Bài giảng Tin học ứng dụng chăn nuôi thú y: Chương 3 - Xây dựng công thức thức ăn và quản lý đàn giống

Chương III<br /> <br /> XÂY DỰNG CÔNG THỨC THỨC ĂN VÀ QUẢN LÝ ðÀN GIỐNG<br /> 1. PHẦN MỀM PHỐI HỢP KHẨU PHẦN FORMULATION<br /> 1.1. ðặc ñiểm của phần mềm Formulation<br /> Formulation là phần mềm ñơn giản, sử dụng chương trình Excel ñể thiết lập bảng tính, thân<br /> thiện với người sử dụng do ñược viết bằng tiếng Việt với nguồn cơ sở dữ liệu của Việt Nam.<br /> Formulation nhằm xây dựng công thức thức ăn của các loại vật nuôi lợn, trâu bò, gia<br /> cầm và cá. Formulation có một số ñặc ñiểm sau:<br /> - Lưu giữ các công thức thức ăn, các nguyên liệu thức ăn với thành phần hoá học của<br /> chúng. Khả năng lưu giữ cho một loại ñối tượng vật nuôi bao gồm: nhiều công thức thức<br /> ăn hoặc các khẩu phần khác nhau, nhiều nguyên liệu thức ăn khác nhau, các loại thành<br /> phần dinh dưỡng khác nhau của một loại nguyên liệu thức ăn<br /> - Có thể dễ dàng tra tìm: các công thức thức ăn hoặc khẩu phần, thành phần dinh<br /> dưỡng của một công thức thức ăn hoặc khẩu phần, thành phần dinh dưỡng của các nguyên<br /> liệu thức ăn ñã ñược lưu giữ<br /> - Có thể phối hợp một công thức thức ăn hay một khẩu phần bằng cách lần lượt nhập<br /> khối lượng từng nguyên liệu thức ăn ñể có kết quả là một công thức thức ăn hay một khẩu<br /> phần với giá trị dinh dưỡng và giá tiền một ñơn vị.<br /> - Có thể phối hợp một công thức thức ăn hay một khẩu phần thoả mãn các nhu cầu<br /> dinh dưỡng ñề ra ñồng thời có chi phí thấp nhất.<br /> 1.2. Hướng dẫn sử dụng phần mềm Formulation<br /> 1.2.1. Khởi ñộng phần mềm<br /> Do Formulation chứa các macro con, nên khi khởi ñộng màn hình sẽ hiện ra hộp thoại<br /> thông báo về macro. Chọn Enable Macro (hoặc Yes) ñể chạy chương trình (hình 3.1)<br /> <br /> Hình 3.1. Hộp thoại thông báo macro<br /> 1.2.2. Quan sát giá trị dinh dưỡng của một loại thức ăn có sẵn trong Formulation<br /> Vùng dữ liệu của Formulation về giá trị dinh dưỡng của các loại thức ăn ñược thiết lập<br /> trên cơ sở “Bảng thành phần giá trị dinh dưỡng của thức ăn dành cho gia súc, gia cầm” của<br /> Viện Chăn nuôi và tài liệu giá trị dinh dưỡng của thức ăn gia súc của NRC và Hội hạt cốc<br /> Hoa Kỳ.<br /> 79<br /> <br /> Các dữ liệu ñã ñược nhập vào trang “TA” trong trang tính Excel tạo thành một vùng<br /> dữ liệu sử dụng cho tính toán (hình 3.2).<br /> <br /> Hình 3.2. Giao diện của vùng dữ liệu<br /> Trong vùng dữ liệu ñã có sẵn 368 loại thức ăn bố trí theo các hàng, giá trị dinh dưỡng<br /> ñược bố trí theo các cột, bao gồm: ñộ ẩm, protein thô, mỡ thô, khoáng tổng số, xơ thô, Ca,<br /> P, lysine, methionine, cystine, tryptophan, năng lượng trao ñổi (kcal ME).... Trong vùng dữ<br /> liệu cũng có cột giành cho việc nhập giá của các loại thức ăn, người sử dụng trực tiếp nhập<br /> giá vào ô tương ứng với loại thức ăn.<br /> ðể xem giá trị dinh dưỡng của một loại thức ăn, chỉ cần chọn loại thức ăn ñó trên<br /> hàng, giá trị dinh dưỡng sẽ hiển thị trên các cột của cùng hàng.<br /> Người sử dụng có thể nhập thêm loại thức ăn khác, cũng như có thể thay ñổi giá trị dinh<br /> dưỡng, giá cả của một loại thức ăn nào ñó nếu thấy dữ liệu cũ không còn phù hợp nữa.<br /> 1.3. Quan sát một công thức thức thức ăn có sẵn trong Formulation<br /> Formulation lưu lại các công thức thức ăn hoặc khẩu phần ñã phối trộn, cho phép<br /> người sử dụng quan sát những công thức thức ăn, khẩu phần này. Ví dụ: quan sát khẩu<br /> phần “Cá bột” (hình 3.3).<br /> <br /> Hình 3.3. Công thức hoặc khẩu phần ñã phối trộn<br /> 80<br /> <br /> 1.4. Các bước xây dựng công thức thức ăn<br /> Bước 1. Chọn nguyên liệu<br /> Vùng dữ liệu trong trang “PHOIHOP”sẽ hiển thị tên nguyên liệu thức ăn, số mã hóa<br /> của nguyeên liệu thức ăn (vị trí của nguyên liệu thức ăn trong vùng dữ liệu), và giá thức<br /> ăn. Nếu muốn chỉnh sửa một thông số nào ñó (ví dụ, giá thức ăn), căn cứ vào số mã hóa<br /> của nguyên liệu thức ăn, tìm số ñó trong vùng dữ liệu ñể chỉnh sửa. Có thể chọn tối ña 40<br /> loại nguyên liệu thức ăn khác nhau ñể phối hợp (hình 3.4).<br /> <br /> Hình 3.4. Vùng chọn nguyên liệu thức ăn ñể phối hợp<br /> Bước 2. Ràng buộc tỷ lệ nguyên liệu trong khẩu phần<br /> Vùng ràng buộc cho phép người sử dụng ñưa ra giới hạn của nguyên liệu thức ăn ñể<br /> khống chế tỷ lệ phối trộn tối ña, tối thiểu của loại nguyên liệu thức ăn ñó trong công thức<br /> thức ăn hoặc khẩu phần.<br /> <br /> Hình 3.5. Vùng khống chế tỷ lệ tối ña, tối thiểu ñối với nguyên liệu thức ăn<br /> 81<br /> <br /> Bước 3. Chọn chất dinh dưỡng cần cân bằng<br /> Formulation cho phép người sử dụng chọn những chất dinh dưỡng cần cân bằng tương<br /> ứng với từng công thức thức ăn hoặc khẩu phần (hình 3.6).<br /> <br /> Hình 3.6. Vùng chọn chất dinh dưỡng cần cân bằng<br /> Bước 4. Nhập giới hạn giá trị dinh dưỡng của công thức thức ăn cần phối hợp<br /> Vùng giới hạn các chất dinh dưỡng cho phép người sử dụng ñưa ra các giới hạn chính<br /> xác hoặc tối ña, tối thiểu của các chất dinh dưỡng trong công thức thức ăn hoặc khẩu phần<br /> cần phối hợp.<br /> <br /> Hình 3.7. Vùng giới hạn giá trị dinh dưỡng của công thức thức ăn cần phối hợp<br /> Bước 5. Phối hợp<br /> Sau khi ñã tiến hành ñày ñủ các 4 bước trên, ñể phối hợp công thức thức ăn hoặc khẩu<br /> phần chỉ cần nhấn vào nút “PHỐI HỢP” (hình 3.8).<br /> 82<br /> <br /> Hình 3.8. Nhấn nút “Phối hợp” ñể phối hợp công thức thức ăn<br /> Khi phần mềm chạy, có hai khả năng xảy ra:<br /> Khả năng I: Nếu các dữ liệu ñầu vào hợp lý, hộp thoại kết quả hiển thị báo ñã có giải<br /> pháp ñáp ứng yêu cầu các ñiều kiện ñã ñặt ra (hình 3.9).<br /> <br /> Hình 3.9. Hộp thoại kết quả hiển thị báo ñã có giải pháp<br /> Khả năng 2: Nếu các dữ liệu ñầu vào chưa hợp lý, hộp thoại kết quả hiển thị báo<br /> không tìm ñược giải pháp ñáp ứng ñược các yêu cầu (hình 3.10).<br /> <br /> Hình 3.10. Hộp thoại kết quả hiển thị báo không có giải pháp<br /> Bước 6. Xem và in kết quả<br /> Nếu hộp thoại kết quả báo ñã có giải pháp (khả năng 1), người sử dụng có thể xem kết<br /> quả phối trộn bằng các nhấn vào nút:<br /> IN KẾT QUẢ ðà PHỐI TRỘN<br /> <br /> Mis en forme : Police :(Par<br /> défaut) Arial<br /> <br /> Vùng kết quả xuất hiện số lượng từng loại thức ăn cần phối trộn cho 100 kg thức ăn<br /> hỗn hợp.<br /> 83<br /> <br />