Bài giảng Đạo đức và phương pháp giảng dạy đạo đức ở tiểu học - ĐH Phạm Văn Đồng

TR<br /> <br /> NGăĐHăPH MăVĔNăĐ NG<br /> <br /> KHOAăLụăLU NăCHệNHăTR<br /> <br /> BÀI GI NG<br /> H C PH N: Đ O Đ C VÀ PH<br /> Đ OĐ C<br /> <br /> NG PHÁP GI NG DAY<br /> <br /> TI U H C<br /> <br /> (Dùng cho bậc TCCN)<br /> <br /> Gi ng viên: Lể TH L THU<br /> T B MỌN: LÝ LU N C S<br /> <br /> 1<br /> <br /> Đ OăĐ CăH C<br /> <br /> Ph năth ănh t<br /> Bài 1<br /> <br /> Đ IăT<br /> <br /> NGăVẨăNHI MăV ăC Aă<br /> <br /> Đ OăĐ C H C MÁC - LÊNIN<br /> 1.1. Đ oăđ căvƠăc uătrúcăc aăđ oăđ c<br /> 1.1.1. Khái ni m đ o đ c vƠ đ o đ c h c<br /> - Đ o đ c lƠ m t hình thái ý th c xư h i, lƠ t p hợp những nguyên tắc, quy tắc,<br /> chuẩn mực xư h i, nhằm đi u ch nh vƠ đánh giá cách ng xử c a con ng<br /> <br /> i trong quan<br /> <br /> h với nhau vƠ quan h với xư h i, chúng đ ợc thực hi n b i ni m tin cá nhơn, b i<br /> truy n thống vƠ s c m nh c a d lu n xư h i<br /> - Đ o đ c h c lƠ m t môn khoa h c nghiên c u v đ o đ c, v những quy lu t<br /> phát sinh, phát tri n, t n t i c a đ i sống đ o đ c con ng<br /> <br /> i vƠ xư h i. Nó xác l p nên<br /> <br /> h thống những khái ni m, ph m trù, những chuẩn mực đ o đ c c b n, lƠm c s cho<br /> ý th c đ o đ c vƠ hƠnh vi đ o đ c c a con ng<br /> <br /> i.<br /> <br /> 1.1.2. C u trúc c a đ o đ c bao g m<br /> 1.1.2.1. Ý thức đạo đức và thực tiễn đạo đức<br /> - Ý th c đ o đ c lƠ ý th c v h thống những quy tắc, chuẩn mực, hƠnh vi phù<br /> hợp với những quan h đ o đ c đư vƠ đang t n t i. Mặt khác nó còn bao trùm c<br /> những c m xúc, những tình c m đ o đ c c a con ng<br /> <br /> i.<br /> <br /> - Thực ti n đ o đ c lƠ quá trình hi n thực hóa ý th c đ o đ c trong cu c sống.<br /> → Ý th c đ o đ c vƠ thực ti n đ o đ c có quan h bi n ch ng với nhau, b sung cho<br /> nhau t o nên b n ch t đ o d c c a con ng<br /> <br /> i, c a m t chế đ xư h i, c a m t giai c p<br /> <br /> vƠ c a m t th i đ i l ch sử.<br /> 1.1.2.2. Quan hệ đạo đức<br /> - H thống những quan h xác l p giữa con ng<br /> <br /> i vƠ con ng<br /> <br /> i, giữa cá nhơn vƠ<br /> <br /> xư h i v mặt đ o đ c.<br /> - Quan h đ o đ c t n t i khách quan vƠ luôn luôn biến đ i qua các th i đ i l ch<br /> sử vƠ nó lƠ m t trong những c s đ hình thƠnh nên ý th c đ o đ c.<br /> 1.2. Đ iăt<br /> 1.2.1. Đ iăt<br /> <br /> ngăvƠănhi măv ăc aăđ oăđ căh căMác - Lênin<br /> ng<br /> <br /> 2<br /> <br /> Đ o đ c h c Mác-Lênin lƠ khoa h c v b n ch t c a đ o đ c, v các quy lu t<br /> xu t hi n vƠ l ch sử phát tri n c a đ o đ c, đặc bi t lƠ c a đ o đ c c ng s n, v ch c<br /> năng, đặc tr ng c a đ o đ c, v các giá tr đ o đ c trong đ i sống xư h i.<br /> 1.2.2. Nhi măv<br /> - Xác đ nh ranh giới giữa sự khác nhau v b n ch t c a quan h đ o đ c so với<br /> các quan h xư h i khác. Thực ch t lƠ lƠm rõ n i dung vƠ yêu c u c a những quan h<br /> đ o đ c ch a đựng trong các quan h xư h i khác, đ u tranh ch nh quan h kinh tế,<br /> chính tr , dơn t c, t p th , gia đìnhầ<br /> - Đ o đ c h c Mác - Lênin v ch ra tính t t yếu ngu n gốc, b n ch t đặc tr ng vƠ<br /> ch c năng c a đ o đ c trong đ i sống xư h i, nêu lên con đ<br /> <br /> ng hình thƠnh vƠ phát<br /> <br /> tri n c a đ o đ c. Đ ng th i nó tái t o l i đ i sống đ o đ c d ới hình th c lý lu n vƠ<br /> đ t tới trình đ nh t đ nh.<br /> - Góp ph n hình thƠnh đ o đ c mới trong đ i sống xư h i, nó khẳng đ nh những<br /> giá tr c a đ o đ c c ng s n ch nghĩa, đ ng th i phê phán, đ u tranh chống l i những<br /> khuynh h ớng tƠn d đ o đ c cũ, những bi u hi n đ o đ c không lƠnh m nh, đi ng ợc<br /> l i lợi ích chơn chính c a con ng<br /> 1.3. Ph<br /> 1.3.1. Ph<br /> <br /> i.<br /> <br /> ngăphápănghiênăc uăvƠăm căđíchăh căt păđ oăđ căh căMác- Lênin<br /> ng pháp nghiên c u<br /> <br /> - Ph<br /> <br /> ng pháp duy v t bi n ch ng.<br /> <br /> - Ph<br /> <br /> ng pháp duy v t l ch sử, so sánh.<br /> <br /> 1.3.2. Mục đích h c t p<br /> - Trang b cho b n thơn những tri th c c b n c a đ o đ c h c Mác - Lênin m t<br /> cách có h thống.<br /> - Trên c s tri th c c b n đó, nh n th c sơu sắc quan đi m, đ<br /> ta trong vi c hình thƠnh đ o đ c mới c a con ng<br /> <br /> ng lối c a Đ ng<br /> <br /> i XHCN.<br /> <br /> - Ph n đ u rèn luy n đ o đ c mới c a giai c p vô s n, ngăn chặn vƠ xóa bỏ những<br /> bi u hi n c a đ o đ c cũ.<br /> Ho tăđ ngăn iăti p<br /> -Tìm hi u những quan ni m khác nhau v ngu n gốc c a đ o đ c.<br /> - Tìm hi u các quan ni m khác nhau v h nh phúc, nghĩa vụ<br /> <br /> 3<br /> <br /> Bài 2<br /> <br /> QUANăĐI MăC AăĐ OăĐ CăH CăMÁC - LÊNIN<br /> V ăNH NGăV NăĐ ăC<br /> <br /> B NăC AăĐ OăĐ Că<br /> <br /> 2.1. Ngu năg c,ăb năch t c aăđ oăđ c<br /> 2.1.1.ăNgu năg c<br /> 2.1.1.1. Các quan niệm khác nhau về nguồn gốc của đạo đức<br /> - Tơm lý h c: đ o đ c lƠ h qu c a những nhơn tố có b n tính tơm lý.<br /> - Sinh h c: đ o đ c lƠ s n phẩm c a các nhơn tố sinh h c. Đ o đ c hình thƠnh<br /> trên c s những b n năng mƠ con ng<br /> <br /> i thừa h<br /> <br /> ng từ giới đ ng v t.<br /> <br /> - Xư h i h c: đ o đ c đ ợc xem nh m t hi n t ợng xư h i, bắt ngu n từ nhu c u<br /> t n t i vƠ phát tri n c a xư h i.<br /> - Các nhƠ triết h c tr ớc Mác đư tìm ngu n gốc, b n ch t c a đ o đ c hoặc<br /> ngay chính b n tính c a con ng<br /> ng<br /> <br /> i, hoặc<br /> <br /> m t b n thế siêu nhiên bên ngoƠi con<br /> <br /> i, bên ngoƠi xư h i.<br /> <br /> → Các quan đi m trên ch a đúng, không đ y đ vì ch a gi i thích đ ợc vì sao cùng<br /> trong m t xư h i những giai c p khác nhau l i có những quan đi m đ o đ c khác nhau.<br /> 2.1.1.2. Quan niệm Mácxít về nguồn gốc của đạo đức<br /> - Đ o đ c c a m t xư h i lƠ do ph<br /> <br /> ng th c s n xu t vốn có c a xư h i đó, đặc<br /> <br /> bi t lƠ chế đ kinh tế c a xư h i đó quyết đ nh. Bên c nh đó các nhơn tố: chính tr ,<br /> ngh thu t, khoa h c, triết h c, tôn giáo cũng nh h<br /> <br /> ng đến sự hình thƠnh đ o đ c.<br /> <br /> - Đ o đ c lƠ m t trong những hình thái ý th c xu t hi n r t sớm (c ng s n<br /> nguyên th y). Lúc đ u các quy tắc, chuẩn mực đ o đ c mới ch t n t i d ới hình thái<br /> phong tục, t p quán, thói quen trong cu c sống. Cùng với sự phát tri n c a xư h i,<br /> những phong tục, t p quán nƠy đ ợc hình thƠnh ngƠy cƠng rõ r t d ới hình th c những<br /> chuẩn mực hƠnh vi mƠ xư h i yêu c u đối với các cá nhơn. Từ những quy đ nh đó d n<br /> d n đ ợc khái quát l i d ới hình thái trừu t ợng nh : thi n, ác, danh dựầ<br /> 2.1.2. B năch tăc aăđ oăđ c<br /> Với tính cách lƠ sự ph n ánh t n t i xư h i, đ o đ c mang b n ch t xư h i:<br /> - N i dung c a đ o đ c lƠ do ho t đ ng thực ti n vƠ t n t i xư h i quyết đ nh.<br /> <br /> 4<br /> <br /> - Nh n th c xư h i đem l i các hình th c cụ th c a ph n ánh đ o đ c, lƠm cho<br /> đ o đ c t n t i nh m t lĩnh vực đ c l p v s n xu t tinh th n c a xư h i.<br /> - Sự hình thƠnh, phát tri n, hoƠn thi n b n ch t xư h i c a đ o đ c đ ợc quy đ nh<br /> b i trình đ phát tri n vƠ hoƠn thi n c a thực ti n vƠ nh n th c xư h i c a con ng<br /> <br /> i.<br /> <br /> - Đ o đ c còn mang tính th i đ i, tính dơn t c vƠ tính giai c p.<br /> Engghen: “ Từ dân tộc này sang dân tộc khác, từ thời đại này sang thời đại khác,<br /> những quan niệm về thiện và ác đã biến đổi nhiều đến mức chúng th ờng trái ng ợc<br /> hẳn nhau”.<br /> 2.2. Ch cănĕngăc aăđ oăđ c<br /> 2.2.1. Ch cănĕngăđi uăch nhăhƠnhăvi:<br /> - Nh nắm đ ợc những quan đi m đ o đ c tiến b , hi u rõ vai trò c a đ o đ c,<br /> các ch th đ o đ c luôn h ớng ho t đ ng c a mình vƠo những lợi ích chung. Trên c<br /> s đó mƠ h thỏa mưn những nhu c u đ o đ c vƠ những lợi ích chính đáng c a mình<br /> - Ch c năng đi u ch nh hƠnh vi c a đ o đ c thực hi n bằng 2 hình th c ch yếu:<br /> xư h i vƠ t p th → t o d lu n đ khen ngợi khuyến khích cái thi n, phê phán m nh<br /> mẽ cái ác, → b n thơn ch th đ o đ c tự giác đi u ch nh hƠnh vi trên c s những<br /> chuẩn mực đ o đ c xư h i.<br /> 2.2.2.ăCh cănĕngăgiáoăd c: Nhằm hình thƠnh cho con ng<br /> <br /> i những quan đi m c b n<br /> <br /> nh t, những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực đ o đ c c b n, đánh giá đúng đắn các<br /> hi n t ợng đ o đ c cũng nh tự đánh giá những suy nghĩ, hƠnh vi c a b n thơn mình.<br /> 2.2.3.ăCh cănĕngănh năth c: Những quan đi m đ o đ c tiến b , khoa h c giúp con<br /> ng<br /> <br /> i nh n th c đánh giá đúng đắn các quá trình v n đ ng, phát tri n đ o đ c, nh đó<br /> <br /> con ng<br /> <br /> i phơn bi t cái đúng, cái sai, cái x u, cái tốt → Đ nh h ớng m t cách đúng<br /> <br /> đắn hƠnh vi c a mình trong thực ti n.<br /> Kết luận: Đạo đức có vai trò rất lớn trong đời sống xã hội, trong đời sống của<br /> con ng ời, đạo đức là vấn dề th ờng xuyên đ ợc đặt ra và giải quyết nhằm bảo đảm<br /> cho các cá nhân và cộng đồng tồn tại, phát triển. Vai trò của đạo đức đ ợc biểu hiện<br /> qua các chức năng cơ bản của đạo đức: điều chỉnh hành vi, giáo dục, nhận thức.<br /> 2.3. M iăquanăh ăăgi aăđ oăđ căvƠăcácăhìnhătháiăỦăth c xưăh iăkhác<br /> 2.3.1.ăM iăquanăh ăgi aăđ oăđ căvƠăchínhătr<br /> <br /> 5<br /> <br />