Bài giảng bệnh chuyên khoa nông nghiệp : BỆNH HẠI CÂY ĐU ĐỦ

Chia sẻ: Ahfjh Kasjfhka | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

95
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đây là bệnh phổ biến ở Ấn Độ, Ceylon, Hawaii, Phi Châu. Bệnh thường phát triển nặng vào đầu mùa mưa. I. Triệu chứng : Trên thân cây, ngang mặt đất, bị úng thành mảng. Vết úng lớn ra và lan khắp chu vi thân. Vùng úng sau đó đổi sang màu nâu, hay đen và bị thối đi. Lá bị vàng, rũ và rụng đi. Trái cũng bị rụng. Do gốc bị thối cây sẽ bị đỗ và chết. Nhu mô vỏ vùng thối bị rửa nên phần mô bên trong trông giống như tổ ong...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng bệnh chuyên khoa nông nghiệp : BỆNH HẠI CÂY ĐU ĐỦ

® ¹i ®¹i häc cÇn th¬ - khoa n«ng nghiÖp gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y trùc tuyÕn §−êng 3/2, Tp. CÇn Th¬. Tel: 84 71 831005, Fax: 84 71 830814 Website: http://www.ctu.edu.vn/knn email: dminh@ctu.edu.vn, vtanh@ctu.edu.vn BÖNH BÖNH CHUYªN KHOA CH−¬NG 19: BÖNH H¹I ®U ®UÛ
CHÖÔNG XIX BEÄNH HAÏI CAÂY ÑU ÑUÛ BEÄNH THOÁI GOÁC ( Stem Rot, Foot Rot ) Ñaây laø beänh phoå bieán ôû AÁn Ñoä, Ceylon, Hawaii, Phi Chaâu. Beänh thöôøng phaùt trieån naëng vaøo ñaàu muøa möa. I. Trieäu chöùng : Treân thaân caây, ngang maët ñaát, bò uùng thaønh maûng. Veát uùng lôùn ra vaø lan khaép chu vi thaân. Vuøng uùng sau ñoù ñoåi sang maøu naâu, hay ñen vaø bò thoái ñi. Laù bò vaøng, ruõ vaø ruïng ñi. Traùi cuõng bò ruïng. Do goác bò thoái caây seõ bò ñoã vaø cheát. Nhu moâ voû vuøng thoái bò röûa neân phaàn moâ beân trong troâng gioáng nhö toå ong. Do beänh lan daàn xuoáng neân reã cuõng bò hö. Thöôøng caây ñöôïc 2-3 naêm tuoåi deã bò nhieãm beänh, tuy vaäy caây non vaãn bò beänh. Ngay trong lôùp öôm, caây con cuõng coù theå bò heùo guïc (damping-off). Caây con gieo töø ñaát coù maàm beänh coù theå mang maàm beänh vaø sau khi troàng, neáu ñieàu kieän thích hôïp, beänh seõ phaùt trieån. II. Taùc nhaân : Do naám Pythium aphanidermatum (Eds.) Fitz. Coù theå coù nhieàu loaøi Pythium gaây beänh naøy, nhöng chuû yeáu laø P. aphanidermatum. Naám cuõng gaây heùo guïc caây con nhöng thöôøng cheát sau khi ñaõ naåy maàm trong khi Corticium solani thöôøng gaây cheát tröôùc khi haït naåy maàm. Ñaëc ñieåm cuûa naám nhö sau : khuaån ty khoâng coù vaùch ngaên; tuùi baøo töû coù kích thöôùc 500 x 200 micron, noaõn caàu troøn, boùng 18 x 27 micron; huøng cô coù hình chuøy, noaõn baøo töû coù vaùch daøy,14 - 25 micron. III. Chu trình beänh : Maàm beänh löu toàn trong xaùc baõ caây beänh coù trong ñaát. Trong xaùc baõ naøy naám sinh saûn raát nhieàu noaõn baøo töû. Beänh phaùt trieån maïnh nhaát ôû nhieät ñoä 36 ñoä C. AÅm ñoä quanh goác caây caøng cao, beänh phaùt trieån caøng maïnh. 259 Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa
IV. Bieän phaùp phoøng trò : 1/. Ñaát troàng phaûi cao raùo, thoaùt nöôùc toát. 2/. Caây môùi nhieãm beänh coù theå khoeùt boû phaàn bò beänh vaø boâi thuoác. Caùc caây beänh naëng neân nhoå, ñaøo reã boû vaø ñoát ñi. 3/.Phun vaøo goác caây hay töôùi vaøo ñaát quanh goác baèng hoãn hôïp Bordeaux (1:1:100), Vapam, Fylotan, cuõng coù hieäu quaû. 4/. Khöû ñaát baèng Formaldehyde hay khöû haït tröôùc khi gieo baèng Agrosan, Ceresan, hay Falisan. BEÄNH ÑOÁM LAÙ Phyllosticta. I. Trieäu chöùng : Ñoám chæ xuaát hieän treân laù. Ñoám coù hình troøn, hình tröùng, thon daøi hay baát daïng. Taâm ñoám bònh coù maøu baïc traéng; vieàn coù maøu vaøng hay naâu. Taâm ñoám bònh khoâ vaø moûng daàn roài raùch ñi. II. Taùc nhaân : Do naám Phyllosticta sulata Chowdhury. Maàm beänh löu toàn raát laâu trong xaùc laù caây beänh vaø phaùt taùn theo gioù ñeå laây lan. III. Bieän phaùp phoøng trò : Phun ngöøa thöoøng kyø baèng hoãn hôïp Bordeaux 1% BEÄNH CHAÙY LAÙ ( Leaf blight ) I. Trieäu chöùng : Choùp cuûa caùc laù beân döôùi coù caùc ñoám uùng nöôùc. Caùc ñoám naøy lan daàn vaøo beân trong laù laøm laù bò naâu vaø khoâ ñi. Neáu nhieãm naëng cuoáng laù maát tính tröông nöôùc, meàm vaø laù bò ruïng. Traùi khoâng nhieãm. 260 Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa
II. Taùc nhaân : Do naám Helminthosporium rostratum (Drechslera rostratum (Drechsl.) Richardson Fraser) III. Bieän phaùp phoøng trò : Coù theå phun hoãn hôïp Bordeaux 1% , hoaëc Kitazin 50 ND hay Hinosan 40 ND ôû noàng ñoä 2/1000. BEÄNH PHAÁN TRAÉNG (Powdery Mildew) Beänh do naám Oidium caricae Noack. Maët döôùi laù bò ñoùng phaán maøu traéng, neáu nhieãm naëng laù phaùt trieån keùm, coù theå bò bieán daïng chuùt ít.Traùi cuõng bò caùc ñoám phaán traéng troøn hay baàu duïc , traùi phaùt trieån keùm. Coù theå phun Zineb 80% hay Benomyl 50 WP noàng ñoä 1-2/1000 hay phun nöôùc löu huyønh-voâi. BEÄNH KHAÕM ( Mosaic ) Beänh phoå bieán vaø quan troïng ôû nhieàu nôi treân theá giôùi nhö Hoa Kyø, Hawaii, West indies, Cuba, Brazil, Venezuella, Puerto Rico vaø Phi Chaâu. ÔÛ ñoàng baèng soâng Cöûu Long, coù theå noùi ñaây laø beänh quan troïng nhaát treân ñu ñuû troàng ôû nhieàu nôi. I. Trieäu chöùng : Chuû yeáu laø laøm caây vaø laù bò khaûm roõ reät. Laù bò khaûm goàm nhieàu veát xanh vaøng laãn loän, khaûm caøng naëng, laù caøng bieán sang maøu vaøng. Laù beänh bò nhoû laïi, bieán daïng, soá thuøy laù gia taêng, nhaên phoøng. Laù giaø bò ruïng nhieàu, chæ chöøa laïi chuøm laù khaûm vaøng ôû ngoïn. Traùi nhoû, bieán daïng, chai söôïn. Caây con môùi troàng cuõng coù theå bò nhieãm beänh nhöng thöôøng thaáy ôû caây ñöôïc 1- 2 naêm tuoåi. 261 Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa
II.Taùc nhaân : Do virus, ñöôïc goïi teân laø Papaya Mosaic Virus. Virus coù theå ñöôïc phaân laäp deã daøng töø caùc laù ñu ñuû nhieãm beänh qua dung dòch ñeäm vaø keát tuûa, coù theå ñaït 3 mg virus trong 1g moâ laù töôi. Virus coù hình sôïi cong, daøi 530-533 nm; coù heä soá laéng laø 118,7 S.Virus thuoäc loaïi coù acid nhaân laø RNA vaø chieám khoaûng 7% troïng löôïng cuûa virus. Bò baát hoaït ôû 55 ñoä C. Virus laøm giaûm toác ñoä quang hôïp ôû laù, toác ñoä quang hôïp trung bình ôû laù beänh chæ khoaûng 36% so vôùi laù bình thöôøng. Haøm löôïng caùc amino acid vaø caùc amide ôû laù beänh cao hôn laù khoeû maïnh. Trong teá baøo laù ñu ñuû beänh, virus coù theå keát taäp thaønh caùc theå keát naèm trong teá baøo chaát ( cytoplasmic inclusion ). Caùc theå naøy coù hình daùng khoâng nhaát ñònh, goàm nhieàu phieán noái keát nhau, kích thöôùc khoaûng 1000 x 1000 ñeán 1000 x 1500 nm. Virus khoâng truyeàn qua haït, khaû naêng truyeàn beänh cuûa caùc loaïi thöïc vaät kyù sinh ñoái vôùi virus naày chöa ñöôïc roõ. Truyeàn deã daøng qua caùc veát thöông cô hoïc. Trong töï nhieân, beänh coù theå do caùc vector coân truøng , chuû yeáu laø aphid, goàm nhieàu loaøi nhö :Aphis gossypii (treân boâng vaûi,caø), A.malvae (treân Lagenaria vulgaris), Aphis sp. (treân Euphobia prolifera), Myzus persicae (treân caùc loaïi caûi), Aphis craccivora , A. Spiraecola , A. medicaginis , Macrosiphum sonchi . Trong ñoù Myzus persicae laø vector hieäu quaû nhaát. A.gossypii chæ haáp thu virus trong 30 giaây nhöng chæ coù khaû naêng truyeàn beänh trong 2 giôø. Trong töï nhieân döôøng nhö chæ coù ñu ñuû laø bi nhieãm beänh hoaëc coù theå coù theâm caùc caây khaùc thuoäc hoï Cucurbitaceae. Tuy nhieân baèng caùch truyeàn beänh cô hoïc nhaân taïo , coù hôn 17 loøai caây thuoäc 9 hoï song töû dieäp bò nhieãm beänh, nhö Cucurbita maxima, C. pepto, Citrillus megaris, Cucumis sativus, Luffa acutangula, Trichosanthes anguina. Ñeå xaùc ñònh virus, ngöôøi ta coù theå duøng caùc loaïi caây chæ thò sau : + Carica papaya (ñu ñuû) : Duøng caây con, sau khi chuûng 5 ngaøy seõ thaáy gaân laù nhaït maøu, laù cong xuoáng vaø sau 15-20 ngaøy, trieäu chöùng khaûm seõ phaùt trieån. 262 Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa
+ Gomphrena globosa : Sau khi chuûng 4 ngaøy, laù xuaát hieän ñoám vaøng, sau ñoù ñoám bò hoaïi vaø coù vieän ñoû. + Chenopodium amaranticolor:Ñoám vaøng xuaát hieän trong voøng 7-10 ngaøy. + Cassia occidentalis : Ñoám hoaïi taïi choã chuûng trong voøng 3-4 ngaøy. Coù theå löu giöõ virus baèng caùch chuûng truyeàn treân caây ñu ñuû hay ñaäu roàng (Antirrhinum majus). III. Bieän phaùp phoøng trò : 1/. Quan saùt theo doõi vaø nhoå boû caùc caây beänh ngay töø lôùp öôm. Trong quaù trình troàng phaûi theo doõi vaø tieâu huûy ngay caùc caây beänh. 2/. Phun daàu phoïng (1%) coù theå haïn cheá söï truyeàn beänh cuûa vector ñöôïc 3 ngaøy. Döôøng nhö vieäc phun thuoác saùt truøng khoâng coù hieäu quaû vì trong töï nhieân khoâng coù loaïi vector naøo cö truù laâu daøi treân caây ñu ñuû. BEÄNH ÑOÁM VOØNG ( Papaya Ringspot ) Beänh naøy cuõng khaù phoå bieán ôû AÁn Ñoä, Venezula, Hawaii, ñaûo Oahu, Phi Chaâu vaø haàu heát vuøng nhieät ñôùi vaø baùn ñaûo nhieät ñôùi. ÔÛ Ñoàng Baèng soâng Cöûu Long, cuøng vôùi beänh khaûm, Ñoám voøng cuõng khaù phoå bieán vaø nghieâm troïng cho caây ñu ñuû. I. Trieäu chöùng : Ñaëc ñieåm chính laø laøm luøn caây, saûn löôïng traùi bò giaûm, laù bò khaûm vaø bieán daïng, taïo ñoám voøng treân traùi, cuoáng laù hay soïc treân thaân vaø cuoáng laù. ÔÛ maët treân cuûa caùc laù ñoït, giöõa gaân phuï vaø gaân nhaùnh bò nhaên phoàng. Bìa laù non bò cuoán cong vaøo theo maët döôùi laù. Bìa laù giaø thì cuoán leân. Khi laù lôùn daàn leân thì ñoä nhaên phoàng ôû laù cuõng giaûm. Laù coù maøu xanh nhaït vaø ñoâi khi cuõng coù trieäu chöùng khaûm. ÔÛ thaân caây con coù caùc ñoám xanh ñaäm vaø caùc soïc uùng hay soïc boùng môø. Traùi non coù voøng xanh nhaït. Traùi giaø chín voøng coù maøu vaøng. II. Taùc nhaân : Do virus ñöôïc goïi laø Papaya Ringspot Virus. 263 Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa
Virus coù hình sôïi cong, daøi 800 nm vaø ñöôøng kính khoaûng 12nm. Trong teá baøo caây beänh virus coù theå phaân boá ngaãu nhieân hay xeáp thaønh lôùp song song nhau. Trong dòch caây ñu ñuû, neáu ñöa leân nhieät ñoä trong 10 phuùt, virus seõ maát khaû naêng gaây beänh. Neáu ñeå ôû nhieät ñoä phoøng thôøi gian naøy keùo daøi ñöôïc ñeán 8 giôø. Trong teá baøo caây beänh, virus taïo caùc theå keát trong teá baøo chaát (cytoplasmic inclusion), caùc theå keát naøy coù hình baùnh xe coù gai chung quanh, ñöôøng kính khoaûng 80-125 nm. Trong theå keát ngöôøi ta thaáy caáu truùc soïc. Virus khoâng truyeàn qua haït ñu ñuû beänh, ngöôøi ta chöa roõ khaû naêng truyeàn virus naøy cuûa caùc thöïc vaät kyù sinh. Truyeàn qua veát thöông cô hoïc vaø do nhieàu loaøi aphid laøm vector nhö myzus persicae (quan troïng nhaát), Aphis gossypii,A.medicaginis, A . rumicis , Macrosiphum solanifolii vaø Micromyzus formosanus. Virus laøm giaûm khoaûng 42% löôïng ñöôøng trong caùc traùi nhieãm beänh. Virus coù khaû naêng nhieãm treân 11 loaøi caây thuoäc 3 hoï song töû dieäp (Caricaceae, Chenopodiaceae vaø Cucurbitaceae) nhöng trong töï nhieân chæ thaáy baùo caùo coù gaây beänh treân caây ñu ñuû. Ñeå xaùc ñònh virus ngöôøi ta coù theå duøng caùc caây chæ thò sau : - Carica papaya (ñu ñuû) : ÔÛ caây con, 2 tuaàn sau khi tieâm chuûng, gaân laù bò vaøng, biaø laù cong xuoáng vaø nhieàu tuaàn sau nöõa, trieäu chöùng khaûm seõ xuaát hieän, laù bieán daïng, caùc ñoám phoàng treân laù seõ nhoû daàn. - Cucurbita pepo (bí) : Sau khi chuûng 10-14 ngaøy, phieán laù doïc theo caùc gaân nhaùnh seõ bieán maøu vaøng, sau ñoù bò khaûm vaø laù bò bieán daïng quaên queo. Ñeå nhaân vaø giöõ nguoàn virus, coù theå duøng caây ñu ñuû hay bí. III. Bieän phaùp phoøng trò : Theo doõi vaø loaïi boû sôùm caùc caây beänh. Ngaên ngöøa caùc loaøi aphid. 264 Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa
BEÄNH TUYEÁN TRUØNG Coù 2 loaïi tuyeán truøng thöôøng gaây haïi treân ñu ñuû : Meloidogyne incognita vaø Rotylenchulus reniformis phaù haïi reã vaø gaây thieät haïi cho ñu ñuû. Caây con nhieãm naëng coù theå bò cheát vaø caây lôùn coù theå giaûm söùc taêng tröôûng. Coù theå duøng caùc loaïi thuoác trò tuyeán truøng nhö Basudin 10 H, Furadan 3 H. BEÄNH THOÁI TRAÙI Rhizopus Ñaây laø beänh khaù phoå bieán vaø quan troïng treân traùi ñu ñuû trong quaù trình toàn tröõ. I. Trieäu chöùng : Ñoám beänh uùng nöôùc, baát daïng, lan daàn ra vaø coù tô naám traéng hay baøo töû naâu saäm phaùt trieån treân ñoù. Traùi bò meàm nhuûn, chaûy nöôùc vaø coù muøi thoái. II. Taùc nhaân : Do naám Rhizopus stolonifer Nguoàn beänh coù theå hieän dieän ôû vöôøn ñu ñuû vaø nhaát laø trong caùc kho vöïa. Naám xaâm nhaäp qua veát thöông laøm thoái traùi nhanh choùng vaø sau ñoù lan qua caùc traùi khaùc. Ruoài ñuïc traùi laøm taêng tæ leä traùi beänh vaø lan traøn beänh. III. Bieän phaùp phoøng trò : 1/. Toàn tröõ laïnh ôû 10 ñoä C . 2/. Ngaâm traùi vaøo nöôùc noùng 50 ñoä C trong 20 phuùt hay dung dòch DCNA (2,6- dichloro-4-nitroaniline) ôû noàng ñoä 1-2/1000. BEÄNH THAÙN THÖ TRAÙI I. Trieäu chöùng : Coù khi beänh laøm thoái cuoáng traùi nhöng thöôøng laø taïo ñoám ôû caùc nôi khaùc treân traùi. Ñoám beänh luùc ñaàu chæ phaùt trieån ngoaøi voû laøm cho voû traùi bò thoái naâu; sau ñoù phaùt trieån thaønh ñoám troøn, uùng nöôùc, hôi loõm vaøo. Caùc ñoám lieân keát nhau vaø ôû bìa 265 Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa
ñoám beänh coù khuaån ty traéng phaùt trieån. Neáu trôøi aåm, treân caùc veát beänh cuõ seõ thaáy lôùp baøo töû naám maøu hôi hoàng nhaït. Traùi bò thoái vaø coù maøu naâu toái. Traùi bò nhieãm sôùm seõ bò bieán daïng hay heùo khoâ, chuyeån sang naâu hay ñen. Treân laù vaø thaân caây beänh cuõng coù ñoám beänh. II. Taùc nhaân : Do naám Colletotrichum gloeosporioides Treân caùc cuoáng cuûa laù giaø, giai ñoaïn höõu tính cuûa naám (Glomerella cingulata) seõ taïo ra caùc nang baøo töû, laây lan theo gioù vaø baùm vaøo voû traùi, naûy maàm vaø gaây beänh. Traùi coù theå mang maàm beänh tröôùc ñoù, sau thu hoaïch traùi coù theå bò naám xaâm nhaäp maø khoâng caàn coù veát thöông ôû voû. 266 Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa