Bài giảng Thị trường tài chính: Chương 4 (Phần 1)

Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM

Mail: buitoan.hui@gmail.com

Bài giảng môn: Thị trường tài chính

Website: https://sites.google.com/site/buitoanffb

Quá trình hình thành và phát triển của TTCK

Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Nội dung chính phần 1

 Giữa thế kỷ 15, đã có hình thức sơ khai của

thị trường chứng khoán.

 Quá trình hình thành và phát triển của TTCK  Khái niệm, bản chất và cơ cấu của TTCK

trong nền kinh tế thị trường hiện đại

 Mục tiêu và nguyên nhân khách quan thành

lập TTCK Việt Nam

 Các điều kiện cần thiết cho sự hình thành

 Năm 1453 diễn ra buổi họp đầu tiên với qui mô lớn tại lữ quán của gia đình Vanber ở Bruges (Bỉ), có bảng hiệu hình 3 túi da với một từ tiếng Pháp “Bourse” – “ Mậu dịch trường”.

TTCK

 Vai trò và chức năng của TTCK trong nền

kinh tế thị trường.

 Năm 1547, thành phố Bruges mất đi sự phồn vinh, “Mậu dịch trường” bị sụp đổ  chuyển sang thị trấn Antwerpen (Auvers) (Bỉ).

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Quá trình hình thành và phát triển của TTCK

 Ngày 29/10/1929, “ngày thứ 5 đen tối” mở đầu cho cuộc khủng hoảng TTCK NewYork. Kéo theo các TTCK Tây Âu, Bắc Âu, Nhật Bản cũng khủng hoảng theo.

 Vào cuối thế kỷ 16, Tây Ban Nha xâm chiếm Antwerpen, mậu dịch trường Antwerpen sụp đổ.  Đầu thế kỷ 17 (1608), TTCK Amsterdam được thành lập. TTCK các nước lân cận tập trung tại đây.

 Sau chiến tranh thế giới thứ II, các TTCK phục

hồi và phát triển mạnh trở lại.

 1875 – 1913 là thời kỳ huy hoàng nhất của

TTCK thế giới.

 Năm 1987 cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra

 TTCK thế giới một lần nữa bị sụp đổ.

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Khái niệm chứng khoán

Quá trình hình thành và phát triển của TTCK

 Hai năm sau, TTCK thế giới lại đi vào ổn định.  Tháng 7/1997, TTCK thế giới lại tiếp tục chao đảo, bắt đầu từ cuộc khủng hoảng tài chính ở Thái Lan.

 Chứng khoán là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ, xác nhận các quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu chứng khoán đối với tài sản hoặc vốn của tổ chức phát hành, gồm: trái phiếu, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư và chứng khoán phái sinh.

 Đến cuối năm 1997, trên thế giới có trên 160 sở

giao dịch chứng khoán rải khắp các châu lục.

 Ngày 11/9/2001, trung tâm thương mại thế giới bị sụp đổ , một lần nữa làm cho TTCK thế giới bị ảnh hưởng.

Hoặc:  Chứng khoán là các công cụ thể hiện quyền sở hữu trong một công ty (cổ phiếu), quyền chủ nợ với một công ty, một chính phủ hay chính quyền địa phương (trái phiếu) và các công cụ khác phát sinh trên cơ sở các công cụ đã có (chứng khoán phái sinh).

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Khái niệm TTCK

Bản chất của TTCK

 TTCK phản ánh các quan hệ trao đổi, mua bán quyền sở hữu về tư liệu sản xuất và vốn bằng tiền, tức là mua bán quyền sở hữu về vốn.

 TTCK là hình thái phát triển cao của nền sản

 TTCK là một bộ phận của thị trường vốn dài hạn, thực hiện cơ chế chuyển vốn trực tiếp từ nhà đầu tư sang nhà phát hành, qua đó thực hiện chức năng của thị trường tài chính là cung ứng nguồn vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.

xuất hàng hóa.

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Cơ cấu của TTCK

 Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình thức tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương thức hoạt động của thị trường)

Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình thức tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương thức hoạt động của thị trường):

 TTCK tập trung (hay còn gọi là: TTCK chính

thức, Sở giao dịch chứng khoán).

 TTCK phi tập trung ( hay còn gọi là: TTCK

 Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá trình lưu hành của chứng khoán (Căn cứ vào sự luân chuyển các nguồn vốn)

phi chính thức, thị trường OTC).

 Căn cứ vào phương thức giao dịch  Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu

hành trên thị trường chứng khoán

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Cơ cấu của TTCK

 TTCK tập trung (hay còn gọi là: TTCK chính thức,

 TTCK phi tập trung ( hay còn gọi là: TTCK phi chính

thức, thị trường OTC):

Sở giao dịch chứng khoán):

 Thị trường OTC là thị trường phi tập trung cùng với thị trường tập trung tạo nên một thị trường chứng khoán hoàn chỉnh.

 Tại SGDCK, các giao dịch được tập trung tại một địa điểm, các lệnh được chuyển tới sàn giao dịch và tham gia vào quá trình ghép lệnh để hình thành nên phiên giao dịch.

 Thị trường OTC là một thị trường có tổ chức dành cho

những chứng khoán không niêm yết trên SGDCK.

 Chỉ có các loại chứng khoán đủ tiêu chuẩn niêm yết

mới được giao dịch tại đây.

 Thị trường OTC không có địa điểm giao dịch chính thức, thay vào đó các nhà môi giới (công ty chứng khoán) kết nối các giao dịch qua mạng máy tính diện rộng giữa các công ty chứng khoán và trung tâm quản lý hệ thống.

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Cơ cấu của TTCK

Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá trình lưu hành của chứng khoán (Căn cứ vào sự luân chuyển các nguồn vốn)

TTCK sơ cấp:  Là thị trường mua bán các chứng khoán mới phát hành. Trên thị trường này, vốn từ nhà đầu tư sẽ được chuyển sang nhà phát hành thông qua việc nhà đầu tư mua các chứng khoán mới phát hành.

 TTCK sơ cấp  TTCK thứ cấp

 Thị trường sơ cấp là nơi duy nhất mà các chứng

khoán đem lại vốn cho người phát hành.

 Là thị trường tạo vốn cho đơn vị phát hành và đồng thời cũng tạo ra hàng hóa cho thị trường giao dịch.

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Cơ cấu của TTCK

Căn cứ vào phương thức giao dịch

TTCK thứ cấp:  Là nơi giao dịch các chứng khoán đã được

phát hành trên thị trường sơ cấp.

 Thị trường giao ngay (Spot market)  Thị trường tương lai (Future market)

 Là thị trường chuyển nhượng quyền sở hữu

chứng khoán.

 Thị trường thứ cấp đảm bảo tính thanh khoản

cho các chứng khoán đã phát hành.

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Cơ cấu của TTCK

Căn cứ vào phương thức giao dịch

Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu

hành trên thị trường chứng khoán:

Thị trường giao ngay Thị trường tương lai

 Là thị

 Thị trường cổ phiếu  Thị trường trái phiếu  Thị trường các công cụ có nguồn gốc chứng

trường mua bán chứng khoán theo một hợp đồng định sẵn, giá cả được thỏa thuận trong ngày giao dịch.

khoán

 Còn gọi là thị trường thời điểm, tức là thị trường thực hiện việc giao dịch mua bán chứng khoán theo giá thỏa thuận của ngày giao dịch.

 Việc thanh toán và giao hoán sẽ diễn ra tiếp sau đó 2 ngày.

 Việc thanh toán và giao hoán sẽ diễn ra trong một kỳ hạn nhất định trong tương lai.

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Cơ cấu của TTCK

Thị trường cổ phiếu:

Thị trường trái phiếu:

Là thị trường giao dịch và mua bán các loại cổ phiếu, bao gồm: cổ phiếu thường, cổ phiếu ưu đãi.

Là thị trường giao dịch và mua bán các loại trái phiếu đã được phát hành, các loại trái phiếu này bao gồm: trái phiếu công ty, trái phiếu đô thị, trái phiếu Chính phủ.

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Cơ cấu của TTCK

Mục tiêu thành lập TTCK Việt Nam

Thị trường các công cụ có nguồn gốc chứng

 Nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.  Mở rộng nền tảng của quyền sở hữu của cải tài chính và

bất động sản.

 Tạo điều kiện cho nhiều người sử dụng vốn đầu tư, đảm

bảo sẵn sàng các nguồn vốn cho đầu tư dài hạn.

khoán: Là thị trường phát hành và mua đi bán lại các chứng từ tài chính khác như: quyền mua cổ phiếu, chứng quyền, hợp đồng quyền chọn,…

 Mở rộng các dịch vụ tài chính thông qua các định chế

tài chính.

 Tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư nước ngoài.

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Các điều kiện cần thiết cho sự hình thành TTCK

Nguyên nhân khách quan thành lập TTCK

 Sự phân công lao động xã hội ngày càng cao theo hướng chuyên môn hóa các ngành nghề  đòi hỏi các yếu tố sản xuất, vốn giao lưu luân chuyển càng nhiều  phải thành lập TTCK.

 Yếu tố con người  Yếu tố vật chất  Yếu tố lưu thông tiền tệ ổn định  Cơ sở pháp lý  Điều kiện kỹ thuật

 Vì nền kinh tế thị trường  việc giao lưu, luân chuyển các yếu tố sản xuất đó phải thông qua thị trường  phải thành lập TTCK.

 Quá trình quốc tế hóa nền kinh tế ngày càng cao 

phải thành lập TTCK.

Vai trò của TTCK trong nền kinh tế thị trường

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Chức năng của TTCK

 Huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế  Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng  Tạo môi trường giúp Chính phủ thực hiện các

 Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán  Đánh giá hoạt động của các doanh nghiệp  Hỗ trợ và thúc đẩy các công ty cổ phần ra đời

chính sách kinh tế vĩ mô

và phát triển

 Thu hút vốn đầu tư nước ngoài

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Các hành vi tiêu cực trên TTCK

Câu hỏi ôn tập phần 1

 Đầu cơ chứng khoán, lũng đoạn thị trường  Bán khống  Mua bán nội gián  Thông tin sai sự thật  Làm thiệt hại lợi ích người đầu tư

Câu 1: TTCK bắt đầu hình thành vào thời điểm nào? Câu 2: “Ngày thứ 5 đen tối mở đầu cho cuộc khủng hoảng TTCK NewYork. Kéo theo các TTCK Tây Âu, Bắc Âu, Nhật Bản cũng khủng hoảng theo”, là ngày nào? Câu 3: Thời kỳ huy hoàng nhất của TTCK là khoảng thời gian nào? Câu 4: Ở VN, phiên giao dịch đầu tiên của TTCK diễn ra vào năm nào? Câu 5: Phiên họp đầu tiên của TTCK diễn ra tại đâu?

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Câu hỏi ôn tập phần 1

Câu 6: Nêu đặc điểm và cấu trúc của TTCK? Câu 7: Cuộc khủng hoảng tài chính ở Thái Lan đã làm cho TTCK thế giới bị chao đảo diễn ra vào năm nào? Câu 8: Các yếu tố cần thiết cho sự hình thành TTCK? Câu 9: Bản chất của TTCK là gì? Câu 10: Những mặt hạn chế của TTCK?

Câu 11: Nêu đặc điểm và phân biệt sự khác nhau của TTCK sơ cấp và TTCK thứ cấp? Câu 12: Nguyên tắc hoạt động cơ bản của TTCK là gì? Câu 13: Nguyên tắc hoạt động cơ bản của Sở giao dịch là gì? Câu 14: Phân biệt giữa thị trường giao ngay và thị trường tương lai? Câu 15: Thời gian thanh toán theo quy định T+3 là gì?

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Câu hỏi ôn tập phần 1

Câu 16: Ngày chốt danh sách cổ đông là gì? Câu 17: Ngày giao dịch không hưởng quyền là gì? Câu 18: Công ty cổ phần A thông báo chi trả cổ tức và ngày chốt danh sách cổ đông là ngày 23/7 (thứ 2). Giả sử trong tháng 7 không có ngày nghỉ lễ, thời gian thanh toán theo quy định hiện hành là T+3. Vậy một nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu A để được chi trả cổ tức thì phải mua chậm nhất vào ngày nào?

Câu 19: Công ty cổ phần A thông báo chi trả cổ tức và ngày chốt danh sách cổ đông là ngày 27/6/2012 (thứ 4). Giả sử trong tháng 6 không có ngày nghỉ lễ, thời gian thanh toán theo quy định hiện hành là T+3. Vậy ngày giao dịch không hưởng quyền là ngày bao nhiêu? Câu 20: Công ty cổ phần A thông báo chi trả cổ tức và ngày chốt danh sách cổ đông là ngày 27/6/2012 (thứ 4). Giả sử trong tháng 6 không có ngày nghỉ lễ, thời gian thanh toán theo quy định hiện hành là T+2. Vậy ngày giao dịch không hưởng quyền là ngày bao nhiêu?

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Kết thúc phần 1 – chương 4

Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Bài giảng Thị trường tài chính: Chương 4 (Phần 1) - ThS. Bùi Ngọc Toản

Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM

Mail: buitoan.hui@gmail.com

Website: https://sites.google.com/site/buitoanffb

Nội dung chính phần 1

 Giữa thế kỷ 15, đã có hình thức sơ khai của

thị trường chứng khoán.

 Quá trình hình thành và phát triển của TTCK  Khái niệm, bản chất và cơ cấu của TTCK

trong nền kinh tế thị trường hiện đại

 Mục tiêu và nguyên nhân khách quan thành

lập TTCK Việt Nam

 Các điều kiện cần thiết cho sự hình thành

 Năm 1453 diễn ra buổi họp đầu tiên với qui mô lớn tại lữ quán của gia đình Vanber ở Bruges (Bỉ), có bảng hiệu hình 3 túi da với một từ tiếng Pháp “Bourse” – “ Mậu dịch trường”.

TTCK

 Vai trò và chức năng của TTCK trong nền

kinh tế thị trường.

 Năm 1547, thành phố Bruges mất đi sự phồn vinh, “Mậu dịch trường” bị sụp đổ  chuyển sang thị trấn Antwerpen (Auvers) (Bỉ).

 Ngày 29/10/1929, “ngày thứ 5 đen tối” mở đầu cho cuộc khủng hoảng TTCK NewYork. Kéo theo các TTCK Tây Âu, Bắc Âu, Nhật Bản cũng khủng hoảng theo.

 Vào cuối thế kỷ 16, Tây Ban Nha xâm chiếm Antwerpen, mậu dịch trường Antwerpen sụp đổ.  Đầu thế kỷ 17 (1608), TTCK Amsterdam được thành lập. TTCK các nước lân cận tập trung tại đây.

 Sau chiến tranh thế giới thứ II, các TTCK phục

hồi và phát triển mạnh trở lại.

 1875 – 1913 là thời kỳ huy hoàng nhất của

TTCK thế giới.

 Năm 1987 cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra

 TTCK thế giới một lần nữa bị sụp đổ.

Khái niệm chứng khoán

 Hai năm sau, TTCK thế giới lại đi vào ổn định.  Tháng 7/1997, TTCK thế giới lại tiếp tục chao đảo, bắt đầu từ cuộc khủng hoảng tài chính ở Thái Lan.

Khái niệm TTCK

Bản chất của TTCK

 TTCK phản ánh các quan hệ trao đổi, mua bán quyền sở hữu về tư liệu sản xuất và vốn bằng tiền, tức là mua bán quyền sở hữu về vốn.

 TTCK là hình thái phát triển cao của nền sản

xuất hàng hóa.

Cơ cấu của TTCK

Cơ cấu của TTCK

 Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình thức tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương thức hoạt động của thị trường)

Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình thức tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương thức hoạt động của thị trường):

 Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá trình lưu hành của chứng khoán (Căn cứ vào sự luân chuyển các nguồn vốn)

 Căn cứ vào phương thức giao dịch  Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu

hành trên thị trường chứng khoán

Cơ cấu của TTCK

Cơ cấu của TTCK

thức, thị trường OTC):

Sở giao dịch chứng khoán):

 Tại SGDCK, các giao dịch được tập trung tại một địa điểm, các lệnh được chuyển tới sàn giao dịch và tham gia vào quá trình ghép lệnh để hình thành nên phiên giao dịch.

Cơ cấu của TTCK

Cơ cấu của TTCK

Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá trình lưu hành của chứng khoán (Căn cứ vào sự luân chuyển các nguồn vốn)

TTCK sơ cấp:  Là thị trường mua bán các chứng khoán mới phát hành. Trên thị trường này, vốn từ nhà đầu tư sẽ được chuyển sang nhà phát hành thông qua việc nhà đầu tư mua các chứng khoán mới phát hành.

 TTCK sơ cấp  TTCK thứ cấp

 Là thị trường tạo vốn cho đơn vị phát hành và đồng thời cũng tạo ra hàng hóa cho thị trường giao dịch.

Cơ cấu của TTCK

Cơ cấu của TTCK

Căn cứ vào phương thức giao dịch

TTCK thứ cấp:  Là nơi giao dịch các chứng khoán đã được

phát hành trên thị trường sơ cấp.

 Thị trường giao ngay (Spot market)  Thị trường tương lai (Future market)

 Là thị trường chuyển nhượng quyền sở hữu

chứng khoán.

 Thị trường thứ cấp đảm bảo tính thanh khoản

cho các chứng khoán đã phát hành.

Cơ cấu của TTCK

Cơ cấu của TTCK

Căn cứ vào phương thức giao dịch

Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu

hành trên thị trường chứng khoán:

Thị trường giao ngay Thị trường tương lai

 Thị trường cổ phiếu  Thị trường trái phiếu  Thị trường các công cụ có nguồn gốc chứng

trường mua bán chứng khoán theo một hợp đồng định sẵn, giá cả được thỏa thuận trong ngày giao dịch.

khoán

 Còn gọi là thị trường thời điểm, tức là thị trường thực hiện việc giao dịch mua bán chứng khoán theo giá thỏa thuận của ngày giao dịch.

 Việc thanh toán và giao hoán sẽ diễn ra tiếp sau đó 2 ngày.

 Việc thanh toán và giao hoán sẽ diễn ra trong một kỳ hạn nhất định trong tương lai.

Cơ cấu của TTCK

Cơ cấu của TTCK

Thị trường cổ phiếu:

Thị trường trái phiếu:

Là thị trường giao dịch và mua bán các loại cổ phiếu, bao gồm: cổ phiếu thường, cổ phiếu ưu đãi.

Là thị trường giao dịch và mua bán các loại trái phiếu đã được phát hành, các loại trái phiếu này bao gồm: trái phiếu công ty, trái phiếu đô thị, trái phiếu Chính phủ.

Cơ cấu của TTCK

Mục tiêu thành lập TTCK Việt Nam