Bài tập lớn Đường lối cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam: Phân tích quan điểm của Đảng về xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta hiện nay. Trình bày suy nghĩ của nhóm về vai trò của sinh viên kinh tế đối với quá trình xây dựng thể chế này

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN<br /> KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ<br /> -----***----<br /> <br /> BÀI TẬP LỚN<br /> MÔN ĐƯỜNG LỐI CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN<br /> VIỆT NAM<br /> <br /> NHÓM 2<br /> <br /> ĐỀ BÀI: Phân tích quan điểm của Đảng về xây dựng thể chế kinh tế thị trường định<br /> hướng XHCN ở nước ta hiện nay. Trình bày suy nghĩ của nhóm về vai trò của sinh viên<br /> kinh tế đối với quá trình xây dựng thể chế này.<br /> <br /> Hà Nội, tháng 10 năm 2015<br /> <br /> Nhóm 2 – DLCSCSVN_21<br /> <br /> Gv: Lê Hồng Thuận<br /> <br /> BÀI LÀM<br /> <br /> I. Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa<br /> 1. Khái niệm:<br />  Thể chế kinh tế là một bộ phận cấu thành của hệ thống thể chế xã hội, song song với các bộ<br /> phận khác như thể chế chính trị, thể chế giáo dục…<br />  Thể chế kinh tế nói chung là một hệ thống các quy phạm pháp luật nhằm điều chỉnh các chủ<br /> thể kinh tế, các hành vi sản xuất kinh doanh và các quan hệ kinh tế. Nó bao gồm các yếu tố<br /> chủ yếu là các đạo luật, quy chế, quy tắc, chuẩn mực về kinh tế gắn với các chế tài về xử lý<br /> vi phạm, các tổ chức kinh tế, các cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế, truyền thống văn hóa<br /> và văn minh kinh doanh, cơ chế vận hành nền kinh tế.<br />  Thể chế kinh tế thị trường là một tổng thể bao gồm các bộ quy tắc, luật lệ và hệ thống các<br /> thực thể, tổ chức kinh tế được tạo lập nhằm điều chỉnh hoạt động giao dịch, trao đổi trên thị<br /> trường.<br /> <br /> 2. Đặc điểm:<br />  Thể chế kinh tế thị trường bao gồm:<br />  Các quy tắc về hành vi kinh tế diễn ra trên thị trường – các bên tham gia thị trường<br /> với tư cách là các chủ thể của thị trường.<br />  Cách thức thực hiện các quy tắc nhằm đạt được mục tiêu hay kết quả mà các bên<br /> tham gia thị trường mong muốn.<br />  Các thị trường – nơi hàng hóa được giao dịch, trao đổi trên cơ sở các yêu cầu, quy<br /> định của luật lệ (các thị trường quan trọng như hàng hóa và dịch vụ, vốn, lao động,<br /> công nghệ, bất động sản…)<br /> <br /> <br /> Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là nền kinh tế vừa tuân theo các quy luật<br /> của kinh tế thị trường vừa chịu sự chi phối của các yếu tố đảm bảo tính định hướng xã hội<br /> chủ nghĩa. Do đó, thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được hiểu là thể<br /> chế kinh tế thị trường, trong đó các thiết chế, công cụ và nguyên tắc vận hành được tự giác<br /> tạo lập và sử dụng để phát triển lực lượng sản xuất, cải thiện đời sống nhân dân, vì mục tiêu<br /> dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh. Nói cách khác, thể chế kinh tế thị<br /> trường định hướng xã hội chủ nghĩa là công cụ hướng dẫn cho các chủ thể trong nền kinh tế<br /> vận động theo đuổi mục tiêu kinh tế - xã hội tối đa, chứ không đơn thuần là mục tiêu lợi<br /> nhuận tối đa.<br /> => Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta là nền kinh tế hàng hóa<br /> nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước dưới sự lãnh<br /> đạo của Đảng Cộng sản.<br /> <br /> <br /> <br /> Xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta là vấn đề mới<br /> và phức tạp, là một quá trình, gồm nhiều giai đoạn. Trong hơn 20 năm đổi mới, thể chế kinh<br /> 1<br /> <br /> Nhóm 2 – DLCSCSVN_21<br /> <br /> Gv: Lê Hồng Thuận<br /> <br /> tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta đã được hình thành trên những nét cơ<br /> bản và đang từng bước được hoàn thiện.<br /> <br /> II. Mục tiêu – Quan điểm về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định<br /> hướng xã hội chủ nghĩa<br /> 1. Mục tiêu hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội<br />  Mục tiêu lâu dài:<br /> <br /> Làm cho các thể chế phù hợp với những nguyên tắc cơ bản của nền kinh tế thị<br /> trường, thúc đẩy kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa phát triển nhanh,<br /> hiệu quả, bền vững, hội nhập quốc tế thành công, giữ vững định hướng xã hội chủ<br /> nghĩa, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Mục tiêu<br /> này yêu cầu phải hoàn thiện vào năm 2020.<br />  Mục tiêu trước mắt:<br />  Từng bước xây dựng đồng bộ hệ thống pháp luật, đảm bảo cho nền kinh tế thị<br /> trường định hướng xã hội chủ nghĩa phát triển thuận lợi, phát huy vai trò chủ đạo<br /> kinh tế nhà nước đi đôi với phát triển mạnh mẽ các thành phần kinh tế, và các loại<br /> hình doanh nghiệp. Hình thành một số tập đoàn kinh tế, các công ty đa sở, áp dụng<br /> mô hình quản trị hiện đại, có năng lực cạnh tranh quốc tế.<br />  Đổi mới cơ bản mô hình tổ chức và phương thức hoạt động của các đơn vị sự<br /> nghiệp công.<br />  Phát triển đồng bộ, đa dạng các loại hình thị trường cơ bản thống nhất trong cả<br /> nước, từng bước liên thông với thị trường khu vực và thế giới.<br />  Giải quyết tốt hơn mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hóa- xã<br /> hội, đảm bảo tiến bộ, công bằng xã hội, bảo vệ môi trường.<br />  Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lí của nhà nước và phát huy vai trò của mặt trân<br /> Tổ quốc, các đoàn thể chính trị- xã hội và nhân dân trong quản lí, phát triển kinh tếxã hội.<br /> <br /> 2. Quan điểm về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa<br /> <br /> <br /> Nhận thức đầy đủ, tôn trọng và vận dụng đúng đắn các quy luật khách quan của kinh tế thị<br /> trường, thông lệ quốc tế, phù hợp với điều kiện của Việt Nam, đảm bảo định hướng Xã hội<br /> Chủ nghĩa của nền kinh tế.<br />  Bảo đảm tính đồng bộ giữa các bộ phận cấu thành của thể chế kinh tế, giữa các yếu tố thị<br /> trường và các loại thị trường; giữa thể chế kinh tế và thể chế chính trị, xã hội; giữa Nhà nước,<br /> thị trường và xã hội. Gắn kết hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội,<br /> phát triển văn hóa, bảo vệ môi trường.<br />  Kế thừa có chọn lọc thành tựu phát triển kinh tế thị trường của nhân loại và kinh nghiệm<br /> tổng kết từ thực tiễn đổi mới ở nước ta, chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, đồng<br /> thời giữ vững độc lập, chủ quyền quốc gia, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Nhóm 2 – DLCSCSVN_21<br /> <br /> Gv: Lê Hồng Thuận<br /> <br /> <br /> <br /> Chủ động, tích cực giải quyết các vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng, bức xúc, đồng thời<br /> phải có bước đi vững chắc, vừa làm vừa tổng kết, rút kinh nghiệm.<br /> <br /> Nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, hiệu lực và hiệu quả quản lý của Nhà nước, phát<br /> huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường<br /> định hướng Xã hội Chủ nghĩa.<br /> Việc nước ta phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một tất yếu khách<br /> quan. Nền kinh tế nước ta khi bước vào thời kì quá độ nên chủ nghĩa xã hội còn mang nặng tính tự<br /> cung tự cấp, vì vậy sản xuất hàng hoá phát triển sẽ phá vỡ dần kinh tế tự nhiên chuyển dần sang nền<br /> kinh tế hàng hoá, thúc đẩy sự xã hội hoá sản xuất. Khi kinh tế hàng hoá phát triển tới một mức nào đó<br /> cao hơn nó sẽ chuyển sang nền kinh tế thị trường. Như vậy sự phát triển kinh tế thị trường sẽ thúc đẩy<br /> quá trình tích tụ và tập trung sản xuất, do đó tạo điều kiện cho sự ra đời của sản xuất lớn mang tính xã<br /> hội hoá cao, đồng thời chọn lọc được những người sản xuất kinh doanh giỏi, hình thành đội ngũ cán<br /> bộ quản lý có trình độ cao, lao động lành nghề đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước. Mặt khác<br /> phát triển nền kinh tế thị trường sẽ giúp chúng ta giải phóng sức sản xuất, động viên mọi nguồn lực<br /> trong và ngoài nước để thực hiện công cuộc công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, xây dựng cơ sở<br /> vật chất kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội, cải thiện từng bước đời sống<br /> của nhân dân. Việc phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa sẽ thúc đẩy các<br /> doanh nghiệp tích cực cải tiến trang thiết bị để có thể cạnh tranh với các doanh ngiệp nước ngoài. Qua<br /> đó nhằm cải tiến kỹ thuật và nâng cao chất lượng sản phẩm, và năng suất lao động. Và với một nền<br /> kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì chúng ta mới đi đến mục tiêu không còn áp bức<br /> bóc lột, xã hội dân chủ công bằng văn minh, đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện, nhằm<br /> xây dựng tổ quốc xã hội chủ nghĩa ngày càng phát triển, cùng sánh vai với các cường quốc năm châu<br /> và thực hiện ước muốn của chủ tịch Hồ Chí Minh và toàn thể nhân dân ta.<br /> <br /> 3. Những điểm mới trong Đại hội XII của Đảng về hoàn thiện thể chế, phát triển kinh tế<br /> thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa<br /> <br /> <br /> Đại hội XII đề ra phương hướng tiếp tục hoàn thiện thể chế về sở hữu, phát triển các thành<br /> phần kinh tế, các loại hình doanh nghiệp như sau:<br />  Thể chế hóa quyền tài sản (bao gồm quyền sở hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt<br /> và hưởng lợi từ sử dụng tài sản) của Nhà nước, tổ chức và cá nhân đã được quy định<br /> trong Hiến pháp năm 2013. Bảo đảm công khai, minh bạch về nghĩa vụ và trách<br /> nhiệm trong thủ tục hành chính nhà nước và dịch vụ công để quyền tài sản được<br /> giao dịch thông suốt. Bảo đảm quyền quản lý, thu lợi của Nhà nước đối với tài sản<br /> công và quyền bình đẳng trong việc tiếp cận, sử dụng tài sản công của mọi chủ thể<br /> trong nền kinh tế. Nâng cao năng lực của các thiết chế và hoàn thiện cơ chế giải<br /> quyết tranh chấp dân sự, tranh chấp kinh tế trong bảo vệ quyền tài sản.<br />  Mọi doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế đều phải hoạt động theo cơ chế thị<br /> trường, bình đẳng và cạnh tranh theo pháp luật. Khuyến khích đẩy mạnh quá trình<br /> khởi nghiệp kinh doanh. Có chính sách thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp Việt<br /> Nam cả về số lượng và chất lượng, thật sự trở thành lực lượng lòng cốt, đi đầu trong<br /> sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Bảo đảm quyền tự do kinh doanh các lĩnh<br /> vực mà pháp luật không cấm; xây dựng, thực thi đồng bộ, hiệu quả cơ chế hậu kiểm,<br /> tiếp tục hoàn thiện pháp luật về cạnh tranh, tăng cường tính minh bạch đối với độc<br /> quyền nhà nước và độc quyền doanh nghiệp, kiểm soát độc quyền kinh doanh. Hoàn<br /> 3<br /> <br /> Nhóm 2 – DLCSCSVN_21<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Gv: Lê Hồng Thuận<br /> <br /> thiện thể chế bảo vệ nhà đầu tư, quyền sở hữu và quyền tài sản. Hoàn thiện pháp luật<br /> phá sản doanh nghiệp theo cơ chế thị trường.<br /> Thực hiện đồng bộ các giải pháp cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, nâng cao hiệu<br /> quả hoạt động theo cơ chế thị trường, bảo đảm thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.<br /> Đẩy mạnh cổ phần hóa, bán vốn mà Nhà nước không cần nắm hoặc không cần giữ<br /> cổ phần chi phối, kể cả những doanh nghiệp đang kinh doanh có hiệu quả; hoàn<br /> thiện thể chế định giá đất đai, tài sản hữu hình và tài sản vô hình (tài sản trí tuệ,<br /> thương hiệu,...) trong cổ phần hóa theo nguyên tắc thị trường. Tách bạch nhiệm vụ<br /> sản xuất kinh doanh và nhiệm vụ chính trị công ích.<br /> Tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của kinh tế tập thể, kinh tế<br /> hợp tác xã; đẩy mạnh liên kết và hợp tác dựa trên quan hệ lợi ích, áp dụng phương<br /> thức quản lý tiên tiến, phù hợp với cơ chế thị trường. Nhà nước có cơ chế, chính<br /> sách hỗ trợ về tiếp cận nguồn vốn, đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao kỹ thuật,<br /> công nghệ, hỗ trợ phát triển thị trường, tạo điều kiện phát triển kinh tế hợp tác xã<br /> trên cơ sở phát triển và phát huy vai trò của kinh tế hội.<br /> Khuyến khích phát triển các loại hình doanh nghiệp, các hình thức tổ chức sản xuất<br /> kinh doanh với sở hữu hỗn hợp, nhất là các doanh nghiệp cổ phần.<br /> Tạo mọi điều kiện thuận lợi phát triển mạnh doanh nghiệp tư nhân để tạo động lực<br /> nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến<br /> khích, tạo thuận lợi phát triển mạnh kinh tế tư nhân ở hầu hết các ngành và lĩnh vực<br /> kinh tế, trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế. Hoàn thiện chính sách hỗ<br /> trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khỏi nghiệp. Khuyến khích<br /> hình thành tập đoàn kinh tế tư nhân đa sở hữu và tư nhân góp vốn vào các tập đoàn<br /> kinh tế nhà nước.<br /> Nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư trực tiếp của nước ngoài, chú trọng chuyển giao<br /> công nghệ, trình độ quản lý tiên tiến và thị trường tiêu thụ sản phẩm; chủ động lựa<br /> chọn và có chính sách ưu đãi đối với các dự án đầu tư nước ngoài có trình độ quản<br /> lý và công nghệ hiện đại, có vị trí hiệu quả trong chuỗi giá trị toàn cầu, có liên kết<br /> với doanh nghiệp trong nước. Tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp có vốn đầu tư<br /> nước ngoài với doanh nghiệp trong nước nhằm phát triển công nghiệp hỗ trợ và<br /> công nghiệp quy mô lớn, chất lượng cao, gắn với các chuỗi giá trị khu vực và toàn<br /> cầu. Khuyến khích thành lập các trung tâm nghiên cứu - triển khai của doanh nghiệp<br /> đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.<br /> Trong quản lý và phát triển các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, cần<br /> phát huy mặt tích cực có lợi cho đất nước, đồng thời kiểm tra, giám sát, kiểm soát,<br /> thực hiện công khai, minh bạch, ngăn chặn, hạn chế mặt tiêu cực.<br /> <br />  Đại hội XII đề ra phương hướng phát triển đồng bộ các yếu tố thị trường và các loại thị<br /> trường như sau:<br /> <br /> Thực hiện nhất quán cơ chế giá thị trường; bảo đảm tính đúng, tính đủ và công khai,<br /> minh bạch các yếu tố hình thành giá đối với hàng hóa, dịch vụ công thiết yếu; đồng<br /> thời có chính sách hỗ trợ phù hợp cho đối tượng chính sách và người nghèo. Không<br /> lồng ghép các chính sách xã hội trong giá. Hoàn thiện pháp luật về phí, lệ phí; rà soát,<br /> chuyển đổi chính sách phí, lệ phí; rà soát, chuyển đổi chính sách phí, lệ phí đối với<br /> một số dịch vụ công sang áp dụng chế độ gia dịch vụ. Mở rộng cơ chế đấu thầu, đấu<br /> giá, thẩm định giá. Xây dựng và thực hiện nghiêm các quy định về trách nhiệm xã hội<br /> 4<br /> <br />