Xây dựng hệ thống tra cứu bệnh vật nuôi

Tạp chí KH Nông nghiệp Việt Nam 2016, tập 14, số 6: 937-945<br /> www.vnua.edu.vn<br /> <br /> Vietnam J. Agri. Sci. 2016, Vol. 14, No. 6: 937-945<br /> <br /> XÂY DỰNG HỆ THỐNG TRA CỨU BỆNH VẬT NUÔI<br /> Lê Thị Nhung1*, Đinh Thế Duy2, Nguyễn Đình Nam3, Nguyễn Thị Tú Anh3,<br /> Hà Văn Hưng4, Nguyễn Thị Hương4, Nguyễn Văn Việt4<br /> Khoa Công nghệ thông tin, Học viện Nông nghiệp Việt Nam,<br /> 2<br /> Nhà xuất bản Đại học Nông Nghiệp,<br /> 3<br /> Sinh viên Khoa Thú y, Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> 4<br /> Sinh viên Khoa Công nghệ thông tin, Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> 1<br /> <br /> Email*: ltnhung@vnua.edu.vn<br /> Ngày gửi bài: 28.12.2015<br /> <br /> Ngày chấp nhận: 10.06.2016<br /> TÓM TẮT<br /> <br /> Xuất phát từ yêu cầu thực tế cần có một hệ thống hỗ trợ người dùng tra cứu thông tin bệnh vật nuôi một cách<br /> nhanh chóng, chính xác và đầy đủ, chúng tôi đã thu thập, tổng hợp, chuẩn hóa dữ liệu và lập trình các chức năng<br /> cho hệ thống tra cứu bệnh vật nuôi trực tuyến. Việc ra mắt hệ thống với tên miền http://www.benhvatnuoi.vn sẽ đem<br /> đến một công cụ cho phép quản lý tối ưu nguồn cơ sở dữ liệu bệnh vật nuôi, giúp người dùng dễ dàng tìm kiếm<br /> thông tin bệnh vật nuôi một cách chính xác, đầy đủ và đa dạng. Đây cũng là hệ thống tra cứu bệnh vật nuôi trực<br /> tuyến đầu tiên tại Việt Nam. Bài báo này giới thiệu về hệ thống tra cứu bệnh vật nuôi trên hai loại vật nuôi là lợn<br /> và gà.<br /> Từ khóa: Bệnh vật nuôi, hệ thống tra cứu.<br /> <br /> Establishing a Web-Based Lookup System for Animal Diseases<br /> ABSTRACT<br /> Stemming from the practical needs for a system to support users in searching information about animal diseases<br /> quickly, accurately, and completely based on symptoms and lesions, we have collected, synthesized and<br /> standardized data and programed functions for online animal diseases lookup system. Introduction of the system at<br /> http://www.benhvatnuoi.vn provides an optimal database management tool which supports users in searching animal<br /> disease information accurately and completely. This is also the first online animal diseases lookup system in Vietnam<br /> for pigs and chickens.<br /> Keywords: Animal diseases, lookup system.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Trong chën nuöi, dðch bệnh luön là møi đe<br /> dõa đøi vĉi bçt kỳ giøng vêt nuöi nào ví nó có<br /> thể gåy ra nhąng tùn thçt lĉn nhā: gåy chết vêt<br /> nuöi hàng loät, hoặc làm giâm măc tëng trāĊng<br /> vêt nuöi, giâm chçt lāợng thĆc phèm chế biến tĂ<br /> vêt nuöi,... Mût sø dðch bệnh cò thể låy nhiễm,<br /> gåy häi tĉi săc khóe con ngāĈi và gåy ö nhiễm<br /> möi trāĈng, tác đûng xçu đến các ngành kinh tế<br /> liên quan và dén tĉi các hêu quâ nghiêm trõng<br /> <br /> khác, làm cân trĊ sĆ phát triển cþa kinh tế, xã<br /> hûi nòi chung.<br /> Do đặc thü chën nuöi gia sýc, gia cæm<br /> thāĈng theo hình thăc têp trung, theo đàn nên<br /> khi vêt nuöi bð nhiễm bệnh, nếu khöng phát<br /> hiện và cò biện pháp xĄ lý kðp thĈi sẽ dén đến<br /> tình träng låy lan nhanh chòng trong câ đàn vêt<br /> nuöi, thêm chí cò thể khiến dðch bệnh büng phát<br /> trên diện rûng, rçt khò xĄ lý và dén đến nhąng<br /> tùn thçt nghiêm trõng.<br /> <br /> 937<br /> <br /> Xây dựng hệ thống tra cứu bệnh vật nuôi<br /> <br /> Hiện nay, vĉi sĆ phát triển mänh mẽ cþa<br /> cöng nghệ thöng tin và sĆ phù cêp cþa Internet,<br /> việc tra cău các thöng tin trĆc tuyến trĊ nên hết<br /> săc dễ dàng, tiện lợi. Việc xåy dĆng mût cć sĊ dą<br /> liệu vĉi đæy đþ các mö tâ chi tiết về triệu chăng,<br /> bệnh tích để phån loäi và chèn đoán bệnh cÿng<br /> nhā các phāćng pháp phñng ngĂa, điều trð bệnh<br /> trong mût hệ thøng tra cău hoàn chînh là rçt<br /> cæn thiết. Qua đò sẽ hú trợ tøt cho cöng tác phù<br /> cêp kiến thăc về bệnh vêt nuöi, giýp ngāĈi dån<br /> cò thể dễ dàng tra cău thöng tin, biết cách xĄ lý<br /> đàn vêt nuöi khi bð nhiễm bệnh, giýp ngën<br /> ngĂa, khøng chế và làm giâm thiểu các tác häi<br /> cþa bệnh và dðch bệnh đem läi.<br /> <br /> tĂ đò phån tích, chuèn hòa dą liệu, đâm bâo dą<br /> liệu đæy đþ, chính xác.<br /> <br /> Ở đåy, nhòm nghiên cău đã tiến hành thu<br /> thêp, tùng hợp và xåy dĆng cć sĊ dą liệu bệnh<br /> vêt nuöi đæy đþ, têp trung vĉi các thöng tin chi<br /> tiết về tên bệnh, mö tâ chi tiết triệu chăng, bệnh<br /> tích, phāćng pháp phñng ngĂa,... và các hình<br /> ânh minh hõa thĆc tế. Tiếp đò, nhòm đã xåy<br /> dĆng hệ thøng tra cău trĆc tuyến cho phép<br /> ngāĈi dån cò thể dễ dàng tra cău các thöng tin<br /> cæn thiết về bệnh và dðch bệnh vêt nuöi mõi lýc,<br /> mõi nći.<br /> <br /> - Áp dĀng ngön ngą PHP theo chuèn Yii<br /> Framework (Mark Safronov and Jeffrey<br /> Winesett, 2014) và Code Igniter Framework<br /> (David Upton, 2007)) cho các chăc nëng quân trð<br /> và tra cău.<br /> <br /> Trong phäm vi cþa nghiên cău này, nhòm<br /> têp trung xåy dĆng hệ thøng tra cău bệnh trên<br /> hai loài vêt nuöi là lợn và gà.<br /> <br /> 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. Thu thập dữ liệu<br /> - Tìm hiểu, thu thêp thöng tin về các bệnh Ċ<br /> lợn, gà dĆa trên các tài liệu, các cöng trình<br /> nghiên cău đã đāợc cöng bø trong và ngoài nāĉc.<br /> Ngu÷n tài liệu chính là các giáo trình, bài giâng,<br /> các sách tham khâo, các cöng bø khoa hõc,... do<br /> 2 đćn vð phøi hợp là Khoa Thý y và Khoa Chën<br /> nuöi cung cçp (Nguyễn Bá Hiên và c., 2008;<br /> 2012; Nguyễn Bá Hiên và Huỳnh Thð Mỹ Lệ,<br /> 2013; Phäm Sï Lëng và Nguyễn Thiện, 2002;<br /> Phäm Sï Lëng và cs., 2009; Phäm Sï Lëng và Lê<br /> Thð Tài, 2009; Lê Vën Nëm, 2004; Nguyễn Vën<br /> Thanh, 2004; Chu Đăc Thíng và cs, 2008).<br /> - Tham khâo, xin ý kiến tā vçn cþa các<br /> chuyên gia thuûc lïnh vĆc Thý y và Chën nuöi,<br /> <br /> 938<br /> <br /> 2.2. Xây dựng hệ thống tra cứu<br /> - Vĉi dą liệu thu thêp đāợc, nhóm nghiên<br /> cău tiến hành khâo sát thĆc tế, tùng hợp yêu<br /> cæu ngāĈi düng, phån tích dą liệu và xåy dĆng<br /> CSDL bệnh trên lợn, gà mût cách chi tiết để cò<br /> thể dễ dàng tra cău.<br /> - SĄ dĀng hệ quân trð CSDL MySQL cho hệ<br /> thøng (back-end) để quân lý dą liệu bệnh theo<br /> nhòm, loài và lāu trą các thöng tin hệ thøng.<br /> - Áp dĀng kiến trýc Solr trong quân trð dą<br /> liệu phĀc vĀ tra cău (David Smiley et al., 2015).<br /> <br /> - Cài đặt, kiểm thĄ và đāa hệ thøng lên<br /> Internet.<br /> <br /> 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> 3.1. Thu thập dữ liệu<br /> Sau mût thĈi gian tùng hợp, nhòm nghiên<br /> cău têp hợp đāợc dą liệu cþa 53 bệnh trên lợn,<br /> gà. Dą liệu đāợc lçy tĂ các ngu÷n tài liệu đã<br /> đāợc cöng bø và đāợc chuèn hòa bĊi các chuyên<br /> gia thuûc lïnh vĆc nghiên cău. Dą liệu chi tiết<br /> cþa múi bệnh g÷m: tên bệnh, tên khoa hõc, loài,<br /> nhòm bệnh, hình ânh đäi diện, nguyên nhån,<br /> dðch tễ, triệu chăng, bệnh tích, mö tâ, biện pháp<br /> phñng ngĂa, điều trð, danh sách các bệnh liên<br /> quan, đāợc thể hiện dāĉi các däng vën bân, hình<br /> ânh, video.<br /> Nhòm bệnh trên lợn g÷m: bệnh cým, bệnh<br /> do Circovirus, bệnh viêm teo xāćng mÿi truyền<br /> nhiễm, bệnh suyễn, bệnh sāng phù đæu, bệnh<br /> phó thāćng hàn, bệnh dðch tiêu chây, hûi chăng<br /> viêm vú-viêm tĄ cung-mçt sąa, hûi chăng røi<br /> loän sinh sân và hô hçp (tai xanh), bệnh viêm<br /> ruût do clostridium, bệnh viêm phùi màng phùi<br /> (APP), bệnh liên cæu khuèn, bệnh tĀ huyết<br /> trùng, bệnh sèy thai truyền nhiễm, bệnh lĊ<br /> m÷m long móng, bệnh h÷ng lỵ, bệnh giun trñn<br /> <br /> Lê Thị Nhung, Đinh Thế Duy, Nguyễn Đình Nam, Nguyễn Thị Tú Anh,<br /> Hà Văn Hưng, Nguyễn Thị Hương, Nguyễn Văn Việt<br /> <br /> (giun đÿa, giun phùi), bệnh đòng dçu, bệnh dðch<br /> tâ, bệnh giâ däi.<br /> Nhòm bệnh trên gà g÷m: bệnh lao gia cæm,<br /> viêm phế quân truyền nhiễm Ċ gia cæm, bệnh<br /> Gumboro, bệnh Marek, bệnh đêu, bệnh sán lá<br /> sinh sân cþa gia cæm, bệnh viêm thanh khí<br /> quân truyền nhiễm, bệnh do Staphylococcus Ċ<br /> gia cæm, bệnh đæu đen, bệnh cæu trüng, bệnh<br /> cúm gia cæm, bệnh nçm phùi gia cæm, bệnh<br /> thāćng hàn và bäch lỵ do Salmonella, bệnh giun<br /> kim gia cæm, bệnh giun đÿa Ċ gà, vðt, ngan,<br /> ngúng, hûi chăng còi cõc Ċ gà, hûi chăng giâm<br /> đẻ, bệnh nhiễm trüng huyết do E. coli nguyên<br /> phát, bệnh tiêu chây phân vàng do trùng roi,<br /> bệnh viêm gian virus thể vùi Ċ gà, bệnh viêm<br /> gan vðt, ngan do virus, bệnh thiếu máu truyền<br /> nhiễm Ċ gà, bệnh ung thā Lćcö, bệnh hen gà<br /> CRD ghép vĉi bệnh gà rü, bệnh hen gà - CRD<br /> ghép vĉi E. coli täo ra bệnh CCRD, bệnh hen gà,<br /> bệnh gà rü, bệnh sù mÿi truyền nhiễm trên gà<br /> (IC), bệnh viêm khĉp do virus, bệnh tĀ huyết<br /> trüng gia cæm, bệnh nhiễm trüng huyết Ċ gia<br /> cæm, bệnh dðch tâ vðt, bệnh viêm ruût hoäi tĄ<br /> gia cæm.<br /> 3.2. Các công nghệ sử dụng<br /> 3.2.1. MySQL<br /> MySQL là hệ quân trð cć sĊ dą liệu tĆ do<br /> ngu÷n mĊ phù biến trên thế giĉi, cò tøc đû cao,<br /> ùn đðnh, dễ sĄ dĀng, hoät đûng trên nhiều hệ<br /> <br /> điều hành, tính bâo mêt cao, rçt thích hợp cho<br /> các ăng dĀng CSDL chäy trên nền Internet.<br /> MySQL thāĈng đāợc düng bù trợ cho ngön ngą<br /> lêp trình PHP, ngön ngą đāợc sĄ dĀng để xåy<br /> dĆng hệ thøng tra cău bệnh vêt nuöi.<br /> 3.2.2. Solr<br /> Hệ thøng tra cău bệnh vêt nuöi hāĉng đến<br /> mût bû máy tìm kiếm thöng minh, khöng chî<br /> truy vçn đćn thuæn mà cæn đâm bâo tøc đû, khâ<br /> nëng phån tích, điều hāĉng đa däng cho ngāĈi<br /> düng. Do vêy Solr đāợc áp dĀng để quân trð dą<br /> liệu cho hệ thøng front-end.<br /> Apache Solr là mût nền tâng mã ngu÷n mĊ<br /> cung cçp chăc nëng tìm kiếm toàn vën (fulltext) phù biến đāợc phát triển bĊi Apache.<br /> Các thành phæn quan trõng trong Solr:<br /> - Apache Lucene để phån tích, đánh chî<br /> mĀc tìm kiếm dą liệu.<br /> - Apache Tika düng để trích xuçt siêu dą<br /> liệu (metadata), tìm kiếm và đánh chî mĀc<br /> nhiều loäi tệp tài liệu khác nhau (66 loäi tệp)<br /> nhā.pdf,.docx,.mp3,.jpg,...<br /> - Apache UIMA (Unstructured Information<br /> Management Architecture - Kiến trýc quân lý<br /> thöng tin phi cçu trýc Apache), đāợc düng để<br /> phån tích mût lāợng lĉn dą liệu khöng cò cçu<br /> trýc nhìm tìm ra đāợc nhąng thöng tin cò ích<br /> cho ngāĈi düng.<br /> <br /> Hình 1. Kiến trúc Solr. Thành phần chính Apache Lucene dùng để phân tích,<br /> đánh chî mục tìm kiếm dữ liệu và Apache Tika để trích xuất siêu dữ liệu,<br /> tìm kiếm và đánh chî mục nhiều loại tệp khác nhau<br /> <br /> 939<br /> <br /> Xây dựng hệ thống tra cứu bệnh vật nuôi<br /> <br /> Hình 2. Sơ đồ phân cấp chức năng<br /> - Apache Velocity, cho phép täo méu đćn<br /> giân và hiệu quâ dĆa trên Java.<br /> - Carrot2 (máy phån cĀm các kết quâ tìm<br /> kiếm) düng để phån loäi và nhòm các kết quâ tìm<br /> kiếm thành nhąng danh mĀc cò cüng chþ đề.<br /> Trong hệ thøng này, máy chþ Solr sẽ cêp<br /> nhêt dą liệu tĂ MySQL để hú trợ việc tra cău<br /> thöng tin bệnh vêt nuöi.<br /> <br /> 3.3. Phân tích thiết kế hệ thống<br /> Hệ thøng đāợc chia làm 2 phæn: hệ thøng<br /> quân trð dą liệu (back-end) và hệ thøng tra cău<br /> (front-end) vĉi các chăc nëng cĀ thể đāợc thể<br /> hiện trong hình 2.<br /> Hệ thøng bao g÷m cò 2 loäi tác nhån: quân<br /> trð hệ thøng, ngāĈi düng.<br /> <br /> 3.2.3. PHP và các Framework<br /> <br /> 3.4. Xây dựng cơ sở dữ liệu<br /> <br /> PHP là mût ngôn ngą lêp trình kðch bân<br /> hay mût loäi mã lệnh chþ yếu đāợc düng để phát<br /> triển các ăng dĀng viết cho máy chþ, mã ngu÷n<br /> mĊ, düng cho mĀc đích tùng quát. PHP rçt thích<br /> hợp vĉi web và cò thể dễ dàng nhýng vào<br /> trang HTML.<br /> <br /> Các thöng tin chính cæn quân lý đøi vĉi<br /> bệnh vêt nuöi:<br /> <br /> PHP cò 11 framework đang đāợc sĄ dĀng<br /> rûng rãi, các PHP framework là các däng kiến<br /> trýc ngön ngą theo chuèn MVC (Model-ViewController), trong đò Model tāćng tác vĉi dą<br /> liệu, View tāćng tác ngāĈi düng và Controller<br /> điều biến hành đûng. Các framework này giýp<br /> tøi āu hòa mã ngu÷n, thýc đèy nhanh việc hoàn<br /> thiện ăng dĀng, bâo mêt cao. Múi mût<br /> framework cò mût āu thế, tuy nhiên theo tính<br /> chçt cþa đề tài, Yii và CodeIgniter đāợc lĆa<br /> chõn sĄ dĀng.<br /> <br /> 940<br /> <br /> - Đøi vĉi Loài: Múi loài vêt nuöi cæn quân lý<br /> các thöng tin về tên loài, mö tâ đặc trāng cþa<br /> loài, hình ânh đäi diện cþa loài.<br /> - Đøi vĉi Nhòm bệnh: Múi nhòm bệnh vêt<br /> nuöi cæn quân lý các thöng tin về tên nhòm<br /> bệnh, mö tâ đặc trāng cþa nhòm bệnh, hình ânh<br /> đäi diện cþa nhòm bệnh, mã loài.<br /> - Đøi vĉi Bệnh: Múi bệnh vêt nuöi cæn quân<br /> lý các thöng tin về tên bệnh, tên khoa hõc, hình<br /> ânh đäi diện cþa bệnh, nguyên nhån, dðch tễ,<br /> triệu chăng, bệnh tích, mö tâ, điều trð, phñng<br /> ngĂa, vñng đĈi, các bệnh liên quan, nhòm bệnh.<br /> Các bâng chính trong cć sĊ dą liệu:<br /> Mö hình thĆc thể liên kết dą liệu (Hình 5).<br /> <br /> Lê Thị Nhung, Đinh Thế Duy, Nguyễn Đình Nam, Nguyễn Thị Tú Anh,<br /> Hà Văn Hưng, Nguyễn Thị Hương, Nguyễn Văn Việt<br /> <br /> Bâng 1. Loài (DIS_SPECIES)<br /> Tên trường<br /> ID<br /> <br /> Tên trường<br /> <br /> Mô tả<br /> <br /> Kiểu dữ liệu<br /> TINYINT<br /> <br /> Bâng 3. Bệnh (DIS_DISEASE)<br /> Mô tả<br /> <br /> Kiểu dữ liệu<br /> <br /> Mã loài<br /> <br /> ID<br /> <br /> INT<br /> <br /> Mã bệnh<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Tên bệnh<br /> <br /> Species_name<br /> <br /> VARCHAR<br /> <br /> Tên loài<br /> <br /> Name<br /> <br /> Description<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Mô tả<br /> <br /> Scientificname<br /> <br /> VARCHAR<br /> <br /> Tên khoa học<br /> <br /> Image<br /> <br /> VARCHAR<br /> <br /> Ảnh đại diện<br /> <br /> Image<br /> <br /> VARCHAR<br /> <br /> Ảnh đại diện<br /> <br /> Status<br /> <br /> TINYINT<br /> <br /> Trạng thái hiển thị<br /> <br /> Origination<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Nguyên nhân<br /> <br /> Epidemiological<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Dịch tễ<br /> <br /> Symptoms<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Triệu chứng<br /> <br /> Lesions<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Bệnh tích<br /> <br /> Description<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Mô tả<br /> <br /> Bâng 2. Nhóm bệnh (DIS_GROUP)<br /> Tên trường<br /> <br /> Mô tả<br /> <br /> Kiểu dữ liệu<br /> <br /> ID<br /> <br /> INT<br /> <br /> Mã nhóm<br /> <br /> Treatments<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Điều trị<br /> <br /> Group_name<br /> <br /> VARCHAR<br /> <br /> Tên nhóm<br /> <br /> Prevention<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Phòng ngừa<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Vòng đời<br /> <br /> Description<br /> <br /> TEXT<br /> <br /> Mô tả<br /> <br /> Life_cycle<br /> <br /> Image<br /> <br /> VARCHAR<br /> <br /> Ảnh đại diện<br /> <br /> Others<br /> <br /> VARCHAR<br /> <br /> Bệnh liên quan<br /> <br /> Species_id<br /> <br /> TINYINT<br /> <br /> Mã loài<br /> <br /> Group_id<br /> <br /> INT<br /> <br /> Nhóm bệnh<br /> <br /> Status<br /> <br /> TINYINT<br /> <br /> Trạng thái hiển thị<br /> <br /> Status<br /> <br /> TINYINT<br /> <br /> Trạng thái hiển thị<br /> <br /> a da<br /> Thêm, xóa, sử<br /> <br /> nh mục<br /> <br /> Thêm, xóa, sửa tài khoản<br /> Thống kê nhật ký hệ thống<br /> <br /> QUẢN<br /> TRỊ<br /> VIÊN<br /> <br /> Chỉnh sửa cấu hình hệ thống<br /> Thêm, xóa, chỉnh sửa loài<br /> <br /> HỆ THỐNG<br /> BACK-END<br /> <br /> Thêm, xóa, chỉnh sửa nhóm bệnh<br /> Thêm, xóa, chỉnh sửa bệnh<br /> Thêm, xóa, ch<br /> ỉnh sửa liên<br /> hệ<br /> Thêm, xó<br /> a, sửa tin<br /> tức<br /> Ph ả n<br /> hồi<br /> <br /> Hình 3. Biểu đồ luồng dữ liệu mức ngữ cânh phía back-end<br /> <br /> Tìm bệnh theo tên, triệu chứng, mô tả<br /> <br /> NGƯỜI<br /> DÙNG<br /> <br /> Xem tin tức<br /> Đăng bình luận<br /> Gửi liên hệ<br /> <br /> HỆ THỐNG<br /> FRONT-END<br /> <br /> Phản hồi<br /> <br /> Hình 4. Biểu đồ luồng dữ liệu mức ngữ cânh phía front-end<br /> <br /> 941<br /> <br />