Bài giảng "Sỏi đường mật chính - BS. Phạm Văn Viễn" gồm các nội dung sau: Giải phẩu gan mật, phân loại sỏi và cơ chế bệnh sinh, vi khuẩn gây sỏi mật, các phương tiện chẩn đoán, biến chứng bệnh sỏi mật và chẩn đoán bệnh sỏi mật. Mời các bạn cùng thao khảo
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Sỏi đường mật chính - BS. Phạm Văn Viễn
- SỎI ĐƯỜNG MẬT CHÍNH
BS: Phạm Văn Viễn
- -
Định nghĩa: Sỏi đường mật chính là bệnh có
sỏi nằm trong ống gan phải, ống gan trái,
ống gan chung, ống mật chủ.
-
Sỏi đường mật chính là bệnh thường gặp ở
Châu Á, vùng Đông Nam Á, trong phẩu thuật
ngoại khoa.
-
Chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàn và siêu
âm. Ngày nay có nhiều phương tiện hiện đại:
chụp cắt lớp vi tính cộng hưởng từ, X quang
nội soi mật tụy ngược dòng...
-
Điều trị có nhiều cải tiến nhằm giảm thiểu
tỷ lệ biến chứng, tử vong.
- I. Giải phẩu gan mật
A mặt hoành ; B: mặt tạng
Hình1.2: phân chia hạ phân thùy gan
( nguồn Nguyễn Quang Quyền, bài giảng giải phẫu học
tập 2 )
- 1. Sự phân thùy gan:
Phân thùy lưng = hạ phân thùy I
Gan trái: Phân thùy bên = hạ phân thùy II + III
Phân thùy giữa = hạ phân thùy IV
Gan phải:Phân thùy trước = hạ phân thùy V +
VIII
Phân thùy sau = hạ phân thùy VI + VII
- 2. Giải phẫu đường mật trong gan
Giải phẫu bình thường đường mật trong gan:
Đường kính Đường kính Đường kính
Trung bình (mm) Nhỏ nhất (mm) Lớn nhất (mm)
Ống gan chung 6,74 ± 1,41 4,84 9,42
Ống gan phải 4,77 ± 1,5 3,31 7,13
Ống phân thùy trước 3,52 ± 0,89 2,16 4,39
Ống phân thùy sau 3,79 ± 1,12 2,8 5,9
Ống gan trái 3,62 ± 0,91 2,22 5,41
Ống phân thùy IV 2,13 ± 0,6 1,4 2,99
Ống hạ phân thùy III 1,99 ± 0,43 1,52 2,61
Ống hạ phân thùy II 1,88 ± 0,53 1,02 2,61
Ống hạ phân thùy V 1,99 ± 0,59 0,95 2,5
Ống hạ phân thùy VI 1,98 ± 0,66 0,89 2,86
Ống hạ phân thùy VII 2 ± 0,65 0,83 2,8
Ống hạ phân thùy VIII 2,08 ± 0,57 0,95 2,86
- ĐƯỜNG KÍNH TRUNG BÌNH CỦA ỐNG GAN CHUNG: 6,74
± 1,41mm GIẢM DẦN THEO THỨ TỰ:
•
Ống gan chung
•
Ống gan phải
•
Ống phân thùy sau
•
Ống gan trái
•
Ống phân thùy trước
•
Ống phân thùy IV
•
Ống phân thùy VIII
•
Ống hạ phân thùy VII
•
Ống hạ phân thùy III
•
Ống hạ phân thùy VI
•
Ống hạ phân thùy V
•
Ống hạ phân thùy II
- PHÂN LOAI, PHÂN BỐ BiẾN ĐỔI ĐƯỜNG MẬT: TRỊNH HỒNG
SƠN
Hình 1: Phân loại giải phẫu đường mật trong gan.
B, G, T, S: lần lượt là các ống gan phân thùy bên, giữa, trước, sau;
OGT: ống gan trái, OGP: ống gan phải
THEO TÁC GIẢ LÊ VĂN CƯỜNG TRẦN HỮU DUY:
•
LOẠI I: GẶP NHIỀU NHẤT 83,3%
•
LOẠI IIa: BIẾN ĐỔI THƯỜNG GẶP NHẤT 10%
•
LOẠI IIb: 67%
- Các biến thể đường mật trong gan
• Dạng I: chỉ có một ống mật chính cho gan trái và một ống
mật chính cho gan phải.
• Dạng II: có hai ống mật cho gan trái hoặc cho gan phải.
• Dạng IIa: dạng chia ba ở hợp lưu ống gan gồm:
• IIa1 gồm ống gan trái, ống phân thùy 4 và ống gan phải đổ
chung.
• IIa2 gồm ống gan trái, ống phân thùy trước và ống phân thùy
sau của gan phải đổ chung.
• Dạng IIb: ống phân thùy sau trượt thấp đổ vào ống gan
chung.
• Dạng IIc: ống phân thùy sau đổ vào ống gan trái.
• Dạng III: có ba ống mật cho gan trái hoặc gan phải.
• Dạng IV: có hai ống mật cho gan trái và hai ống mật cho gan
phải
- CÁC VỊ TRÍ THAY ĐỔI CỦA ỐNG TÚI MẬT
- •
Đường mật ngoài gan:
- Đường mật chính
- Đường mật phụ: túi mật,ống túi mật
Đường mật chính:
Ống gan phải dài 7mm
Ống gan trái dài 17mm
Ống gan chung dài 3-5cm
Ống mật chủ D =6-8mm tối đa 10mm, đổ
vào bống vater. ( ở 2/3 trên với 1/3 dưới của tá
tràng ) 20-30% không có bống vater, ống mật
- II: PHÂN LOẠI SỎI VÀ CƠ CHẾ BỆNH
SINH
1.Phân loại sỏi:
-
Sỏi cholesterol: khi cholesterol lớn hơn 50%
-
Sỏi sắc tố: khi nồng độ bilirubin lớn hơn 50%, sỏi
sắc tố chia làm 2 loại: sắc tố đen, sắc tố nâu.
2. Cơ chế bệnh sinh:
a. Sỏi cholesterol: có nhiều giả thuyết:
-.
Bảo hòa cholesterol trong dịch mật, ứ trệ túi mật
-.
Vai trò của canxi, prostaglandin
b. Sỏi sắc tố: ứ trệ đường mật, nhiễm trùng đường mật,
nhiễm ký sinh trùng
-.
Cơ chế: vi trùng gram âm phóng thích men beta gluco
ronidase thủy phân bilirubin gluco ronid thành bilirubin tự
do, lại kết hợp canxi trong mật tạo calci bilirunat thành
sỏi sắc tố
- SƠ ĐỒ
Nhiễm khuẩn Sỏi đường mật
Ứ trệ đường mật viêm hẹp đường mật
nhiễm trùng
Sỏi sót và sỏi tái phát
- 3. Sỏi nguyên phát và sỏi thứ phát:
a. Sỏi nguyên phát: là sỏi hình thành tại
đường mật chính thường là sỏi sắc tố nâu,
liên quan đến nhiễm trùng, ứ đọng mật.
b. Sỏi thứ phát hình thành ở túi mật và di
chuyển vào đường mật chính, thường là
sỏi cholesterol.
Theo Lê Văn Cường: Sỏi mật ở người Việt
Nam là sỏi hỗn hợp gồm 4 6 thành phần,
sỏi có thành phần ít nhất là 2 thành phần.
Sỏi đường mật chính là sỏi sắc tố: 79,31%
- III. VI KHUẨN
•
Vi khuẩn đường ruột:đa số vi trùng gam
âm: Ecoli, Proteus, Enterobacter,
Pseudomonas, Klebsiella.
•
Trong đó Ecoli chiếm 6070%
•
Vi trùng kỵ khí: Bacteroides, Clostridium
chiếm 32%
•
Nhiễm trùng đường mật 81,7% nhiễm
một loại vi trùng, 19,3% nhiễm nhiều
loại
- IV.Các phương tiện chuẩn đoán:
1. X quang: Không sửa soạn Ngày nay ít
thực
Đường tĩnh mạch hiện
Xuyên gan qua da
Nội soi mật tụy ngược dòng
Xquang nội soi mật tụy ngược dòng:
1968 McCune thực hiện đầu tiên
Ưu điểm: Thấy rõ chi tiết cây đường mật:
dạng bất thường của đường mật, số lượng
vị trí kích thước của sỏi hẹp đường mật.
- 2.Siêu âm:
Siêu âm có thể phát hiện sỏi trong gan với tỉ
lệ 85 – 90%[25]. Siêu âm phát hiện được giải
phẫu và dãn đường mật trong gan trên chỗ tắc
nghẽn. hẹp đường mật, ápxe gan, xơ gan.
Ưu điểm: khảo sát nhanh rẻ tiền linh động, it
xâm lấn.
Nhược điểm: sót sỏi
• Siêu âm nội soi: 1980 bởi Dimagno, nhạy 93
97% giúp chẩn đoán sỏi đoạn cuối ống mật
chủ
- 3. Chụp cắt lớp vi tính
Chính xác: 86,890,3%
Phát hiện sỏi mà siêu âm bỏ sót khi
bụng chướng có hơi trong ruột, sỏi
đoạn cuối OMC.
Phát hiện ra sỏi, dãn đường mật,
chụp teo phân thùy gan hay các ổ
abcess gan.
Nhược điểm: độ nhạy không
cao trong sỏi trong gan
- 4. Chụp cộng hưởng từ đường mật :
Chụp CHTĐM thấy được đường mật phía
sau chỗ tắc, các bệnh lí bên ngoài đường
mật, đánh giá giãn hẹp đường mật, xơ teo
gan
Chụp CHTĐM cho thấy chính xác 81100%
dãn đường mật, 96% hẹp đường mật, 98%
sỏi[14].
Nhược điểm: không sử dụng khi người bệnh
có kim loại: máy tạo nhịp tim khớp giả
Chụp lâu, tốn tiền
- 5. Xạ hình đường mật:
Thực hiện bằng một dẫn xuất của
Iminodiacetic có gắn đồng vị phóng xạ
Technium 99m tiêm vào tĩnh mạch ghi
hình bằng camera gamma từ 24 giờ.
•
Chỉ định: Tắc mật chức năng
Rối loạn vận động đường mật
Rối loạn co bóp oddi
Rò mật
- V.Biến chứng:
* Nhiễm trùng đường mật
* Sốc nhiễm trùng
* Apxe gan đường mật
* Thấm mật phúc mạc
* Viêm phúc mạc mật
* Viêm tụy cấp, suy thận cấp
* Rối loạn đông máu
* Chảy máu đường mật
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
