Đề bài: Ý nghĩa 3 lần Chí Phèo đến nhà Bá Kiến<br />
Bài làm <br />
Nổi bật lên trong tác phẩm Chí Phèo là hai nhân vật đối địch nhau: Bá Kiến và Chí Phèo. <br />
Đó là sự đối đầu giữa một bên là Bá Kiến, đại diện cho giai cấp thống trị của xã hội <br />
đương thời và một bên là Chí Phèo, tiêu biểu cho tầng lớp nông dân bị tha hóa về mặt <br />
nhân cách. Cũng cần nói thêm sự tha hóa của Chí không phải là bẩm sinh mà nó được phát <br />
sinh trong quá trình vận động và phát triển của nhân vật giữa xã hội thối tha vô nhân đạo. <br />
Trước kia Chí cũng là một người lương thiện từng làm canh điền cho nhà cụ Bá, sau đó bị <br />
Bá Kiến đẩy vào vòng tù tội. Cuộc đời tù đày đã làm thay đổi hẳn con người hiền lành <br />
chất phác, Chí trở thành một kẻ liều lĩnh, một con quỷ của làng Vũ Đại, kẻ bị biến chất., <br />
bị tha hóa về mặt nhân cách. Và ôm ấp trong lòng một mối thu không gì xóa được, nếu <br />
thời điểm Chí ra tù làm mốc thì có thể nói Chí đã ba lần đi tìm gặp kẻ thù là Bá Kiến. Ba <br />
lần diễn ra trong ba hoàn cảnh, ba động cơ khắc nhau.<br />
Lần thứ nhất, là lúc Chí vừa ở tù về "Hắn về hôm trước, hôm sau đó thấy ngồi ở chợ <br />
uống rượu" và trong cơn say khướt, đã xách vỏ chai đến cổng nhà Bá Kiến gọi tên tục ra <br />
mà chửi. Đó là lối hành động của một kẻ say rượu mà đã có trong tiềm thức của Chí <br />
Phèo. Cộng thêm những năm tháng tù đày mối thù ấy càng được hun đúc, nuôi dưỡng ngày <br />
càng sâu sắc và đậm hơn. Bao năm ngồi tù Chí đã có dịp nghiền ngẫm cân nhắc trước khi <br />
đi đến quyết định đúng đắn. Cho nên, hơn bao giờ hết, vừa rời khỏi nhà tù là Chí đã sôi <br />
sục một ý thức trả thù. Sự căm thù kẻ gây ra tội lỗi và đẩy mình vào con đường đau khổ <br />
đã dẫn đường Chí đến nhà cụ Bá dù là đang trong cơn say khướt. Hành vi của Chí hoàn <br />
toàn liều lĩnh và mang tính bột phát. Hơn nữa dù gì trong sâu xa bản chất của Chí cũng chỉ <br />
là một nông dân thật thà đến mức gần như ngây thơ cho nên sự thất bại của Chị trong lần <br />
đối đầu đầu tiên này là một chuyện rất hiển nhiên. Làm sao qua được kẻ khôn róc đời <br />
như Bá Kiến. Bá Kiến là kẻ tinh ma xảo quyệt, lắm mưu nhiều kế nên đối phó với Chí <br />
chẳng lấy gì là khó khăn. Chỉ thoáng nhìn qua là Bá Kiến đã hiểu được ý đồ của đối <br />
phương. Nên Chí mới thất bại ê chề, cay đổng trước những lời vuốt ve, ngon ngọt cộng <br />
thêm vài đồng đã làm lóa mắt Chí. Từ một vị trí là kẻ đi hỏi tội kẻ thù chỉ thoắt một cái <br />
ván cờ đã lật ngược: kẻ có tội lại ung dung như một kẻ ra ơn còn người hỏi tội lại thành <br />
tay sai phục dịch cho kẻ thù mà không hay biết.<br />
Lần thứ hai cũng trong dáng điệu say mèm Chí ngật ngưỡng đến nhà Bá Kiến gặp hắn để <br />
xin được đi tù. Thật là một chuyện ngược đời. Thuở nay chưa thấy ai làm một chuyện phi <br />
lý đến mức vậy chắc chỉ có Chí Phèo. Tuy là nghịch lý đây nhưng lại phản ánh đúng thực <br />
tại của Chí. Không có cơm ăn, áo mặc, một mảnh đất cắm dùi cũng không. Cảnh ngộ bi <br />
đát của Chí cũng phần nào phản ánh đúng hiện trạng xã hội lúc bấy giờ đó là những <br />
người lầm đường lạc lối, trót sa chân vào vũng bùn của tội lỗi thì không sao rút chân ra <br />
được. Chí bị tù đến khi được trả về cuộc sống đời thường thì lại không tìm được kế sinh <br />
nhai hay nói đúng hơn là không được tiếp nhận và vì thế lại tiếp tục bị đẩy vào bước <br />
đường cùng. Nghe Chí nói với Bá Kiến mà thấy xót xa trong dạ: "Bẩm quả đi tù sướng <br />
quá đi, ở tù có cơm ăn, bây giờ về làng về nước một thước cắm dùi không có...". Sự thật <br />
như thế ư? Nhà tù là chốn dung thân ư? Trên câu chữ thì ta không thể nghĩ khác được. <br />
Nhưng nếu nghĩ sâu xa một chút ta mới thấy ngỡ ngàng và lương tâm chẳng được thanh <br />
thản. Nhà tù nuôi con người ư? Không, bảo nó nuôi dưỡng những con người bị tha hóa, <br />
những con quỷ như Chí Phèo thì đúng hơn. Nếu như ý nghĩa của nhà tù là để cảnh tỉnh, <br />
cải tạo con người, trả con người về với cuộc sống hoàn lương thì nhà tù ở đây lại thực <br />
hiện ngược lại. Nó biến những kẻ lương thiện trở thành một loại người lưu manh khốn <br />
nạn. Nhà văn Huygô rất đúng khi nói: "Khi chưa vào tù anh là một cành cây tươi, khi ra tù <br />
anh là một cây củi khô". Cũng như lần trước, Chí lại thất bại trước cái khôn róc đời của <br />
cụ Bá: bị gạt mà không hề nhận ra. m mưu của Bá Kiến mới thâm độc làm sao. "Dùng <br />
độc trị độc", dùng Chí Phèo để trị đội Tảo. Cả Chí và đội<br />
Tất cả đều là kẻ thù của hắn, nên và chẳng có xảy ra xô xát, ai được, ai mất cụ đều có <br />
lợi, vừa thỏa mãn được ý định trả thù vừa không phải mang tiếng là kẻ báo thù nhỏ nhen, <br />
đê tiện.<br />
Lần thứ ba cũng là lần chót Chí đến gặp Bá Kiến. Cũng với dáng dấp của thằng say rượu <br />
nhưng lần này Chí mang trong lòng một tâm trạng, một ý định khác hẳn với những lần <br />
trước. Bởi vì Chí Phèo sau khi bị Thị Nở cự tuyệt tình cảm của mình đã hoàn toàn rơi vào <br />
tuyệt vọng. Trong thâm tâm Chí đang ôm ấp ý định làm lành, muốn quay về con đường <br />
hoàn lương sống cuộc đời lương thiện như bao người khác. Nhưng xã hội vô nhân đạo đã <br />
quay lưng trước sự ăn năn sám hối của một tội đồ, tình thương đã khép lại, xã hội đã rút <br />
đường trở về của Chí cũng như cự tuyệt quyền làm người của một con người. Vĩnh viễn <br />
Chí không tìm thấy hạnh phúc ở cuộc đời này. Bản chất người vừa trỗi dậy lại bị đè bẹp <br />
không thương tiếc. Có thể nói đây là những giờ phút tỉnh táo nhất trong cả cuộc đời say <br />
sưa của Chí, những phút mà ý thức phản kháng trỗi dậy mãnh liệt nhất. Đi gần hết cuộc <br />
đời, cho đến lúc này Chí mới phát hiện mới nhận ra chân lý cuộc sống. Dù là muộn màng <br />
nhưng với Chí sự khám phá ấy quý giá biết bao và Chí quyết giữ chặt lấy nó không để nó <br />
tuột khỏi tầm tay dù lả phải trả một giá rất đắt. Chí như vừa thức dậy sau một giấc ngủ <br />
dài, một sự chuyển biến rất lớn đang diễn ra trong tâm hồn của Chí. Ấy là sự trỗi dậy của <br />
tính người, tính lương thiện. Chí đã nhận ra chân tướng của kẻ thù, kẻ ấy là Bá Kiến chứ <br />
không ai khác cho nên lẽ ra phải đến nhà Thị Nở thì tiềm thức sâu xa đã dẫn Chí đến nhà <br />
Bá Kiến. Trong lần đối đầu sau cuối này, Chí hoàn toàn được lột xác, sự thay đổi đột <br />
ngột và nhanh chóng đến mức Bá Kiến không ngờ được. Chính vì không nắm bắt được <br />
đối phương, lại chủ quan khinh địch nên Bá Kiến thất bại một cách thảm hại. Hắn đã <br />
phải trả giá đắt cho hành vi tội lỗi của chính hắn. Với dáng dấp hiên ngang, ngạo mạn, <br />
Chí chỉ tay vào mặt Bá Kiến mà ra lời dõng dạc: "Tao muốn làm người lương thiện". Tư <br />
thế ấy ta chưa từng bắt gặp ở Chí. Trước đây hắn chỉ biết cúi đầu lễ phép, một điều <br />
bẩm cụ hai điều lạy cụ. Đó là sự chuyển biến và tự khẳng định mình của Chí. Ngôn ngữ <br />
của Chí càng lúc càng đậm màu triết lý: "Ai cho tao lương thiện? Tao không thể là người <br />
lương thiện". Lời cuối cùng được thốt lên với tất cả niềm cay đắng xót xa. Chí đã bị đẩy <br />
đến bước đường cùng. Không còn lối thoát, không còn cách lựa chọn nào khác chỉ còn <br />
chấm dứt cuộc đời của kẻ thù rồi sau đó tự chấm dứt cuộc đời mình. Màn bi kịch kết <br />
thúc đẫm máu và nước mắt.<br />
Tác phẩm Chí Phèo đã để lại trong lòng người trăn trở, bao suy tư ray rứt. Truyện đã phác <br />
họa thành công bức tranh về đời sống ở nông thôn Việt Nam thời kì 19301945. Nó đã <br />
trình bày sự mâu thuẫn và xung đột gay gắt giữa bọn cường hào ác bá và những người <br />
nông dân nghèo hèn rách rưới bị đẩy vào con đường tội lỗi, mà tiêu biểu là Bá Kiến và <br />
Chí Phèo. Những mâu thuẫn nội tại ấy đã cho thấy sự xấu xa thối nát của xã hội đương <br />
thời. Hơn bao giờ hết bức tranh nông thôn Việt Nam hiện ra mới xơ xác tiêu điều làm sao. <br />
Nó đầy rẫy những hạng người hèn hạ, đốn mạt (Bá Kiến, đội Tảo, bà Ba..) cũng như <br />
những tệ nạn xã hội, rượu chè, cờ bạc, trộm cướp có thời cơ phát triển. Một xã hội <br />
không chỉ có sự bần cùng hóa mà còn có cả sự lưu manh hóa, về điểm này tác giả đã gây <br />
dựng rất thành công chân dung của một người nông dân mới: Chí Phèo. Hình ảnh Chí trở <br />
thành một điển hình văn học, một kiểu mẫu của loại người bị tha hóa về mặt nhân cách, <br />
vừa sống động vừa độc đáo, mới mẻ. Cũng qua đó bật lên tấm lòng nhân đạo cao cả, một <br />
sự cảm thông, một thái độ tôn trọng sâu sắc đối với số phận của những kẻ thấp cổ bé <br />
họng. Bị xã hội chà đạp. ruồng rẫy, chối bỏ thậm chí tước bỏ cả quyền làm người của <br />
một con người. Những kẻ mà xã hội cho là cực kỳ xấu xa ấy, dưới con mắt yêu thương <br />
của tác giả vẫn còn một chút gì là tình người và sự phản kháng muốn chống lại xã hội, <br />
muốn bứt ra khỏi xã hội vô nhân đạo không có một chút tình thương người ấy. Toát lên từ <br />
tác phẩm là niềm khát khao hạnh phúc, khát khao quyền làm người và khát khao tình <br />
người. Đặc biệt là tiếng kêu trước lúc giãy chết của Chí Phèo. Nó chứa đựng một tư <br />
tưởng vô cùng cao đẹp. Đó là tiếng kêu cứu của một con người, một số phận bị vùi dập: <br />
"Ai cho tao lương thiện? Tao muốn làm người lương thiện". Tiếng kêu mới đau đớn và <br />
tha thiết làm sao. Nó cứ xoáy vào lòng người, nó làm ta phải băn khoăn ray rứt, nó kêu gọi, <br />
hay nói đúng hơn nó đặt ra một vấn đề có tính chất nan giải, một vấn đề chung không <br />
của riêng ai, ấy là: "Số phận con người". Nó kêu gọi tình người, kêu gọi sự quan tâm đến <br />
số phận của những kẻ bất hạnh. Kêu cứu vấn đề nhân phẩm con người đang trên đường <br />
hủy hoại. Nó đặt ra một nhiệm vụ nóng bỏng là hãy cứu lấy nhân phẩm, hãy bảo vệ <br />
quyền làm người của một con người, kêu gọi thực hiện chân lý: "Người với người sống <br />
để yêu nhau''.<br />
Tác phẩm đã gián tiếp tố cáo xã hội nhớp nhúa bẩn thỉu không có tính người. Xã hội ấy là <br />
nơi sản sinh và nuôi dưỡng những người như Chí Phèo. Con người sống trong xã hội ấy <br />
khác nào sống trong vòng cùng quẫn bế tắc. Chí Phèo này chết đi thì có Chí Phèo khác ra <br />
đời thay thế. Chi tiết cuối cùng của tác phẩm miêu tả Thị Nở (sau khi Chí Phèo chết), <br />
thoáng thấy hiện ra một cái lò gạch bỏ không, vắng người qua lại... Phải chăng tác giả <br />
kín đáo báo hiệu mộ; Chí Phèo con sắp ra đời.<br />
Có người cho rằng đó là kết thúc bi quan. Tại sao lại không nghĩ rằng Nam Cao đang kêu <br />
gọi chúng ta hãy cứu lấy những đứa con Chí Phèo, hãy đập nát những lò gạch cũ để cho <br />
con người sống với nhau trong sáng hơn, cao đẹp hơn? <br />
Bài Mẫu Số 2: <br />
Từ khi ra tù trở về làng cho đến lúc tự kết liễu đời mình, không biết Chí Phèo đã đến nhà <br />
bá Kiến bao nhiêu lần. Trong tác phẩm Chí Phèo, Nam Cao đã kể lại ba lần Chí Phèo đến <br />
nhà bá Kiến, cũng là ba cái mốc trong sự phát triển tính cách của nhân vật trên con đường <br />
lưu manh hoá.<br />
Chí Phèo đến nhà bá Kiến lần thứ nhất ngay hôm sau khi trở về làng. Lần ấy, Chí Phèo ra <br />
chợ ngồi uống rượu với thịt chó từ sáng đến chiều, mà lại uông quit ăn chạc. Thịt no, <br />
rượu say, Chí Phèo cầm cái vỏ chai đến nhà bá Kiến với ý định đòi bá Kiến món nợ đời <br />
mà mây năm trước hắn đã nợ Chí Phèo khi bỗng dưng đẩy Chí Phèo vào tù. Không có bá <br />
Kiến ở nhà, Chí Phèo chỉ được đón tiếp bằng những tiếng sủa ầm ĩ của đàn chó dữ và vẻ <br />
sợ hãi của đàn bà, trẻ con. Khi lý Cường trở về, Chí Phèo liền đập vỡ chai, lấy mảnh chai <br />
rạch mặt cho chảy máu, rồi vừa la làng vừa ăn vạ. Trong lúc lí Cường vừa lúng túng thì <br />
bá Kiên trở về. Vốn là tay cáo già trong việc áp bức, bóc lột người nghèo, Bá Kiến mau <br />
chóng phỉnh nịnh Chí Phèo, mời Chí Phèo vào nhà, lấy rượu, giết gà, thiết Chí Phèo. Xong <br />
rượu thịt, bá Kiến còn đãi Chí một đồng bạc gọi là để thuốc men. Chí Phèo quên hết lòng <br />
thù hận, vui vẻ ra về.<br />
Chỉ mấy hôm sau đó, khi đã uống rượu hết đồng bạc mà bá Kiến cho, Chí Phèo lại tìm <br />
đến nhà bá Kiến, cầm theo một con dao nhỏ. Chí Phèo xin bá Kiến lại cho đi ở tù vì "ở tù <br />
sướng quá", không phải lo lắng, nêu<br />
không thì Chí Phèo sẽ đâm chết vài thằng đé được đi ở tù. Biết đây là một cách tổng tiền, <br />
bá Kiến sử dụng ngón võ "lấy độc trị độc", sai Chí Phèo đi đòi món nợ năm chục bạc nơi <br />
Đội Tảo, một tay kình địch sừng sỏ của hắn. Đội Tảo đang ốm, vợ đội Tảo muốn cho <br />
yên chuyện, đã đưa cho Chí Phèo món tiền đó. Đòi được nợ, bá Kiến càng tâng bốc Chí <br />
Phèo, hứa giữ tiền cho Chí Phèo, lại còn cho Chí Phèo đất vườn để ở. Chí Phèo ra về với <br />
tâm trạng đặc biệt hí hửng, cho rằng anh hùng trong làng này không ai bằng mình. Kể từ <br />
đây, Chí Phèo tự nguyện làm tay sai cho bá Kiến, coi bá Kiến là ân nhân, trở thành con quỷ <br />
dữ đối với người lương thiện.<br />
Chí Phèo đến nhà bá Kiến lần thứ ba sau cuộc gặp gỡ với thị Nở. Được thị Nở yêu <br />
thương, đặc biệt là được thị Nở đem đến cho một bát cháo hành lúc Chí Phèo đang ốm, <br />
con người lương thiện trong Chí Phèo bỗng thức tỉnh. Nhớ lại những giấc mơ ngày xưa, <br />
quãng đời lương thiện ngày xưa, Chí Phèo khát khao trở lại đời lương thiện, thị Nở sẽ là <br />
chiếc cầu nối cho Chí Phèo trở lại cuộc đời ấy. Nhưng bà cô thị Nở cấm thị Nở lấy Chí <br />
Phèo. Uất ức, Chí Phèo cầm dao định đến nhà cô cháu thị Nở, nhưng trộn đường đi, vì <br />
đang say, Chí Phèo không vào nhà thị Nở mà đi thẳng đến nhà bá Kiến. Khi bá Kiến <br />
quẳng tiền cho Chí Phèo để hắn cút đi cho khuất mắt, Chí Phèo thét vào mặt bá Kiến: <br />
"Tao muốn làm người lương thiện". Rồi tiếp: "Nhưng ai cho tao lương thiện?... Chỉ có cái <br />
này!". Vừa nói Chí Phèo vừa cầm dao lên đâm tới tấp vào người bá Kiến. Sau đó Chí Phèo <br />
quay mũi dao lại, tự đâm vào cổ, kết liễu đời mình. Khi mọi người đổ tới, Chí Phèo đã <br />
nằm trên vũng máu lênh láng, miệng ngáp ngáp như muốn nói điều gì mà nói không được.<br />
Kể lại ba lần gặp gỡ này, Nam Cao đã thể hiện đầy đủ và sinh động sự chuyển hóa trong <br />
tâm hồn một người nông dân nghèo khổ từ bước đầu lưu manh hóa, trở thành tay sai của <br />
kẻ thông trị, cho đến khi tỉnh giấc một cách muộn màng. Ngòi bút của Nam Cao qua ba <br />
cuộc gặp gỡ đã tỏ ra hiện thực một cách sắc sảo, đồng thời cũng thể hiện một trái tim <br />
đầy tình cảm nhân đạo cao cả.<br />
Trong cuộc gặp gỡ lần thứ nhất, Chí Phèo dẫu hung hăng, liều lĩnh, thực ra chỉ là một con <br />
cừu non của con sói bá Kiên, một tên cường hào vừa tham lam, độc ác, vừa khôn ngoan <br />
xảo quyệt đến tột độ. Đến nhà bá Kiến, Chí Phèo mang theo mối thù hằn cá nhân, muốn <br />
tự khẳng định mình trước mặt bá Kiến, buộc hắn phải sợ mình, bằng ngón đòn rạch mặt, <br />
ăn vạ. Bá Kiến đã nhanh chóng tước vũ khí của Chí Phèo bằng một thái độ cầu thân giả <br />
dối và những lời tâng bốc, phỉnh nịnh. Thế là Chí Phèo cảm thấy mình đòi được cái cần <br />
đòi, dễ dàng mãn nguyện như nhân vật A.Q đã mãn nguyện bằng phép thắng lợi tinh thần <br />
trong A.Q chính truyện của Lỗ Tấn. Đó là chỗ yếu trong tính cách của người nông dân mà <br />
bá Kiến vốn đã từng trải, đã khai thác và tận dụng.<br />
Nếu việc Chí Phèo nguôi thù bá Kiến, trở thành tay sai của bá Kiến là hiện thực thì cũng <br />
rất hiện thực cho việc Chí Phèo tỉnh ngộ, giết bá Kiến. Dầu có làm tay sai cho bá Kiến để <br />
trở thành con quỷ dữ làng Vũ Đại, về bản chất Chí Phèo vẫn là đứng ở phía đối lập với <br />
bá Kiến, có mối thù với bá Kiến. Mối thù giữa hai con người này không thể dễ dàng được <br />
hóa giải, trước sau rồi cũng bộc lộ. về bản chất, con người lương thiện vẫn tồn tại trong <br />
Chí Phèo, trước sau rồi cũng phải tỉnh giấc. Con mắt hiện thực sắc sảo, tấm lòng nhân <br />
đạo cao cả của Nam Cao đã được thể hiện ở điều này. Nhìn thấy những khát khao lương <br />
thiện vẫn còn ngủ yên trong tâm hồn Chí Phèo như phát hiện được những đốm lửa được <br />
vùi lấp dưới tro tàn, Nam Cao cũng đã nhìn thấy hoàn cảnh và điều kiện cần thiết cho <br />
những đốm lửa ấy bùng lên. Sự xuất hiện của thị Nở với bát cháo hành thơm lừng tình <br />
người, một thứ tình thương vô tư và tự nguyện, đã có sức gột rửa, đưa Chí Phèo từ con ác <br />
quỷ trở lại làm người. Thấm thía với tình người, Chí Phèo quyết định không làm quỷ, <br />
không tiếp tục cuộc sống lưu manh mê muội của mình. Đây chính là lúc bi kịch xuất hiện. <br />
Cái xã hội đã từng ruồng bỏ Chí Phèo, đẩy Chí Phèo ra ngoài lề của cuộc sống, cũng là <br />
cái xã hội độc ác không chịu dung nạp Chí Phèo trở lại làm người. Nhưng khát vọng làm <br />
người của Chí Phèo mãnh liệt vô cùng. Đê có thế tiếp tục làm người, Chí Phèo chỉ còn <br />
một cách duy nhất là tự hủy diệt mạng sống của mình. Nhưng làm sao Chí Phèo không <br />
căm phẫn trước số phận nghiệt ngã như thế. Chưa thể có đủ ý thức để nhận ra nguyên <br />
nhân nỗi khổ của mình là cả một xã hội, Chí Phèo chỉ nhận ra nguyên nhân ấy ờ một kẻ <br />
cụ thể là bá Kiến. Nam Cao đã rất sâu sắc khi kể rằng: thoạt đầu Chí Phèo cầm dao định <br />
đến nhà cô cháu thị Nở, nhưng bởi đã say, Chí Phèo quên, đã đi thẳng đến nhà bá Kiến. <br />
Lúc đầu, Chí Phèo có thể căm giận bà cô thị Nở nhưng trong tiềm thức của Chí Phèo, kẻ <br />
làm hư hỏng cả cuộc đời Chí không phải là ai khác ngoài bá Kiến. Việc bá Kiên bị đâm <br />
chết trước khi Chí Phèo tự kết liễu đời mình là phản ứng tất yếu của một con người bị <br />
dồn đuổi đến bước đường cùng.<br />
"Tao muốn làm người lương thiện!". Đi qua hơn nửa thế kỉ, tiếng kêu của Chí Phèo đến <br />
với chúng ta hôm nay vẫn còn khiến ta bàng hoàng. Ngày ấy, muốn làm người lương <br />
thiện khó đến vậy ư? Ta biết ơn Nam Cao đã giúp ta thấm thía nỗi đau của con người <br />
ngày cũ để biết yêu cuộc sống có được bây giờ, nhất là biết khát khao đấu tranh để làm <br />
cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn, công bằng và nhân ái hơn.<br />
<br />
Bài Mẫu Số 3:<br />
Một hoang thai bọc trong cái váy đụp ở lò gạch cũ, một vật cho không, một món hàng, <br />
một đứa trẻ không cha không mẹ đi ở lần hồi, làm canh điền cho Lý Kiến, đi tù 7, 8 năm <br />
trở về làng Vũ Đại, trở thành một trong hai con quỷ dữ, để rồi cuối cùng "bọn chúng giết <br />
nhau, nào có phải cần đến tay người khác đâu". Đó là cuộc đời đầy máu và nước mắt, là <br />
những cuộc rạch mặt ăn vạ và đâm thuê chém mướn của Chí Phèo. Từ một nông dân <br />
lương thiện, Chí Phèo đã bị xã hội thực dân phong kiến xô đẩy vào con đường lưu manh <br />
tội lỗi.<br />
Chí Phèo đi tù từ năm 20 tuổi. Chí về lại làng năm 27, 28 tuổi. Năm hắn tự sát ngoài tuổi <br />
bốn mươi. Có lẽ từ khi Chí Phèo trở thành "anh đầy tớ chân tay" của Bá Kiến trong <br />
khoảng hơn mười năm trời, hắn đã đến nhà "cụ Bá" rất nhiều lần để "người ta giao cho <br />
hắn" đâm chém, mưu hại, phá phách... Tuy nhiên, Nam Cao chỉ kể lại 3 lần Chí Phèo đến <br />
nhà Bá Kiến.<br />
Lần thứ nhất hắn đến nhà Bá Kiến ngay hôm sau hắn trở về làng. Uống rượu, ăn thịt chó <br />
ở chợ, từ trưa tới xế chiều, say khướt, Chí Phèo cầm cái vỏ chai đến nhà Bá Kiến, gọi tên <br />
tục ra chửi, làm cho "mồ mả tổ tiên đến lộn lên mất". Hắn đến để trả thù, để hỏi món nợ <br />
Bá Kiến đẩy hắn vào tù. Xô xát với Lí Cường, rồi hắn đập chai vào cột cổng, rạch mặt, <br />
kêu làng, ăn vạ. Nhưng cụ Bá ranh ma đã xử nhũn, mời hắn vào nhà, giết gà mời hắn <br />
uống rượu. Chí bỗng nhiên trở thành người có họ với Lí Cường, được đãi thêm đồng bạc, <br />
hắn hả hê ra về...<br />
Bốn hôm sau hết tiền, Chí Phèo ra quán mua chịu một chai rượu, vặn ba bốn quả chuối <br />
xanh, bốc của cô hàng xén một nhúm con muối, hắn về cái miếu ở bờ sông uống rượu <br />
nhắm với chuối xanh chấm muối trắng. No say, hắn vác dao đến thẳng nhà Bá Kiến, gặp <br />
ai hắn cũng bảo: "Hắn đến nhà cụ Bá đòi nợ đây!". Hắn đến kêu cụ Bá "lại cho con đi ở <br />
tù" vì "ở tù sướng quá!". Nếu không được "thì con đâm chết dăm ba thằng, rồi cụ bắt con <br />
giải huyện. Hắn nghiến răng, lấy dao sắc tần mần gọt cái bàn lim". Trị không được thì <br />
cụ dùng. Chỉ một tiếng cười, một câu nói khích, cụ Bá đã sai được Chí mang dao đến nhà <br />
đội Tảo, một tay kình địch của y, đòi nợ năm chục bạc. Chẳng cần đổ máu, Chí Phèo lấy <br />
được món nợ. Cụ thưởng "cho Chí năm đồng, cấp cho Chí mảnh vườn cạnh bờ sông làm <br />
chỗ ở". Chí tự đắc, thấy mình "oai thêm bậc nữa", vênh mặt: "Anh hùng làng này cóc <br />
thằng nào bằng ta!". Chí trở thành "anh đầy tớ chân tay mới" đắc lực của Bá Kiến, con <br />
quỷ dữ của làng Vũ Đại.<br />
Lần thứ ba được nói đến, Chí Phèo đến gặp Bá Kiến lúc Chí Phèo đã "bốn mươi hay <br />
ngoài bốn mươi". Bộ mặt của Chí lúc bấy giờ là "mặt của một con vật lạ" sẹo vằn dọc <br />
vằn ngang màu "vàng vàng... xạm màu gio". Sau 5 ngày đêm cùng với Thị Nở ân ái "đôi <br />
lứa xứng đôi", được ăn cháo hành, Chí Phèo muốn làm lại cuộc đời. Chí thèm lương thiện <br />
muốn làm hòa với mọi người. Bà cô Thị Nở không cho Thị Nở lấy Chí Phèo. Tức giận, <br />
Chí Phèo uống rượu thật say tìm đến nhà Thị Nở. Trên đường đi, hắn đã xông thẳng đến <br />
nhà Bá Kiến. Không cần xin tiền, hắn dõng dạc nói với Bá Kiến: "Tao muốn làm người <br />
lương thiện!". Nhưng "Ai cho tao lương thiện?... Tao không thể là người lương thiện <br />
nữa...". Và "chỉ có một cách là..." Chí Phèo văng dao tới chém túi bụi Bá Kiến. Vừa chém <br />
vừa kêu làng thật to. Rồi Chí Phèo tự đâm vào cổ mình, tự sát. Lúc chết "mắt hắn trợn <br />
ngược, mồm hắn ngáp ngáp, muốn nói, nhưng không ra tiếng". Xác hắn nằm "giữa bao <br />
nhiêu là máu tươi".<br />
Sau mỗi lần Chí Phèo đến gặp Bá Kiến, hắn bị dụ dỗ, bị mua chuộc, bản tính hắn thay <br />
đổi, từ một nông dân, một tên đi tù về, trở thành con quỷ dữ làng Vũ Đại, Chí Phèo bị lưu <br />
manh hóa, bị Bá Kiến xô đẩy vào vòng tội lỗi, đâm thuê chém mướn,... Nam Cao đã miêu <br />
tả tính cách Chí Phèo phát triển theo con đường lưu manh hóa của hắn. Chí Phèo đã được <br />
xây dựng thành một nhân vật điển hình. Nếu truyện "Chí Phèo" được đánh giá là một tác <br />
phẩm xuất sắc trên cả hai mặt hiện thực và nhân đạo về đề tài nông dân thì những đoạn <br />
kể về chuyện Chí Phèo đến nhà Bá Kiến là những đoạn cốt lõi tạo nên giá trị ấy.<br />
Truyện "Chí Phèo" không có nhiều nhân vật. Từ bà Ba đến Thị Nở, từ bà cô Thị Nở đến <br />
Tự Lãng làm nghề thầy cúng kiêm hoạn lợn, từ Bá Kiến đến Chí Phèo,... nhà văn Nam <br />
Cao đã làm hiện lên bức tranh nông thôn Việt Nam đêm trước Cách mạng. Đặc biệt qua 2 <br />
nhân vật Bá Kiến và Chí Phèo, những lần gặp gỡ, đối địch nhau, Nam Cao đã cho thấy <br />
cuộc xung đột rất gay gắt ở nông thôn nước ta trước đây. Bọn cường hào gian ác mà tiêu <br />
biểu là Bá Kiến "bốn đời làm tổng lý" vô cùng xảo quyệt không chỉ bóp nặn làm giàu <br />
bằng sưu thuế, bằng chiếm ruộng, cắm nhà, mà còn dùng mọi thủ đoạn mua chuộc, xô <br />
đẩy người nông dân vào con đường lưu manh, tội lỗi. Đau đớn nhất là Chí Phèo đã bị bóc <br />
lột tận xương tủy, bị cướp đi cả hình người lẫn linh hồn người. Cho dù Chí muốn phục <br />
thiện, rất thèm lương thiện, muốn làm hòa với đồng loại nhưng cũng không được nữa. <br />
Con đường hoàn lương của những Binh Chức, những Chí Phèo... đã bị chặn đứng. Họ <br />
ngày một bị nhấn chìm vào vũng bùn tội lỗi thành quỷ dữ và chỉ có thể chết mà thôi! <br />
Truyện "Chí Phèo" đã phản ánh ở chiều sâu đời sống lam lũ, kiệt quệ, xơ xác, nạn cờ <br />
bạc, rượu chè, lưu manh hóa... của người nhà quê trong thời kì 19301945. Một bức tranh <br />
thê thảm "sân đình máu chảy, đường thôn lính đầy" với những cuộc đời tủi nhục "bát <br />
cơm chan đầy nước mắt".<br />
Truyện "Chí Phèo" còn có giá trị nhân đạo sâu sắc. Với cái nhìn thương cảm, tác giả đã <br />
phát hiện ra cái đốm lửa của thiên lương còn le lói trong đáy tâm hồn của những người <br />
lao động bị xã hội cũ làm cho biến chất. Nó cho ta thấy lòng khao khát của người nghèo <br />
khổ muốn được sống hạnh phúc trong một cuộc đời bình dị, thấy được nguyên cớ sâu xa <br />
tinh thần phản kháng dữ dội, tiềm tàng trong con người họ.<br />
Truyện ngắn "Chí Phèo" đã để lại nhiều ám ảnh trong lòng người đọc. Nó mãi mãi là lời <br />
kêu cứu, là tiếng chuông báo động hãy cứu lấy con người, hãy bảo vệ quyền sống lương <br />
thiện của người lao động. Chính quỷ dữ đã gây mầm quỷ dữ. Có diệt trừ tận gốc quỷ dữ <br />
thì người lương thiện mới được sống yên lành.<br />
<br />