Ảnh hưởng của giãn tĩnh mạch tinh lên nồng độ LH và testosterone ở nam giới vô sinh

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA GIÃN TĨNH MẠCH TINH LÊN NỒNG ĐỘ LH<br /> VÀ TESTOSTERONE Ở NAM GIỚI VÔ SINH<br /> Nguyễn Hoài Bắc1, Nguyễn Việt Anh2<br /> 1<br /> <br /> Bệnh viện Đại họcY Hà Nội; 2Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của giãn tĩnh mạch tinh lên nồng độ LH và testosterone huyết thanh ở<br /> những nam vô sinh. Sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang có đối chứng trên 194 đối tượng, bao gồm 132<br /> đối tượng thuộc nhóm bệnh và 62 thuộc nhóm chứng. Kết quả cho thấy, không có sự khác biệt đáng kể về<br /> nồng độ testosterone huyết thanh giữa nhóm bệnh và nhóm chứng (17,6 ± 6,4 so với 16,2 ± 5,4; với<br /> p = 0,07). Tuy nhiên, có sự khác biệt lớn về nồng độ testosterone ở các phân nhóm giữa nhóm bệnh và<br /> nhóm chứng. Nồng độ testosterone ở phân nhóm testosterone < 12 (nmol/l) của nhóm bệnh thấp hơn nhiều<br /> so với nhóm chứng (9,4 ± 1,6 (nmol/l) so với 10,8 ± 0,8 (nmol/l); với p = 0,013) nhưng nồng độ testosterone<br /> ở phân nhóm testosterone ≥ 12 (nmol/l) của nhóm bệnh lại cao hơn nhiều so với nhóm chứng (19,7 ± 5,3<br /> (nmol/l) so với 17,0 ± 5,3 (nmol/l); với p = 0,001). Không có sự khác biệt đáng kể về nồng độ LH giữa nhóm<br /> bệnh và nhóm chứng. Qua kết quả này chúng tôi nhận thấy, ở những nam giới vô sinh, ảnh hưởng của giãn<br /> tĩnh mạch tinh lên nồng độ LH và testosterone huyết thanh không rõ ràng. Ở phân nhóm testosterone < 12<br /> (nmol/l) nồng độ testosterone trung bình ở nhóm bệnh thấp hơn ở nhóm chứng, nhưng ở phân nhóm<br /> testosterone ≥ 12 (nmol/l) nồng độ testosterone trung bình ở nhóm bệnh lại cao hơn nhóm chứng. Không có<br /> sự khác biệt đáng kể về nồng độ LH ở phân nhóm LH < 8,6 (nmol/l) và LH ≥ 8,6 (nmol/l) giữa nhóm bệnh và<br /> nhóm chứng.<br /> Từ khóa: Giãn tĩnh mạch tinh, suy sinh dục, testosterone và LH<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Một số tác giả cho rằng, giãn tĩnh mạch<br /> <br /> Giãn tĩnh mạch tinh là tình trạng giãn bất<br /> <br /> tinh làm ảnh hưởng đến quá trình sản xuất<br /> <br /> thường của các đám rối tĩnh mạch hình dây<br /> <br /> hormone sinh dục tại tinh hoàn từ đó làm ảnh<br /> <br /> leo của hệ tĩnh mạch tinh hoàn. Giãn tĩnh<br /> <br /> hưởng đến nồng độ LH và testosterone trong<br /> <br /> mạch tinh chiếm khoảng 10 - 15% dân số nói<br /> <br /> huyết thanh. Một nghiên cứu thử nghiệm so<br /> <br /> chung. Tỉ lệ này tăng lên đến 25 % ở quần thể<br /> <br /> sánh với nhóm chứng là những người có khả<br /> <br /> nam giới vô sinh nguyên phát và tới 81% ở<br /> <br /> năng sinh sản bình thường và không bị giãn<br /> <br /> quần thề vô sinh thứ phát [1].<br /> <br /> tĩnh mạch tinh, nhóm tác giả cũng ghi nhận<br /> <br /> Trong khi các kết quả nghiên cứu về ảnh<br /> <br /> nồng độ testosterone thấp hơn ở nhóm giãn<br /> <br /> hưởng của giãn tĩnh mạch tinh lên quá trình<br /> <br /> tĩnh mạch tinh có ý nghĩa thống kê (416 ± 156<br /> <br /> sinh tinh đã tương đối đồng nhất thì các kết<br /> <br /> so với 469 ± 192 ng/dL, p < 0,001) [2].<br /> <br /> quả nghiên cứu về ảnh hưởng của bệnh lên<br /> <br /> Tuy nhiên, những kết quả như trên lại<br /> <br /> nồng độ hormone sinh dục trong huyết thanh<br /> <br /> không được ghi nhận trong một số nghiên cứu<br /> <br /> lại chưa rõ ràng.<br /> <br /> gần đây. Trong một nghiên cứu hồi cứu so<br /> sánh nồng độ các hormone sinh dục giữa<br /> <br /> Địa chỉ liên hệ: Nguyễn Hoài Bắc, Đơn vị Nam học, Bệnh<br /> <br /> nhóm giãn tĩnh mạch tinh và nhóm chứng, các<br /> <br /> viện Đại học Y Hà Nội<br /> <br /> tác giả nhận thấy không có sự khác biệt nào<br /> <br /> Email: drbac.uro@gmail.com<br /> Ngày nhận: 15/10/2018<br /> <br /> về nồng độ LH và testosterone giữa hai nhóm<br /> <br /> Ngày được chấp thuận: 20/11/2018<br /> <br /> [3]. Một nghiên cứu khác trên quy mô lớn gồm<br /> <br /> 84<br /> <br /> TCNCYH 117 (1) - 2019<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> 7035 nam giới trẻ khỏe mạnh thuộc 6 nước<br /> <br /> - Viêm nhiễm bộ phận sinh dục cấp tinh.<br /> <br /> Châu Âu các tác giả cũng không nhận thấy sự<br /> <br /> - Rối loạn nội tiết (cường giáp, tăng<br /> <br /> khác biệt về nồng độ testosterone giữa nhóm<br /> giãn tĩnh mạch tinh lâm sàng và nhóm không<br /> giãn tĩnh mạch tinh [4].<br /> Tại Việt Nam chưa có nhiều báo cáo về<br /> ảnh hưởng của giãn tĩnh mạch tinh lên nồng<br /> <br /> prolactine máu…).<br /> - Rối loạn chuyển hóa như tiểu đường, rối<br /> loạn mỡ máu.<br /> - Suy sinh dục tiên phát hoặc thứ phát.<br /> <br /> độ hormone sinh dục trong huyết thanh. Vì<br /> <br /> - Teo tinh hoàn một bên hoặc hai bên.<br /> <br /> vậy, nghiên cứu này được tiến hành nhằm<br /> <br /> - Các bệnh gan thận mạn tính làm ảnh<br /> <br /> mục tiêu sau: Khảo sát ảnh hưởng của giãn<br /> <br /> hưởng đến sự tổng hợp nguyên liệu cho quá<br /> <br /> tĩnh mạch tinh lên nồng độ LH và testosterone<br /> <br /> trình sản xuất testosterone.<br /> <br /> trong huyết thanh của những bệnh nhân vô<br /> sinh nam.<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> 1. Đối tượng<br /> Các bệnh nhân đến khám tại đơn vị Nam<br /> học, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội từ tháng 12<br /> năm 2013 đến tháng 8 năm 2018.<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn nhóm bệnh<br /> <br /> - Các bệnh lý vùng dưới đồi.<br /> - Các xét nghiệm được làm từ nơi khác.<br /> 2. Phương pháp<br /> 2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang<br /> có đối chứng.<br /> 2.2. Cỡ mẫu và cách chọn mẫu trong<br /> nghiên cứu<br /> Cỡ mẫu gồm 194 bệnh nhân được chọn<br /> <br /> - Bệnh nhân nam vô sinh có giãn tĩnh<br /> <br /> một cách ngẫu nhiên thuận tiện. Trong đó có<br /> <br /> mạch tinh thể lâm sàng một bên (độ I, độ II và<br /> <br /> 132 bệnh nhân nam vô sinh có giãn tĩnh mạch<br /> <br /> độ III).<br /> - Bệnh nhân có đầy đủ xét nghiệm LH và<br /> <br /> tinh được xếp vào nhóm bệnh và 62 người<br /> khỏe mạnh có sức khỏe sinh sản bình thường<br /> <br /> testosterone.<br /> <br /> được xếp vào nhóm chứng.<br /> <br /> Tiêu chuẩn lựa chọn nhóm chứng<br /> Là những người đến khám sức khỏe định<br /> kỳ có vợ đang mang thai tự nhiên.<br /> - Không giãn tĩnh mạch tinh được xác định<br /> qua khám lâm sàng và siêu âm Doppler tinh<br /> hoàn.<br /> - Bệnh nhân có sức khỏe toàn thân bình<br /> thường (được xác nhận qua khám sức khỏe<br /> định kỳ).<br /> <br /> 2.3. Quy trình nghiên cứu<br /> Bệnh nhân nhóm bệnh và nhóm chứng<br /> được khám lâm sàng và làm đầy đủ các xét<br /> nghiệm bao gồm siêu âm ổ bụng, siêu âm tinh<br /> hoàn, xét nghiệm sinh hóa và xét nghiệm<br /> hormone sinh dục để xác định tình trạng sức<br /> khỏe toàn thân và chẩn đoán giãn tĩnh mạch<br /> tinh.<br /> Xét nghiệm LH và Testosterone trong<br /> <br /> 1.3. Tiêu chuẩn loại trừ<br /> <br /> huyết thanh được thực hiện trong khoảng thời<br /> <br /> Bệnh nhân mắc các bệnh lý cấp tính và<br /> <br /> gian từ 8 - 11 giờ sáng, sau khi đã nhịn ăn<br /> <br /> mãn tính có thể làm ảnh hưởng đến nồng độ<br /> <br /> sáng, tại labo xét nghiệm trung tâm Bệnh viện<br /> <br /> hormone sinh dục như:<br /> <br /> Đại học Y Hà Nội.<br /> <br /> TCNCYH 117 (1) - 2019<br /> <br /> 85<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Testosterone với thể tích trung bình của tinh<br /> <br /> 3. Xử lí số liệu<br /> Các số liệu nghiên cứu được nhập và phân<br /> tích bằng phần mềm STATA 13. Kết quả kiểm<br /> định được coi là có ý nghĩa thống kê với giá trị<br /> p < 0,05 (độ tin cậy trên 95%).<br /> - Tính số trung bình cộng, độ lệch chuẩn<br /> với các dãy số liệu tuân theo sự phân bố<br /> chuẩn.<br /> - Khi so sánh trung bình cộng của hai<br /> nhóm: Sử dụng thuật toán T-student test nếu<br /> dãy số liệu tuân theo sự phân bố chuẩn, sử<br /> dụng thuật toán Mann Whitney test nếu dãy số<br /> <br /> hoàn.<br /> 4. Đạo đức nghiên cứu<br /> Các đối tượng tham gia nghiên cứu là<br /> hoàn toàn tự nguyện và có quyền rút khỏi<br /> nghiên cứu khi không muốn tham gia. Các<br /> thông tin liên quan đến người tham gia nghiên<br /> cứu được đảm bảo bí mật. Nghiên cứu đã<br /> được sự đồng ý của Ban giám đốc Bệnh viện<br /> Đại học Y Hà Nội<br /> <br /> III. KẾT QUẢ<br /> <br /> liệu tuân theo sự phân bố không chuẩn.<br /> - Sử dụng thuật toán ANOVA test nếu các<br /> dãy số liệu tuân theo sự phân bố chuẩn, sử<br /> <br /> 1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên<br /> cứu<br /> <br /> dụng thuật toán Kruskal Wallis test nếu các<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu thu được gồm 132<br /> <br /> dãy số liệu tuân theo sự phân bố không<br /> <br /> bệnh nhân nhóm bệnh với thời gian vô sinh<br /> <br /> chuẩn.<br /> <br /> trung bình 25,1 ± 20,5 (9 - 120) tháng và 62<br /> <br /> - Tính hệ số tương quan giữa các thông số<br /> <br /> bệnh nhân nhóm chứng có thời gian mang<br /> <br /> bằng hệ số tương quan r. Xây dựng mô hình<br /> <br /> thai tự nhiên trung bình là 5,6 ± 2,1 (1 - 9)<br /> <br /> hồi quy tuyến tính đơn biến giữa LH và<br /> <br /> tháng.<br /> <br /> Bảng 1. So sánh một số đặc điểm chung của nhóm bệnh và nhóm chứng<br /> Nhóm bệnh (n = 132)<br /> <br /> Nhóm chứng (n = 62)<br /> <br /> n% (Mean ± SD)<br /> <br /> n% (Mean ± SD)<br /> <br /> 132 (100,0)<br /> 30,1 ± 5,5<br /> <br /> 62 (100,0)<br /> 29,1 ± 3,7<br /> <br /> 0,1<br /> <br /> ≤ 30<br /> <br /> 79 (59,8)<br /> 26,8 ± 2,6<br /> <br /> 42 (67,7)<br /> 27,1 ± 2,0<br /> <br /> 0,29<br /> <br /> > 30<br /> <br /> 53 (40,2)<br /> 35,2 ± 4,8<br /> <br /> 21 (32,3)<br /> 33,4 ± 2,8<br /> <br /> Chiều cao (cm)<br /> <br /> 132 (100,0)<br /> 168,3 ± 5,1<br /> <br /> 62 (100,0)<br /> 168,4 ± 4,9<br /> <br /> 0,48<br /> <br /> Cân nặng (kg)<br /> <br /> 132 (100,0)<br /> 62,2 ± 8,1<br /> <br /> 62 (100,0)<br /> 64,2 ± 8,6<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> Đặc điểm<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> 86<br /> <br /> p<br /> <br /> TCNCYH 117 (1) - 2019<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Nhóm bệnh (n = 132)<br /> <br /> Nhóm chứng (n = 62)<br /> <br /> n% (Mean ± SD)<br /> <br /> n% (Mean ± SD)<br /> <br /> 132 (100,0)<br /> 21,9 ± 2,3<br /> <br /> 62 (100,0)<br /> 22,6 ± 2,5<br /> <br /> 9 (6,8)<br /> 18,02 ± 0,28<br /> <br /> 6 (9,6)<br /> 18,05 ± 0,32<br /> <br /> 18,5 - 22,9<br /> <br /> 77 (58,3)<br /> 20,8 ± 1,2<br /> <br /> 28 (45,2)<br /> 21,5 ± 1,1<br /> <br /> > 22,9<br /> <br /> 46 (34,9)<br /> 24,4 ± 1,3<br /> <br /> 28 (45,2)<br /> 24,6 ± 1,8<br /> <br /> Đặc điểm<br /> BMI (kg/m2)<br /> < 18,5<br /> <br /> p<br /> 0,03*<br /> <br /> 0,23<br /> <br /> Nghiên cứu cho thấy không có sự khác biệt về tuổi, chiều cao và cân nặng giữa hai nhóm (p ><br /> 0,05). Chỉ số BMI của nhóm bệnh thấp hơn nhóm chứng, có ý nghĩa thống kê ( p < 0,05).<br /> <br /> Biểu đồ 1. Đặc điểm lâm sàng của nhóm bệnh (n = 132)<br /> Tỉ lệ vô sinh nguyên phát (72,7%), vô sinh thứ phát chiếm 27,3%. Phần lớn các trường hợp<br /> (98,5%) giãn tĩnh mạch tinh bên trái và giãn độ III chiếm tỉ lệ 62,1%.<br /> 2. Ảnh hưởng của giãn tĩnh mạch tinh lên nồng độ các nội tiết tố sinh dục<br /> Giá trị trung bình của LH và Testosterone ở nhóm bệnh không khác biệt so với nhóm chứng..<br /> Giá trị testosterone trung bình ở phân nhóm testosterone < 12 của nhóm bệnh thấp hơn so với<br /> nhóm chứng, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Ngược lại, giá trị testosterone trung<br /> bình ở phân nhóm testosterone ≥12 ở nhóm bệnh lại cao hơn ở nhóm chứng một cách có ý<br /> nghĩa thống kê (p > 0,05) (bảng 2).<br /> <br /> TCNCYH 117 (1) - 2019<br /> <br /> 87<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Bảng 2. So sánh nồng độ nội tiết tố sinh dục giữa nhóm bệnh và nhóm chứng<br /> Nhóm bệnh (n = 132)<br /> <br /> Nhóm chứng (n = 62)<br /> <br /> n<br /> <br /> (Mean ± SD)<br /> <br /> n<br /> <br /> (Mean ± SD)<br /> <br /> 132<br /> <br /> 5,0 ± 2,2<br /> <br /> 62<br /> <br /> 4,8 ± 1,7<br /> <br /> 0,29<br /> <br /> Nhóm < 8,6 (nmol/l)<br /> <br /> 126<br /> <br /> 4,7 ± 1,8<br /> <br /> 60<br /> <br /> 4,7 ± 1,5<br /> <br /> 0,41<br /> <br /> Nhóm ≥ 8,6 (nmol/l)<br /> <br /> 6<br /> <br /> 10,6 ± 2,2<br /> <br /> 2<br /> <br /> 9,5 ± 1,1<br /> <br /> 0,27<br /> <br /> 132<br /> <br /> 17,6 ± 6,4<br /> <br /> 62<br /> <br /> 16,2 ± 5,4<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> Nhóm < 12 (nmol/l)<br /> <br /> 27<br /> <br /> 9,4 ± 1,6<br /> <br /> 8<br /> <br /> 10,8 ± 0,8<br /> <br /> 0,013*<br /> <br /> Nhóm ≥ 12 (nmol/l)<br /> <br /> 105<br /> <br /> 19,7 ± 5,3<br /> <br /> 54<br /> <br /> 17,0 ± 5,3<br /> <br /> 0,001*<br /> <br /> Nội tiết tố<br /> LH<br /> <br /> Testosterone<br /> <br /> p<br /> <br /> Bảng 3. So sánh nồng độ nội tiết sinh dục giữa các nhóm độ giãn của nhóm bệnh<br /> <br /> Nội tiết tố<br /> <br /> Độ I (N = 27)<br /> <br /> Độ II (N = 23)<br /> <br /> Độ III (N = 82)<br /> <br /> p<br /> <br /> 4,5 ± 1,5<br /> <br /> 6,2 ± 2,4<br /> <br /> 4,8 ± 2,3<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> Nhóm < 8,6 (nmol/l)<br /> <br /> 4,54 ± 1,52<br /> <br /> 5,4 ± 1,8<br /> <br /> 4,6 ± 1,9<br /> <br /> 0,45<br /> <br /> Nhóm ≥ 8,6 (nmol/l)<br /> <br /> -<br /> <br /> 9,7 ± 0,7<br /> <br /> 12,4 ± 3,7<br /> <br /> 0,052<br /> <br /> Testosterone(nmol/l)<br /> <br /> 18,1 ± 5,4<br /> <br /> 17,9 ± 6,3<br /> <br /> 17,4± 6,7<br /> <br /> 0,77<br /> <br /> Nhóm < 12 (nmol/l)<br /> <br /> 9,42 ± 1,1<br /> <br /> 9,28 ± 1,1<br /> <br /> 9,43 ± 1,8<br /> <br /> 0,39<br /> <br /> Nhóm ≥ 12 (nmol/l)<br /> <br /> 19,17 ± 4,7<br /> <br /> 20,37 ± 4,9<br /> <br /> 19,8 ± 5,7<br /> <br /> 0,46<br /> <br /> LH (mU/ml)<br /> <br /> Không có sự khác biệt nào về nồng độ trung bình của LH và testosterone giữa các nhóm độ<br /> giãn khác nhau (p > 0,05).<br /> <br /> 88<br /> <br /> TCNCYH 117 (1) - 2019<br /> <br />