Viêm tụy cấp trên bệnh nhân sỏi mật

VIEÂM TUÏY CAÁP TREÂN BEÄNH NHAÂN SOÛI MAÄT<br /> Nguyeãn Taâm Duõng*, Ñoã Ñình Coâng*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu: Khaûo saùt moái lieân quan giöõa dieãn tieán laâm saøng cuûa vieâm tuïy caáp (VTC) vaø soûi maät (SM)<br /> ñeå goùp phaàn döï baùo dieãn tieán cuûa VTC, ñeå choïn löïa thaùi ñoä xöû trí thích hôïp vaø goùp phaàn phoøng ngöøa<br /> beänh.<br /> Phöông phaùp: Thieát keá nghieân cöùu moâ taû. Hoài cöùu taát caû beänh nhaân (bn) VTC >17 tuoåi vaø SM, nhaäp<br /> beänh vieän Nhaân daân Gia ñònh trong thôøi gian töø thaùng 6/1999 ñeán 6/2004.<br /> Keát quaû: Coù 550 tröôøng hôïp VTC, 508 bn soûi tuùi maät, 542 soûi ñöôøng maät chính. Nguyeân nhaân gaây<br /> VTC: khoâng roõ nguyeân nhaân: 26%, Soûi tuùi maät: 17,5%, soûi ñöôøng maät chính: 12,5%, do röôïu: 18,5% vaø<br /> nguyeân nhaân khaùc 25,4%. Nhö vaäy trong nhöõng tröôøng hôïp VTC do SM: 58,2% laø soûi tuùi maät, 35,1% soûi<br /> ñöôøng maät chính vaø 6,7% keát hôïp soûi tuùi maät vaø ñöôøng maät chính. Tæ leä bieán chöùng VTC cuûa soûi tuùi maät:<br /> 18,9%, soûi ñöôøng maät chính: 12,7%(tính chung laø 15,7%). Veà trieäu chöùng laâm saøng vaø dieãn tieán VTC cuûa<br /> nhoùm soûi maät: 73,3% ñau ôû buïng treân beân (P), 19,4% coù soát, 7,17% coù soác, 53,3% coù vaøng da, 81,8% taêng<br /> amylase nhieàu (> 250 U/L), 17,6% thuoäc theå xuaát huyeát, hoaïi töû vaø aùp xe tuïy, 8,5% coù bieán chöùng hay töû<br /> vong. Veà ñieàu trò nguyeân nhaân SM: 66,7% nhoùm soûi tuùi maät ñöôïc moå, (23,2% moå laáy soûi vaø 47,8% ñöôïc<br /> laøm ERCP cuûa nhoùm soûi ñöôøng maät chính).<br /> Keát luaän: Lieân heä veà trieäu chöùng laâm saøng vaø caän laâm saøng cuûa soûi maät trong VTC giuùp thaày thuoác<br /> coù theå phaùt hieän ñöôïc nguyeân nhaân. Can thieäp kòp thôøi, choïn löïa bieän phaùp thích hôïp ñeå giaûm bieán chöùng<br /> vaø töû vong cuûa beänh VTC do soûi maät.<br /> <br /> SUMMARY<br /> BILIARY ACUTE PANCREATITIS<br /> Nguyen Tam Dung, Do Dinh Cong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 38 - 42<br /> <br /> Objectives: To study the relationship of acute pancreatitis (AP) in patients with biliary tract stones<br /> contributes to predict the sequence of AP which help us to choose the appropriate method and to prevent<br /> the disease.<br /> Methods: Study design: Descriptive study. Charts of all patients who had AP over 17 year old with<br /> biliary tract stones for treatment between June 1999 and June 2004 at Gia Dinh People’s hospital were<br /> reviewed.<br /> Results: There were 550 patients including 508 gallstones, 542 bile duct stones. Reason of AP: 26%<br /> had unknown reason; gallstones, bile duct stones, alcohol and other are 17.5%, 12.5%, 18.5% and 25.4%,<br /> respective. Like this the reason of AP by biliary tract stones: gallstones, bile duct stones and combined<br /> gallstones-bile duct stones are 58.2%, 35.1% and 6.7%, respective. Morbidity occurred in 15.7% including<br /> 18.9% with gallstones, 12.7% with bile duct stones. The symptom of AP in biliary tract stones: 73.3% had<br /> pain on right upper quadrant, 19.4% had fever, 7.17% had shock, jaundice occurred in 53.3%, and 81.8%<br /> had elevated amylasemia (over 250 UI/l). 17.6% had haemorrhage, necrosis and abscess, severe<br /> * Bv Nhaân daân Gia ñònh-Ñaïi hoïc Y Döôïc TpHCM<br /> <br /> 38<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> morbidity and mortality occurred in 8.5%. 66.7% AP with gallstones were operated, while 23.2% AP with<br /> bile duct stones are operated and 47.8% are removed the stones by ERCP.<br /> Conclusions: To pay attention to the clinical and paraclinical symptom of biliary tract stones in AP<br /> can help us to find out the stones. Timely decision, choosing appropriate method will decrease morbidity<br /> and mortality of biliary AP.<br /> Vieâm tuïy caáp laø moät caáp cöùu noäi ngoaïi khoa<br /> thöôøng gaëp cuûa caùc cô sôû phaãu thuaät, döôøng nhö coù xu<br /> höôùng taêng leân ôû Vieät Nam(5,8). Nguyeân nhaân cuûa vieâm<br /> tuïy caáp raát ña daïng, neáu vieâm tuïy do röôïu thöôøng dieãn<br /> tieán ñeán vieâm tuïy maïn, thì vieâm tuïy do soûi maät coù theå<br /> chöõa khoûi hoaøn toaøn. Ñaây laø ñieàu khaùc nhau cô baûn veà<br /> tieân löôïng giöõa soûi maät vaø röôïu trong vieâm tuïy caáp.<br /> Chuùng toâi khaûo saùt moái lieân quan giöõa dieãn tieán laâm<br /> saøng cuûa vieâm tuïy caáp vaø soûi maät ñeå goùp phaàn döï baùo<br /> dieãn tieán cuûa vieâm tuïy caáp, ñeå choïn löïa thaùi ñoä xöû trí<br /> thích hôïp vaø goùp phaàn phoøng ngöøa beänh.<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> Chuùng toâi hoài cöùu taát caû beänh nhaân 17 tuoåi trôû<br /> leân, ñöôïc nhaäp vieän vì vieâm tuïy caáp taïi beänh vieän<br /> Nhaân Daân Gia Ñònh trong 5 naêm (6-1999 ñeán 62004). Ngoaøi ra chuùng toâi cuõng thu thaäp soá lieäu soûi<br /> maät trong cuøng thôøi gian treân. Chaån ñoaùn soûi maät<br /> baèng xeùt nghieäm hình aûnh hay tìm thaáy soûi trong<br /> moå. Tieâu chuaån loaïi tröø: uoáng nhieàu röôïu, coù giun vaø<br /> soûi tuïy, vieâm tuïy maõn hay roái loaïn chuyeån hoùa chaát<br /> beùo. Soá lieäu xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS 10.0, khaùc<br /> bieät coù yù nghóa vôùi p2-3 ngaøy vaø<br /> 18,8% sau >4 ngaøy.<br /> <br /> 40<br /> <br /> Tyû leä soûi keït ôû Oddi cuûa nhoùm soûi ÑM chính laø<br /> 17,2%, nhoùm soûi keát hôïp laø 45,5%.<br /> Bieán chöùng vaø töû vong<br /> Coù 2,6% beänh nhaân vieâm tuïy caáp khoâng soûi<br /> maät xuaát hieän bieán chöùng vaø coù töû vong trong khi<br /> ñoù tyû leä naøy laø 8,5% thuoäc nhoùm soûi maät.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Nguyeân nhaân.<br /> Theo nghieân cöùu cuûa chuùng toâi xuaát ñoä vieâm<br /> tuïy caáp treân beänh nhaân coù soûi tuùi maät (17,5%) vaø<br /> treân beänh nhaân coù soûi ñöôøng maät chính (12,5%)<br /> gaàn töông ñöông nhö nhau, coù theå lyù giaûi bôûi söï gia<br /> taêng xuaát ñoä soûi tuùi maät trong quaàn theå sinh soáng<br /> taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh(2). phuø hôïp vôùi xuaát ñoä<br /> vieâm tuïy caáp ôû caùc tænh phía Baéc(14,15). Trong khi ñoù<br /> soá lieäu vieâm tuïy caáp thöôøng do giun (ôû mieàn trung<br /> vaøo nhöõng naêm 1995): 54,13%(3).<br /> Cuõng trong thôøi gian nghieân cöùu, xuaát ñoä soûi<br /> tuùi maät coù bieán chöùng vieâm tuïy caáp phaûi nhaäp vieän<br /> laø 18,9% vaø soûi ñöôøng maät coù bieán chöùng vieâm tuïy<br /> caáp laø 12,7%, (p=0,082). Soá lieäu cuûa chuùng toâi cao<br /> hôn cuûa Ñoã Kim Sôn(7), theo taùc giaû naøy: 1,8% soûi<br /> ñöôøng maät chính coù vieâm tuïy caáp, 3,9% soûi tuùi maät<br /> coù vieâm tuïy caáp.<br /> Caën buøn tuùi maät chöùa nhöõng nhieàu tinh theå<br /> ñoùng vai troø khaù quan troïng trong beänh sinh cuûa<br /> vieâm tuïy caáp(22). Trong soá lieäu cuûa chuùng toâi, 6%<br /> tröôøng hôïp vieâm tuïy caáp coù soûi buøn trong tuùi maät.<br /> Beänh caûnh laâm saøng vaø caän laâm saøng.<br /> Nhöõng trieäu chöùng sau ñaây thöôøng gaëp trong nhoùm<br /> VTC do soûi maät: 73,3% ñau ôû vuøng haï söôøn (P) hay 1/4<br /> treân (P). 30,4% beänh nhaân coù soûi ñöôøng maät chính bò<br /> soát ≥ 39°C (p =0.000). 7,3%, bò soác (p