Xây dựng một số tiêu chí kiểm soát chất lượng bài thuốc hoàng liên giải độc thang dựa trên “dấu vân tay hóa học” và “dấu vân tay sinh học”

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> XÂY DỰNG MỘT SỐ TIÊU CHÍ KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG<br /> BÀI THUỐC HOÀNG LIÊN GIẢI ĐỘC THANG DỰA TRÊN<br /> “DẤU VÂN TAY HÓA HỌC” VÀ “DẤU VÂN TAY SINH HỌC”<br /> Nguyễn Thị Mỹ Nương*, Nguyễn Thái Hoàng Tâm*, Hồ Huỳnh Thùy Dương*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Tổng quan: Y học cổ truyền (YHCT) đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe ở nhiều nước trong<br /> đó có Việt Nam.Tuy nhiên, hạn chế lớn cho sự phát triển của YHCT là chưa kiểm soát tốt chất lượng và độ ổn<br /> định của các sản phẩm YHCT. Trong nghiên cứu này, chúng tôi xây dựng “dấu vân tay hóa học” và “dấu vân<br /> tay sinh học” của bài thuốc Hoàng Liên Giải Độc Thang (HLGĐT) nhằm góp phần vào việc kiểm soát chất lượng<br /> bài thuốc.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Các nguyên liệu thành phần và cao chiết nước của bài thuốc HLGĐT được<br /> xây dựng các tiêu chuẩn kiểm nghiệm dựa trên Dược điển Việt Nam. Phương pháp sắc ký lớp mỏng và sắc<br /> ký lỏng cao áp (HPLC) được sử dụng để phân tích thành phần hóa học của dược liệu và bài thuốc. Phương<br /> pháp real-time RT-PCR được dùng để xác định sự thay đổi biểu hiện các gene “chỉ thị” ở tế bào HeLa dưới<br /> tác động của bài thuốc.<br /> Kết quả và bàn luận: Nguyên liệu và bài thuốc HLGĐT đạt các tiêu chuẩn kiểm nghiệm cơ sở. “Dấu vân<br /> tay hóa học” được xác định bằng kĩ thuật HPLC với chất chuẩn là baicalin cho thấy một phổ sắc ký ổn định giữa<br /> các mẻ thuốc khác nhau.Trong 6 gene khảo sát là FAM129A, SERPINE2, GDF15, DDIT3, STC2, TRIB3 ở tế<br /> bào HeLa được xử lý với bài thuốc, 3 geneGDF15, STC2, TRIB3 có biểu hiện tăng ổn định giữa các mẻ thuốc<br /> khác nhau. Các gene này được đề xuất sử dụng như “dấu vân tay sinh học” của bài thuốc HLGĐT.<br /> Kết luận: Phương pháp “dấu vân tay hóa học” và “dấu vân tay sinh học” có thể được sử dụng bổ sung một<br /> cách hiệu quả cho các kiểm nghiệm dược học truyền thống để đánh giá chất lượng và độ ổn định của bài thuốc.<br /> Từ khóa: Tiêu chuẩn chất lượng bài thuốc, Hoàng liên giải độc thang, “dấu vân tay hóa học”, “dấu vân tay<br /> sinh học”.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ESTABLISHMENT OF CRITERIA FOR QUALITY CONTROL OF HOANG LIEN<br /> GIAI DOC THANG FORMULA BASED ON CHEMICAL AND BIOLOGICAL “FINGERPRINTS”<br /> Nguyen Thi My Nuong, Nguyen Thai Hoang Tam, Ho Huynh Thuy Duong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 1 – 2014: 209 - 215<br /> Introduction: Traditional medicine (TM) plays an important role in health care system of many countries<br /> including Vietnam. Nevertheless, lack of quality and reproducibility control of TM products severely hampers the<br /> development of TM. In this study, we established “chemical fingerprinting” as well as “biological fingerprinting”<br /> of Hoang Lien Giai Doc Thang (HLGDT, Huang LianJie Du Tang in Chinese) decoction as a contribution to<br /> quality control of the formula.<br /> Materials and methods: The five components and HLGDT decoction were tested for acceptance criteria<br /> according to Vietnamese Pharmacopoiea. Thin-layer chromatography and high-pressure liquid chromatography<br /> (HPLC) were used to analyze chemical composition of ingredients and the whole decoction. Change of gene<br /> * Khoa Y học Cổ Truyền – Đại học Y Dược Tp. HCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Nguyễn Thành Triết<br /> ĐT: 0977128389<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> email: thanhtrietnguyen@ymail.com<br /> <br /> 209<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> expression in HeLa cells treated with HLGDT was determined by real-time RT-PCR.<br /> Results and discussion: Ingredients and HLGDT decoction fulfilled the required acceptance criteria.<br /> “Chemical fingerprint”, established by HPLC using baicalin as standard, showed reproducible<br /> chromatographic profile among different batches. Among the six genes FAM129A, SERPINE2, GDF15,<br /> DDIT3, STC2, TRIB3 studied, three genes GDF15, STC2, TRIB3 expressed stable upregulation when HeLa<br /> cells were treated with HLGDT at different batches. These genes were suggested to be used as “biological<br /> fingerprint” for HLGDT formula.<br /> Conclusion: Chemical/biological “fingerprints” can be efficiently used as complementary tools to traditional<br /> pharmacological tests for quality and reproducibility control of traditional herbal medicine.<br /> Keywords: Quality control, Hoang lien giai doc thang, chemical fingerprint, biological fingerprint.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> trên vài thành phần hóa học hiện diện với<br /> <br /> Theo WHO (2011), 70% - 95% dân số ở hầu<br /> hết các nước đang phát triển ở châu Á, châu Phi,<br /> Mỹ Latin, và Trung Đông sử dụng y học cổ<br /> truyền (YHCT) cho chăm sóc sức khỏe ban đầu.<br /> Ngay cả ở một số nước công nghiệp hóa như<br /> Canada, Pháp, Đức, Ý, tỷ lệ người sử dụng<br /> YHCT ít nhất một lần trong đời cũng xấp xỉ 70%<br /> - 90%. Tuy vậy, sự thiếu các bằng chứng khoa<br /> học về tính an toàn, hiệu quả và chất lượng của<br /> các phương pháp và sản phẩm YHCT là một<br /> trong những hạn chế lớn cho sự phát triển của<br /> YHCT. Từ đó, WHO đã đề ra các định hướng<br /> phát triển của YHCT, trong đó nhấn mạnh việc<br /> đảm bảo chất lượng và tính ổn định của các sản<br /> phẩm YHCT(10).<br /> <br /> hàm lượng nhất định trong dược liệu sử dụng.<br /> <br /> Khác với các dược phẩm Tây y là những chất<br /> <br /> (biological fingerprint) được đề xuất và được<br /> <br /> tinh khiết, YHCT sử dụng cao chiết từ một loại<br /> <br /> xây dựng dựa trên biểu hiện tăng hay giảm ổn<br /> <br /> dược liệu hoặc phối hợp nhiều loại để tạo tác<br /> <br /> định của một số gene “chỉ thị” khi tế bào đáp<br /> <br /> động phối hợp, đa mục tiêu lên cơ thể người<br /> <br /> ứng với thuốc<br /> <br /> bệnh. Vì vậy bài thuốc cổ truyền thường chứa vô<br /> <br /> được xem là ổn định nếu các mẻ khác nhau<br /> <br /> số chấtvới thành phần và tỷ lệ các dược chất thay<br /> <br /> đều làm các gene “chỉ thị” tăng giảm biểu hiện<br /> <br /> đổi phụ thuộc nhiều yếu tố như thổ nhưỡng, khí<br /> <br /> một cách lặp lại.<br /> <br /> hậu, loài,…Đó là khó khăn chính của việc kiểm<br /> soát chất lượng các sản phẩm YHCT. Để giải<br /> quyết vấn đề này, bên cạnh các kiểm nghiệm<br /> dược học tiêu chuẩn, người ta còn sử dụng các<br /> “dấu ấn” (marker) đặc trưng cho từng loại dược<br /> liệu và bài thuốc (5, 11). Loại “dấu ấn” thứ nhất,<br /> còn được gọi là “dấu vân tay hóa học”<br /> (chemical fingerprint), được xây dựng dựa<br /> <br /> 210<br /> <br /> Thông thường, bằng phương pháp HPLC,<br /> người ta xác định phổ sắc ký của một số đơn<br /> chất đặc trưng có trong dược liệu/bài thuốc,<br /> dựa trên các chất chuẩn tương ứng. Như vậy,<br /> sự duy trì một phổ sắc ký giống nhau giữa các<br /> mẻ dược liệu/bài thuốc của các chất trên giúp<br /> đánh giá sự ổn định của dược liệu/bài thuốc.<br /> Tuy nhiên, do sự phức tạp về thành phần hóa<br /> học của bài thuốc cũng như về các tương tác<br /> và chuyển hóa giữa chúng, sự ổn định của vài<br /> chất chuẩn chưa cho phép đánh giá chính xác<br /> tác động sinh học, vốn là mục đích sử dụng<br /> cuối cùng. Vì vậy “dấu vân tay sinh học”<br /> <br /> (9)<br /> <br /> . Như vậy, bài thuốc tạo ra sẽ<br /> <br /> Hoàng Liên Giải Độc Thang (HLGĐT) là<br /> một bài thuốc cổ phương có tác dụng thanh<br /> nhiệt, giải độc, điều trị các bệnh viêm, nhọt.<br /> Bài thuốc có khả năng ức chế sự tăng trưởng<br /> tế bào trên cả ba dòng tế bào ung thư HeLa,<br /> MCF-7 và NCI-H460(8), cảm ứng dòng tế bào<br /> HeLa chết theo chương trình (apoptosis)(7).<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> Trong nghiên cứu này, chúng tôi xây dựng<br /> “dấu vân tay hóa học” và “dấu vân tay sinh<br /> học” nhằm góp phần vào việc kiểm soát chất<br /> lượng bài thuốc HLGĐT.<br /> <br /> VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Nguyên liệu<br /> Bài thuốc HLGĐT gồm các thành phần và<br /> cân lượng như sau: Hoàng liên (Coptischinensis)<br /> 30g, Hoàng bá (Phellodendronchinense) 30g,<br /> Hoàng cầm (Scutellariabaicalensis) 30g, Bạch<br /> thược (Paeonialactiflora) 20g, Chi tử (Gardenia<br /> jasminoides) 20g. Công thức bài thuốc và các dược<br /> liệu được cung cấp bởi khoa Y học cổ truyền,<br /> trường ĐH Y Dược Tp. Hồ Chí Minh. Các chất<br /> chuẩn baicalin và berberin được mua từ Sigma<br /> với độ tinh sạch > 99%.<br /> <br /> Phương pháp sắc thuốc.<br /> Dược liệu được đun trong nước đến sôi rồi<br /> để ở nhiệt độ 70-80oC trong 3 giờ. Sau đó, dịch<br /> chiết được cô cách thủy ở nhiệt độ 70-80oC đến<br /> khi đạt thể tích 90ml (1g dược liệu/ml dịch chiết),<br /> ly tâm 4000g trong 15 phút để loại cặn. Dịch chiết<br /> nước sử dụng trong các thử nghiệm được pha<br /> loãng trong môi trường nuôi cấy tế bào đến<br /> nồng độ cần khảo sát, lọc qua màng lọc vô trùng<br /> 0,22µm và sử dụng trong ngày.<br /> <br /> Phương pháp xác định tiêu chuẩn cơ sở của<br /> bài thuốc và các vị.<br /> Các phương pháp xác định độ ẩm, hàm<br /> lượng tro, phân tích định tính, định lượng dược<br /> liệu được tiến hành theo phụ lục 5, 9, 12 của<br /> Dược điển Việt Nam (lần xuất bản thứ 4). Các<br /> phương pháp này do Trung tâm Sâm và Dược<br /> liệu Tp Hồ Chí Minh thực hiện.<br /> <br /> Phương pháp sắc kí lớp mỏng.<br /> Dược liệu được hòa vào hỗn hợp dung môi<br /> n-butanol:acetic acid:nước (7:1:2) đối với Hoàng<br /> liên và Hoàng bá; dung môi toluene:ethyl<br /> acetate:formic acid (2:3:2.2) đối với Hoàng cầm;<br /> dung môi chloroform:methanol:nước (65:35:10)<br /> và ethyl acetate:acetone:formic acid:nước<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> (5:5:1:1) đối với Chi tử. Sau đó chấm mẫu lên bản<br /> sắc kí Silicagel 60F254, quan sát dưới ánh sáng<br /> thường, tia UV với bước sóng 254nm và 365nm<br /> hoặc thuốc thử Dragendroff (đối với Hoàng liên,<br /> Hoàng bá), FeCl3 (Hoàng cầm, Bạch thược),<br /> H2SO4 (Chi tử). Phương pháp được thực hiện tại<br /> Trung tâm Sâm và Dược liệu Tp Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Phương pháp HPLC.<br /> Baicalin (Sigma) được sử dụng làm chất<br /> chuẩn cho phân tích nước sắc bài thuốc Hoàng<br /> liên giải độc thang. Điều kiện HPLC bao gồm:<br /> máy HPLC Shimadzu, cột Supelcosil LC-18<br /> (150mm x 4,6mm, 5µm), dung môi gồm 3,4g Kali<br /> dihydrogen phosphate vào 1,7g natri lauryl<br /> sulfat trong 1l hỗn hợp nước-acetonitril (1:1).<br /> Phân tích bằng đầu dò PDA tại bước sóng<br /> 254nm. Phương pháp này được thực hiện tại<br /> Khoa Hóa, trường ĐH Khoa học Tự nhiên.<br /> <br /> Phương pháp Realtime RT-PCR.<br /> Phương pháp này được sử dụng để xác<br /> định sự thay đổi biểu hiện gene khi tế bào<br /> được xử lý với thuốc. Trước tiên, tế bào HeLa<br /> được ủ với bài thuốc HLGĐL tại nồng độ IC50<br /> (đã xác định ở những công trình trước) hoặc<br /> với nước cất ở nồng độ tương đương (đối<br /> chứng). RNA của tế bào được tách chiết bằng<br /> RNeasy mini kit (Qiagen), phiên mã ngược<br /> thành cDNAvới reverse transcriptase (Biorad). Phản ứng real-time PCR với cặp mồi đặc<br /> hiệu (bảng 1) cho từng gene được thực hiện<br /> với chất phát huỳnh quang là EVAgreen.<br /> Chương trình nhiệt được thiết lập trên máy<br /> realtime RT-PCR (Bio-rad) gồm 95°C - 30 giây,<br /> 60oC - 30 giây và 72oC - 30 giây, 44 chu kì và<br /> phân tích đường cong nóng chảy từ 55oC đến<br /> 95oC.<br /> Mức độ tăng biểu hiện gene được tính bằng<br /> công thức: x = 2-ΔΔCt.<br /> Trong đó: ΔΔCt = ΔCt cảm ứng –ΔCt không cảm<br /> ứng.<br /> ΔCt = Ct gene mục tiêu – Ct gene chứng nội (gene<br /> GAPDH).<br /> Ct: Chu kì ngưỡng<br /> <br /> 211<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 1. Các mồi sử dụng trong phản ứng realtime RT-PCR với các gene nghiên cứu.<br /> Ký hiệu mồi<br /> <br /> Trình tự<br /> <br /> pf GADPH*<br /> <br /> GAAGGTGAAGGTCGGAGTC<br /> <br /> Nguồn<br /> <br /> pr GADPH*<br /> <br /> GAAGATGGTGATGGGATTTC<br /> <br /> pf FAM129A<br /> <br /> GAGAAGGGTCACTATGGTTCC<br /> <br /> pr FAM129A<br /> <br /> CCACGTCCTCTTTCTGTCATTC<br /> <br /> pf GDF15*<br /> <br /> CGAAGACTCCAGATTCCGAGAG<br /> <br /> pr GDF15*<br /> <br /> CCAGCCGCACTTCTGGC<br /> <br /> pr TRIB3*<br /> <br /> TGCCCTACAGGCACTGAGTA<br /> <br /> pr TRIB3*<br /> <br /> GTCCGAGTGAAAAAGGCGTA<br /> <br /> pf DDIT3*<br /> <br /> AAGTGGCTACTGACTACCCTCTCACT<br /> <br /> pr DDIT3*<br /> <br /> AAGCCTTCCCCCTGCGTAT<br /> <br /> pf STC2<br /> <br /> CCGGGTGATAGTGGAGATG<br /> <br /> pr STC2<br /> <br /> TTCTGCTCACACTGAACCTG<br /> <br /> pf SERPINE2*<br /> <br /> CACATCAGCACCAAGACCATAGAC<br /> <br /> pr SERPINE2*<br /> <br /> TGCCAAGAACTTTCAGCGG<br /> <br /> Ikeguchi và cs, 2002<br /> <br /> de Wit và cs, 2005<br /> <br /> (4)<br /> <br /> (2)<br /> <br /> (6)<br /> <br /> Miyoshi và cs, 2009<br /> Akatsu và cs,2007<br /> <br /> Ifon và cs, 2005<br /> <br /> (1)<br /> <br /> (3)<br /> <br /> Ghi chú: *Mồi trích từ các công bố trước đây, các mồi còn lại do chúng tôi thiết kế bằng phần mềm từ website.<br /> http://sg.idtdna.com/scitools/Applications/RealTimePCR/default.aspx<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Trước tiên chúng tôi kiểm nghiệm các<br /> nguyên liệu thành phần, sau đó xây dựng “dấu<br /> <br /> vân tay hóa học” và “dấu vân tay sinh học” cho<br /> bài thuốc HLGĐT.<br /> <br /> Tiêu chuẩn kiểm nghiệm cơ sở nguyên liệu<br /> Bảng 2. Tiêu chuẩn kiểm nghiệm cơ sở của các dược liệu thành phần.<br /> Các chỉ tiêu<br /> <br /> Soi bột<br /> <br /> Độ ẩm (%)<br /> Tro toàn phần<br /> (%)<br /> Tro không tan<br /> trong HCl (%)<br /> <br /> Hoàng liên<br /> Hoàng cầm<br /> Hoàng bá<br /> Bạch thược<br /> Chi tử<br /> Màu vàng nâu, tinh bột tập Màu nâu đỏ, hạt Màu vàng tươi, có Màu vàng nhạt, hạt Màu vàng nâu, hạt<br /> trung thành đám, có sự hiện tinh bột tròn, có các mảnh mô mềm, tinh bột tròn nằm tinh bột tròn tập trung<br /> diện của mảnh mô mềm, mảnh mô mềm, tế mảnh bần, mảnh sợi rải rác hay tụ lại thành khối, có mảnh<br /> bào đá mạch dày, có tinh thể calci trong mô mềm, tinh nội nhũ, sợi nhỏ,<br /> mô cứng, mảnh bần và rải<br /> oxalate dạng lăng thể calci oxalate tụ mảnh biểu bì vỏ quả<br /> nhiều<br /> rác những tế bào đá. Nhiều<br /> sợi tập trung thành bó<br /> thành bó<br /> trụ<br /> 4,45 ± 0,176<br /> 12,99 ± 0,066<br /> 9,20 ± 0,113<br /> 8,12 ± 0,047<br /> 7,32 ± 0,096<br /> 55,25 ± 0,458<br /> <br /> 5,45 ± 0,137<br /> <br /> 9,13 ± 0,067<br /> <br /> 3,58 ± 0,071<br /> <br /> 3,94 ± 0,182<br /> <br /> 42,38 ± 0,463<br /> <br /> 0,38 ± 0,015<br /> <br /> 0,16 ± 0,010<br /> <br /> 0,08 ± 0,008<br /> <br /> 0,21 ± 0,210<br /> <br /> -Có màu xanh lơ,<br /> nhanh chóng chuyển<br /> -Alkaloid (+)<br /> -Flavonoid (+)<br /> -Alkaloid (+)<br /> -Flavonoid (+) sang màu nâu rồi nâu<br /> tía khi nhỏ H2SO4 lên<br /> cắn dịch chiết<br /> Sắc kí đồ mẫu khảo sát cho Sắc kí đồ mẫu Sắc kí đồ mẫu khảo Sắc kí đồ mẫu<br /> Sắc kí đồ mẫu khảo<br /> các vết có giá trị Rf và màu<br /> khảo<br /> khảo<br /> sát cho các vết có<br /> sát cho các vết có giá<br /> sắc tương đồng với giá trị Rf sát cho các vết có giá trị Rf và màu sắc sát cho các vết có trị Rf và màu sắc<br /> Định tính bằng và màu sắc của berberin giá trị Rf và màu tương đồng với giá giá trị Rf và màu tương đồng với giá trị<br /> chuẩn<br /> sắc ký lớp mỏng<br /> sắc tương đồng<br /> trị Rf và màu sắc<br /> sắc tương đồng<br /> Rf và màu sắc của<br /> với giá trị Rf và của berberin chuẩn với giá trị Rf và<br /> dược liệu đối chiếu<br /> màu sắc của dược<br /> màu sắc của dược<br /> liệu đối chiếu<br /> liệu đối chiếu<br /> berberin<br /> baicalin<br /> berberin<br /> flavonoid<br /> Hàm lượng cắn toàn<br /> Định lượng (%)<br /> phần 27,34 ± 0,091<br /> 2,82 ± 0,060<br /> 9,58 ± 0,125<br /> 1,58 ± 0,017<br /> 1,61 ± 0,049<br /> Định tính bằng<br /> phản ứng hoá<br /> học<br /> <br /> 212<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> Tiêu chuẩn kiểm nghiệm cơ sở của các<br /> nguyên liệu thành phần của bài thuốc HLGĐT<br /> được xây dựng dựa trên tiêu chuẩn của Dược<br /> điển Việt Nam, được thực hiện tại Trung tâm<br /> Sâm và Dược liệu TP. Hồ Chí Minh. Bảng 2<br /> cho thấy một số thông số tiêu chuẩn của các<br /> dược liệu thành phần, đây là cơ sở để xây<br /> dựng các tiêu chuẩn kiểm nghiệm bài thuốc<br /> HLGĐT.<br /> <br /> Tiêu chuẩn kiểm nghiệm cơ sở nước sắc bài<br /> thuốc HLGĐT.<br /> Tiêu chuẩn cơ sở của nước sắc bài thuốc<br /> HLGĐT được xác định theo tiêu chuẩn Dược<br /> điển Việt Nam. Các đặc điểm về cảm quan, độ<br /> ẩm, tro toàn phần, định tính và định lượng của<br /> bài thuốc HLGĐT được trình bày ở bảng 3. Kết<br /> quả cho thấy bài thuốc có chứa flavonoid và<br /> alkaloid, trong đó một alkaloid hiện diện với<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> hàm lượng cao là berberin và một flavonoid xác<br /> định được là baicalin.<br /> Bảng 3. Tiêu chuẩn cơ sở của nước sắc bài thuốc<br /> HLGĐT.<br /> Cảm quan<br /> <br /> Cao lỏng màu nâu, mùi thơm<br /> dược liệu<br /> <br /> Độ ẩm (%)<br /> <br /> 24,72 ± 0,303<br /> <br /> Tro toàn phần (%)<br /> Định tính<br /> Định lượng (%)<br /> <br /> 10,85 ± 0,068<br /> - Flavonoid (+)<br /> - Alkaloid (+)<br /> - Berberin 6,50 ± 0,015<br /> - Baicalin 2,09 ± 0,058<br /> <br /> Berberin là chất có hoạt tính sinh học và hiện<br /> diện với hàm lượng cao trong Hoàng liên và<br /> Hoàng bá, trong khi baicalin là chất đặc trưng<br /> cho Hoàng cầm, do đó chúng tôi sử dụng hai<br /> chất chuẩn tương ứng trong sắc ký lớp mỏng để<br /> sơ bộ đánh giá các nguyên liệu.<br /> <br /> Hình 1. Bản sắc kí lớp mỏng kiểm tra sự hiện diện của các nguyên liệu trong nước sắc bài thuốc HLGĐT.<br /> Chú thích: 1,4,7,10,12: HLGĐT; 2,8: Berberin; 3: HL (Hoàng liên); 5: Baicalin; 6: HC (Hoàng cầm); 9: HB (Hoàng bá); 11:<br /> CT (Chi tử); 13: BT (Bạch thược)<br /> <br /> Kết quả sắc kí lớp mỏng (hình 1) cho thấy ở<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> ánh sáng thường, dưới tia tử ngoại với bước<br /> sóng 254nm, 356nm và thuốc nhuộm đặc trưng,<br /> <br /> 213<br /> <br />