Áp dụng phương pháp trực quan tương tác vào dạy tiếng Nga chuyên ngành tại Học viện Kỹ thuật Quân sự

Chia sẻ: Kethamoi Kethamoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

71
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay dạy và học ngoại ngữ tại Học viện Kỹ thuật Quân sự (KTQS) đang chuyển mạnh từ áp dụng phương pháp dạy học truyền thống sang phương pháp dạy học tích cực. Tuy nhiên, việc đổi mới này chủ yếu diễn ra trong giảng dạy ngoại ngữ cơ bản. Việc nghiên cứu và áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực vào giảng dạy ngoại ngữ chuyên ngành nói chung, tiếng Nga nói riêng vẫn đang ở giai đoạn nghiên cứu, thử nghiệm. Trong khuôn khổ bài viết, chúng tôi đề xuất áp dụng phương pháp trực quan tương tác để dạy tiếng Nga chuyên ngành tại Học viện Kỹ thuật Quân sự.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Áp dụng phương pháp trực quan tương tác vào dạy tiếng Nga chuyên ngành tại Học viện Kỹ thuật Quân sự

v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP TRỰC QUAN TƯƠNG TÁC VÀO DẠY TIẾNG NGA CHUYÊN NGÀNH TẠI HỌC VIỆN KỸ THUẬT QUÂN SỰ NGUYỄN HỒNG ĐIỆP*; NGUYỄN HOÀI THU** Học viện Kỹ thuật Quân sự,  nguyenhongdiep1977@gmail.com * ** Học viện Kỹ thuật Quân sự,  nguyenhoaithu.vnnd@gmail.com Ngày nhận bài: 20/5/2019; ngày sửa chữa: 23/6/2019; ngày duyệt đăng: 10/8/2019 TÓM TẮT Ngày nay dạy và học ngoại ngữ tại Học viện Kỹ thuật Quân sự (KTQS) đang chuyển mạnh từ áp dụng phương pháp dạy học truyền thống sang phương pháp dạy học tích cực. Tuy nhiên, việc đổi mới này chủ yếu diễn ra trong giảng dạy ngoại ngữ cơ bản. Việc nghiên cứu và áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực vào giảng dạy ngoại ngữ chuyên ngành nói chung, tiếng Nga nói riêng vẫn đang ở giai đoạn nghiên cứu, thử nghiệm. Trong khuôn khổ bài viết, chúng tôi đề xuất áp dụng phương pháp trực quan tương tác để dạy tiếng Nga chuyên ngành tại Học viện Kỹ thuật Quân sự. Từ khóa: dạy học tích cực, tiếng Nga chuyên ngành, trực quan tương tác 1. ĐẶT VẤN ĐỀ biện pháp để đổi mới, nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Nga chuyên ngành tại Học viện Kỹ thuật Học ngoại ngữ là quá trình nhận biết kiến thức Quân sự (KTQS) là rất cần thiết. Vì vậy, bài viết và rèn luyện các kỹ năng, theo đó, dạy học ngoại này trình bày về việc áp dụng phương pháp trực ngữ mà thiếu sự tương tác giữa người dạy – người quan tương tác để dạy tiếng Nga chuyên ngành tại học – môi trường sẽ ảnh hưởng đến quá trình nắm Học viện KTQS . bắt kiến thức cũng như rèn luyện các kỹ năng sử dụng ngôn ngữ. Với vai trò là người hỗ trợ, người 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ÁP dạy cùng tham gia vào các hoạt động học tập trong DỤNG PHƯƠNG PHÁP TRỰC QUAN TƯƠNG lớp học. Người dạy thông qua giáo cụ trực quan và TÁC VÀO DẠY TIẾNG NGA CHUYÊN các thiết bị phục vụ giảng dạy hướng dẫn sinh viên NGÀNH TẠI HỌC VIỆN KỸ THUẬT QUÂN SỰ dễ dàng nắm bắt, hiểu sâu các vấn đề của bài giảng như giới thiệu từ mới, cấu trúc ngữ pháp, thực hành 2.1. Cơ sở lý luận kỹ năng giao tiếp … Phương pháp trực quan tương tác là sự kết hợp Chất lượng đào tạo ngoại ngữ phụ thuộc rất của hai phương pháp dạy học: giảng dạy trực quan nhiều vào phương pháp dạy học, việc tìm ra các và giảng dạy tương tác nhằm phát huy thế mạnh KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ 12 Số 21 (9/2019) PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v tổng hợp của cả hai để đạt được hiệu quả cao nhất điều đã thấy nhưng lại đến 50% điều vừa nghe vừa trong dạy học ngoại ngữ chuyên ngành (Гез Н.И., thấy, 70% điều đã nói và 90% điều chúng ta vừa Фролова Г.М., 2008). Tuy nhiên, sự kết hợp này nói vừa làm. không phải đơn thuần là phép cộng của hai phương pháp mà là sự kết hợp chọn lọc, kế thừa và phát Theo Denomme & Roy (2005), tính ưu việt của triển trong mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau trên cơ phương pháp dạy học trực quan tương tác nằm ở sở phương pháp dạy học ngoại ngữ theo đường chỗ: Nó đã làm tăng tính tự chủ và độc lập của hướng giao tiếp, áp dụng phương pháp dạy học người học trong quá trình nắm bắt ngôn ngữ và phát tích cực. triển môi trường ngoại ngữ một cách tự giác. Đồng thời phương pháp này cũng tạo cơ hội cho người Phương pháp trực quan (visual teaching học có thể tiếp thu và thực hành ngôn ngữ một cách methods) nằm trong nhóm các phương pháp lý trực tiếp. Trong điều kiện tiếp cận các mô hình thật luận dạy học tổng hợp có thể áp dụng cho tất cả còn hạn chế thì hình ảnh mô phỏng là một công các môn học trong quá trình giảng dạy và học tập. cụ hữu hiệu để dạy học ngoại ngữ chuyên ngành. Phương pháp trực quan sử dụng trực tiếp đồ vật, hiện tượng của thể giới xung quanh hoặc những Khác với ngôn ngữ xã hội, ngôn ngữ chuyên mẫu đặc biệt (giáo trình trực quan) với mục đích ngành, đặc biệt là khoa học kỹ thuật gắn liền với giảm nhẹ quá trình tiếp thu, ghi nhớ và sử dụngc bảng biểu, sơ đồ, hình vẽ minh họa và công thức các kiến thức học được vào quá trình thực tiễn (Анопочкина Р. Х., 2013). Vì vậy, trong giờ học (Капитонова Т.И., Шукин А.Н., 1987). Đồ dùng nếu chỉ có các hoạt động tương tác được sử dụng, trực quan có vai trò rất lớn trong việc giúp học viên dù tích cực đến mấy cũng không thể sinh động, nhớ kỹ và hiểu sâu kiến thức. Các công cụ trực hiệu quả bằng khi chúng được minh họa bằng hình quan sinh động như hình ảnh, âm thanh, video … ảnh, âm thanh thông qua các công cụ tương tác sẽ giúp học viên nắm bắt nội dung bài học nhanh hiện đại. Hơn nữa quá trình học tập của học viên chóng. Hơn nữa, các hình ảnh luôn tạo cho người sẽ càng phát huy hiệu quả nếu có sự kết hợp các học một cảm giác thích thú vì bố cục rõ ràng, sắc giác quan và hành động tương tác liên tục. Phương màu rực rỡ và âm thanh sống động. pháp giảng dạy này đặc biệt quan trọng trong dạy học ngoại ngữ tại Việt Nam, khi mô hình lớp học Trong khi đó, các hoạt động tương tác chủ đạo truyền thống đã tạo nên sự thụ động và hạn chế như: diễn giảng tích cực, hỏi đáp theo lôgic bài vận dụng ngoại ngữ vì thiếu môi trường tương tác. học, thảo luận nhóm, trò chơi, đóng vai … lại tạo Trong môi trường lớp học tương tác, người học cơ hội cho học viên nâng cao khả năng giao tiếp và giảm được tâm lý ngại ngùng, tăng tính chủ động thực hành các kỹ năng ngôn ngữ. Thay vì ngồi một và hợp tác giữa người học với người dạy, người chỗ nghe giảng viên nói, học viên có thể tương tác học với người học, người học với phương tiện. Từ với thầy cô, bạn học, các thiết bị không chỉ bằng đó, người học luyện được cách học tập và làm việc lời nói mà thông qua các hình ảnh. Điều này tương với đồng đội và tập thể. tự như phương pháp trực quan, thậm chí còn mạnh mẽ hơn trực quan ở chỗ: học viên nắm vai trò chủ Tuy nhiên, phương pháp dạy học trực quan động trong giờ học hơn. tương tác chỉ thực hiện hiệu quả trong môi trường dạy học đa phương tiện (Гез Н.И., Фролова Г.М., Cơ sở của việc ứng dụng phương pháp giảng 2008). Đó là một mô hình phòng học hiện đại được dạy trực quan tương tác trong dạy học ngoại ngữ trang bị các thiết bị như máy chiếu, máy tính, tivi, nói chung, ngoại ngữ chuyên ngành nói riêng dựa đài, bảng phấn, hệ thống âm thanh, mạng Internet trên kết quả nghiên cứu kết quả nghiên cứu của ... Tất cả các phương tiện này sẽ hỗ trợ tích cực cho Robert W. Pike (2003) đó là chúng ta chỉ nhớ được hoạt động giảng dạy và học tập của người dạy và 10% những điều đã học, 20% điều đã nghe, 30% người học. KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ Số 21 (9/2019) 13 v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY 2.2. Thực tiễn áp dụng phương pháp trực свойства комплекса 9K115 (Cấu tạo và chức năng quan tương tác vào dạy tiếng nga chuyên ngành chiến đấu của tổ hợp tên lửa chống tăng 9K115) tại Học viện Kỹ thuật Quân sự Trong tài liệu tiếng Nga chuyên ngành có rất nhiều hình ảnh, bảng biểu, sơ đồ (sau đây gọi tắt là hình ảnh). Căn cứ vào đặc điểm hình ảnh (tĩnh hay động, có chú thích hay không có chú thích, có âm thanh hay không có …) để áp dụng các loại hình ảnh này vào từng trình độ (cơ sở hay nâng cao), vào dạy kiến thức ngôn ngữ hay dạy kỹ năng cho phù hợp. Việc học tiếng Nga chuyên ngành thông qua hình ảnh cần được áp dụng kết hợp với giáo trình. Ở mỗi bài, giảng viên cần chọn lọc hình ảnh phù hợp để truyền đạt kiến thức và luyện tập để mang lại hiệu quả cao nhất. Tại Học viện KTQS, học phần tiếng Nga chuyên ngành dành cho đối tượng học viên dài hạn có thời lượng 60 tiết. Trước khi học tiếng Nga chuyên ngành, học viên phải đạt chuẩn bậc 3 khung năng lực ngoại ngữ dùng cho Việt Nam. Hiện tại chúng tôi đang sử dụng các giáo trình Tiếng Nga chuyên ngành như: tiếng Nga ngành Vũ khí-đạn, tiếng Nga ngành Khí tài quang, tiếng Nga ngành Rađa-sona… Tất cả giáo trình được biên soạn bởi các chuyên gia ngôn ngữ và chuyên gia chuyên Hình 1. Tổ hợp tên lửa chống tăng 9K115 ngành của Học viện KTQS. Mỗi giáo trình gồm 10 2.2.1. Dạy học từ vựng: bài, mỗi bài gồm 03 phần: thuật ngữ chuyên ngành, cấu trúc văn phong khoa học kỹ thuật và các bài Thay vì chỉ đưa ra tên gọi không có hình ảnh đọc theo chuyên ngành. đi kèm như trong sách giáo khoa, chúng ta chỉ cần Ví dụ: Sử dụng các hình ảnh sau đây để giảng chiếu các hình ảnh và giới thiệu các thuật ngữ này dạy bài 3, phần nhập môn “Giáo trình tiếng Nga theo quy trình dạy từ vựng, như thế học viên dễ chuyên ngành đạn” Chủ đề: Состав и боевые hiểu, dễ nhớ từ hơn. (Hình 2) Пуск лёжа Пуск стоя Пуск с колена Hình 2. Các kiểu bắn tên lửa chống tăng KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ 14 Số 21 (9/2019) PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v Để củng cố từ vựng giảng viên chiếu hình ảnh không có chú thích. Học viên chỉ hình ảnh để nhớ từ bằng cách đặt câu theo mẫu, hoặc yêu cầu học viên lần lượt thay nhau lên viết chú thích tương ứng với ảnh. 2.2.2. Dạy học ngữ pháp Luyện tập cấu trúc: Что – это что. Что является чем. Hình 3. Giá đỡ 3 chân Что представляет собой что. Что такой станок 9П152? Giảng viên đưa hình ảnh và yêu cầu học viên luyện tập. + Станок 9П152 – это основание пускового устройства. Ví dụ: Xem hình dưới đây và kết thúc câu theo mẫu: + Станок 9П152 является основанием пускового устройства. Với trình tự như vậy, giảng viên tiếp tục thực hiện nội dụng bài tập với các hình ảnh sau đây. Станок 9П152 – это ... Станок 9П152 является ... Sau đó áp dụng các hoạt động tương tác giữa thầy với trò, trò với trò, trò với máy tính … với các hình thức làm việc theo cặp, theo nhóm lớp tiến hành hỏi đáp để luyện tập mẫu câu với mỗi hình ảnh tương ứng. Ví dụ: Với hình ảnh dưới đây dùng hình thức hỏi-đáp để thực hiện: ракета 9М115 контейнер Hình 4. Tên lử 9M115 Hình 5. Ống phóng tên lửa 2.2.3. Rèn luyện kỹ năng Sử dụng các hình ảnh đã có, sưu tầm thêm hình ảnh minh họa cho các thuật ngữ mới trong bài tập tiếp theo, giảng viên thực hiện các bài tập phát triển kỹ năng. KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ Số 21 (9/2019) 15 v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY Твёрдотопливный, реактивный двигатель Катушка проводной линии связи 2.2.4. Dạy học bài khóa Sau khi cho học viên làm quen với từ mới, cấu trúc ngữ pháp, giảng viên chiếu hình ảnh sơ đồ tư duy hoặc hình vẽ về nội dung bài khóa, trên cơ sở đó giới thiệu về nội dung bài khóa (đi từ tổng quát đến chi tiết). Cách dạy này giúp học viên định hình và nắm được nội dung bài khóa nhanh hơn đồng thời tạo hứng thú cho người học. + Sử dụng sơ đồ tư duy để dạy bài khóa. Dựa trên sơ đồ, giảng viên nêu lần lượt chủ đề bài khóa, bài khóa được chia ra thành mấy phần, nội dung trọng tâm của từng phần. Sau đó, yêu cầu học viên dựa trên sơ đồ tư duy viết một đoạn văn ngắn về bài khóa được học. Hình 6. Sơ đồ tư duy về các khoang trên tàu ngầm + Sử dụng hình vẽ sơ đồ cấu tạo để dạy bài khóa. Phương pháp này được áp dụng cho bài khóa về cấu tạo của một bộ phận nào đó. Sau khi cho học viên làm quen với từ mới, cấu trúc ngữ pháp, giảng viên chiếu hình ảnh sơ đồ cấu tạo rồi nêu lần lượt từng thành phần cấu tạo bao gồm: tên gọi, chức năng, vị trí. Sau đó yêu cầu học viên dựa trên sơ đồ cấu tạo đó viết một đoạn văn ngắn hoặc kể lại toàn bộ nội dung theo yêu cầu. KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ 16 Số 21 (9/2019) PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v Hình 7. Sơ đồ cấu tạo tàu ngầm do học viên vẽ 2.2.5. Dạy kỹ năng nói 2.3. Một số lưu ý khi áp dụng phương pháp trực quan tương tác vào dạy học tiếng Nga Giảng viên chiếu hình ảnh một bộ phận của chuyên ngành. tổ hợp tên lửa chống tăng 9K115 nào đó rồi chiếu hình ảnh cấu tạo tổ hợp 9K115 và đặt câu hỏi: Đây Để có được một bài giảng hiệu quả dạy học là cái gì? Hãy chỉ vị trí của nó trên sơ đồ cấu tạo tổ theo phương pháp trực quan tương tác cần lưu ý hợp 9K115? Sau đó giảng viên lần lượt chiếu hình một số điểm sau: ảnh các bộ phận khác như ống phóng, giá đỡ, tên - Nghiên cứu nội dung bài dạy một cách chi lửa … và tiếp tục câu hỏi: Tổ hợp 9K115 được cấu tiết, xác định mục tiêu cụ thể cần đạt được, các ngữ tạo từ những bộ phận nào? Cuối cùng giảng viên liệu cần truyền tải và các kỹ năng cần rèn luyện. để nguyên các hình ảnh trên màn chiếu, sử dụng - Xác định những hình ảnh, âm thanh, các thiết các hoạt động tương tác để luyện kỹ năng nói. Học bị, các hình thức hoạt động tương tác cần sử dụng viên có thể tự kể theo từ gợi ý và hình ảnh trên trong giờ học. Sưu tầm hình ảnh, âm thanh từ nhiều bảng, hoặc thảo luận nhóm, trong đó trước tiên yêu nguồn khác nhau. cầu mỗi thành viên nói về một bộ phận của tổ hợp - Lựa chọn các hình thức hoạt động tương tác 9K115, sau đó kể lại toàn bộ nội dung như bài tập phù hợp với hình ảnh trực quan, thường xuyên thay yêu cầu… (Các câu ví dụ trên đây hoàn toàn bằng đổi để tránh nhàm chán. tiếng Nga) Vận dụng phương pháp trực quan tương tác Vì khuôn khổ bài báo chúng tôi chỉ miêu tả vào dạy học tiếng Nga chuyên ngành thực sự mang ngắn gọn một phần bài học dạy theo phương pháp lại hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên, nó đòi hỏi giảng viên trực quan tương tác. Lưu ý: Các hoạt động tương cần chuẩn bị công phu và giờ giảng phải phụ thuộc tác rất đa dạng, vì vậy, giảng viên nghiên cứu lựa vào yếu tố khách quan như các phương tiện máy chọn hoạt động cho phù hợp với yêu cầu bài giảng. tính, máy chiếu … KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ Số 21 (9/2019) 17 v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY 3. KẾT LUẬN cách nhanh chóng. Sự phối hợp tích cực của người Về bản chất, phương pháp dạy học trực quan dạy với người học và việc khai thác triệt để các tương tác là một chuỗi kích thích và phản ứng của phương tiện dạy học hiện đại đã làm cho giờ học các thành tố (người dạy - người học - môi trường) ngoại ngữ chuyên ngành đạt được hiệu quả mong nhằm giải quyết các vấn đề truyền thụ, tiếp nhận muốn. Mặc dù kết quả ứng dụng của phương pháp và sử dụng kiến thức trong hoạt động dạy học. dạy học tương tác chịu sự ảnh hưởng của nhiều Phương pháp này giúp người học có thể hiểu và yếu tố, song bài viết vẫn muốn nhấn mạnh rằng, tiếp thu kiến thức sâu rộng hơn. Với những ưu việc ứng dụng phương pháp dạy học tương tác vào điểm vượt trội của phương pháp trực quan tương giảng dạy thực sự rất cần thiết đối với việc nâng tác, học viên sẽ luôn tràn đầy cảm hứng khi học cao chất lượng và hiệu quả giảng dạy tiếng Nga tập và nâng cao các kỹ năng sử dụng ngôn ngữ một chuyên ngành tại Học viện KTQS./. Tài liệu tham khảo: Halliday, M.A.K. (2004). Dẫn luận ngữ pháp chức năng (An Introduction to Functional Grammar). Hoàng Văn Vân dịch. Hà Nội: Nxb Đại học Quốc gia. J. Denomme, M. Roy (2001). Tiến tới một phương pháp sư phạm tương tác. Hà Nội: Nxb Thanh niên. Pike R.W. (2003). Creative training techniques handbook: Tips, tactics, and how-to's for delivering effective training. Third edition. America: Publisher Human Resource Development Pr. Авдеева И.Б. (2002). Методы обучения русскому языку иностранных учащихся инженерного профиля. Москва: Издательство “Мир русского слова”. Анопочкина Р. Х. (2013). Обучение русскому языку студентов-иностранцев в техническом вузе: проблемы и решения. Москва: Издательство “Гуманитарный весник”. Гез Н.И., Фролова Г.М. (2008). История зарубежной методики преподавания иностранных языков. Учеб. пособие для студ. лингв. ун-тов и фак. ин. яз. пед. вузов. Москва: Издательство “Академия”. Капитонова Т.И., Шукин А.Н. (1987). Современные методы обучения русскому языку. Москва: Издательство “Русский язык”. Чеснокова Н. Е. (2016). Проблемы обучения языку специальности студентов неязыковых вузов. Москва: Издательство “Педагогика высшей школы”. APPLICATION OF VISUAL-INTERACTIVE METHODS TO TEACHING RUSSIAN FOR SPECIFIC PURPOSES NGUYEN HONG DIEP, NGUYEN HOAI THU Abstract: Today in the MTA, foreign language teaching and learning is rapidly shifting from passive traditional teaching methods to active teaching approach. However, the transition occurs mainly in general language teaching. Application of active method to teaching languages - particularly Russian - for specific purposes is still in the research and testing phase. Within the scope of the article we propose to apply visual-interactive methods to teaching Russian for specific purposes in the MTA. Keywords: active, visual-interactive, Russian for specific purposes. Received: 28/5/2019; Revised: 23/6/2019; Accepted: 10/8/2019 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ 18 Số 21 (9/2019)