Bài giảng Kinh tế công cộng - TS. Trịnh Thu Thủy

Chia sẻ: Fvdx Fvdx | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:271

Thêm vào BST

Báo xấu

162
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Kinh tế công cộng do TS. Trịnh Thu Thủy biên soạn, trình bày những nội dung chính như: tăng trưởng và kinh tế phát triển, tăng trưởng và đói nghèo bất bình đẳng, mô hình tăng trưởng kinh tế, mô hình kế hoạch hóa, dân số và lực lượng lao động đối với phát triển kinh tế,...Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Kinh tế công cộng - TS. Trịnh Thu Thủy

Kinh tÕ ph¸t triÓn Tãm t¾t b i gi¶ng Ths. Trinh Thu Thñy 1
T i liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ ph¸t triÓn; GS.TS Vò thÞ Ngäc Phïng, §H KTQD HN, NXB L§XH 2005 2. Kinh tÕ häc cho ThÕ giíi Thø Ba, Micheal P. Todaro, NXBGD 1997 3. Kinh tÕ häc Ph¸t triÓn, TËp thÓ t¸c gi¶ - Chñ biªn PTS. Phan V¨n Dòng, NXB Giáo d c 1997. 4. Economics Development, Harvard University, 1999 5. Kinh tÕ häc vÜ m«, David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch, NXB Thèng kª, H néi, 2008 6. Kinh tÕ häc vÜ m«, N. Gregory Mankiw, NXB Lao ®éng X héi, H néi, 2004. 7. B i gi¶ng 8. C¸c t i liÖu, s¸ch, t¹p chÝ kinh tÕ. 2
Ch−¬ng 1 T¨ng tr−ëng v ph¸t triÓn kinh tÕ 3
1. Tăng trư ng kinh t 1.1. Khái ni m tăng trư ng kinh t : T¨ng tr−ëng kinh tÕ l sù t¨ng lªn mét c¸ch liªn tôc vÒ qui m«, s¶n l−îng s¶n phÈm h ng hãa v dÞch vô ®Çu ra trong mét thêi gian t−¬ng ®èi d i. + Tăng trư ng kinh t liên quan ñ n s gia tăng thu nh p qu c dân th c trên ñ u ngư i (s gia tăng giá tr hàng hóa và d ch v ñư c s n xu t trên m i ñ u ngư i trong m t n n kinh t sau khi ñã ñi u ch nh l m phát). 4
1. Tăng trư ng kinh t 1.2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ sù t¨ng tr−ëng: (i)Tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP): ®o l−êng gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng h ng hãa v dÞch vô ®−îc s¶n xuÊt ra bëi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt n»m trong ph¹m vi l nh thæ quèc gia trong mét thêi kú n o ®ã (mét n¨m), bÊt kÓ ai l chñ së h÷u c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. (ii) Tæng s¶n phÈm quèc d©n (GNP/GNI): ®o l−êng gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng h ng hãa v dÞch vô cuèi cïng ®−îc s¶n xuÊt cña mét nÒn kinh tÕ trong mét thêi kú n o ®ã (mét n¨m), bÊt kÓ ®−îc s¶n xuÊt ë trong hay ngo i n−íc. 5
* Tæng thu nhËp quèc d©n (GNI): l tæng thu nhËp tõ s¶n phÈm v dÞch vô cuèi cïng do c«ng d©n cña mét n−íc t¹o ra trong mét thêi kú n o ®ã (mét n¨m). GNI = GDP + thu nhËp nh©n tè rßng tõ n−íc ngo i • Thu nhËp nh©n tè rßng tõ n−íc ngo i = thu nhËp nh©n tè tõ n−íc ngo i – chi tr¶ lîi tøc nh©n tè ra n−íc ngo i • GNI ®−îc sö dông trong b¶ng SNA n¨m 1993 thay cho chØ tiªu GNP sö dông trong b¶ng SNA n¨m 1968. VÒ néi dung GNI v GNP l nh− nhau, GNI tiÕp cËn tõ thu nhËp; GNI h×nh th nh tõ GDP tiÕp cËn theo gãc ®é thu nhËp v ®−îc ®iÒu chØnh theo sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp nh©n tè víi n−íc ngo i. GNP tiÕp cËn theo s¶n phÈm s¶n xuÊt. 6
(iii) Thu nhËp quèc d©n (NI): l phÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm vËt chÊt v dÞch vô míi s¸ng t¹o ra cho mét nÒn kinh tÕ trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh (mét n¨m) NI = GNI – KhÊu hao cña nÒn kinh tÕ (DP) (iv) Thu nhËp quèc d©n sö dông (NDI): l phÇn thu nhËp cña quèc gia d nh cho tiªu dïng cuèi cïng v tÝch lòy thuÇn trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh (mét n¨m). NDI = NI + chuyÓn nh−îng rßng tõ n−íc ngo i • ChuyÓn nh−îng rßng tõ n−íc ngo i = thu chuyÓn nh−îng tõ n−íc ngo i – chi chuyÓn nh−îng ra n−íc ngo i 7
Các ch tiêu ñánh giá s tăng trư ng (v) T c ñ tăng trư ng kinh t (g): • Tăng trư ng tuy t ñ i • Tăng trư ng tương ñ i • T c ñ tăng trư ng bình quân hàng năm trong m t giai ño n (vi) Thu nh p bình quân ñ u ngư i (PCI – Personal Capita Income) GDP/ ®Çu ng−êi = GDP/Tæng d©n sè, GNP/ ®Çu ng−êi = GNP/Tæng d©n sè GNI/®Çu ng−êi = GNI/Tæng d©n sè (vii) T c ñ tăng trư ng thu nh p bình quân ñ u 8 ngư i
* Qui luËt 70 Thêi gian cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi gÊp hai lÇn. t = 70/gPCI gPCI: tèc ®é t¨ng thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi theo dù b¸o 9
(viii) GDP, GNP/ GNI theo tû gi¸ ngang b»ng søc mua v tû gi¸ hèi ®o¸i. §Ó so s¸nh GNP v GNP cña c¸c n−íc, so s¸nh møc sèng gi÷a c¸c vïng v c¸c n−íc. • Søc mua ngang gi¸: l l−îng tiÒn cÇn thiÕt ®Ó mua mét tËp hîp h ng hãa v dÞch vô ®iÓn h×nh theo gi¸ t¹i Mü (gi¸ ®−îc x¸c ®Þnh theo mÆt b»ng quèc tÕ v hiÖn nay ®−îc tÝnh theo mÆt b»ng gi¸ cña Mü). • LÊy mét danh môc gi¸ cña h ng hãa v dÞch vô th«ng dông nhÊt cña nÒn kinh tÕ l m chuÈn. ChuyÓn ®æi to n bé GDP/ GNP cña c¸c n−íc theo møc gi¸ chuÈn. 10
VÝ dô: Gi¶ sö hai n−íc Mü v Ên ®é s¶n xuÊt thÐp (h ng hãa th−¬ng m¹i) v dÞch vô (h ng hãa kh«ng trao ®æi th−¬ng m¹i) - ®−îc ®o l−êng b»ng sè ng−êi b¸n lÎ v gi¸ trÞ cña dÞch vô ®−îc ®o b»ng tiÒn l−¬ng tr¶ cho nh©n viªn dÞch vô Mü Ên ®é H ng hãa Khèi §¬n gi¸ Tæng gi¸ Khèi §¬n gi¸ Tæng gi¸ l−îng (USD) trÞ (USD) l−îng (Rubi) trÞ (tû Rubi) ThÐp (triÖu tÊn) 100 200 8 6.000 Lùc l−îng b¸n lÎ 2 5.000 4 30.000 (triÖu (USD/ (Rubi/ ng−êi) ng−êi/n¨m) ng−êi/n¨m) Tæng GNP (theo ®ång tiÒn khu vùc) 11
2. Phát tri n kinh t 2.1. Khái ni m • Phát tri n kinh t bao hàm nhi u ý hơn, ñ c bi t là c i thi n s c kh e, giáo d c & nh ng khía c nh khác v phúc l i c a con ngư i. • Ph¸t triÓn kinh tÕ l mét qu¸ tr×nh thay ®æi theo h−íng ho n thiÖn vÒ mäi mÆt cña nÒn kinh tÕ bao gåm kinh tÕ, x héi, m«i tr−êng v thÓ chÕ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. 12
2. Phát tri n kinh t • Thay ®æi theo h−íng ho n thiÖn l cÇn nh¾m tíi c¸c môc tiªu c¬ b¶n sau: duy tr× t¨ng tr−ëng kinh tÕ æn ®Þnh trong thêi gian d i, thay ®æi c¬ b¶n c¬ cÊu kinh tÕ, c¶i thiÖn cuéc sèng cña ®¹i bé phËn d©n c−, ®¶m b¶o gi÷ g×n v b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i tù nhiªn. • S tăng phúc l i v t ch t cũng như s c i thi n y t và giáo d c cơ b n. • Thay ñ i cơ c u s n xu t và vi c làm (chuy n t nông nghi p sang công nghi p ch t o và d ch v ), s c i thi n môi trư ng, bình ñ ng 13 kinh t , hay s gia tăng t do chính tr .
Phát tri n kinh t • Ph¸t triÓn bao h m nhiÒu sù thay ®æi, nã kh«ng chØ t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh, bÒn v÷ng m nã cßn ph¶i thay ®æi c¬ cÊu x héi, ®Þa vÞ cña ng−êi d©n v thÓ chÕ trong n−íc ®Ó gi¶m ®−îc bÊt b×nh ®¼ng, xãa bá nghÌo ®ãi, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc l m cho ng−êi lao ®éng. 14
Ph¸t triÓn l n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng. Mét cuéc sèng cao h¬n bao h m kh«ng chØ cã thu nhËp cao h¬n, m cßn cã nÒn gi¸o dôc tèt h¬n, møc trang bÞ y tÕ v dinh d−ìng cao h¬n, nghÌo ®ãi gi¶m, m«i tr−êng trong s¹ch h¬n, b×nh ®¼ng h¬n vÒ c¬ héi, tù do c¸ nh©n ®−îc ®¸p øng cao h¬n v cuéc sèng v¨n hãa phong phó h¬n. Ph¸t triÓn l qu¸ tr×nh l m gi¶m nghÌo ®ãi, bÊt b×nh ®¼ng v thÊt nghiÖp trong lóc nÒn kinh tÕ vÉn t¨ng tr−ëng. Ph¸t triÓn theo quan niÖm míi ph¶i l sù ph¸t triÓn con ng−êi ®−îc diÔn ra dùa trªn sù t¨ng tr−ëng vÒ15 vËt chÊt.
3. Tăng trư ng và phát tri n kinh t Tăng trư ng kinh t có th là tr ng tâm ñ ñ t ñư c phát tri n kinh t , nhưng ñ phát tri n kinh t c n có nhi u y u t , ch không ch ñơn thu n là tăng trư ng. Không ch là m c thu nh p ñ u ngư i mà còn là cách th c thu nh p ñư c t o ra, ñư c tiêu dùng và ñư c phân ph i s xác ñ nh k t qu phát tri n. 16
Ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Ó ph©n biÖt víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®¬n thuÇn, bao gåm: • Sù t¨ng tr−ëng tù æn ®Þnh (bÒn v÷ng) • Sù thay ®æi c¬ cÊu vÒ h×nh thøc trong h×nh th¸i s¶n xuÊt (thay ®æi c¬ cÊu XH v ®Þa vÞ cña ng−êi d©n) • Sù tiÕn bé vÒ c«ng nghÖ • Sù hiÖn ®¹i hãa vÒ XH, chÝnh trÞ v thÓ chÕ • Sù c¶i thiÖn s©u réng vÒ khÝa c¹nh con ng−êi. 17
Theo kh¸i niÖm n y th× trong h¬n 50 n¨m qua, cã 6 quèc gia v l nh thæ l c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn v o nh÷ng n¨m 50s ® trë th nh c¸c n−íc ph¸t triÓn v o nh÷ng n¨m 90s: Israel, NhËt b¶n, § i loan, H n quèc, Singapore, Hång k«ng Kho¶ng 20 quèc gia kh¸c hÇu hÕt l c¸c n−íc Mü la tinh, n¬i m khu vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o chØ cã vai trß l thø yÕu v o thêi ®iÓm kÕt thóc chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ® trë th nh c¸c n−íc b¸n c«ng nghiÖp v o thËp kû 80s. 18
T¨ng tr−ëng v ph¸t triÓn bÒn v÷ng T¨ng tr−ëng bÒn v÷ng: • T¨ng tr−ëng kinh tÕ æn ®Þnh. • Thùc hiÖn tèt c«ng b»ng x héi. • Khai th¸c v sö dông hîp lý t i nguyªn thiªn nhiªn. • B¶o vÖ n©ng cao chÊt l−îng m«i tr−êng sèng. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng: • T¨ng tr−ëng kinh tÕ æn ®Þnh. • C¶i thiÖn c¸c vÊn ®Ò x héi. • B¶o vÖ m«i tr−êng. • Không nh hư ng ñ n th h tương lai. 19
* Phát tri n kinh t và phát tri n con ngư i Môc ®Ých cña ph¸t triÓn l ph¶i t¹o ra mét m«i tr−êng ®¶m b¶o cho con ng−êi cã kh¶ n¨ng ®−îc h−ëng mét cuéc sèng s¸ng t¹o, kháe m¹nh v tr−êng thä. Ba yªu cÇu ®¸nh gi¸ vÒ ph¸t triÓn: • Kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu cña con ng−êi (thøc ¨n, nh ë, y tÕ v sù an to n x héi). • Kh¶ n¨ng tù chñ cña con ng−êi v d©n téc • Kh¶ n¨ng tù do lùa chän cña con ng−êi 20