Ảnh hưởng của thức ăn bổ sung Fructo-Oligosaccharide (FOS) lên tăng trưởng, tỷ lệ sống và các thông số sinh lý của tôm sú (Penaeus monodon Fabricius, 1798)

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 3/2014<br /> <br /> KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC<br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA THỨC ĂN BỔ SUNG FRUCTO-OLIGOSACCHARIDE<br /> (FOS) LÊN TĂNG TRƯỞNG, TỶ LỆ SỐNG VÀ CÁC THÔNG SỐ SINH LÝ<br /> CỦA TÔM SÚ (Penaeus monodon Fabricius, 1798)<br /> EFFECTS OF FRUCTO-OLIGOSACCHARITE ON GROWTH, SURVIVAL RATE<br /> AND PHYSIOLOGICAL PARAMETERS OF BLACK TIGER SHRIMP<br /> (Penaeus monodon Fabricius, 1798)<br /> Đặng Trần Tú Trâm1, Lục Minh Diệp2, Huỳnh Minh Sang3<br /> Ngày nhận bài: 30/10/2013; Ngày phản biện thông qua: 17/02/2014; Ngày duyệt đăng: 13/8/2014<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Thí nghiệm được tiến hành trong 90 ngày tại Trạm thực nghiệm nuôi trồng thủy sản, Viện Hải dương học với 4<br /> nghiệm thức thức ăn có bổ sung các hàm lượng FOS khác nhau là 0,1%, 0,2%, 0,4%, 0,8% và nghiệm thức đối chứng<br /> không bổ sung FOS. Xác định tỷ lệ sống, tăng trưởng của tôm sau 30, 60 và 90 ngày nuôi. Các chỉ số sinh lý (TMI: chỉ số<br /> cơ thịt, HSI: chỉ số gan tụy, HM: độ ẩm gan tụy, TM: độ ẩm cơ thịt) được xác định khi kết thúc thí nghiệm. Kết quả cho<br /> thấy, tốc độ tăng trưởng đặc trưng về khối lượng (SRGw) cao nhất ở nghiệm thức thức ăn có bổ sung 0,2% FOS (đạt 3,70 ±<br /> 0,045 %/ngày) và thấp nhất ở nghiệm thức thức ăn có bổ sung 0,8% FOS (đạt 3,51 ± 0,045 %/ngày). Mức tăng khối lượng<br /> trung bình hàng tuần (AWG) cao nhất ở nghiệm thức 0,2% FOS (0,45 ± 0,017 g/tuần), thấp nhất ở nghiệm thức 0,8% FOS<br /> (0,38 ± 0,015 g/tuần. Tôm cho ăn thức ăn có bổ sung 0,4% FOS có HSIw và TMIw cao nhất và thấp nhất ở tôm không được<br /> bổ sung FOS vào thức ăn (p < 0,05) nhưng không có sự khác nhau về chỉ số sinh lý khác (TM, HM, HSId và TMId) giữa<br /> các nhóm tôm cho ăn các loại thức ăn có bổ sung các hàm lượng FOS khác nhau. Kết quả nghiên cứu cho thấy bổ sung<br /> 0,2 - 0,4% FOS vào thức ăn cải thiện sức khỏe của tôm sú nuôi.<br /> Từ khóa: tôm sú (P. monodon), prebiotic, fructo-oligosaccharide (FOS)<br /> <br /> ABSTRACT<br /> The experiment was conducted for 90 days at Experimental Station, Institute of Oceanography with treatments:<br /> 0.1% FOS, 0.2% FOS, 0.4% FOS, 0.8% FOS and control (0.0% FOS).The growth rate and survival were determined<br /> after 30, 60 and 90 days of study. Some physiological parameters (TMI:tail muscle index, HSI: hepatosomatic index, HM:<br /> hepatopancreas moisture, and TM: tail muscle moisture) were determined at the end of the experiment.The results showed<br /> that specific growth rate (SRGw) was highest in treatment of 0. % FOS (3.70 ± 0.045 % /day) and lowest in treatment of<br /> 0.8% FOS (3.51 ± 0.045 %/day). The average weight (AWG) of shrimp was gained maximum value (0.45 ± 0.017 g/week)<br /> in treatment of 0.2% FOS and lowest value (0.38 ± 0.015 g/week) in treatment of 0.8% FOS. The HSIw of shrimps fed<br /> diets which supplemented with 0.4 % FOS were highest. However, the TMIw showed a lowest value when FOS is added to<br /> food (p < 0,05). There were no significant differences in other physiological indicators (TM, HM and TMId HSId) between<br /> groups when they fed with different concentrations of FOS. Results showed that the feed which supplemented of 0.2 - 0.4%<br /> FOS improved the health of shrimp farming.<br /> Keywords: shrimp, prebiotic, fructo-oligosaccharide (FOS)<br /> <br /> Đặng Trần Tú Trâm: Cao học Nuôi trồng thủy sản 2011 - Trường Đại học Nha Trang<br /> TS. Lục Minh Diệp: Viện Nuôi trồng thủy sản - Trường Đại học Nha Trang<br /> 3<br /> TS. Huỳnh Minh Sang: Viện Hải dương học Nha Trang<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> 190 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Sử dụng kháng sinh liều lượng thấp trong nuôi<br /> trồng thủy sản kích thích sự tăng trưởng, tăng hiệu<br /> quả sử dụng thức ăn và tỷ lệ sống của các đối tượng<br /> nuôi (Rosen, 1996) nhưng cũng kích thích sự phát<br /> triển của vi khuẩn kháng thuốc (Genc và cs, 2007).<br /> Luật về cấm hoặc hạn chế sử dụng kháng sinh trong<br /> nuôi trồng thủy sản đã khuyến khích các nghiên<br /> cứu nhằm tìm ra các chất bổ sung vào thức ăn làm<br /> tăng cường sức khỏe của vật nuôi, có thể thay thế<br /> một phần hoặc toàn bộ kháng sinh trong nuôi thủy<br /> sản theo hướng thân thiện với môi trường sinh thái<br /> (Gatlin và cs, 2006). Các chất bổ sung áp dụng<br /> trong nuôi trồng thủy sản được chia thành 2 nhóm<br /> là chất bổ sung dinh dưỡng, cải thiện miễn dịch và<br /> chất kích thích hệ miễn dịch phụ thuộc vào cơ chế<br /> tác dụng của chúng. Một nhóm các chất thuộc chất<br /> kích thích miễn dịch đã chứng tỏ hiệu quả trong việc<br /> nuôi gia súc, gia cầm và các đối tượng nuôi thủy sản<br /> là prebiotic (Sang và Fotedar, 2011).<br /> Prebiotic được định nghĩa “là thành phần<br /> lên men có chọn lọc làm thay đổi tính đặc trưng<br /> về thành phần và hoạt động của hệ vi sinh vật<br /> đường ruột nhằm tăng sức khoẻ cho vật chủ một<br /> cách gián tiếp” (Gibson và cs, 2004). Thông qua<br /> việc cung cấp dinh dưỡng một cách có chọn lọc<br /> cho một hoặc một số vi sinh vật trong đường ruột,<br /> prebiotic làm thay đổi có chọn lọc hệ vi sinh vật đường<br /> ruột của vật chủ (Teitelbaum và Walker, 2002). Trong<br /> các loại prebiotic thông dụng được dùng trong nông<br /> nghiệp và thủy sản thì Inulin, Fructo-oligosaccharides<br /> (FOS), Galacto-oligosaccharides (GOS) và<br /> Mannan-oligosaccharide (MOS) đang được chú ý<br /> nhiều nhất.<br /> Hiện nay, có nhiều nghiên cứu được thực hiện<br /> để đánh giá hiệu quả của FOS trên các loài cá nuôi<br /> như cá hồi (Rehulka và cs, 2011), cá tầm (Akrami và<br /> cs, 2009), cá bơn (Mahious và cs, 2006), cá Hồng<br /> Mỹ (Ai và cs, 2011), cá hồi Đại Tây (Grisdale-Helland<br /> và cs, 2008), cá tầm Siberia (Mahious, 2006). Tuy<br /> nhiên, chưa có kết quả nghiên cứu nào về hiệu quả<br /> của FOS trong nuôi giáp xác nói chung và tôm sú<br /> nói riêng. Do đó nghiên cứu này bước đầu cung cấp<br /> cơ sở khoa học cho việc sử dụng FOS bổ sung vào<br /> thức ăn nhằm tăng cường sức khỏe của tôm sú góp<br /> phần hạn chế sử dụng kháng sinh và định hướng<br /> kỹ thuật nuôi theo hướng bền vững, thân thiện với<br /> môi trường.<br /> II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Vật liệu nghiên cứu<br /> 1.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu<br /> Nghiên cứu này được thực hiện từ tháng 9<br /> năm 2012 đến tháng 12 năm 2012 tại Trạm thực<br /> <br /> Số 3/2014<br /> nghiệm Nuôi trồng thủy sản - Viện Hải dương học<br /> Nha Trang.<br /> 1.2. Hệ thống bể nuôi<br /> Gồm 15 bể composite (100 x 50 x 100 cm, 500 L)<br /> được đặt trong nhà có mái che. Nước biển được<br /> bơm vào hệ thống bể lắng và bể lọc sau đó cung<br /> cấp trực tiếp cho bể nuôi. Mỗi bể thí nghiệm được<br /> bố trí 1 hệ thống lọc sinh học tuần hoàn độc lập và<br /> đảm bảo sục khí liên tục trong suốt quá trình nuôi.<br /> 1.3. Nguồn tôm thí nghiệm<br /> Tôm sú giống (P15) được mua từ Trung tâm<br /> giống thủy sản của Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy<br /> sản III và được ương nuôi tại Trạm thực nghiệm Nuôi<br /> trồng thủy sản - Viện Hải dương học. Tôm giống được<br /> ương trong 30 ngày, hằng ngày cho ăn 4 lần (7 giờ,<br /> 11 giờ, 14 giờ, 17 giờ) bằng thức ăn của Lansy<br /> và Uni President tùy theo ngày tuổi đến 3 - 4 cm<br /> (khối lượng trung bình 0,21 ± 0,007 g) thì tiến hành<br /> thí nghiệm.<br /> 1.4. Chuẩn bị thức ăn thí nghiệm<br /> Thức ăn gốc: sử dụng thức ăn thương mại của<br /> UP (Uni President) (Nuri N312: 40% đạm, 4% chất<br /> béo, 11% độ ẩm, 13% tro, 3% xơ thô) làm thức ăn<br /> đối chứng trong thí nghiệm.<br /> Chuẩn bị thức ăn thí nghiệm: Thức ăn UP<br /> được nghiền nát và bổ sung FOS (Anhui Minmetals<br /> Development Imp. & Exp. Co., Ltd, China, 95% Purify)<br /> với hàm lượng 0 g/kg (ĐC), 1 g/kg (FOS1), 2 g/kg<br /> (FOS2), 4 g/kg (FOS4) và 8 g/kg (FOS8) để được các<br /> hỗn hợp thức ăn tôm có bố sung 0,0; 0,1; 0,2; 0,4 và<br /> 0,8% FOS. Thức ăn sử dụng trong thí nghiệm được<br /> chế biến tại Phòng Thí nghiệm - Bộ môn Dinh dưỡng,<br /> Trường Đại học Nha Trang. Theo các bước sau:<br /> Phối trộn nguyên liệu → Trộn khô → Tạo hỗn<br /> hợp dẻo → Tạo sợi → Hấp 5 phút → Sấy ở 400C,<br /> 12 giờ → Tạo viên → Bảo quản.<br /> 1.5. Phương pháp bố trí thí nghiệm<br /> Tôm sú được thả nuôi ở 15 bể thí nghiệm với<br /> mật độ ban đầu là 30 con/bể, khối lượng tôm: 0,21 ±<br /> 0,007 g/con. Mỗi nghiệm thức thức ăn có 3 bể lặp,<br /> tôm được cho ăn 1 trong 5 công thức thức ăn có bổ<br /> sung hàm lượng FOS khác nhau và được nuôi trong<br /> 90 ngày. Tôm được cho ăn 2 lần/ngày vào lúc 8:00<br /> giờ và 17:00 giờ với liều lượng 5% khối lượng thân.<br /> Định kỳ vệ sinh thức ăn thừa và chất thải của tôm<br /> trước khi cho ăn. Các số thông số môi trường (nhiệt<br /> độ, pH, độ mặn) được kiểm tra định kỳ hàng ngày.<br /> Tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng của tôm được<br /> đánh giá sau 30, 60 và 90 ngày nuôi. Các thông số<br /> sinh lý của tôm được đánh giá sau 90 ngày nuôi.<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 191<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> 1.6. Thu thập, phân tích và xử lý số liệu<br /> - Các yếu tố môi trường<br /> Nhiệt độ: đo bằng nhiệt kế có độ chính xác đến<br /> 0,50C;<br /> pH: đo bằng máy đo pH (Hanna) có độ chính<br /> xác đến 0,1;<br /> Độ mặn: đo bằng khúc xạ kế Atago có độ chính<br /> xác 1‰.<br /> - Tỷ lệ sống của tôm trong từng bể thí nghiệm<br /> được xác định theo công thức S = 100*(nt/n0), trong<br /> đó: nt là số tôm ở thời điểm t, n0 là số tôm ở thời<br /> điểm bắt đầu thí nghiệm.<br /> - Khối lượng của tôm được xác định bằng cân<br /> điện tử SHIMADZU AW 220 (LabCommerce Inc,<br /> USA) có độ chính xác 0,01g, khối lượng tôm dùng<br /> để xác định tốc độ tăng trưởng tương đối (SRG) và<br /> tăng trưởng bình quân hàng tuần (AWG).<br /> SRG =100*(lnWf - lnWo)/t<br /> AWG (g/tuần) = (Wf - Wo)/wk<br /> Trong đó: Wf: khối lượng của tôm tại thời điểm t;<br /> Wo: khối lượng của tôm tại thời điểm bắt đầu<br /> thí nghiệm;<br /> t: số ngày;<br /> Wk: số tuần.<br /> - Chỉ tiêu sinh lý của tôm nuôi được xác định<br /> theo phương pháp được mô tả bởi Sang và Fotedar<br /> (2004) sau khi kết thúc thí nghiệm. Mỗi nghiệm thức<br /> thu 3 cá thể tôm, giải phẫu lấy tuyến gan tụy và cơ<br /> thịt và xác định chỉ số gan tụy tươi (HSIw), chỉ số cơ<br /> thịt tươi (TMIw). Các chỉ tiêu này được xác định theo<br /> công thức sau:<br /> HSIw = Wh1 x 100/W<br /> TMIw = Wt1 x 100/W<br /> Trong đó:<br /> Wh1: khối lượng tươi của tuyến gan tụy (g);<br /> Wt1: khối lượng tươi của cơ thịt (g);<br /> W: khối lượng tôm (g).<br /> Sau đó tuyến gan tụy và cơ thịt của tôm được<br /> sấy đến khối lượng không đổi ở 105 0C trong 24 giờ<br /> và xác định độ ẩm của gan tụy (HM%), độ ẩm của<br /> cơ thịt (TM%), chỉ số gan tụy khô (HSId) và chỉ cơ<br /> đuôi khô (TMd) theo các công thức:<br /> HM % = 100 x (Wh1 - Wh2)/ Wh1<br /> TM % = 100 x (Wt1 - Wt2) /Wt 1<br /> HSId =Wh2 x 100/W<br /> TMId =Wt2 x100/W<br /> Trong đó:<br /> Wh1: khối lượng tươi của tuyến gan tụy (g);<br /> Wh2: khối lượng khô của tuyến gan tụy (g);<br /> Wt1: khối lượng tươi của cơ thịt (g);<br /> Wt2: khối lượng khô của cơ thịt (g).<br /> Sử dụng phần mềm Microsoft Office Excel 2003<br /> và SPSS 16.0 để xử lý số liệu. Giá trị số liệu được<br /> <br /> 192 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Số 3/2014<br /> thể hiện ở dạng trung bình ± SE. Sử dụng phép<br /> phân tích phương sai một yếu tố (one-way ANOVA)<br /> kiểm định sự khác nhau của các nhóm giá trị. Sử<br /> dụng phép so sánh sự sai khác của các giá trị trung<br /> bình sau phân tích phương sai (Post Hoc Test) bằng<br /> phương pháp kiểm định Least significant difference<br /> (LSD). Khác nhau giữa các giá trị được xác định có<br /> ý nghĩa ở mức p < 0,05.<br /> III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN<br /> 1. Một số chỉ tiêu môi trường trong thời gian<br /> thí nghiệm<br /> Các yếu tố nhiệt độ, độ mặn và pH được kiểm<br /> tra trong thời gian thí nghiệm đều ở ngưỡng dao<br /> động thích hợp cho sự sinh trưởng bình thường của<br /> tôm sú nuôi (bảng 1), các bể nuôi trong điều kiện<br /> chăm sóc như nhau nên không có sự khác nhau về<br /> các thông số môi trường giữa các bể thí nghiệm.<br /> Bảng 1. Một số yếu tố môi trường<br /> trong thời gian thí nghiệm<br /> Yếu tố môi trường<br /> <br /> pH<br /> Nhiệt độ (0C)<br /> Độ mặn (‰)<br /> <br /> Giá trị<br /> <br /> 7,7 - 8,2<br /> Sáng<br /> <br /> 27 - 29 (27,76 ± 0,59)<br /> <br /> Chiều<br /> <br /> 28 - 30 (28,46 ± 0,55)<br /> 32 - 34 (32,33 ± 1,72)<br /> <br /> 2. Ảnh hưởng của FOS đến tỷ lệ sống của tôm sú<br /> Sau 30 ngày nuôi, tỷ lệ sống của tôm ở các<br /> nghiệm thức thức ăn đạt rất cao và tương đối đều<br /> nhau, cao nhất ở FOS8 (100%), kế đến là FOS1<br /> (97,78 ± 1,11%), FOS2 (96,67 ± 3,33%), FOS4<br /> (95,56 ± 2,94%) và thấp nhất ở đối chứng (94,44 ±<br /> 2,94%) nhưng đến 60 ngày nuôi thì tỷ lệ sống của<br /> tôm lại cao nhất ở nghiệm thức FOS4 (94,45 ±<br /> 2,22%) và thấp nhât ở FOS1 (78,89 ± 13,89%) và<br /> xu thế này kéo dài đến 90 ngày nuôi, tỷ lệ sống đạt<br /> cao nhất ở FOS4 (90,00 ± 5,09%), FOS8 (87,88 ±<br /> 7,29%), FOS2 (82,22 ± 9,09%), đối chứng (80,00<br /> ± 10,18%) và thấp nhất ở FOS1 (71,11 ± 14,70%).<br /> Mặc dù tỷ lệ sống của tôm sú trong suốt quá trình<br /> nuôi ở nghiệm thức FOS4 có xu hướng cao hơn các<br /> mức bổ sung khác và ổn định trong suốt thời gian<br /> tiến hành thí nghiệm nhưng kết quả thí nghiệm cũng<br /> cho thấy không có sự sai khác có ý nghĩa thống kê<br /> về tỷ lệ sống giữa tôm được cho ăn bằng thức ăn<br /> đối chứng với tôm cho ăn bằng thức ăn có bổ sung<br /> FOS với các hàm lượng khác nhau (hình 1). Điều<br /> này được giải thích là do điều kiện môi trường và<br /> dinh dưỡng trong điều kiện thí nghiệm tương đối<br /> tốt, phù hợp với nhu cầu phát triển của tôm sú nuôi<br /> (Sang và cs, 2010a, 2010b, 2011).<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 3/2014<br /> <br /> Hình 1. Tỷ lệ sống của tôm sú trong các nghiệm thức thí nghiệm<br /> <br /> 3. Ảnh hưởng của FOS đến tăng trưởng của<br /> tôm sú<br /> Tăng trưởng về khối lượng của tôm (bảng<br /> 2) cho thấy, sau 60 ngày nuôi không có sai khác<br /> đáng kể giữa tôm đối chứng và tôm được cho ăn<br /> <br /> thức ăn có bổ sung FOS. Sau đó, khối lượng<br /> tôm ở các nghiệm thức có bổ sung FOS đều<br /> tăng đáng kể, đạt cao nhất ở nghiệm thức FOS2<br /> (đạt 5,67 ± 0,23 g) và thấp nhất ở nghiệm thức<br /> FOS8 (4,77 ± 0,18 g).<br /> <br /> Hình 2. Tăng trưởng của tôm sú trong các nghiệm thức thí nghiệm<br /> <br /> Tốc độ tăng trưởng đặc trưng về khối lượng<br /> SRGw cao nhất ở FOS2 (3,70 ± 0,045%/ngày) và<br /> thấp nhất ở FOS8 (3,51 ± 0,045 %/ngày). Mức tăng<br /> khối lượng trung bình hàng tuần AWG cao nhất cũng<br /> ở FOS2 (0,45 ± 0,017 g/tuần) và thấp nhất ở FOS8<br /> (0,38 ± 0,015 g/tuần). Kết quả thí nghiệm cho thấy,<br /> sau 90 ngày nuôi, các thông số về khối lượng tôm,<br /> <br /> tốc độ tăng trưởng về khối lượng của tôm giữa các<br /> nghiệm thức thức ăn khác nhau đều không có sai<br /> khác có ý nghĩa thống kê. Tuy nhiên, các thông số<br /> về tăng trưởng và tỷ lệ sống của tôm nuôi khi bổ<br /> sung FOS với hàm lượng dao động từ 0,2% - 0,4%<br /> vào thức ăn có xu hướng cao hơn tôm nuôi bằng<br /> các công thức thức ăn khác (bảng 2).<br /> <br /> Bảng 2. Các thông số tăng trưởng sau 90 ngày nuôi<br /> Nghiệm thức<br /> <br /> Thông số<br /> W (g)<br /> <br /> SRG (%)<br /> <br /> AWG (g/tuần)<br /> <br /> ĐC<br /> <br /> 5,06 ± 0,02<br /> <br /> 3,58 ± 0,003<br /> <br /> 0,41 ± 0,003<br /> <br /> FOS1<br /> <br /> 5,23 ± 0,87<br /> <br /> 3,58 ± 0,191<br /> <br /> 0,42 ± 0,072<br /> <br /> FOS2<br /> <br /> 5,67 ± 0,23<br /> <br /> 3,70 ± 0,045<br /> <br /> 0,45 ± 0,017<br /> <br /> FOS4<br /> <br /> 4,92 ± 0,07<br /> <br /> 3,54 ± 0,015<br /> <br /> 0,39 ± 0,006<br /> <br /> FOS8<br /> <br /> 4,77 ± 0,18<br /> <br /> 3,51 ± 0,045<br /> <br /> 0,38 ± 0,015<br /> <br /> Hiệu quả không rõ ràng về tăng trưởng và<br /> tỷ lệ sống khi bổ sung FOS vào thức ăn cũng<br /> được quan sát thấy ở một số đối tượng nuôi thủy<br /> sản khác như trên cá hồi (Oncorhynchus mykis<br /> <br /> Rehulka et al, 2011) và hải sâm (Apostichopus<br /> japonicus) (Yancui, 2011). Kết quả tương tự khi nghiên<br /> cứu trên tôm chân trắng trong hệ thống nuôi tuần<br /> hoàn trong 6 tuần với các mức bổ sung 0; 0,1 và 0,8%<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 193<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 3/2014<br /> <br /> frutooligosaccharide chuỗi ngắn (scFOS) cũng cho<br /> thấy không có sự cải thiện về hệ số chuyển đổi thức<br /> ăn cũng như tỷ lệ sống của tôm nuôi (Li., P và cs,<br /> 2007). Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu khác lại cho<br /> rằng bổ sung FOS vào thức ăn đã cải thiện đáng<br /> kể tỷ lệ sống và SGR của cá như cá dày (Rutilus<br /> rutilus Soleimani et al, 2012). Đối với tôm chân trắng,<br /> một nghiên cứu khác cho thấy, bổ sung 1,6 g FOS/ kg<br /> thức ăn đã cải thiện SGR (Zhigang, 2007). Theo<br /> tác giả này thì khi bổ sung 0,4% FOS chuỗi ngắn<br /> (sFOS) thì tôm chân trắng có tốc độ tăng trưởng cao<br /> hơn, hệ số thức ăn thấp hơn và cho rằng khoảng<br /> bổ sung FOS có thể xem xét khoảng 0,4% - 1,6%<br /> và kết luận bổ sung 0,4% FOS là phù hợp nhất cho<br /> tôm chân trắng. Sự khác nhau về hiệu quả của FOS<br /> đến tăng trưởng và tỷ lệ sống của các đối tượng<br /> nuôi khác nhau là khác nhau. Điều này có thể do<br /> nhu cầu về mặt dinh dưỡng của các đối tượng nuôi<br /> khác nhau, tình trạng sức khỏe và tình trạng hoạt<br /> động của hệ vi sinh vật có lợi trong đường ruột của<br /> các đối tượng nuôi khác nhau cũng như điều kiện<br /> môi trường nuôi khác nhau.<br /> <br /> 4. Ảnh hưởng của FOS đến các chỉ số sinh lý<br /> của tôm sú<br /> Các chỉ tiêu sinh lý như chỉ số tuyến gan tụy<br /> khô và ướt, chỉ số cơ thịt khô và ướt và hàm lượng<br /> nước đã được sử dụng để đánh giá tình trạng sức<br /> khỏe của các loài giáp xác (Jussila, 1997b). Chỉ số<br /> tuyến gan tụy cao cùng với hàm lượng nước thấp<br /> là chỉ thị của tình trạng sức khỏe tốt của giáp xác.<br /> Trong khi những biểu hiện về tăng trưởng và tỷ lệ<br /> sống chưa thể hiện thì các chỉ số sinh lý có thể dùng<br /> để đánh giá sức khỏe của giáp xác (Jussila, 1997b,<br /> Mannonen và Henttonen, 1995, McClain, 1995).<br /> Các chỉ số sinh lý như chỉ số gan tụy (HSI), chỉ số cơ<br /> thịt (TMI), độ ẩm gan tụy (HM) và độ ẩm cơ thịt (TM)<br /> là chỉ thị của sức khỏe và tình trạng sinh lý của tôm.<br /> Sau 90 ngày nuôi chỉ số gan tụy ướt (HSIw)<br /> của của tôm ăn thức ăn FOS4 là cao nhất (4,79 ±<br /> 0,47b) và thấp nhất ở nghiệm thức tôm ăn thức ăn<br /> ĐC (3,65 ± 0,21a). Tuy nhiên kết quả cho thấy không<br /> có sự khác nhau về chỉ số sinh lý khác (TM%, HM%,<br /> HSId và TMId) giữa các các nghiệm thức có bổ sung<br /> các hàm lượng FOS khác nhau (bảng 3).<br /> <br /> Bảng 3. Một số chỉ tiêu sinh lý của tôm sú nuôi sau 90 ngày thí nghiệm<br /> Chỉ số sinh lý (%)<br /> <br /> Nghiệm thức<br /> ĐC<br /> <br /> FOS1<br /> <br /> FOS2<br /> <br /> FOS4<br /> <br /> FOS8<br /> <br /> TMIw<br /> <br /> 43,73 ± 1,36a<br /> <br /> 45,86 ± 2,12a<br /> <br /> 47,30 ± 1,04a<br /> <br /> 48,99 ± 0,82a<br /> <br /> 47,21 ± 1,39a<br /> <br /> TMId<br /> <br /> 11,92 ± 0,48a<br /> <br /> 10,99 ± 0,73a<br /> <br /> 12,02 ± 0,40a<br /> <br /> 12,51 ± 0,42a<br /> <br /> 11,69 ± 0,22a<br /> <br /> HSIw<br /> <br /> 3,65 ± 0,21<br /> <br /> 3,86 ± 0,24<br /> <br /> 3,74 ± 0,34<br /> <br /> 4,79 ± 0,47<br /> <br /> b<br /> <br /> 4,18 ± 0,23ab<br /> <br /> HSId<br /> <br /> 1,04 ± 0,15a<br /> <br /> 1,01 ± 0,13a<br /> <br /> 1,15 ± 0,23a<br /> <br /> 1,35 ± 0,09a<br /> <br /> 1,26 ± 0,10a<br /> <br /> TM<br /> <br /> 75,05 ± 0,29<br /> <br /> 76,08 ± 0,58<br /> <br /> 74,60 ± 0,54<br /> <br /> 74,46 ± 0,64<br /> <br /> a<br /> <br /> 75,21 ± 0,45a<br /> <br /> HM<br /> <br /> 71,80 ± 2,82a<br /> <br /> 71,54 ± 1,35a<br /> <br /> 69,96 ± 0,16a<br /> <br /> a<br /> <br /> a<br /> <br /> ab<br /> <br /> a<br /> <br /> 73,96 ± 1,88a<br /> <br /> ab<br /> <br /> a<br /> <br /> 69,89 ± 3,93a<br /> <br /> Số liệu cùng hàng có các chữ cái khác nhau thể hiện sai khác có ý nghĩa thống kê (p < 0,05)<br /> <br /> Kết quả về các chỉ số sinh lý cho thấy không có<br /> sai khác có ý nghĩa thống kê về chỉ số cơ thịt (TMI)<br /> giữa các nghiệm thức bổ sung FOS. Tuy nhiên ở<br /> nghiệm thức FOS4 tôm có chỉ số gan tụy (4,79 ±<br /> 0,47%) cao hơn và sai khác có ý nghĩa thống kê so<br /> với các nghiệm thức còn lại và tôm nuôi bằng thức<br /> ăn có các hàm lượng bổ sung FOS khác.<br /> Giai đoạn lột xác của tôm có ảnh hưởng rất lớn<br /> đến các chỉ tiêu sinh lý (Jussila, 1997a). Trong nghiên<br /> cứu này, tôm đưa vào phân tích có cùng giai đoạn lột<br /> xác, vì thế sự khác nhau về các chỉ số này phụ thuộc<br /> vào FOS bổ sung vào thức ăn. Chỉ số sinh lý TSIw và<br /> HSIw của tôm sú ở FOS4 cao hơn ở ĐC, chứng tỏ<br /> FOS đã làm tăng sức khỏe của tôm sú nuôi. Điều này<br /> có thể do FOS đã cải thiện tốc độ tích lũy năng lượng<br /> trong gan tụy và cơ thịt của tôm nuôi (Fotedar và cs,<br /> 1999). Kết quả tương tự về vai trò của prebiotic lên<br /> các chỉ số sinh lý của giáp xác cũng được quan sát<br /> ở MOS trên marron (Sang và Fotedar, 2010a), tôm<br /> hùm bông (Sang và Fotedar, 2010b).<br /> <br /> 194 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ<br /> 1. Kết luận<br /> - Việc bổ sung FOS vào thức ăn không cải thiện<br /> tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng của tôm sú nuôi.<br /> - Với hàm lượng bổ sung 0,2 - 0,4% FOS cải<br /> thiện một số chỉ tiêu sinh lý của tôm sú nuôi.<br /> 2. Kiến nghị<br /> - Cần có những nghiên cứu tiếp theo để làm<br /> rõ các cơ chế tác dụng của FOS lên các chức<br /> năng sinh lý, tiêu hóa, miễn dịch của tôm sú,<br /> tạo cơ sở khoa học để áp dụng vào thực tiễn<br /> sản xuất.<br /> - Các yếu tố miễn dịch, sự thay đổi hệ vi sinh<br /> vật trong đường ruột và khả năng kháng lại vi khuẩn<br /> cũng như điều kiện bất lợi của môi trường của tôm<br /> được cho ăn thức ăn có bổ sung FOS cần được<br /> quan tâm nghiên cứu.<br /> <br />