Bài giảng Kinh tế phát triển: Chương 3 - PGS .TS Đinh Phi Hổ

Chia sẻ: Phạm Hồng Phương | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

288
lượt xem 63
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhằm giúp các bạn sinh viên và giáo viên có thêm tài liệu tham khảo. Dưới đây là bài giảng Kinh tế phát triển chương 3: Mô hình lý thuyết và thực tiễn trình bày về khái niệm thước đo, thước đo đánh giá sự phát triển kinh tế, hoạch định chính sách, tăng trưởng kinh tế, cơ cấu nguồn lao động.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Kinh tế phát triển: Chương 3 - PGS .TS Đinh Phi Hổ

Chương 3 PHÁT TRIỂN KINH TẾ: MÔ HÌNH LÝ THUYẾT & THỰC TIỄN PGS .TS Đinh Phi Hổ 1
TÀI LIỆU THAM KHẢO Viện nghiên cứu quản lý kinh tế TW, 2004. Kinh Tế Việt Nam 2003. NXB Chính trị quốc gia Hà Nội. A.P. Thirlwall, 1994. Growth and development with special reference to developing economies. London: the Macmillan Press LTD. Bruce R. Morris, 1967. Economic growth and development. USA: Pitman Publishing Corporation. M. Gillis, D. H. Perkins, M. Roemer and D.R. Snodgrass, 1983. Economics of Development. USA: W.W. Norton & Company, Inc. Robert J. Gordon, 1990. Macroeconomics. England: Foresman & Company. Robert S. Pindyck and Daniel.L. Rubinfeld, 1989. Microeconomics. New York: Macmillan Publishing Company. Đinh Phi Hổ, 2003. Kinh tế Nông nghiệp: Lý thuyết và thực tiển. NXB TK TP.HCM. Vũ T.Ngọc Phùng, 2005. GT Kinh Tế Phát Triển. NXB Lao Động Xã Hội. Đinh Phi Hổ, 2006. Kinh tế Phát triển: Lý thuyết và thực tiển. NXB TK TP.HCM. Bộ môn KTPT, ĐHKT TP.HCM, 1994. Kinh Tế Phát Triển. ĐHKT, TP.HCM. Olivier Blanchard, 2000. Phân tích chính sách kinh tế. Gíao trình kinh t ế vĩ mô của chương trình giảng dạy Fulbright. 2
GỢI Ý ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế kinh tế Việt Nam (Đồng Bằng Sông Cửu Long/Miền Đông Nam Bộ/Tây Nguyên hoặc một địa phương) theo hướng CNH, HĐH: Nguyên nhân và giải pháp. 2. Phát triển kinh tếá Việt Nam (Đồng Bằng Sông Cửu Long/Miền Đông Nam Bộ/Tây Nguyên hoặc một địa phương) theo hướng bền vững: Hiện trạng và giải pháp. 3. Những bài học kinh nghiệm của thế giới về quá trình phát triển kinh tế theo hướng HĐH, CNH. 3
I. KHÁI NIỆM & THƯỚC ĐO 1. KHÁI NIỆM Phát triển là gì? Một quá trình vận động đi lên. (1) Đòi hỏi cần một thời gian dài, (2) Luôn thay đổi và (3) Xu hướng thay đổi theo hướng ngày càng hoàn thiện. Phát triển kinh tế là gì? Một quá trình thay đổi theo hướng hoàn thiện về mọi mặt của nền kinh tế bao gồm kinh tế, xã hội, môi trường và thể chế trong một thời gian nhất định. 4
Quaù trình hoøan thieän nhaém tôùi nhöõng muïc tieâu cô baûn naøo? (1). Phaûi duy trì ñöôïc taêng tröôûng kinh teá oån ñònh trong daøi haïn.Tieàn ñeà ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu khaùc cuûa quaù trình phaùt trieån. (2). Thay ñoåi cô baûn cô caáu neàn kinh teá. (3). Caûi thieän ñöôïc chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ñaïi boä phaän daân cö bao goàm möùc höôûng thuï vaät chaát, tinh thaàn, quyeàn con ngöôøi, möùc ñoä coâng baèng xaõ hoäi, an ninh – an toøan ñöôïc ñaûm baûo. (4). Ñaûm baûo gìn giöõ vaø baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi töï nhieân. 5
Nhöõng gì laø maët traùi cuûa phaùt trieån kinh teá? (1). Ñaùnh ñoåi baèng vieäc khai thaùc quaù möùc taøi nguyeân töï nhieân, laøm hoûng moâi tröôøng sinh thaùi vaø moâi tröôøng soáng cuûa (2). Quaù nhaán maïnh ñeán huy ñoäng voán töø con ngöôøi. nöôùc ngoaøi, xem nheï vieäc huy ñoäng voán ñaàu tö trong nöôùc. (3). Söï phaân hoùa giaøu ngheøo giöõa caùc taàng lôùp daân cö ngaøy caøng lôùn. (4). Ñaàu tö phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu giöõa vuøng ñoâ thò - noâng thoân vaø vuøng mieàn nuùi. (5). Phaù boû truyeàn thoáng vaên hoùa toát ñeïp cuûa daân toäc. 6
Do ñoù ñoøi hoûi phaùt trieån kinh teá caàn quan taâm tôùi phaùt trieån toaøn dieän - söï phaùt trieån beàn vöõng. Theá naøo laø phaùt trieån beàn vöõng? - Phaùt trieån beàn vöõng (Sustainable Development) laø söï phaùt trieån ñaùp öùng nhöõng nhu caàu hieän taïi, nhöng khoâng gaây trôû ngaïi cho vieäc ñaùp öùng nhu caàu cuûa caùc theá heä mai sau. Noäi dung cuûa phaùt trieån beàn vöõng phaûi bao haøm söï phoái hôïp cuûa 3 maët: taêng tröôûng kinh teá, coâng baèng xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng. - Phát triển kinh tế bền vững là mô hình phát triển, mà trong đó có sự ràng buộc giữa tăng trưởng GDP với môi trường tự nhiên, sự nghèo đói, và môi trường con người của dân cư . 7
2. THƯỚC ĐO ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ Bao gồm 3 nhóm chỉ tiêu phản ánh: Kinh tế (tăng trưởng kinh tế, thay đổi cơ cấu kinh tế), tiến bộ xã hội và môi trường. (1). Tăng trưởng kinh tế - Qui mô sản lượng quốc gia: GDP, GNP, PCI - Tốc độ tăng trưởng của GDP, GNP, PCI Xu hướng: Lớn về qui mô và duy trì tăng trưởng ổn định. 8
Bảng 1: Chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế của một số nước 2003 TT Teâ nöôù n c GDP GNP GNP theo PPP TyûUSD % TyûUSD USD/Ngöôø Tyû i USD USD/Ngöôøi I Theo nhoù nöôù m c 1 Thu nhaä cao p 29270 2,5 27732 28550 28603 29450 2 Thu nhaä trung bình p 5995 3,3 5732 1920 17933 6000 3 Thu nhaä thaá p p 1101 4,3 1038 450 5052 2190 II Ñoâ g Nam AÙ n 1 Singapore 91 6,3 90 21230 103 24180 2 Hoà g Koâ g n n 158 3,7 173 25430 196 28810 3 Haø Quoá n c 605 5,5 576 12020 859 17930 4 ThaùLan i 143 3,7 136 2190 462 7450 5 Indonesia 208 3,5 173 810 689 3210 6 Malaysia 103 5,9 94 3780 222 8940 7 Philipin 80 3,5 88 1080 379 4640 8 Vieä Nam t 40 7,5 39 480 202 2490 Ghi chú: % (tố độ tăng trưởng bình quân hàng năm 1990-2003 Nguồn: Báo cáo phát triển thế giới, 2005 9
Bảng 1A: GDP của một số nước 2006 (178 Quốc gia) Rank Country GDP Rank Country GDP (World Top) (billions of USD) (Asia ) (billions of USD) 1 United States 13.244 1 Japan 4.367 2 Japan 4.367 2 People's 2.630 Republic of China 3 Germany 2.897 3 South Korea 888 4 People's 2.630 4 India 886 Republic of China 5 United Kingdom 2.373 5 Indonesia 364 6 France 2.231 6 Taiwan 355 7 Italy 1.852 7 Thailand 206 8 Canada 1.269 8 Hong Kong 189 9 Spain 1.225 9 Malaysia 151 10 Brazil 1.067 10 Singapore 150 58 Vietnam 60 178 Dominica 3 Sources :International Monetary Fund, World Economic Outlook 10 Database, April 2007. Data for the year 2006.
(2). Thay đổi cơ cấu kinh tế - Cơ cấu GDP: Tỷ trọng đóng góp của các ngành trong GDP. Xu hướng: Tỷ trọng đóng góp của nông nghiệp giảm dần, trong khi các ngành công nghiệp, dịch vụ tăng dần. Bảng 2: Cơ cấu GDP của một số nước, 2003 (%) TT Teâ nöôù n c Noâ g nghieä n p Coâ g nghieä n p Dò vuï ch I Theo nhoù nöôù m c 1 Thu nhaä cao p 2 27 71 2 thu nhaä trung bình p 11 38 51 3 Thu nhaä thaá p p 25 25 50 II Vieä Nam t Năm 2005 21 41 38 Naê 1980 m 50 23 27 11 Nguồn: Báo cáo phát triển thế giới, 2005 và ADB, 2000.
- Cơ cấu nguồn lao động: Tỷ trọng lao động của từng ngành trong tổng nguồn lao động nền kinh tế. Xu hướng: Tỷ trọng lao động nông nghiệp giảm nhanh, còn tỉ trọng lao động công nghiệp và dịch vụ tăng nhanh trong cơ cấu nguồn lao động . Bảng 3: Cơ cấu lao động của Việt Nam (%) Naê Cô caá lao ñoä g (%) m u n NN CN-XD DV TS 2002 61 16 23 100 2005 56 20 24 100 2010 49 24 27 100 Nguồn: Văn kiện ĐHĐ IX, NXB Chính trị quốc gia, 2001. 12
- Cơ cấu ngọai thương: Tỷ trọng giá trị xuất khẩu hay nhập khẩu so với GDP. Xu hướng: tỷ trọng ngày càng tăng thể hiện mức độ mở cửa của nền kinh tế đối với thị trường thế giới. Bảng 4: Trình độ mở cửa của Việt Nam (%) Chætieâ u 2003 2005 2010 Xuaá Khaå t u 20 40 40 GDP 40 60 60 XK/GDP( %) 50 66.7 66.7 Nguồn: -Văn kiện ĐHĐ IX, NXB Chính trị quốc gia, 2001. Bộ tài chính, 2003. 13 - WB, IMF, 2006
- Cơ cấu dân cư: Tốc độ tăng trưởng của dân số thành thị so với dân số tự nhiên. Xu hướng: Tốc độ tăng trưởng của dân số thành thị nhanh hơn dân số tự nhiên. Bảng 5: Tốc độ tăng trưởng của dân số thành thị và dân số tự nhiên theo nhóm nước từ1980 –2000 (%) TT Nhoù nöôù m c Taê g tröôû g n n Taê g tröôû g n n DS töïnhieâ n DS thaø h thò n 1 Caù nöôù thu nhaä thaá c c p p 2 3,9 2 Caù nöôù thu nhaä trung bình c c p 1,7 2,8 3 Caù nöôù thu nhaä cao c c p 0,6 0,8 4 Vieä Nam t 1,7 2,5 Nguồn: Báo cáo phát triển thế giới, 2005. VN từ 1990 -2003 14
(3). Tiến bộ xã hội - Tuổi thọ Tuổi thọ trung bình của dân cư , chỉ số tuổi thọ Chỉ số tuổi thọ (Life Expectation Index, LI): Lf − Lm LI = LM − Lm Trường hợp VN: Lf = 71 Lm =42 (Sierra Leon) LM=82 (Nhật) 15
Bảng: Trình độ tuổi thọ một số nước tiêu biểu (Số năm) Quoá gia c Lf Quoá gia c Lf Sierra Leon 42 China 70 Somali 46 Germ any 75 Angola 45 UK 76 Cameroon 52 France 76 Kenya 59 USA 76 Thailand 66 Australia 76 Philippines 64 Holland 77 Indonesia 57 Sweeden 77 India 59 Norway 77 Vietnam 62 Japan 78 Nguồn: A.P. Thirlwall (1994) 16
- Giáo dục Tỷ lệ người dân biết chữ (tỷ lệ dân số 15 tuổi trở lên biết chữ), Tỷ lệ dân số đi học phổ thông đúng độ tuổi (tỷ lệ dân số 6-17 tuổi đi học phổ thông), chỉ số giáo dục (Education Index, EI). EI = [2x(tỷ lệ dân số biết chữ) + tỷ lệ dân số đi học phổ thông đúng độ tuổi]/ 3 Trường hợp VN: Tỷ lệ biết chữ = 94% Tỷ lệ dân số đi học phổ thông đúng độ tuổi = 80% Gần 1 tỷ người khơng biết đọc và ký tên (UNDP, 2007) 17
Bảng: Trình độ biết chữ (Adult Literacy) một số nước tiêu biểu (%) Quoá gia c ALR Quoá gia c ALR Sierra Leon 30 China 69 Som ali 12 Germany 99 Angola 41 UK 99 Cam eroon 61 France 99 Kenya 60 USA 99 Thailand 91 Australia 99 Philippines 86 Holland 99 Indonesia 74 Sweden 99 India 43 Norway 99 Vietnam 80 Japan 99 Nguồn: A.P. Thirlwall (1994) 18
- Thu nhập GNP(GDP) / Người (tính theo PPP), chỉ số thu nhập Chỉ số thu nhập (Income Index, YI): Yp − Ym YI = YM − Ym Trường hợp VN: (2005) Yp = 3367 USD Ym = 759 USD (Yemen) YM = 80.461 USD (Luxembourg) 19
Bảng: Trình độ GDP/Người (PPP) một số nước tiêu biểu (USD) Quoá gia c GDP Quoá gia c GDP Sierra Leon 480 China 2124 Somali 1000 Germany 14730 Angola 1000 UK 12270 Cameroon 1381 France 13961 Kenya 794 USA 17615 Thailand 2576 Australia 11782 Philippines 1878 Holland 12661 Indonesia 1660 Sweden 13780 India 1585 Norway 15940 Vietnam 1000 Japan 13135 Nguồn: A.P. Thirlwall (1994) 20