Bài giảng bệnh chuyên khoa nông nghiệp : BỆNH HẠI CÂY ĐẬU NÀNH part 2

Chia sẻ: Safskj Aksjd | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Noãn-bào-tử còn được gọi là bào-tử-nghỉ (resting spore), được thành lập bên trong mô cây, có vách dày, màu vàng, hình cầu có đường kính: 24-40 micron, bề mặt láng với cấu tạo võng lưới. Noãn bào tử có thể tồn tại ở hạt giống, bao phủ bên ngoài hạt giống làm cho lớp võ hạt cứng lại (Hình 4). Trong thời gian cây đang sinh trưởng, nấm lây lan bằng đính-bào- tử; nấm được lưu tồn qua vụ sau bằng noãn-bào-tử trong xác bả của cây bệnh và trong hạt giống....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng bệnh chuyên khoa nông nghiệp : BỆNH HẠI CÂY ĐẬU NÀNH part 2

Noaõn-baøo-töû coøn ñöôïc goïi laø baøo-töû-nghæ (resting spore), ñöôïc thaønh laäp beân trong moâ caây, coù vaùch daøy, maøu vaøng, hình caàu coù ñöôøng kính: 24-40 micron, beà maët laùng vôùi caáu taïo voõng löôùi. Noaõn baøo töû coù theå toàn taïi ôû haït gioáng, bao phuû beân ngoaøi haït gioáng laøm cho lôùp voõ haït cöùng laïi (Hình 4). Trong thôøi gian caây ñang sinh tröôûng, naám laây lan baèng ñính-baøo- töû; naám ñöôïc löu toàn qua vuï sau baèng noaõn-baøo-töû trong xaùc baû cuûa caây beänh vaø trong haït gioáng. Loaøi naám naày coù nhieàu doøng sinh lyù khaùc nhau neân vieäc tuyeån choïn gioáng khaùng beänh gaëp nhieàu khoù khaên. IV. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. - Choïn haït gioáng ôû nhöõng ruoäng khoâng beänh. Saøng saåy haït tröôùc khi toàn tröõ hoaëc tröôùc khi gieo. Duøng gioáng choáng beänh. - Choïn thôøi vuï thích hôïp, taêng cöôøng boùn theâm phaân P vaø K. AÙp duïng bieän phaùp canh taùc vaø veä sinh ñoàng ruoäng gioáng nhö ôû beänh ræ. Khöû haït gioáng baèng thuoác hoùa hoïc tröôùc khi gieo: duøng Granosan 0,3% hoaëc TMTD 0,6% hoaëc Maneb 0,25%. - Coù theå phoøng vaø trò beänh baèng caùch xòt thuoác tröø naám nhö Maneb 0,25-0,3% hoaëc Dithane 0,25% hoaëc Brestan. BEÄNH CHAÙY NHUÕN LAÙ (Rhizoctonia aerial, foliage and web blight) I.TÌNH HÌNH VAØ SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA BEÄNH. Beänh naày ñaõ ñöôïc ghi nhaän treân ñaäu naønh troàng ôû vuøng nhieät ñôùi vaø baùn nhieät ñôùi. Ñaàu tieân, döôïc ghi nhaän ôû Philippines vaøo naêm 1918; sau ñoù, ôû AÁn Ñoä, Maõ Lai, Mexico, Puerto Rico, mieàn Nam Trung Hoa, Taiwan vaø Louisiana. ÔÛ Louisiana, beänh ñaõ laøm giaûm 35% naêng suaát. Ngoaøi ñaäu naønh, naám beänh coøn taán coâng treân caùc loaøi ñaäu khaùc, nhö: ñaäu xanh (Phaseolus vulgaris), ñaäu lima (P. limemsis), cowpeas (Vigna spp.), clovers (Trifolium spp.), ñaäu naønh hoang (Glycine javanica),v.v..., treân luùa vaø caùc loaøi coû daïi. Taïi Vieät Nam. beänh coù theå ñaõ xuaát hieän töø laâu. Beänh ñaõ ngaøy caøng phoå bieán, goùp phaàn laøm giaûm naêng suaát ñaäu naønh troàng ôû Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long trong nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp kyû 80. Trong thôøi gian naày, vieäc phoøng trò beänh chöa ñöôïc höõu hieäu vì chöa roõ nguyeân nhaân gaây beänh. Ñeán vuï heø-thu 1985, beänh môùi ñöôïc xaùc ñònh taùc nhaân gaây beänh vaø caùc ñieàu kieän aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa beänh. Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 133
Beänh thöôøng xuaát hieän khi ñaäu baét ñaàu ra hoa vaø seõ phaùt trieån maïnh sau ñoù. Beänh cuõng coù theå taán coâng khi ñaäu coøn nhoû (hai tuaàn sau khi gieo). Beänh xuaát hieän caøng sôùm thì caøng laøm giaûm naêng suaát. Beänh phaùt sinh vaø laây lan nhanh khi coù möa nhieàu (aåm ñoä cao), vaø seõ ngöng phaùt trieån khi gaëp trôøi naéng khoâ. Beänh naëng ôû nhöõng ruoäng ñaäu troàng ngay sau vuï luùa bò nhieåm beänh ñoám vaèn hoaëc ôû nhöõng ruoäng ñaäu ñöôïc tuû goác baèng rôm luùa beänh ñoám vaèn. Ñaäu ñöôïc gieo saï daøy, nhieàu coû daïi, beänh seõ deã daøng phaùt sinh, laây lan vaø löu toàn cho vuï sau. II. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH. Trong ruoäng ñaäu coù töøng loõm nhoû bò heùo uùa roài luïn daàn. Laù môùi bò nhieåm beänh seõ bieán maøu nhö bò nhuùng vaøo nöôùc soâi, coù nhöõng ñoám to maøu xanh naâu. Sau ñoù, laù trôû neân nhuõn nöôùc vaø ruû xuoáng, beà maët laù coù nhieàu sôïi naám traéng laøm cho laù keát dính vôùi caùc laù khaùc vaø vôùi caùc caønh, thaân, traùi beân döôùi, laøm cho caùc boä phaän naày bò nhieåm beänh.Laù daàn daàn chaùy khoâ. Caønh, thaân, traùi cuõng coù nhöõng veát naâu vaø chaùy khoâ. Daáu hieäu noåi baät cuûa beänh naày laø coù söï xuaát hieän cuûa caùc sôïi naám vaø haïch naám (sclerotes) treân caùc boä phaän bò beänh. Beänh naëng laøm laù, caønh, traùi ruïng sôùm, caây sinh tröôûng keùm (Hình 5,6). III. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH. Taùc nhaân: do naám Rhizoctonia solani Kuhn Ñaây laø loaïi naám soáng trong ñaát, coù khaû naêng soáng caïnh tranh hoaïi sinh raát maïnh vaø taïo haïch. Treân laù, thaân, caønh vaø traùi cuûa caùc caây beänh coù nhieàu sôïi naám traéng hoaëc naâu vaø haïch naám ñöôïc hình thaønh treân ñoù. Khi môùi ñöôïc thaønh laäp, haïch naám coù maøu traéng; sau ñoù, chuyeån daàn sang maøu naâu hoaëc naâu ñen. Haïch naám coù hình daïng vaø kích thöôùc raát thay ñoåi. Chuùng coù daïng troøn hoaëc baàu duïc nhöng maët baùm vaøo caây thì deït, coù ñöôøng kính: 1-4 mm. Beà maët cuûa haïch naám coù nhieàu loå nhoû nhö toå ong, coù chaát dòch maøu naâu vaøng ñoïng laïi ôû haïch coøn non. Caùc haïch naám moïc rieâng leû hoaëc keát dính vaøo nhau thaønh töøng cuïm. Haïch naám ñöôïc caáu taïo bôûi nhöõng sôïi naám cuoän vaøo nhau moät caùch loûng leûo. Sôïi naám coù tính phaân nhaùnh vuoâng goùc vaø sôïi naám con co thaét laïi ôû ñieåm keát hôïp vôùi sôïi naám meï. Sôïi naám coù ñöôøng kính: 3-17 micron, tæ leä chieàu daøi vaø ñöôøng kính sôïi naám laø 5:1 (Hình 7). IV. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. - Gioáng: Ña soá caùc gioáng ñeàu nhieåm beänh naëng. Moät soá gioáng toû ra ít nhieåm, nhö: Dun, Haït to Laâm Ñoàng, Santa Maria, MTÑ 64, MTÑ 134-2, MTÑ 134-10, MTÑ 170-1, MTÑ 172-7, MTÑ 173-6, MTÑ 176 vaø MTÑ 225-3. Gioáng caøng ngaén ngaøy thì beänh caøng trôû neân traàm troïng hôn. Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 134
- Kyû thuaät canh taùc: khoâng neân troàng ñaäu sau vuï luùa bò nhieåm beänh ñoám vaèn vaø khoâng tuû ñaäu baèng rôm luùa beänh naày. Khoâng gieo saï daøy, khi gieo neân aùp duïng phöông phaùp gieo xen caùc hoác giöõa caùc haøng (caây ít giaùp taùn) seõ haïn cheá ñöôïc söï boäc phaùt vaø laây lan cuûa beänh. - Thôøi vuï: vuï ñoâng-xuaân, beänh thöôøng ít xaûy ra. Neáu troàng ñaäu vaøo vuï xuaân-heø, neân gieo saï sôùm, beänh seõ ít taùc haïi ñeán naêng suaát. - Veä sinh ñoàng ruoäng: aùp duïng phöông phaùp gioáng nhö ôû beänh ræ, ñaëc bieät chuù yù ñeán vieäc laøm saïch coû vì ñaây cuõng laø nguoàn löu toàn vaø laây lan quan troïng ñoái vôùi beänh naày. Keát quaû ñieàu tra hai vuï xuaân-heø vaø heø-thu 85 taïi Noâng Traïi Thöïc Nghieäm Khu II, Tröôøng Ñaïi Hoïc Caàn Thô, cho thaáy coù 10 loaøi coû daïi hieän dieän trong ruoäng ñaäu,laø kyù chuû phuï cuûa beänh naày: Coû maät (Brachiaria distachya), Coû cuù (cyperus rotundus), Coû tuùc hình nhoû (Digitaria ciliaris), Coû loàng vöïc nöôùc (Echinochloa colona), Coû loâng coâng (echinochloa cruss-galli), Coû maàn traàu (Eleusine indica), Fimbristylis diphylla Vahl, Coû ñuoâi phuïng (Leptochloa chinensis), Coû oáng (Panicum repens) vaø Paspalum sp. - Khöû ñaát vôùi thuoác Kitazin 10H (1-2 kg/coâng). Khi coù beänh môùi xuaát hieän, coù theå xòt moät trong caùc loaïi thuoác tröø naám sau: Copper B, Kitazin 50ND hoaëc Validacin. BEÄNH ÑOÁM NAÂU (Brown spot disease) Beänh thöôøng xaõy ra sôùm, laøm laù ruïng sôùm neân gaây thaát thu lôùn. Beänh ñaõ gaây haïi nghieâm troïng ôû mieàn Trung vaø mieàn Baéc cuûa nöôùc Myõ. Beänh cuõng xuaát hieän ôû AÙ Chaâu vaø AÂu Chaâu. I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH. Treân dieäp tieâu coù ñoám naâu mhoû, sau ñoù beänh taán coâng vaøo laù. Treân laù, luùc ñaàu ñoám beänh maøu ñoû naâu vôùi vieàn xanh nhaït, coù daïng goùc caïnh do bò giôùi haïn bôûi caùc maïch daãn truyeàn (caùc gaân nhoû treân laù), ñoám chæ lôùn ñoä vaøi mm. Veà sau, caùc ñoám beänh lan roäng vaø coù theå lieân keát laïi laøm laù bò chaùy töøng maõng lôùn, chaùy naâu roài ruïng. Thaân vaø traùi cuõng coù caùc ñoám naâu vôùi kích thöôùc vaø hình daïng raát thay ñoåi. ÔÛ giai ñoaïn sau cuaû beänh, ñoám coù maøu naâu ñaäm vaø treân ñoám coù caùc haït maøu naâu nhaït, nhoû li ti. Ñoù laø caùc tuùi ñaøi (pycnidia) cuûa naám beänh. II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH. Taùc nhaân: do naám Septoria glycines Hemmi Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 135
Theå sinh saûn cuûa naám laø tuùi ñaøi coù maøu naâu nhaït. Baøo töû ñöôïc phoùng thích roài laây lan nhôø gioù vaø möa. Naám gaây beänh tieàm sinh trong xaùc baû caây beänh. Coù leõ beänh ñöôïc truyeàn qua haït gioáng. III. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. - AÙp duïng cheá ñoä luaân canh ñònh kyø vaø veä sinh ñoàng ruoäng. - Choïn haït gioáng töø ruoäng khoâng nhieåm beänh. - Khi ñaäu ñaõ bò nhieåm beänh, phun thuoác goác ñoàng ñeå haïn cheá phaàn naøo thieät haïi do beänh gaây ra. BEÄNH ÑOÁM MAÉT EÁCH (Frog-eye leaf spot disease) Beänh hieän dieän ôû AÙ Chaâu vaø ôû Myõ, ñaõ laøm thaát thu lôùn ôû caùc tieåu bang thuoäc mieàn Nam nöôùc Myõ. I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH. - Treân laù: ñoám beänh coù daïng maét eách. Treân moät caây, coù theå coù haøng traêm ñoám beänh treân laù. Ñoám coù maøu naâu hôi ñoû vôùi vieàn heïp roõ neùt, giöõa ñoám coù maøu traéng hoaëc maøu xaùm tro (ash- grey). Daáu hieäu tieâu bieåu cuûa beänh laø giöõa ñoám coù nhöõng chuøm ñính baøo ñaøi (conidiophores) maøu xaùm ñaäm. ÔÛ nhöõng gioáng daøi ngaøy, phieán laù deã bò huûy hoaïi, laù ruïng sôùm, laøm thaát thu lôùn. - Treân thaân: luùc ñaàu, ñoám beänh coù maøu ñoû vôùi vieàn ñen. Sau ñoù, giöõa ñoám coù maøu xaùm tro vaø vieàn chuyeån sang maøu ñoû. Ñoám beänh treân thaân caây ít xuaát hieän nhö ñoám beänh ôû laù vaø chæ hieän dieän khi haït ñang giai ñoaïn chín. Traùi vaø haït cuõng coù theå bò nhieåm beänh cuøng luùc. II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH. Taùc nhaân: do naám Cercospora sojina Hara (Cercospora diazu Miura) Ñính-baøo-ñaøi ngaén, thöôøng moïc thaúng, nhoâ leân khoûi khoái stroma thaønh töøng chuøm nhoû. Ñính-baøo töû hình sôïi, thon daøi, coù saùu vaùch ngaên, maøu naâu hoaëc ñen hôi xanh, phaân boá nhôø gioù. Naám beänh tieàm sinh trong laù, thaân caây vaø haït ñaäu. III. CAÙCH PHOØNG TRÒ. Troàng gioáng ngaén ngaøy vaø luaân canh seõ mang laïi hieäu quûa phoøng beänh cao nhaát. Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 136
CAÙC BEÄNH KHAÙC TREÂN LAÙ ÑOÁM VOØNG NAÂU ÑOÛ (Target spot). Ñoám beänh coù daïng troøn ñeàu hoaëc khoâng ñeàu, maøu naâu ñoû, coù caùc voøng ñoàng taâm, kích thöôùc: 1-12 mm, coù khi lôùn hôn. Beänh do naám Corynespora cassiicola (Berk. & Curt.) Wei. Phoøng beänh baèng caùch luaân canh, duøng gioáng khaùng vaø veä sinh ñoàng ruoäng. ÑOÁM VIEÀN NAÂU (Phyllosticta leaf spot). Ñoám troøn hoaëc baàu duïc hoaëc baát daïng, maøu xaùm hoaëc naâu, coù vieàn naâu saäm, thöôøng xuaát hieän töø bìa laù vaøo. Beänh do naám phyllosticta sojicola Massal. PHAÁN TRAÉNG (Powdery mildew). Maët treân laù bò phuû bôûi nhöõng ñaùm naám moûng, maøu traéng hoaëc xaùm. Beänh do naám Microsphaera diffusa Cke. & Pk.. Caàn thieâu huûy caây beänh ñeå traùnh laây lan. ÑOÁM ÑEN (Black patch) Ñoám troøn ñeàu hoaëc khoâng ñeàu, maøu vaøng nhaït, coù vieàn maøu ñoû huyeát. Ñoám beänh coù maøu naâu saäm hoaëc maøu ñen ôû giai ñoaïn sau cuûa beänh. Beänh do naám Rhizoctonia leguminicola Gough & Elliott. Beänh ít gaây haïi neân khoâng caàn phoøng trò, coù theå thieâu huûy caây beänh vaø doïn saïch ruoäng beänh ñeå traùnh laây lan. ÑOÁM VOØNG NAÂU (Alternaria leaf spot). Ñoám coù maøu naâu vôùi nhöõng voøng ñoàng taâm, coù kích thöôùc: 5-25 mm. Nhieàu ñoám lieân keát laïi laøm chaùy laù. Beänh do naám Alternaria sp. Phoøng beänh baèng caùch che bôùt aùnh saùng thieâu ñoát ôû giai ñoaïn caây con vaø phun thuoác phoøng trò raày meàm. Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 137