi chung, vµ kh¼ng ®Þnh: ®· lµ, gi¸o dôc ph¶i ®i tr−íc mét b−íc t¹o<br /> cã mét t− duy gi¸o dôc kh¸c, mét “triÕt ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ<br /> lý gi¸o dôc ViÖt Nam” kh¸c, tõng ®−îc - x· héi kh¸c ph¸t triÓn. Ba lµ, gi¸o dôc<br /> thùc thi trong lÞch sö canh t©n vµ ph¸t cÇn ®−îc nu«i d−ìng bëi mét m«i tr−êng<br /> triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam, nh»m ®óng tù do nhÊt mµ mét x· héi cã thÓ dµnh<br /> môc tiªu ®µo t¹o mÉu ng−êi “biÕt suy cho nã, bëi v× gi¸o dôc kh«ng chØ d¹y<br /> nghÜ ®éc lËp vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm”, ch©n lý, mµ cßn lµ n¬i d¹y kh¸m ph¸<br /> nh− b¶n KiÕn nghÞ yªu cÇu. ¤ng gäi ®ã nh÷ng ch©n lý míi. Bèn lµ, l·nh ®¹o tèi<br /> lµ triÕt lý gi¸o dôc khai d©n trÝ, chÊn cao nhµ n−íc lµ ng−êi cã träng tr¸ch<br /> d©n khÝ, ch¼ng nh÷ng tõng chi phèi quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn<br /> trªn thùc tÕ c«ng cuéc ®Êu tranh cña cña nÒn gi¸o dôc. N¨m lµ, gi¸o dôc chØ<br /> phong trµo Duy T©n 1903-1908, c¶i c¸ch phô thuéc vµo môc tiªu cuèi cïng cña<br /> 46 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2008<br /> <br /> x· héi chø kh«ng bÞ ®ãng khung t− duy xem xÐt ®Õn chñ tr−¬ng t¨ng häc phÝ ë<br /> vµo bÊt cø mét ý thøc hÖ nµo. S¸u lµ, c¸c cÊp mµ ChÝnh phñ ®ang tr×nh Bé<br /> hiÖu qu¶ cao nhÊt cña mét nÒn gi¸o dôc ChÝnh trÞ phª duyÖt.<br /> lµ chÊt l−îng ®µo t¹o con ng−êi, v× con<br /> 4. Thùc hiÖn ngay mét sè biÖn ph¸p<br /> ng−êi, ®¸p øng ®−îc lîi Ých ph¸t triÓn<br /> ®ét ph¸ trong qu¶n lý gi¸o dôc ®Ó chuÈn<br /> bÒn v÷ng chung cña toµn x· héi.<br /> bÞ tiÒn ®Ò cho c«ng cuéc c¶i c¸ch sÏ ®−îc<br /> 3. Vµ vÊn ®Ò gi¶i ph¸p thùc thi trong vµi n¨m tíi. Kh«ng cã hÖ<br /> Héi th¶o nhÊt trÝ cho r»ng, mét cuéc thèng qu¶n lý gi¸o dôc (con ng−êi, bé<br /> c¶i c¸ch toµn diÖn vµ triÖt ®Ó hÖ thèng m¸y vµ c¬ chÕ) tèt th× kh«ng cuéc c¶i<br /> gi¸o dôc cña ViÖt Nam lµ mét yªu cÇu c¸ch nµo cã thÓ thµnh c«ng.<br /> bøc thiÕt, kh«ng thÓ nÊn n¸, kh«ng thÓ C¸c b¸o c¸o khoa häc, nh÷ng ý kiÕn<br /> tiÕp tôc tiÕn hµnh nh÷ng §Ò ¸n §æi míi tr×nh bµy t¹i Héi th¶o lµ nh÷ng ®ãng<br /> ch¾p v¸ vµ thiÕu hiÖu qu¶ nh− h¬n hai gãp quan träng ®Ó vÊn ®Ò triÕt lý gi¸o<br /> m−¬i n¨m qua, vµ ®Ò nghÞ tiÕn hµnh dôc vµ triÕt lý gi¸o dôc ë ViÖt Nam tiÕp<br /> ngay mét sè biÖn ph¸p cÊp b¸ch sau: tôc ®−îc nghiªn cøu chuyªn s©u, ®−a l¹i<br /> lêi gi¶i cho c¸c vÊn ®Ò khÈn thiÕt ®Æt ra<br /> 1. T¹m dõng viÖc so¹n th¶o "ChiÕn<br /> ®èi víi nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam ë hiÖn t¹i<br /> l−îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam 2008-<br /> vµ c¶ trong t−¬ng lai.<br /> 2020" mµ Bé Gi¸o dôc ®ang tiÕn hµnh.<br /> Tr−íc hÕt ph¶i ®Æt c©u hái v× sao l¹i chän<br /> thêi ®iÓm tõ 2008 trong khi ChiÕn l−îc Danh môc tham luËn t¹i Héi<br /> ph¸t triÓn gi¸o dôc giai ®o¹n 2001-2010 th¶o<br /> ®· ®−îc ChÝnh phñ phª duyÖt ®ang ®−îc 1. Chu H¶o. Chóng ta ®ang ®i theo triÕt<br /> thùc hiÖn vµ ch−a ®¸nh gi¸ tæng kÕt? Sau lý gi¸o dôc nµo?.<br /> n÷a lµ v× néi dung b¶n dù th¶o cßn rÊt<br /> nhiÒu bÊt cËp nh− ý kiÕn cña nhiÒu ng−êi 2. Ng« ThÕ Phóc. VÒ chuÈn thøc gi¸o dôc<br /> ®· ®−îc lÊy ý kiÕn tham kh¶o. thÕ kû XXI hay mét sè vÊn ®Ò ph−¬ng<br /> ph¸p luËn cña triÕt häc gi¸o dôc.<br /> 2. Kiªn quyÕt kh«ng më thªm míi<br /> c¸c dù ¸n lín vµ t¹m dõng c¸c dù ¸n 3. Lª §øc MÉn. Nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc<br /> gi¸o dôc n−íc Nga.<br /> ®ang lµm thiÕu hiÖu qu¶ cña ngµnh gi¸o<br /> dôc nh− ChÝnh phñ ®· thùc hiÖn ®èi víi 4. Vò ThÕ Kh«i. TriÕt lý gi¸o dôc “khai<br /> c¸c dù ¸n kh¸c trong ChiÕn dÞch chèng d©n trÝ, chÊn d©n khÝ”.<br /> l¹m ph¸t hiÖn nay. §Æc biÖt nªn xem<br /> xÐt l¹i ngay Dù ¸n Bèn tr−êng §¹i häc 5. Ph¹m Khiªm Ých. TriÕt häc gi¸o dôc<br /> nh− lµ mét bé m«n, mét xu h−íng<br /> quèc tÕ ®ang ®−îc Bé Gi¸o dôc vµ §µo<br /> nghiªn cøu quèc tÕ.<br /> t¹o triÓn khai.<br /> 6. D−¬ng Kú §øc. Mét triÕt lý gi¸o dôc<br /> 3. TiÕn hµnh kiÓm tra tµi chÝnh<br /> “th−êng d©n”.<br /> c«ng cho gi¸o dôc (kh«ng ph¶i chØ do Bé<br /> Gi¸o dôc vµ §µo t¹o qu¶n lý) vµ c«ng 7. Vò Duy Phó. Nhu cÇu bøc thiÕt x©y<br /> khai, minh b¹ch mäi kho¶n chi tiªu dùng mét “triÕt lý gi¸o dôc” phï hîp víi<br /> trong 10-15 n¨m gÇn ®©y. Vµ sau ®ã míi yªu cÇu ph¸t triÓn míi ë ViÖt Nam.<br />