intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Bài giảng điều tra quy hoạch rừng, ThS Vũ Văn Thông - Phần 1, Chương 2

Chia sẻ: Trinh Van Hoang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:43

Thêm vào BST
Báo xấu
252
lượt xem 91
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 2 Điều tra lâm phần 2.1. Lâm phần đơn vị điều tra rừng Lâm phần là một mảng rừng mà đặc trưng kết cấu bên trong đồng nhất và khác biệt rõ nét với xung quoanh. Với khái niệm này, một mảng rừng chỉ được coi là lâm phần khi có sự thuần nhất về kết cấu tầng cây gỗ, cây bụi, thân thảo...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng điều tra quy hoạch rừng, ThS Vũ Văn Thông - Phần 1, Chương 2

  1. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng Ch−¬ng 2 §iÒu tra l©m phÇn 2.1. L©m phÇn ®¬n vÞ ®iÒu tra rõng L©m phÇn lμ mét m¶ng rõng mμ ®Æc tr−ng kÕt cÊu bªn trong ®ång nhÊt vμ kh¸c biÖt râ nÐt víi xung quoanh. Víi kh¸i niÖm nμy, mét m¶ng rõng chØ ®−îc coi lμ l©m phÇn khi cã sù thuÇn nhÊt vÒ kÕt cÊu tÇng c©y gç, c©y bôi, th©n th¶o...Mét l©m phÇn nh− vËy chØ tån t¹i trªn nh÷ng diÖn tÝch hÑp, Ýt cã ý nghÜa trong thùc tiÔn. ë §øc ng−êi ta lÊy rõng c©y lμm ®¬n vÞ ®iÒu tra. Rõng c©y ®ã lμ tæng thÓ c¸c c©y gç, sinh tr−ëng ph¸t triÓn trªn diÖn tÝch nμo ®ã trong ph¹m vi mét l«. Rõng tù nhiªn l¸ réng n−íc ta kh¸c tuæi vμ møc ®é hçn giao lín, d¹ng rõng rÊt phøc t¹p, th−êng cã nhiÒu tÇng kh«ng t¸ch biÖt vμ khÐp t¸n theo chiÒu th¼ng ®øng. V× vËy, Ýt khi nã ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cña kh¸i niÖm l©m phÇn, mμ chØ phï hîp víi ®¬n vÞ rõng c©y nh− ®· nãi ë trªn. Theo §ång Sü HiÒn (1974), ®¬n vÞ ®iÒu tra rõng cña ta ph¶i lμ c©y rõng. T¸c gi¶ ®· gi¶i thÝch kh¸i niÖm nμy nh− sau: “ Trong thùc tiÔn rõng nhiÖt ®íi n−íc ta, chØ cÇn cã nh÷ng c©y dï kh¸c tuæi, kh¸c loμi mäc thμnh rõng, nghÜa lμ cïng nhau sinh tr−ëng trªn mét diÖn tÝch nμo ®ã víi mét mËt ®é nhÊt ®Þnh, h×nh thμnh mét tμn che, th× cã thÓ t¹o thμnh hoμn c¶nh rõng vμ kho¶nh rõng Êy h×nh thμnh mét ®¬n vÞ sinh vËt häc, mét l©m phÇn cã nh÷ng quy luËt x¸c ®Þnh . Xem xÐt kh¸i niÖm l©m phÇn trong thùc tiÔn ®iÒu tra vμ kinh doanh rõng ë n−íc ta, ®ång thêi ph©n tÝch ®Æc ®iÓm rõng n−íc ta, cã thÓ thÊy, dï lμ rõng tù 26 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  2. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng nhiªn hçn giao, kh¸c tuæi hay rõng trång thuÇn loμi ®Òu tuæi th× l« lμ ®¬n vÞ ®o tÝnh c¬ b¶n cña ®iÒu tra rõng ë n−íc ta. 2.2. Mét sè quy luËt ph©n bè vμ t−¬ng quan 2.2.1. Ph©n bè cña mét sè nh©n tè ®iÒu tra Néi dung chÝnh cña phÇn nμy lμ giíi thiÖu nh÷ng quy luËt ph©n bè cña mét sè ®¹i l−îng ®iÒu tra c¬ b¶n trªn tõng c©y c¸ biÖt trong l©m phÇn, nh− ®−êng kÝnh ngang ngùc, chiÒu cao, thÓ tÝch còng nh− c¸c chØ tiªu h×nh d¹ng. §ã chÝnh lμ ph©n bè sè c©y theo tõng kho¶ng gi¸ trÞ cña tõng ®¹i l−îng. C¸c ph©n bè nμy th−êng ®−îc biÓu thÞ d−íi d¹ng ph©n bè tÇn sè hay tÇn suÊt. 2.2.1.1. Ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh Ph©n bè sè c©y theo ®−ênng kÝnh ®«i khi cßn ®−îc gäi t¾t lμ ph©n bè ®−êng kÝnh vμ th−êng ®−îc kÝ hiÖu lμ N-D. khi biÓu thÞ ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh cña mét l©m phÇn nμo ®ã trªn biÓu ®å, trôc hoμnh biÓu thÞ cì kÝnh , trôc tung biÓu thÞ sè c©y hoÆc tÇn suÊt t−¬ng øng. §Æc ®iÓm ph©n bè N-D cña nh÷ng l©m phÇn thuÇn loμi ®Òu tuæi kh¸c biÖt hoμn toμn víi nh÷ng l©m phÇn hçn giao kh¸c tuæi. a. Rõng thuÇn loμi ®ång tuæi: Ph©n bè ®−êng kÝnh cña nh÷ng l©m phÇn thuÇn loμi ®Òu tuæi, ®−êng cong ph©n bè N-D hÇu hÕt lμ mét ®Ønh lÖch tr¸i. Tuæi l©m phÇn cμng t¨ng ®é lÖch ph©n bè cμng gi¶m vμ cμng tiÖm cËn ®Õn ph©n bè chuÈn. §ång thêi, khi tuæi t¨ng lªn, ph¹m vi ph©n bè cμng réng vμ ®−êng cong ph©n bè cμng bÑt, cã nhiÒu ®Ønh h×nh r¨ng c−a. §Ó m« t¶ ph©n bè N-D l©m phÇn thuÇn loμi ®Òu tuæi cã thÓ dïng hμm Charlier kiÓu A, nh− Prodan (1953); Ph©n bè Beta nh− Bennett, Burkhat vμ Strub (1973), Zoehrer (1969); Ph©n bè Gamma nh− Hempel (1969), Lockow (1974/1975); Ph©n bè Weibull nh− Cluter/ Allison (1973), Bailey/ Isson (1975). 27 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  3. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng ë ViÖt Nam qua nghiªn cøu cña Vò V¨n Nh©m (1988) vμ Vò TiÕn Hinh (1990) cho thÊy cã thÓ dïng ph©n bè Weibull víi hai tham sè biÓu thÞ ph©n bè N- D cho nh÷ng l©m phÇn thuÇn loμi ®ång tuæi nh− Th«ng ®u«i ngùa, th«ng nhùa, Keo k¸ trμm... - HÖ sè biÕn ®éng tõ 20-40%, tuú theo giai ®o¹n ph¸t triÓn cña rõng: + Rõng non 30-40% + Rõng trung niªn 25-30% + Rõng thμnh thôc 20-25%. - Ph¹m vi biÕn ®éng tõ 0.5-1.7 lÇn ®−êng kÝnh b×nh qu©n. - §−êng kÝnh b×nh qu©n n»m trong kho¶ng 55-60% sè c©y kÓ tõ c©y cã ®−êng kÝnh nhá nhÊt. b. Rõng hçn loμi kh¸c tuæi: Ph©n bè ®−êng kÝnh cã d¹ng nhiÒu ®Ønh h×nh r¨ng c−a, phæ biÕn ë d¹ng ph©n bè gi¶m vμ d¹ng ph©n bè ch÷ j. §Ó m« pháng ph©n bè ®−êng kÝnh cña rõng tù nhiªn cã thÓ m« pháng b»ng hμm Meyer: Ni = k.e-αdi Trong ®ã: di, Ni lμ trÞ sè gi÷a vμ sè c©y cña cì kÝnh thø i. - Ph¹m vi biÕn ®éng ®−êng kÝnh tõ 0.5 –4.1 lÇn ®−êng kÝnh b×nh qu©n vμ cao nhÊt lμ tõ 0.3 –13 lÇn ®−êng kÝnh b×nh qu©n. -HÖ sè biÕn ®éng 71%. - C©y cã ®−êng kÝnh b×nh qu©n n»m trong kho¶ng 51-71% sã c©y kÓ tõ cì kÝnh nhá. 2.2.1.2. Ph©n bè sè c©y theo chiÒu cao. - Víi l©m phÇnthuÇn loμi ®Òu tuæi: §Òu cã d¹ng mét ®Ønh, h¬i lÖch ph¶i, ph¹m vi biÕn ®éng chiÒu cao tõ 0.69-1.15, hÖ sè biÕn ®éng 8% - Víi rõng tù nhiªn: cã d¹ng nhiÒu ®Ønh, do kÕt cÊu phøc t¹p. Ph¹m vi biÕn ®éng 0.3-2.5, hÖ sè biÕn ®éng 25-40%, trong tõng loμi 12-34%. 28 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  4. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng 2.2.1.3. Ph©n bè sè c©y theo thÓ tÝch. Ph©n bè sè c©y theo thÓ tÝch ®Òu cã d¹ng ®−êng cong mét ®Ønh tiÖm cËn ph©n bè chuÈn. Trong mçi l©m phÇn, biÕn ®éng thÓ tÝch còng rÊt lín tõ 40-60%. 2.2.1.4. Ph©n bè cña mét sè chØ tiªu h×nh d¹ng C¸c chØ tiªu ®Æc tr−ng cho h×nh d¹ng th©n c©y th−êng ®−îc ®Ò cËp ®Õn lμ: H×nh sè tù nhiªn (f01); H×nh sè th−êng(f1.3) ; H×nh suÊt (q2 = d05/d1.3) Ph©n bè sè c©y theo mçi chØ tiªu h×nh d¹ng trªn ®©y ®Òu cã d¹ng tiÖm cËn víi ®−êng cong ph©n bè chuÈn cho dï ®ã lμ l©m phÇn thuÇn loμi, ®Òu tuæi, hay l©m phÇn tù nhiªn hçn giao, kh¸c tuæi. KÕt luËn nμy lμ c¬ së cho viÖc lËp biÓu thÓ tÝch theo h×nh d¹ng b×nh qu©n. HÖ sè biÕn ®éng cña f1.3 vμ q2 kh¸c nhau kh«ng ®¸ng kÓ vμ giao ®éng tõ ± 6% ÷ 12% vμ kh«ng phô thuéc tuæi l©m phÇn. BiÕn ®éng cña f01 thÊp h¬n mét chót. Theo §ång Sü HiÒn (1974) ®èi víi rõng tù nhiªn, l¸ réng n−íc ta, f01 biÕn ®éng vμo kho¶ng 8÷9% vμ rÊt æn ®Þnh. HÖ sè biÕn ®éng cña f1.3 Ýt æn ®Þnh h¬n vμ b×nh qu©n kho¶ng 12%, nghÜa lμ lín h¬n biÕn ®éng f01 kho¶ng 1,5 lÇn. Do ®ã, muèn cã ®é chÝnh x¸c nh− nhau, nÕu dïng f1.3 th× ph¶i chÆt ng¶ mét sè l−îng c©y nhiÒu h¬n 2,5 lÇn so víi tr−êng hîp dïng f01 trong viÖc x¸c ®Þnh thÓ tÝch th©n c©y ®Ó lËp biÓu thÓ tÝch. 2.2.2. Mét sè quy luËt t−¬ng quan: Nghiªn cøu c¸c quy luËt t−¬ng quan gi÷a c¸c ®¹i l−îng cÇn ®o ®Õm cña c¸c c©y trong l©m phÇn nh»m môc ®Ých x©y dùng ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c ®¹i l−îng khã ®o ®¹c nh− chiÒu cao, h×nh sè vμ thÓ tÝch th©n c©y ®øng tõ nh÷ng ®¹i l−îng dÔ ®o ®¹c hoÆc tÝnh to¸n ®¬n gi¶n h¬n. 2.2.2.1. T−¬ng quan chiÒu cao víi ®−êng kÝnh: Gi÷a chiÒu cao víi ®−êng kÝnh c©y rõng tån t¹i mèi liªn hÖ chÆt chÏ. Mèi liªn hÖ nμy kh«ng chØ giíi h¹n trong mét l©m phÇn mμ tån t¹i trong tËp hîp nhiÒu l©m phÇn vμ khi nghiªn cøu kh«ng cÇn xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn hoμn c¶nh vμ tuæi. NÕu 29 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  5. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng s¾p xÕp c¸c c©y trong l©m phÇn ®ång thêi vμo c¸c cì kÝnh vμ chiÒu cao, sÏ ®−îc mét b¶ng, gäi lμ b¶ng t−¬ng quan H/D( b¶ng 2.1). NÕu biÓu thÞ t−¬ng quan nμy lªn biÓu ®å, trôc hoμnh ghi cac cì kÝnh, trôc tung ghi chiÒu cao b×nh qu©n t−¬ng øng, sÏ ®−îc mét ®−êng dÝch d¾c, ®ã lμ c¬ së ®Ó n¾n ®−êng cong chiÒu cao l©m phÇn. Thùc tiÔn ®iÒu tra rõng cho thÊy, cã thÓ dùa vμo quan hÖ H/D x¸c ®Þnh chiÒu cao t−¬ng øng cho tõng cì kÝnh , mμ kh«ng cÇn thiÕt ®o toμn bé. Tuy nhiªn, vÒ ph−¬ng tr×nh to¸n häc cô thÓ biÓu thÞ quan hÖ nμy l¹i phong phó vμ ®a d¹ng . h=a0+a1d+a2d2 h =a.. db; logh=a+b.logd h= a+blogd B¶ng 2.1. B¶ng t−¬ng quan h/d « tiªu chuÈn 1000m2 l©m phÇn th«ng ®u«i ngùa §×nh LËp L¹ng S¬n Cì d(cm) 6 8 10 12 14 16 18 20 nh Cì h (m) 14 2 3 3 2 10 13 4 9 4 5 3 25 12 1 9 12 7 2 31 11 12 13 8 2 35 10 9 13 10 32 9 4 16 4 24 8 4 3 7 7 2 2 nd 10 28 30 36 31 16 10 5 166 hi 8,2 9,2 10,3 11,2 12,2 12,5 13,1 13,4 §ång sü HiÒn (1974) ®· thö nghiÖm c¸c ph−¬ng tr×nh (2.2), (2.4), (2.6), (2.11) vμ (1.12) víi rõng tù nhiªn n−íc ta vμ cho thÊy chóng ®Òu thÝch hîp, trong ®ã ph−¬ng tr×nh (2.4) vμ (2.11) ®−îc chän lμm ph−¬ng tr×nh lËp biÓu cÊp chiÒu cao. Vò Nh©m (1988) dõng ph−êng tr×nh (2.6) x¸c lËp quan hÖ h/d cho mçi l©m phÇn lμm c¬ së lËp biÓu th−¬ng phÈm gç má rõng th«ng ®u«i ngùa. 30 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  6. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng 2.2.2.2. T−¬ng quan gi÷a f1.3 víi d vμ h. Prodan (1965) ®−a ra c¸c ph−¬ng tr×nh c¸c ph−¬ng tr×nh cña c¸c t¸c gi¶: Muller, Naslund... f1.3 = a0+a1*d +a2 d^2 f1.3 = a0 +a1*h +a2 h/d 2.3. C¸c nh©n tè ®iÒu tra l©m phÇn vμ ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh. Nh÷ng nh©n tè ®iÒu tra l©m phÇn ®−îc chia lμm hai nhãm ®Æc tr−ng cho kÕt cÊu l©m phÇn vμ søc s¶n xuÊt cña l©m phÇn. Nh÷ng nh©n tè ®Æc tr−ng cho kÕt cÊu l©m phÇn gåm: nguån gèc, tæ thμnh, tuæi, ®−êng kÝnh b×nh qu©n, chiÒu cao b×nh qu©n, tr÷ l−îng...Nh÷ng nh©n tè ®Æc tr−ng cho søc s¶n xuÊt cña l©m phÇn lμ cÊp ®Êt, ®é ®Çy... 2.3.1. Nguån gèc l©m phÇn. Lμ chØ tiªu ph¶n ¸nh nguyªn nh©n ph¸t sinh cña mçi l©m phÇn. C¸c l©m phÇn cã nguån gèc kh¸c nhau cã nh÷ng ®Æc tr−ng kÕt cÊu, gi¸ trÞ kinh tÕ vμ môc ®Ých kinh doanh kh¸c nhau. Dùa vμo nguån gèc, ng−êi ta chia l©m phÇn thμnh l©m phÇn tù nhiªn, l©m phÇn nh©n t¹o, l©m phÇn h¹t, chåi. L©m phÇn cã nguån gèc h¹t tuæi thä cao h¬n, chÊt l−îng tèt vμ th−êng thuéc ®èi t−îng kinh doanh gç lín. C¸c l©m phÇn chåi th−êng sinh tr−ëng nhanh ë giai ®o¹n ®Çu vμ sím thμnh thôc, v× thÕ gi¸ trÞ kinh tÕ kh«ng cao. §èi t−îng nμy th−êng kinh doanh gç nhá, cñi. 2.3.2. MËt ®é l©m phÇn §−îc biÓu thÞ b»ng sè c©y trªn ha, Lf chØ tiªu ph¶n ¸nh møc ®é ®Ëm ®Æc cña l©m phÇn. øng víi mçi giai ®o¹n tuæi, ®iÒu kiÖn lËp ®Þacô thÓ, mËt ®é biÓu thÞ 31 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  7. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng møc ®é lîi dông kh«ng gian dinh d−ìng vμ sù c¹nh tranh sinh tån cña c¸c c¸ thÓ trong l©m phÇn, tõ ®ã chi phèi quy luËt sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c©y rõng, l©m phÇn. V× vËy mËt ®é lμ mét chØ tiªu ®Ó x¸c ®Þnh hÇu hÕt c¸c nh©n tè ®iÒu tra vμ ®Æc biÖt lμ c¸c chØ tiªu b×nh qu©n l©m phÇn. -ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh: + ¦íc l−îng gi¸n tiÕp th«ng qua kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c c©y (ph−¬ng ph¸p « 6 c©y) + X¸c ®Þnh trùc tiÕp trªn « mÉu. 2.3.3. Tæ thμnh Lμ nh©n tè biÓu thÞ tû träng cña mçi loμi c©y hay nhãm loμi c©y chiÕm trong l©m phÇn. C¨n cø tæ thμnh ng−êi ta chia ra rõng thuÇn loμi hay rõng hçn giao. -Rõng thuÇn loμi th−êng chØ cã mét loμi c©y, NÕu trong l©m phÇn cã nhiÒu loμi c©y nh−ng cã mét loμi nμo ®ã chiÕm −u thÕ tuyÖt ®èi vÒ tû träng th× còng ®−îc gäi lμ rõng thuÇn loμi. -Rõng hçn loμi lμ rõng cã tõ hai loμi c©y trë lªn. C¸c l©m phÇn cã nguån gèc nh©n t¹o ë n−íc ta th−êng lμ rõng thuÇn loμi. C¸c l©m phÇn cã nguån gèc tù nhiªn th−êng lμ hçn loμi. C¸c l©m phÇn cã tæ thμnh kh¸c nhau th× biÖn ph¸p kinh doanh, gi¸ trÞ kinh tÕ còng kh¸c nhau. V× v©y, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh tæ thμnh khi ®iÒu tra l©m phÇn. Tû träng loμi c©y hay nhãm loμi ®−îc gäi lμ hÖ sè tæ thμnh. Tuú theo môc ®Ých ®iÒu tra mμ hÖ sè tæ thμnh ®−îc biÓu thÞ b»ng: sè c©y, tæng tiÕt diÖn ngang, tr÷ l−îng cña loμi hay nhãm loμi. Do rõng tù nhiªn cã qu¸ nhiÒu loμi c©y song sè c¸ thÓ cña loμi l¹i rÊt nhá, nªn ng−êi ta th−êng x¸c ®Þnh hÖ sè tæ thμnh theo nhãm loμi c©y −u thÕ hoÆc nhãm loμi c©y môc ®Ých cho phï hîp. Mçi nhãm bao gåm mét sè loμi cã chung mét ®Æc tr−ng nμo ®ã. VÝ dô nhãm loμi gç cøng, gç mÒm... 32 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  8. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng C«ng thøc biÓu thÞ hÖ sè tæ thμnh cña c¸c loμi hay nhãm loμi trong l©m phÇn ®−îc gäi lμ c«ng thøc tæ thμnh. Nã bao gåm ch÷ c¸i viÕt t¾t cña tªn loμi vμ hÖ sè phÇn m−êi tr÷ l−îng, tæng diÖn ngang hay sè c©y. 2.3.4. Tuæi l©m phÇn Tuæi lμ nh©n tè chØ thêi gian, ph¶n ¸nh giai ®o¹n sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña l©m phÇn, sù biÕn ®æi cña c¸c nh©n tè ®iÒu tra ®Òu phô thuéc vμo tuæi. Do ®ã, tuæi lμ c¬ së ®Ó dù ®o¸n hay x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè ®iÒu tra l©m phÇn. C¨n cø vμo møc chªnh lÖch vÒ tuæi cña c¸c bé phËn c©y trong l©m phÇn, mμ ng−êi ta chia thμnh l©m phÇn ®ång tuæi vμ l©m phÇn kh¸c tuæi. L©m phÇn ®ång tuæi lμ l©m phÇn cã c¸c c¸ thÓ chªnh lÖch nhau kh«ng qu¸ mét cÊp tuæi, ng−îc l¹i gäi lμ l©m phÇn kh¸c tuæi. ë n−íc ta, t¹m thêi quy ®Þnh, víi rõng gç nhá mäc nhanh 3 ®Õn 5 n¨m mét cÊp tuæi, gç lín mäc nhanh 10 n¨m, gç lín mäc chËm 20 n¨m mét cÊp tuæi. ViÖc thèng kª vμ ph©n chia cÊp tuæi chØ ¸p dông ®−îc cho rõng nh©n t¹o, víi rõng tù nhiªn th−êng bao gåm rÊt nhiÒu loμi, mçi loμi l¹i bao gåm rÊt nhiÒu c¸ thÓ cã giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau, h¬n n÷a do ch−a n¾m v÷ng ®−îc quy luËt biÕn ®æi vßng n¨m cña chóng, nªn viÖc x¸c ®Þnh tuæi cña chóng rÊt khã kh¨n. Tõ thùc tÕ ®ã, chóng ta thèng kª c¸c l©m phÇn tù nhiªn theo ®é thμnh thôc. §é thμnh thôc ®−îc c¨n cø vμo phÇn tr¨m tr÷ l−îng cña nh÷ng c©y cã ®−êng kÝnh lín h¬n ®−êng kÝnh khai th¸c. Tiªu chuÈn ®−îc cho cô thÓ ë b¶ng sau: B¶ng 2.2.Tiªu chuÈn ph©n lo¹i ®é thμnh thôc §é thμnh thôc Tû lÖ tr÷ l−îng nh÷ng c©y cã D lín h¬n D khai th¸c 1 > 40% 2 26-40% 3 < 26% 33 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  9. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng §−êng kÝnh khai th¸c ®èi víi gç lín ®−îc quy ®Þnh nh− sau: Gç cøng ≥ 45cm Gç hång s¾c ≥ 40cm Gç t¹p ≥ 30cm Víi nh÷ng l©m phÇn nh©n t¹o, viÖc x¸c ®Þnh tuæi (xem 1.4.1) 2.3.5. §−êng kÝnh ngang ngùc (d1.3 ) 2.3.5.1. X¸c ®Þnh ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh Ph©n bbè sè c©y theo ®−êng kÝnh lμ c¬ së x¸c ®Þnh tr÷ l−îng, ®Æc biÖt lμ tr÷ l−îng s¶n phÈm. Tõ ph©n bè ®−êng kÝnh, viÖc x¸c ®Þnh tr÷ l−îng th«ng qua biÓu thÓ tÝch ®¬n gi¶n h¬n rÊt nhiÒu so víi viÖc tÝnh to¸n tõng c©y, ®ång thêi tiÖn cho viÖc x¸c ®Þnh tæng diÖn ngang vμ c¸c gi¸ trÞ ®−êng kÝnh b×nh qu©n l©m phÇn. Nh÷ng l©m phÇn tù nhiªn kÝch th−íc th©n c©y vμ ph¹m vi biÕn ®éng ®−êng kÝnh lín, nªn c¸c biÓu thÓ tÝch th−êng ®−îc lËp theo cì kÝnh 4 cm, cßn nh÷ng l©m phÇn nh©n t¹o, cì kÝnh th−êng 2 cm. ViÖc ph©n cì kÝnh cμng nhá th× viÖc x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè ®iÒu tra cμng chÝnh x¸c. Tuy nhiªn nÕu chia cì kÝnh qu¸ nhá sÏ mÊt ý nghÜa cña viÖc ph©n chia cì kÝnh, qua nghiªn cøu cho thÊy nh÷ng l©m phÇn cã ®−êng kÝnh b×nh qu©n lín h¬n 20 cm nªn chia cì kÝnh lμ 4 cm, d−íi møc ®ã th× lÊy b»ng 2 cm. 2.3.5.2. Mét sè gi¸ trÞ ®−êng kÝnh b×nh qu©n • §−êng kÝnh b×nh qu©n céng: Gi¶ sö d1,d2,...dk lμ trÞ sè gi÷a c¸c cì kÝnh vμ N1, N2... Nk lμ sè c©y t−¬ng øng, ®−êng kÝnh b×nh qu©n ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: d = N1.d1+ N2. d2 +... +Nk.dk = ΣNidi/N 34 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  10. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng NÕu S lμ sai sè ®−êng kÝnh vμ d- = d - S d+ = d + S th× d-, d+ gäi lμ ®−êng kÝnh c©y b×nh qu©n Hohenad • §−êng kÝnh b×nh qu©n qu©n ph−¬ng (dg) Tõ ph©n bè ®−êng kÝnh, ®−êng kÝnh b×nh qu©n qu©n ph−¬ng ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: Dg = 1.1286.√ g • §−êng kÝnh Weise: dw Lμ gi¸ trÞ øng víi ®−êng kÝnh cña c©y thø 60% kÓ tõ cì kÝnh nhá cña d·y ph©n bè N/D C¸ch x¸c ®Þnh: -TÝnh sè c©y t−¬ng øng 60% tæng sè c©y cña d·y ph©n bè: N60 -Céng dån sè c©y tõ cì kÝnh nhá ®Õn cì kÝnh thø i: ΣNi sao cho N60 - ΣNi< Ni+1 TÝnh dw theo c«ng thøc dw = d-i+1 + K. N60 - ΣNi d-i+1 lμ giíi h¹n d−íi cña cì kÝnh i+1, k lμ cù ly cì kÝnh vμ Ni+1 lμ sè c©y thuéc cì kÝnh thø i+1 • §−êng kÝnh −u thÕ (tÇng tréi) §−îc hiÓu lμ ®−êng kÝnh b×nh qu©n theo tiÕt diÖn cña nh÷ng c©y thuéc tÇng −u thÕ. Cã hai quan niÖm vÒ tÇng tréi - Lμ tÇng cña 20% sè c©y cã ®−êng kÝnh lín nhÊt trong l©m phÇn. - Lμ tÇng cña 100 c©y, 200 c©y cã ®−êng kÝnh lín nhÊt trong l©m phÇn. 35 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  11. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng ¦u ®iÓm cña ®−êng kÝnh b×nh qu©n tÇng tréi lμ Ýt bÞ ¶nh h−ëng cña biÖn ph¸p t¸c ®éng, do vËy nã lμ chØ tiªu tèt ph¶n ¸nh n¨ng lùc sinh tr−ëng cña l©m phÇn. 2.3.6 . ChiÒu cao c©y trong l©m phÇn ChiÒu cao c©y trong l©m phÇn t¹i thêi ®iÓm nμo ®ã phô thuéc dâ nÐt vμo loμi c©y, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, tuæi vμ biÖn ph¸p kinh doanh. Sù kh¸c biÖt vÒ chiÒu cao gi÷a c¸c c©y trong l©m phÇn, ngoμi sù phô thuéc vμo ®−êng kÝnh, cßn phô thuéc vμo vÞ trÝ sinh tr−ëng cña chóng vμ nhiÒu yÕu tè kh¸c. Muèn x¸c ®Þnh tr÷ l−îng chung còng nh− tr÷ l−îng l©m phÇn, cÇn thu thËp sè liÖu vÒ chÒu cao cña c¸c c©y trong l©m phÇn. kh¸c víi ®−êng kÝnh, chiÒu cao th©n c©y th−êng chØ x¸c ®Þnh gi¸n tiÕp gÇn ®óng b»ng c¸c dông cô ®o vμ tèn kÐm thêi gian. V× thÕ ®Ó ®¬n gi¶n cho c«ng t¸c ®iÒu tra, Ng−êi ta th−êng tÝnh cho mçi cì kÝnh mét gi¸trÞ chiÒu cao. §Ó x¸c ®Þnh chiÒu cao mçi cì kÝnh, còng nh− x¸c ®Þnh mét sè gi¸ trÞ chiÒu cao l©m phÇn, ®iÒu tra rõng th−êng dùa vμo ®−êng cong chiÒu cao x¸c lËp cho l©m phÇn hay ®−êng cong chiÒu cao lËp cho nh−ngx l©m phÇn cã chung mét ®Æc ®iÓm nμo ®ã, ®−îc gäi lμ ®−êng cong chiÒu cao ®¬n vÞ. 2.3.6.1. §−êng cong chiÒu cao l©m phÇn ChiÒu cao tõng c©y phô thuéc vμo ®−êng kÝnh cña nã. Tuy vËy øng víi tõng cì kÝnh trong l©m phÇn, chiÒu cao c¸c c©y kh«ng gièng nhau. Do ®ã cÇn ph¶i x¸c ®Þnh mét ®−êng cong b×nh qu©n ®¹i diÖncho sù biÕn thiªn cña chiÒu caotheo ®−¬ngf kÝnh trong l©m phÇn. §−êng cong nμy ®−îc gäi lμ ®−êng cong chiÒu cao. §Ó vÏ ®−êng cong chiÒu cao, cã thÓ xö dông ph−¬ng ph¸p biÓu ®å vμ ph−¬ng ph¸p gi¶i tÝch. + x¸c ®Þnh ®−êng cong chiÒu cao b»ng ph−¬ng ph¸p biÓu ®å Trªn biÓu ®å tôc hoμnh biÓu thÞ ®−êng kÝnh, trôc tung biÓu thÞ chiÒu cao, chÊm c¸c gi¸ trÞ chiÒu cao tõng c©y t−¬ng øng víi ®−êng kÝnh cña nã. Sau ®ã 36 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  12. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng dïng tay vÏ mét ®−êng cong b×nh quaan ®i qua ®¸m m©y ®iÓm. HoÆc n¾n ®−êng cong trªn c¬ së c¸c gi¸ trÞ chiÒu cao b×nh qu©ncña c¸c cì kÝnh. Ph−¬ng ph¸p nμy tuy ®¬n gi¶n, nh−ng phô thuéc vμo chñ quanvμ ®é chÝnh x¸c phô thuéc vμo trinhf ®é chuyªn m«n cña ®iÒu tra viªn vμ dung l−îng quan s¸t nhiÒu hay Ýt. Ngoμi ra nÕu h−íng cña ®−êng cong thÓ hiÖn kh«ng râ, cÇn bæ sung thªm sè liÖu. Ph−¬ng ph¸p gi¶ tÝch. §Ó lo¹i trõ yÕu tè chñ quan vμ t¨ng ®é chÝnh x¸c khi x¸c ®Þnh ®−êng cong chiÒu cao, ng−êi ta sö dông ph−¬ng ph¸p gi¶i tÝch hay cßn gäi lμ ph−¬ng ph¸p to¸n häc. Néi dung cña ph−¬ng ph¸p nμy lμ, dùa trªn nh÷ng cÆp sè liÖu h vμ d tõng c©y, hoÆc tõ b¶ng t−¬ng quan (b¶ng2.1) m« t¶ quan hÖ chiÒu cao víi ®−êng kÝnh b»ng ph−¬ng ph¸p to¸n häc thÝch hîp (xem 2.2.2.1). Tõ ph−¬ng tr×nh nμy, thay gi¸ trÞ gi÷a c¸c cì kÝnh sÏ ®−îc chiÒu cao t−¬ng øng. §«i khi ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc x¸c ®ÞnhchiÒu cao, c¨n cø vμo mét sè gi¸ trÞ lý thuyÕt, vÏ ®−êng cong lªn biÓu ®å, tõ biÓu ®å cã thÓ tra chiÒu cao cho bÊt kú cì kÝnh nμo trong l©m phÇn. Qua nghiªn cøu nhiÒu t¸c gi¶ kh¶ng ®Þnh kh«ng cÇn ®o cao toμn diÖn, mçi l©m phÇn ®−êng cong chiÒu cao chØ cÇn x¸c lËp trªn c¬ së 30 cÆp gi¸ trÞ chÒu cao vμ ®−êng kinhs lμ ®ñ. Tõ ®ã cho thÊy, viÖc x¸c ®Þnh ®−êng cong chiÒu cao cho mçi l©m phÇn lμ cÇn thiÕt, nã gi¶m bít ®−îc c«ng t¸c ngo¹i nghiÖp vμ suy diÔn ®−îc chiÒu cao cho c¸c cì kÝnh kh«ng cã sè liÖu ®o cao. Ngoμi ra còng tõ ®−êng cong chiÒu cao sÏ x¸c ®Þnh ®−îcmét sè gi¸ trÞ chiÒu cao b×nh qu©n l©m phÇn (xem 2.3.6.3) 2.3.6.2. §−êng cong chiÒu cao ®¬n vÞ §−êng cong chiÒu cao ë c¸c l©m phÇn ®Òu tuæi lu«n biÕn ®æi theo thêi gian. Chóng cã xu h−íng dÞch chuyÓn lªn phÝa trªn khi tuæi l©m phÇn t¨ng lªn. §iÒu ®ã cã nghÜa lμ, chiÒu cao t−¬ng øng víi mçi cì kÝnh cho tr−íc lu«n lu«n t¨ng theo tuæi. HiÖn t−îng nμy cã thÓ ®−îc gi¶i thÝch nh− sau: Víi mçi kÝch cì x¸c ®Þnh, ë c¸c cÊp tuæi kh¸c nhau bao gåm nh÷ng c©y cã cÊp sinh tr−ëng kh¸c 37 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  13. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng nhau. CÊp sinh tr−ëng cμng gi¶m khi tuæi l©m phÇn cμng t¨ng, dÉn ®Õn tû lÖ h/d còng t¨ng theo tuæi. Cïng víi sù dÞch chuyÓn lªn phÝa trªn cña ®−êng cong chiÒu cao, d¹ng cña ®−êng cong còng thay ®æi. Theo Prodan (1965) vμ Dittmar (1981), ®é dèc cña ®−êng cong cã chiÒu h−íng gi¶m theo tuæi. Qua nghiªn cøu mét sè l−îng lín ®−êng cong chiÒu cao., t¸c gi¶ trªn cho thÊy, d¹ng ®−êng cong chiÒu cao ë nh÷ng l©m phÇn ®Òu tuæi hay cïng ®−êng kÝnh b×nh qu©n hÇu nh− kh«ng cã sù sai kh¸c. Nh÷ng l©m phÇn nμy ®−îc x¸c lËp mét ®−êng cong chiÒu cao b×nh qu©n chung vμ gäi lμ ®−êng cong chiÒu cao ®¬n vÞ NÕu mËt ®é ë c¸c l©m phÇn cïng tuæi vμ cïng cÊp ®Êt kh«ng cã sù kh¸c biÖt lín, cã thÓ x¸c lËp hÖ thèng ®−êng cong chiÒu cao ®¬n vÞ cho mçi loμi c©y theo cÊp ®Êt vμ tuæi. Lμm ®−îc nh− vËy, th× viÖc x¸c ®Þnh tr÷ l−îng vμ t¨ng tr−ëng c©y rõng hay l©m phÇn sÏ ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu so víi ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra cña ta hiÖn nay vμ ®©y còng lμ mét trong nh÷ng néi dung lËp biÓu qu¸ tr×nh sinh tr−ëng. Khi lËp biÓu qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cho loμi c©y Kiefer ë §øc, c¸c t¸c gi¶ ®· sö dông ®−êng cong chiÒu cao ®¬n vÞ lËp theo cÊp ®Êt vμ tuæi. 2.3.6.3 ChiÒu cao b×nh qu©n l©m phÇn Tuú theo c¸ch tÝnh vμ ý nghÜa sö dông, cÇn ph©n biÖt mét sè chiÒu cao b×nh qu©n l©m phÇn d−íi ®©y: • ChiÒu cao b×nh qu©n céng: h(tb) Khi c¸c gi¸ trÞ chiÒu cao tõng c©y ®−îc chØnh lý theol cì, chiÒu cao b×nh qu©n céng ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: 1 h= ΣNihi N 38 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  14. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng Trong ®ã, Ni vμ hi lÇn l−ît lμ sè c©y vμ trÞ sè gi÷a chiÒu cao thø i. Th«ng th−êng muèn x¸c ®Þnh h(tb) theo (2.40) ph¶i ®o cao toμn bé c¸c c©y rong l©m phÇn. • ChiÒu cao b×nh qu©n Lo rey: hL §Ó ®Æc tr−ng cho mét l©m phÇn vμ tÝnh to¸n tr÷ l−îng, th× cÊu tróc chiÒu cao l©m phÇn tho¶ m·n ®iÒu kiÖn: TÝch sè chiÒu cao b×nh qu©n víi tæng tiÕt diÖn ngang G vμ h×nh sè b×nh qu©n F ph¶i b»ng tr÷ l−îng l©m phÇn: G.H.F=N1g1f1h1 + N2g2f2h2 +.... + Nkgkfkhk vμ ΣNigifihi h= G.F Trong c«ng thøc (2.41), tiÕt diÖn ngang G biÕt ®−îc qua kÑp kÝnh c¸c c©y trong l©m phÇn, cßn h×nh sè khã x¸c ®Þnh ë c©y ®øng. Tõ thùc tÕ ®ã,Lorey ®Ò xuÊt c«ng thøc tÝnh chiÒu cao b×nh qu©n víi gi¶ thiÕt:f1=f2=...=fk=F N1g1h1F + N2g2h2F +.... + NkgkhkF ΣNigihi h L= = G.F G hL ®−îc sö dông nhiÒu trong ®iÒu tra vμ viÖc tÝnh to¸n ®· ®−îc ®¬n gi¶n b»ng c¸ch ph©n chia l©m phÇn thμnh 5 cÊp cã sè c©y hoÆc tæng diÖn c©y b»ng nhau. Khi l©m phÇn ®−îc chia thμnh 5 cÊp cã tæng diÖn quangb»ng nhau th× c«ng thøc tÝnh hl ®−îc rót gän l¹i nh− sau: 0,2Gh1+ 0,2Gh2 +.... + 0,2Gh5 h1 +h2 +... + h5 h L= = (2.43) G 5 hL ë c«ng thøc (2.43) chÝnh lμ chiÒu cao b×nh qu©n céng cña chiÒu cao b×nh qu©n ë 5 cÊp. ViÖc sö dông c«ng thøc Lorey tÝnh chiÒu cao b×nh qu©n theo 5 cÊp b»ng nhau vÒ sè c©y cho kÕt qu¶ t−¬ng tù nh− 5 cÊp b»ng nhau vÒ tiÕt diÖn. • ChiÒu cao c©y cã tiÕt diÖn b×nh qu©n (hg) 39 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  15. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng ChiÒu cao c©y cã tiÕt diÖn b×nh qu©n ®−îc x¸c ®Þnh tõ ®−êng cong chiÒu cao th«ng qua dg, hoÆc cã thÓ x¸c ®Þnh tõ chiÒu cao cña nh÷nh c©y thuéc kÝch cì cã chøa dg , hg lín h¬n h mét chót. ChiÒu cao b×nh qu©n cña cì kÝnh hay cÊp kÝnh coa sè c©y hoÆc tæng diÖn quang b»ng nhau ®−îc coi lμ chiÒu cao c©y cã tiÕt diÖn b×n qu©n cña cì kÝnh hay cÊp kÝnh vμ còng ®−îc x¸c ®Þnh tõ ®−êng cong chiÒu cao trªn c¬ së ®−êng kÝnh c©y cã tiÕt diÖn b×nh qu©n cña c¸c ®¬n vÞ nãi trªn. • ChiÒu cao c©y b×nh qu©n Weise(hw) ChiÒu cao c©y b×nh qu©n Weise hay cßn gäi lμ chiÒu cao Weise ®−îc x¸c ®Þnh trùc tiÕp víi c©y b×nh qu©n Weise hoÆc x¸c ®Þnh tõ ®−êng cong chiÒu cao th«ng qua dw, hw lín h¬n hg mét chót v× dw> dg. • Chiªï cao c©y trung t©m vÒ tiÕt diÖn(hG/2) C©y b×nh qu©n t−¬ng øng víi h,hg,hw lu«n lu«n biÕn ®æi do ¶nh h−ëng cña tØa th−a. Do dã, nÕu dïng c¸c chñi tiªu nμy ®Æc tr−ng cho l©m phÇn hoÆc x¸c ®Þnh t¨ng tr−ëng sÏ cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh,. §Ó gi¶m bít phÇn nμo ¶nh h−ëng cña tØa th−a ®Õn chiÒu cao b×nh qu©n, Philipp vμ Wiedemann sö dông chiÒu cao c©y trung t©m vÒ tiÕt diÖn. ChiÒu cao nμy ®ùoc x¸c ®Þnh tõ ®−êng cong chiÒu cao qua dG/2. HG/2 gÇn víi hl nhÊt so víi c¸c lo¹i chiÒu cao b×nh qu©n kh¸c, nªnnã th−êng ®−îc thay thÕ cho h1, qua ®ã viÖc x¸c ®Þnh chiÒu cao b×nh qu©n l©m phÇn sÏ ®¬n gi¶n h¬n. • ChiÒu cao b×nh qu©n Hohenadl Nh− ®· ®Þnh nghÜa ë môc (2.3.5.2), nh÷ng c©y trong l©m phÇn cã ®−êng kÝnh b»ng ®−êng kÝnh b»ng ®−êng kÝnh d- vμ d+ ®−îc gäi lμ c©y b×nh qu©n Hohenadl. V× vËy, chiÒu cao øng víi nh÷ng c©y cã ®−êng kÝnh nh− vËy ®−îc gäi lμ chiÒu cao b×nh qu©n Hohenadl vμ ®−äc ký hiÖu lμ h- vμ h+. C¸c chiÒu cao nμy ®−îc x¸c ®Þnh tõ ®−êng cong chiÒu cao l©m phÇn øng víi d- vμ d+. • ChiÒu cao −u thÕ 40 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  16. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng ChiÒu cao −u thÕ hay cßn gäi lμ chiÒu cao tÇng tréi ®−îc hiÓu víi kh¸i niÖm chung nhÊt lμ: ChiÒu cao b×nh qu©n cña bé phËn c©y rõng cã ®−êng kÝnh lín nhÊt trong l©m phÇn. So víi c¸c lo¹i chiÒu cao b×nh qu©n kh¸c, chiÒu cao −u thÕ Ýt ¶nh h−ëng cña biÖn ph¸p kinh doanh. V× vËy, nã lμ chØ tiªu tèt nhÊt ®¹i diÖn cho søc s¶n xuÊt cuat l©m phÇn. Tuy nhiªn, tõ kh¸i niÖm chung vÒ chiÒu cao −u thÕ, dÉn ®Õn cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau, tuú theo c¸ch quan niÖm vÒ bé phËn c©y −u thÕ. Tr−íc ®©y, trong c¸c ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tr÷ l−îng th−êng chia l©m phÇn thμnh 5 cÊp cã sè c©y hoÆc tiÕt diÑen b»ng nhau. ChiÒu cao b×nh qu©n cña cÊp lín nhÊt ®−îc gäi lμ chiÒu cao −u thÕ. Weise dïng chiÒu cao b×nh qu©n cÊp thø 5 lμm chiÒu cao −u thÕ khi l©m phÇn ®−îc chia thμnh 5 c©ps cã sè c©y b»ng nhau. §ã chÝnh lμ chiÒu cao b×nh qu©n cña 20% sè c©y cã ®−êng kÝnh lín nhÊt trong l©m phÇn vμ kü hiÖu lμ h0. Mitscherlich ®Ò nghÞ dïng chiÒu cao b×nh qu©n cña sè l−îng c©y cè ®Þnh cã ®−êng kÝnh lín nhÊt trªn ha lamf chiÒu cao −u thÕ. Mçi ha cã thÓ chän 50, 100, 200 c©y ... vμ chiÒu cao t−¬ng øng ®−îc ký hiÖu lμ h50; h100; h200. Ta biÕt r»ng, mËt ®é l©m phÇn dï Ýt hay nhiÒu lu«n lu«n gi¶m theo tuæi, v× vËy so víi c¸ch chän theo sè c©y t−¬ng ®èi cña Weise th× chiÒu cao chän theo sè c©y tuyÖt ®çi cña Mitscherlich cã −u ®iÓm lμ sè c©y tÝnh to¸n lu«n æn ®Þnh theo thêi gian. ChÝnh v× thÕ chiÒu cao −u thÕ cña Mitscherlich ®−îc sö dông phæ biÕn h¬n. ®Æc bÞt thêi gian gÇn ®©y h100 ®−îc dïng nhiÒu h¬n c¶. §ã chÝnh lμ chiÒu cao cña c©y cã tiÕt diÖn b×nh qu©n cña 100 c©y lín nhÊt trªn ha vμ ®−îc x¸c ®Þnh tõ ®−êng cong chiÒu cao øng víi dg100. Tuy nhiªn, viÖc sö dông chiÒu cao −u thÕ theo sè c©y cè ®Þnh tr−íc chØ thÝch hîp trong ®iÒu kiÖn biÖn ph¸p kinh doanh æn ®Þnh. Trong c¸c chiÒu cao b×nh qu©n l©m phÇn tr×nh bμy ë trªn, h khi tÝnh kh«ng chó ý ®Õn gia quyÒn theo bÊt kú mét chØ tiªu nμo, nªn nã cã ý nghÜa thÊp nhÊt. Theo Prodon (1965) ,khi ®−êng cong chiÒu cao l©m phÇn ®−îc x¸c ®Þnh víi ®é 41 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  17. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng chÝnh x¸c cao, kh«ng cÇn thiÕt ph¶i ®o cao toμn diÖn ®Ó x¸c ®Þnh h theo (2.40.), mμ cã thÓ x¸c ®Þnh th«ng qua h- vμ h+ theo c«ng thøc: h = (h++h-)/2 (2.44) Theo §ång Sü HiÒn (1974), trong ®iÒu kiÖn rõng tù nhiªn n−íc ta hL lμ chØ tiªu dóng ®¾n nhÊt dïng ®Ó tÝnh tr÷ l−îng l©m phÇn. ViÖc thay thÕ hg cho hL chØ nªn ¸p dông trong tr−êng hîp ph©n bè ®−êng kÝnh cã d¹ng mét ®Ønh. Prodan cho r»ng, Trong mét l©m phÇn, c¸c chiÒu cao b×nh qu©n cã quan hÖ nh− sau: h < hd < hg < hW < hL < hG/2 < h0 < h100 Do mçi chiÒu cao b×nh qu©n ®Òu cã ý nghÜa riªng, nªn khi dïng c¸c chØ tiªu nμy cÇn x¸c ®Þnh râ môc ®Ých. D−íi ®©y lμ vÝ dô minh ho¹ c¸ch x¸c ®Þnh mét sè gi¸ trÞ ®−êng kÝnh vμ chiÒu cao b×nh qu©n theo sè liÖu cho ë b¶ng(2.1) Tõ b¶ng (2.1) cÇn tÝnh thªm tæng diÖn ngang cho tõng cì kÝnh (b¶ng 2.3) B¶ng 2.3. Ph©n bè c©y vμ tæng diÖn ngang theo cì kÝnh Cì d (cm) Ni Gi (m2) 6 10 0.02826 8 28 0.14067 10 30 0.023550 12 36 0.40694 14 31 0.47697 16 16 0.32154 18 10 0.25434 20 5 0.15700 Tæng 166 2.02122 a. TÝnh c¸c gi¸ trÞ ®−êng kÝnh b×nh qu©n. d = (6x10 + 8x28 + .... + 20x5)/166 = 11,96 cm dg = 1,1286x(√(2.02122/166)) = 12,45 cm Sai tiªu chuÈn: S = √dg2 – (d)2 = √(12,45)2 – (11,96)2 = 3,47 cm 42 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  18. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng - §−êng kÝnh c©y b×nh qu©n Hohenadl: d = 11,96 – 3,47 = 8,49 cm d+ = 11,96 + 3,47 = 15,43 cm - §−êng kÝnh Weise: C©y thø 60% cña d·y ph©n bè kÓ tõ cì kÝnh nhá nhÊt ë b¶ng(2.1) hoÆc b¶ng (2.3) t−¬ng øng víi c©y thø 100. (166 x (60/100) = 100). TÇn sè céng dån tõ cì 6cm ®Õn cì 10cm b»ng 68 vμ ®Õn cì 12 b»ng 104. VËy c©y Weise n»m ë cì kÝnh 12cm. Thay c¸c gi¸ trÞ cô thÓ vμo c«ng thøc(2.38), cã: dW = 11 + (2(100-68)/36) = 12,78 cm - TÝnh dG/2: Tõ b¶ng (2.3), cã G = 2,02122 m2 vμ G/2 = 1,01061 m2. Tæng diÖn ngang tõ cì 6cm ®Õn 12 cm vμ 14 cm lÇn l−ît lμ 0,81137 m2 vμ 1,28834m2. Nh− vËy, c©y trung t©m vÒ tiÕt diÖn n»m ë cì kÝnh 14 cm. Thay gi¸ trÞ cô thÓ vμo c«ng thøc (2.39) ®−îc: DG/2 = 13 + (2.(1,01061-0,81137)/0,47697) = 13,84 cm - §−êng kÝnh −u thÕ: Gi¶ sö chän 100 c©y cã ®−êng kÝnh lín nhÊt trªn ha lμm tÇng −u thÕ, th× øng víi diÖn tÝch tiªu chuÈn 1000m2 cã 10 c©y. VËy: dg100 = √(202.5 + 182.5)/10 = 19,02 cm Khi lÊy 20% sè c©y cã ®−êng kÝnh lín nhÊt trong l©m phÇn (hoÆc « tiªu chuÈn) lμm tÇng −u thÕ, th×: dg0= √ (202.5 + 182.10 + 162.16 + 142.2)/33 = 17,16 cm b. TÝnh c¸c gi¸ trÞ chiÒu cao b×nh qu©n Ph−¬ng tr×nh chiÒu cao x¸c ®Þnh cô thÓ tõ b¶ng 2.1: 43 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  19. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng h = 3.789 + 0,9019d – 0,0205d2 Thay c¸c gi¸ trÞ ®−êng kÝnh b×nh qu©n l©m phÇn vμo ph−¬ng tr×nh trªn, ®−îc c¸c gi¸ trÞ chiÒu cao b×nh qu©n t−¬ng øng: hd = 11,65 m h- = 10,00 m h+ = 12,84 m h = (h- +h+)/2 = (10+ 12,84)/2 = 11,42m hg = 11,85 m hW = 11,98 m hG/2 = 12,52 m h100 = 13,5 m h0 = 13,2 m Thay c¸c gi¸ tri hi ë b¶ng (2.1) vμo (2.40) ®−îc : h = 10,9 m ®Ó x¸c ®Þnh h100 hay h0, mçi « tiªu chuÈn ph¶i ®o tèi thiÓu 10 c©y tÇng −u thÕ tõ ®ã khèng chÕ sè c©y vμ diÖn tÝch tèi thiÓu cña « tiªu chuÈn. 2.3.7. §é ®Çy l©m phÇn Nh÷ng l©m phÇn cïng loμi c©y, cïng tuæi, sinh tr−ëng trªn cïng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, nh−ng møc ®é lîi dông kh«ng gian dinh d−ìng cña chóng Ýo thÓ gièng nhau. L©m phÇn nμo ®−îc t¸c ®éng hîp lý h¬n th× møc ®é l¬Þo dông kh«ng gian dinh d−ìng sÏ cao h¬n vμ ng−îc l¹i. ChØ tiªu biÓu thÞ møc ®é lîi dông kh«ng gian dinh d−ìng cña c©y rõng trong l©m phÇn ®−îc gäi lμ ddé ®Çy. Víi tõng loμi c©y, ë tõng cÊp tuæi, trong ph¹m vi nhÊt ®Þnh th−êng chän nh÷ng l©m phÇn hoμn h¶o nhÊt vμ lÊy tæng diÖn ngang cña chóng lμm tiªu chuÈn x¸c ®Þnh ®é ®Çy cho c¸c l©m phÇn kh¸c. V× vËy ®é ®Çy lμ chØ tiªu t−¬ng ®èi vμ ®−îc biÓu thÞ b»ng tØ sè: P = G/G0 44 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
  20. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng Trong ®ã, G lμ tiÕt diÖn cña l©m phÇn ®iÒu tra, G0 lμ tiÕt diÖn cña l©m phÇn trong ®iÒu kiÖn t−¬ng tù, nh−ng møc ®é lîi dông kh«ng gian dinh d−ìng cña nã cao nh©t. Nh÷ng l©m phÇn nh− vËy ®−îc gäi lμ l©m phÇn chuÈn. Cã mét sè biÓu lËp s½n ®Ó tra G0 nh− biÓu qu¸ tr×nh sinh tr−ëng (xem2.4.4) hoÆc biÓu tËp riªng gäi lμ biÓu ®é ®Çy hay biÓu tiªu chuÈn. Còng v× thÕ mμ G0 cßn ®−îc gäi lμ G biÓu. Víi rõng tù nhiªn, biÓu tra G0 th−êng lËp theo chiÒu cao b×nh qu©n, nh− biÓu tiªu chuÈn S«ng HiÕu (xem 2.3.8.2.3). Do tr÷ l−îng l©m phÇn cã quan hÖ mËt thiÕt víi tæng diÖn ngang, nªn ®é ®Çy cßn lμ nh©n tè x¸c ®Þnh tr÷ l−îng l©m phÇn. §é ®Çy l©m phÇn phô thuéc vμo biÖn ph¸p kinh doanh. Trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh nã cã quan hÖ ®ång biÕn víi mËt ®é. Tuy nhiªn, nÕu mËt ®é qu¸ cao th× ®é ®Çy sÏ gi¶m. 2.3.8. Tr÷ l−îng l©m phÇn 2.3.8.1. Kh¸i niÖm Tr÷ l−îng l©m phÇn lμ tæng thÓ tÝch c¸c c©y trong l©m phÇn vμ th−êng ®−îc tÝnh theo ®¬n vÞ m3/ha. Tuú theo c¸ch ®o tÝnh cã thÓ ph©n tr÷ l−îng thμnh c¸c lo¹i sau: - Tr÷ l−îng th©n c©y tõ gèc ®Õn ngän. - Tr÷ l−îng th©n c©y tõ gèc ®Õn vÞ trÝ cã ®−êng kÝnh quy ®Þnh nμo ®ã (th−êng lμ 7cm) - Tr÷ l−îng th©n c©y vμ cμnh c©y cã ®−êng kÝnh tõ ®−êng kÝnh quy ®Þnh trë lªn. - Tr÷ l−îng tÝnh theo môc ®Ých sö dông kh¸c nhau Tr÷ l−îng l©m phÇn lμ chØ tiªu tæng hîp nhÊt ph¶n ¸nh søc s¶n xuÊt cña l©m phÇn trªn mét ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cô thÓ vμ lμ mét trong nh÷ng c¬ së x¸c ®Þnh biÖn ph¸p kinh doanh. V× thÕ, nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tr÷ l−îng lμ mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m cña ®iÒu tra rõng. 45 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2