Xạ trị triệt để bằng xạ trị ngoài gia tốc kết hợp xạ trị trong suất liều cao điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn IIA1

Chia sẻ: ViBandar2711 ViBandar2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Xạ trị trong (xạ trị áp sát) được định nghĩa là các nguồn phóng xạ được đưa thẳng vào trong khối bướu và sát cạnh mô bình thường. Các nguồn phóng xạ sử dụng cho xạ trị trong gồm Cesium -137, Iridium -192, Iodine- 125.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xạ trị triệt để bằng xạ trị ngoài gia tốc kết hợp xạ trị trong suất liều cao điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn IIA1

TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175 - SOÁ 4 - 12/2015 XẠ TRỊ TRIỆT ĐỂ BẰNG XẠ TRỊ NGOÀI GIA TỐC KẾT HỢP XẠ TRỊ TRONG SUẤT LIỀU CAO ĐIỀU TRỊ UNG THƯ CỔ TỬ CUNG GIAI ĐOẠN IIA1 Đào Tiến Mạnh*, Phan Thế Nhật*, Lê Hồng Minh* Trần Minh Nghĩa*, Trần Thanh Thảo* TÓM TẮT Xạ trị trong (xạ trị áp sát) được định nghĩa là các nguồn phóng xạ được đưa thẳng vào trong khối bướu và sát cạnh mô bình thường. Các nguồn phóng xạ sử dụng cho xạ trị trong gồm Cesium -137, Iridium -192, Iodine- 125 … Trong đó, điều trị ung thư cổ tử cung (UTCTC) giai đoạn IB-IIIB bằng xạ trị áp sát liều cao kết hợp xạ ngoài được chấp nhận ở rất nhiều cơ sở điều trị ung thư lớn. Bài báo này bước đầu đánh giá hiệu quả của xạ trị trong sau 8 tháng trên 1 trường hợp ung thư cổ tử cung giai đoạn IIA1 tại Bệnh viện 175 từ tháng 7/2013. Từ đó cho thấy, điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn IIA1 bằng phác đồ xạ trị áp sát suất kết hợp xạ ngoài có tính khả thi và độ chính xác cao. Từ khóa : ung thư cổ tử cung , xạ trị trong suất liều cao (HDR), xạ trị ngoài gia tốc (EBRT). DEFINTIVE RADIATION THERAPY BY EBRT COMBINED WITH HDR BRADYTHERAPY IN TREATMENT OF STAGE IIA1 CERVICAL CANCER SUMMARY Brachytherapy is an advanced cancer treatment in which radioactive seeds or sources are placed in or near the tumor itsefl. Radioactive sources frequently used are Cesium-137, Iridium-192, Iodine-125… High-dose rate (HDR) brachytherapy combined with external beam radiation therapy (EBRT) are accepted in many cancer centers. This article intially evaluates the effectiveness of HDR in a IIA1- staged cervical cancer at the 8rd month in 175 Hospital. In conclusion, combination of HDR and EBRT in cervical cancer achieves feasibility and high accuracy. Key words: cervical cancer, high-dose rate (HDR) brachytherapy, external beam radiation therapy (EBRT) Bệnh viện Quân y 175 * Người phản hồi (Corresponding): Đào Tiến Mạnh (Email: dtmanh175@yahoo.com) Ngày gửi bài: 11/5/2015. Ngày phản biện đánh giá: 18/5/2015 21
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175 - SOÁ 4 - 12/2015 ĐẶT VẤN ĐỀ cm, xâm lấn túi cùng bên (P), chu cung 2 bên mềm mại, vách trực tràng âm đạo Ước tính năm 2002 tại Việt Nam có mềm, thân tử cung nhỏ. 6224 ca mới mắc và 3334 ca tử vong do Giải phẫu bệnh : Carcinôm tế bào gai ung thư cổ tử cung, xuất độ chuẩn tuổi là không sừng hóa grad 2. 20,3/100000, tử suất là 11,2/100000. Gần đây xuất độ ung thư cổ tử cung tại Việt Siêu âm bụng, X quang phổi, chức Nam có giảm, ghi nhận năm 2012 cho năng gan, thận trong giới hạn bình thường thấy có 5146 ca mới mắc, 2423 ca tử vong, Chẩn đoán: Ung thư cổ tử cung giai xuất độ chuẩn tuổi là 10,6/100000, tử suất đoạn IIA1/ Đái tháo đường 5/100000. Điều trị: Ung thư cổ tử cung giai đoạn xâm lấn Bệnh nhân không đồng ý phẫu thuật sớm IB1, IIA1 có thể điều trị rất tốt, sống vì tuổi cao, thể trạng gầy yếu kết hợp bệnh còn không bệnh 5 năm nhìn chung khoảng lý đái tháo đường vẫn đang điều trị . 80- 90%. Điều trị ung thư cổ tử cung có Bệnh nhân được hội chẩn, hướng xử thể bằng phẫu trị đầu tiên, xạ trị trong tiền trí : Xạ trị ngoài vùng chậu toàn phần tổng phẫu + phẫu trị hay xạ trị đơn thuần nếu liều 45 Gy / phân liêù : 1,8 Gy / 5 tuần sau dùng đúng đều cho kết quả ngang nhau. đó che chì đường giữa vào chu cung vào Xạ trị triệt để chỉ định cho những bệnh hạch chậu thêm 5,4 Gy / phân liều : 1,8 nhân có bệnh lý nội khoa không chịu đựng Gy bằng máy xạ trị gia tốc tuyến tính. Sau được phẫu trị hay không đồng ý phẫu trị. xạ trị ngoài xạ trị trong suất liều cao 7Gy Xạ trị triệt để bao gồm xạ trị ngoài + xạ trị / 1 phân liều * 3 phân liều cách nhau mỗi trong. Xạ trị trong giúp tổng liều vào bướu tuần . nhưng vẫn giữ liều ở bàng quang và trực Sau khi xạ trị ngoài, sử dụng bảng tràng ở mức cho phép. kopie won LQ work sheet, để xác định: BÁO CÁO TRƯỜNG HỢP - Liều xạ vào thể tích có nguy cơ cao, thể tích có nguy cơ thấp. Bệnh nhân: Lữ Thị T. 53 tuổi - Liều xạ vào các cơ quan lành xung Lý do nhập viện : Xuất huyết âm đạo quanh: bàng quang, trực tràng, ruột non. hậu mãn kinh Tất cả đều theo hướng dẫn của Hiệp Tiền căn: hội xạ trị trong của châu Âu. - Đái tháo đường 18 năm, vẫn đang Bệnh nhân được xạ trị áp sát suất liều được điều trị bằng insulin liều : cao HDR với Ir-192. Mỗi đợt điều trị 8-30 42 UI / ngày. phút, đặt 3 lần, mỗi tuần một lần, phân liều - Thay chỏm xương đùi trái được 2 7Gy. năm, đi lại khó khăn. Tổng trạng : KPS 80 điểm. Khám phụ khoa: Sùi cổ tử cung 3,5 22
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175 - SOÁ 4 - 12/2015 Hình 1. Quá trình đặt bộ áp Hình 2. Khảo sát liều trong lập kế hoạch xạ trị ngoài. 23
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175 - SOÁ 4 - 12/2015 Hình 3. Khảo sát liều trong lập kế hoạch xạ trị trong Đánh giá đáp ứng - Bệnh tiến triển: Tăng ≥ 20% tổng ĐKLN các tổn thương hoặc xuất hiện tổn Sau khi kết thúc điều trị, bệnh nhân thương mới. được đánh giá lại tổng thể. Tính tỷ lệ thoái lui đường kính lớn nhất (ĐKLN) của Đánh giá các độc tính theo tiêu chuẩn bướu, hạch và tổng ĐKLN của tất cả các của Tổ chức Y tế Thế giới. tổn thương theo công thức: Như vậy, đánh giá kết quả sau điều Tỷ lệ thoái lui (%) = (ĐKLN trước trị sau 8 tháng, trên bệnh nhân này: điều trị - ĐKLN sau điều trị)/ĐKLN trước điều trị x 100% Sang thương cổ tử cung: không còn sang thương. Đánh giá đáp ứng theo “Tiêu chuẩn Đánh giá đáp ứng cho bướu đặc“ Theo tiêu chuẩn RECIST, bướu đáp (RECIST): ứng hoàn toàn. - Đáp ứng hoàn toàn (ĐƯHT): Biến BÀN LUẬN mất tất cả các tổn thương. Xạ trị trong (xạ trị áp sát) là phương - Đáp ứng một phần (ĐƯMP): Giảm pháp xạ trị trong đó khoảng cách giữa > 30% tổng ĐKLN tất cả các tổn thương. nguồn phóng xạ và mô điều trị rất ngắn hoặc không đáng kể. - Bệnh giữ nguyên: Giảm < 30% hoặc tăng < 20% tổng ĐKLN các tổn thương. Việc áp dụng xạ trị trong có ưu điểm 24
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175 - SOÁ 4 - 12/2015 là nguồn chiếu xạ được đưa trực tiếp vào Trong những năm gần đây, xạ trị bên trong khối bướu hoặc sát cạnh khối trong có nhiều tiến bộ, trong đó xạ trị trong bướu. Định vị và cố định khối bướu với nạp nguồn sau suất liều cao là một thành nguồn xạ được đảm bảo chính xác. Phân tựu đáng kể. Suất liều cao khi > 12Gy/ giờ. bố liều xạ giảm rất nhanh từ nguồn ra Suất liều càng cao, thời gian điều trị càng ngoài. Điều này giúp giảm tác dụng không ngắn, bệnh nhân cảm thấy dễ chịu, hiệu mong muốn của tia xạ lên các cơ quan lành quả sinh học gia tăng nhưng cũng cần chú xung quanh. Đặc biệt, xạ trị áp sát kết hợp ý nguy cơ biến chứng lên mô lành. Với số với xạ trị ngoài mang lại hiệu quả điều trị lượng bệnh nhân ung thư cổ tử cung tại cao hơn là xạ trị ngoài đơn thuần. Việt Nam vẫn còn ở mức cao, thì xạ trị trong suất liều cao là một lựa chọn hợp lý. Xạ trị trong có thể được áp dụng ở nhiều loại bệnh ung thư khác nhau như ung Kĩ thuật xạ trị trong lần đầu tiên được thư cổ tử cung, ung thư vòm hầu, ung thư thực hiện tại bệnh viện 175, áp dụng thành tiền liệt tuyến… Hiện nay, tại Việt Nam, công bước đầu trên bệnh nhân ung thư cổ xạ trị trong được ứng dụng phổ biến nhất tử cung có thay chỏm xương đùi và mắc trong ung thư cổ tử cung. bệnh đái tháo đường 18 năm. Xạ trị có vai trò rất quan trọng trong Về quy trình thực hiện, bác sĩ sẽ đặt ung thư cổ tử cung, đây là mô thức điều trị bộ áp vào cổ tử cung và cố định bộ áp. chủ yếu đối với những trường hợp tiến xa Sau đó, bệnh nhân được tiến hành chụp tại chỗ tại vùng. Xạ trị ung thư cổ tử cung mô phỏng xác định vị trí bộ áp, bướu, cơ bao gồm xạ trị ngoài và xạ trị trong. Xạ trị quan xung quanh. Tiếp theo, dữ liệu hình ngoài giúp đưa đủ liều vào chu cung, hạch ảnh sẽ được chuyển đến máy lập kế hoạch chậu, làm giảm thể tích bướu. Xạ trị trong điều trị, khảo sát liều và xác định liều tối tiếp sau giúp tăng liều vào bướu, hạn chế ưu trên bướu, hạn chế liều lên bàng quang, liều vào bàng quang, trực tràng, giúp giảm trực tràng. Bệnh nhân được đưa vào buồng biến chứng muộn. điều trị, máy sẽ được điều khiển nạp nguồn theo kế hoạch định sẵn. Vì thế kế hoạch Đối với giai đoạn IIA1, tổng liều xạ điều trị tối ưu và nhân viên y tế sẽ không vào cổ tử cung là 70 – 80Gy, vào hạch bị tiếp xúc trực tiếp với nguồn phóng xạ. chậu là 55- 60Gy. Xạ trị ngoài vùng chậu trước, sau đó tăng liều vào bướu bằng xạ trị trong. 25
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175 - SOÁ 4 - 12/2015 Hình: Cách xác định điểm A theo khuyến cáo của Hội Xạ trị trong Hoa Kỳ năm 2011 Theo Hội xạ trị trong Hoa Kỳ, cần lý ung thư khác nói chung. báo cáo một số dữ liệu đối với xạ trị trong ung thư cổ tử cung, bao gồm: loại bộ áp KẾT LUẬN được sử dụng, mô tả liều lượng vào thể Bệnh nhân nữ, 53 tuổi, chẩn đoán tích đích, liều vào điểm A, kiểu nạp nguồn, ung thư cổ tử cung giai đoạn IIA1, được liều vào các điểm tham khảo của bàng điều trị phối hợp giữa xạ trị ngoài và xạ trị quang và trực tràng theo ICRU và phân bố trong nạp nguồn sau suất liều cao. Sau 8 các mặt phẳng đẳng liều. tháng, bướu thoái triển hết, đáp ứng hoàn Trong trường hợp này, bước đầu thực toàn với điều trị. Xạ trị trong là một tiến hiện, chúng tôi đã áp dụng nghiêm ngặt các bộ lớn trong điều trị ung thư cổ tử cung, hướng dẫn về kĩ thuật xạ trị trong, khảo sát đạt được an toàn bức xạ, hiệu quả điều trị phân bố liều xạ tối ưu vào mô bướu, liều cao, bệnh nhân dễ chịu. Điều quan trọng là an toàn lên bàng quang, trực tràng. Sau 8 phải tuân thủ các hướng dẫn điều trị để đạt tháng điều trị, bệnh nhân đáp ứng hoàn được hiệu quả và mức độ an toàn. toàn, bướu co nhỏ từ 4 cm đến lúc kiểm tra TÀI LIỆU THAM KHẢO không còn tổn thương. 1. Vũ Hoài Nam (2010), “Đánh giá Từ hiệu quả đã được minh chứng trên kết quả xạ trị tiền phẫu ung thư cổ tử cung y văn, kết hợp với việc đáp ứng tốt các quy giai đoạn IB – IIA bằng Iridium 192 tại chuẩn xạ trị trong nạp nguồn sau suất liều Bệnh viện K”, Luận án thạc sĩ y khoa. cao, đây là bước khởi đầu đầy hứa hẹn để chúng tôi ứng dụng rộng rãi trong điều trị 2. Cung Thị Tuyết Anh, Nguyễn ung thư cổ tử cung nói riêng và các bệnh Anh Khôi, Trần Đặng Ngọc Linh, Nguyễn 26
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175 - SOÁ 4 - 12/2015 Chấn Hùng(2009), “ Đánh giá bước đầu assessment of chemoradiotherapy with hoá-xạ trị đồng thời ung thư cổ tử cung cisplatin versus cisplatin plus gemcitabine giai đoạn IIB-IIIB”, tạp chí Y Hoc TP. Hồ in cervical cancer: a randomized phase II Chí Minh, tập 9 phụ bản số 1,tr168 – 176. study”, Int. J. Radiation Oncology Biol. Phys., 61 (3): pp.817–823. 3. Akila N. Viswanathan AN, Thomadsen B (2012), “American 5. Stehman FB, Bundy BN, Brachytherapy Society consensus Kucera PR, et al (1997), “Hydroxyurea, guidelines for locally advanced carcinoma 5-Fluorouracil Infusion, and Cisplatin of the cervix. Part I: General principles”, Adjunct to Radiation Therapy in Brachytherapy, 11, pp. 33-46 Cervical Carcinoma: A Phase I–II Trial of the Gynecologic Oncology 4. Duenas-Gonzalez A, Cetina- Group”, Gynecologic oncology, 66: Perez L, Lopez-Graniel C, et al (2005), pp.262–267. “Pathologic response and toxicity 27