Bản án Chế độ thực dân Pháp - Nguyễn Ái Quốc

Chia sẻ: Nguyễn Phú Tiền | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:186

Thêm vào BST

Báo xấu

376
lượt xem 68
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bản án Chế độ thực dân Pháp là tác phẩm được Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bằng tiếng Pháp từ năm 1921 đến 1925 gồm 12 chương với cách hành văn ngắn gọn, súc tích cùng với những sự kiện đầy sức thuyết phục, tác phẩm tố cáo thực dân Pháp dùng mọi thủ đoạn khốc liệt để đàn áp đồng bào ta. Tác phẩm đã gây được tiếng vang lớn ngay từ khi ra đời, thức tỉnh lương tri của những con người yêu tự do, bình đẳng, bác ái.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bản án Chế độ thực dân Pháp - Nguyễn Ái Quốc

BAÛN AÙN CHEÁ ÑOÄ THÖÏC DAÂN PHAÙP
NGUYEÃN AÙI QUOÁC BAÛN AÙN CHEÁ ÑOÄ THÖÏC DAÂN PHAÙP NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ
NGUYEÃN AÙI QUOÁC ôû Lieân Xoâ (1923)
6
LÔØI NOÙI ÑAÀU “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” (Le Proceøs de la Colonisation Française) laø taùc phaåm cuûa Hoà Chuû tòch vieát baèng tieáng Phaùp trong khoaûng nhöõng naêm 1921-1925, ñaêng taûi laàn ñaàu tieân naêm 1925 taïi Paris (thuû ñoâ nöôùc Phaùp) treân baùo Impreùkor cuûa Quoác teá Coäng saûn. Taùc phaåm goàm 12 chöông vaø phaàn phuï luïc, vôùi caùch haønh vaên ngaén goïn, suùc tích, cuøng vôùi nhöõng söï kieän ñaày söùc thuyeát phuïc, taùc phaåm toá caùo thöïc daân Phaùp duøng moïi thuû ñoaïn khoác lieät baét “daân baûn xöù” phaûi ñoùng “thueá maùu” cho chính quoác... ñeå “phôi thaây treân chieán tröôøng chaâu AÂu”; ñaøy ñoïa phuï nöõ, treû em “thuoäc ñòa”; caùc thoáng söù, quan laïi thöïc daân ñoäc aùc nhö moät baày thuù döõ, v.v... Taùc phaåm ñaõ gaây ñöôïc tieáng vang lôùn ngay töø khi ra ñôøi, thöùc tænh löông tri cuûa nhöõng con ngöôøi yeâu töï do, bình ñaúng, baùc aùi, höôùng caùc daân toäc bò aùp böùc ñi theo con ñöôøng Caùch maïng thaùng Möôøi Nga vaø chuû nghóa Maùc – Leânin, thaép leân ngoïn löûa ñaáu tranh cho ñoäc laäp, töï do vaø chuû nghóa xaõ hoäi cuûa daân toäc Vieät Nam. Naêm 1946, ôû Vieät Nam, taùc phaåm naøy ñaõ ñöôïc xuaát baûn baèng tieáng Phaùp taïi Haø Noäi. Naêm 1960, Nhaø xuaát baûn Söï Thaät laàn ñaàu tieân ñaõ xuaát baûn baèng tieáng Vieät. 7
Nhaân höôûng öùng cuoäc vaän ñoäng hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh, Nhaø xuaát baûn Treû in taùc phaåm “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” – moät trong nhöõng ñænh cao cuûa vaên chöông chính luaän caùch maïng. Ñeå giuùp baïn ñoïc thuaän tieän trong vieäc nghieân cöùu noäi dung taùc phaåm, chuùng toâi coù in laïi lôøi giôùi thieäu cuûa Giaùo sö – Vieän só Nguyeãn Khaùnh Toaøn, nguyeân UÛy vieân döï khuyeát Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng Lao ñoäng Vieät Nam, chuû nhieäm UÛy ban Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam. Xin traân troïng giôùi thieäu quyeån saùch treân vôùi ñoäc giaû. NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ 8
LÔØI GIÔÙI THIEÄU Vaøo cuoái theá kæ 19, khi boïn thöïc daân Phaùp ñaët xong boä maùy cai trò ôû Vieät Nam, chuùng baét tay vaøo coâng cuoäc khai thaùc ñaát nöôùc ta vôùi quy moâ lôùn. Söï boùc loät heát söùc taøn aùc, daõ man cuûa boïn tö baûn ñoäc quyeàn Phaùp coäng vôùi söï aùp böùc, boùc loät cuûa boïn ñòa chuû phong kieán trong nöôùc ñöôïc chuùng tieáp tay laøm cho ñôøi soáng cuûa nhaân daân ta voâ cuøng ñieâu ñöùng, khoå cöïc. Nöôùc maát, nhaø tan, ñôøi soáng baàn cuøng, khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc, nhaân daân ta ñaõ ñöùng daäy ñaáu tranh. Trong maáy chuïc naêm cuoái theá kyû thöù 19 vaø ñaàu theá kyû thöù 20, caùc phong traøo yeâu nöôùc cuoàn cuoän daáy leân khaép töø Baéc chí Nam. Taàng taàng, lôùp lôùp thôï thuyeàn, daân caøy, daân ngheøo thaønh thò, nhaø buoân, trí thöùc, hoïc sinh… keát thaønh nhöõng ñôït soùng ñaáu tranh lieân tieáp, maïnh meõ. Döôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau, quaàn chuùng khôûi nghóa treân nhöõng vuøng roäng lôùn choáng baét lính, baét phu, choáng söu cao, thueá naëng, choáng khuûng boá, caàm tuø, v.v…; noùi chung laïi, laø choáng aùch aùp böùc boùc loät cuûa chuû nghóa thöïc daân Phaùp. Taát caû ñeàu theå hieän moät tinh thaàn chung laø choáng ñeá quoác, choáng söï haø khaéc, tham nhuõng cuûa boïn quan laïi, choáng boïn phong kieán hôïp taùc vôùi giaëc, phaûn daân haïi nöôùc; taát caû ñeàu theå hieän moät yù chí chung 9
laø giaønh ñoäc laäp, töï do. Duø chöa ñaït tôùi muïc tieâu, song caùc phong traøo yeâu nöôùc luùc naøy, veà khaùch quan, ñaõ hình thaønh – dó nhieân laø töï phaùt – nhöõng yeáu toá, nhöõng ñöôøng vieàn cuûa moät maët traän daân toäc thoáng nhaát roäng raõi, bao goàm nhieàu taàng lôùp xaõ hoäi. Nhöng do haïn cheá cuûa nhöõng ñieàu kieän lòch söû, caùc phong traøo yeâu nöôùc cuûa taát caû caùc taàng lôùp xaõ hoäi luùc naøy – keå caû caùc phong traøo ñaáu tranh cuûa coâng nhaân ñaõ xuaát hieän ngay töø giöõa nhöõng naêm chín möôi cuûa theá kyû thöù 19 – ñeàu chöa coù ñöôøng loái ñuùng ñaén. Nhöõng ngöôøi caàm ñaàu caùc phong traøo chöa phaân bieát ñöôïc ñòch, ta, baïn, thuø; chöa nhaän thöùc ñöôïc raèng ñeá quoác Phaùp xaâm löôïc Vieät Nam khoâng phaûi laø hieän töôïng rieâng leû, maø laøm moät vaán ñeà thôøi ñaïi gaén lieàn vôùi caû giai ñoaïn lòch söû chuû nghóa tö baûn thoáng trò theá giôùi; hoï chöa nhaän roõ nhieäm vuï caùch maïng Vieät Nam luùc naøy laø phaûi ñaùnh ñuoåi ñeá quoác Phaùp giaønh ñoäc laäp, töï do, ñaùnh ñoå phong kieán ñòa chuû giaønh quyeàn daân chuû cho nhaân daân, giaønh ruoäng ñaát cho noâng daân; hoï caøng khoâng theå thaáy ñöôïc löïc löôïng caùch maïng chuû yeáu laø coâng, noâng trong ñoù giai caáp coâng nhaân laø löïc löôïng laõnh ñaïo. Do nhöõng haïn cheá ñoù, laïi bò nhöõng ñoøn taán coâng raát aùc lieät, man rôï cuûa quaân thuø, cho neân caùc phong traøo ñeàu laàn löôït bò thaát baïi. AÙch aùp böùc cuûa keû thuø caøng theâm naëng, noãi thoáng khoå cuûa quaàn chuùng caøng theâm choàng chaát, tieàn ñoà cuûa daân toäc vaãn môø mòt. Nhöng taát yeáu laø, caøng bò ñaøn aùp, caøng bò thaát baïi, caøng thoáng khoå thì quaàn chuùng caøng theâm nung naáu loøng caêm thuø vaø yù chí chieán ñaáu, caøng khaùt khao tìm caùch thoaùt khoûi kieáp soáng traâu ngöïa. 10
Nhö vaäy, moät vaán ñeà maø lòch söû luùc naøy ñaët ra laø phaûi coù nhöõng ngöôøi öu tuù, tieân tieán nhaát trong ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc Vieät Nam coù khaû naêng vöôït leân khoûi nhöõng haïn cheá keå treân, tìm ra moät con ñöôøng ñuùng ñaén nhaát cho söï nghieäp giaûi phoùng daân toäc. Ñoàng chí Nguyeãn AÙi Quoác, ngöôøi thanh nieân giaøu loøng yeâu nöôùc, tieân tieán nhaát trong ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc ñaõ nhaän laáy traùch nhieäm aáy tröôùc lòch söû, xuaát döông, tìm moät con ñöôøng môùi ñeå cöùu nöôùc, cöùu daân. Ra ñi, dó nhieân cuõng vôùi tö caùch moät ngöôøi yeâu nöôùc nhö nhöõng ngöôøi ñi tröôùc, nhöng ñoàng chí khoâng ñi con ñöôøng cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñi – khoâng caàu caïnh moät löïc löôïng beân ngoaøi giuùp daân mình (maø löïc löôïng beân ngoaøi ñaây laïi khoâng phaûi ai khaùc beø luõ ñeá quoác). Ñoàng chí ñi veà phöông Taây, nôi coù tö töôûng töï do, daân chuû, daân quyeàn, coù khoa hoïc, kyõ thuaät hieän ñaïi thu huùt ñoàng chí. Ñoàng chí ñi veà phöông Taây vì muïc ñích caùch maïng vaø do moät söï nhaïy caûm caùch maïng laøm cho ñoàng chí nhaän thaáy chæ ôû ñoù môùi coù theå phaùt hieän ra caùi nguoàn goác cuûa moïi thaûm hoïa ñaõ truùt leân ñaàu leân coå daân toäc mình vaø caùi ñaàu moái cuûa söï nghieäp giaûi phoùng ñoàng baøo mình. Ñi khaép naêm chaâu boán bieån, laên loän trong cuoäc soáng lao ñoäng vaø ñaáu tranh cuûa quaàn chuùng lao khoå ôû caùc nöôùc tö baûn vaø thuoäc ñòa, ñaâu ñaâu ñoàng chí cuõng chöùng kieán caûnh soáng traùi ngöôïc giöõa moät beân laø thieân ñöôøng cuûa nhöõng keû giaøu sang soáng caûnh ñeá vöông, moät beân laø ñòa nguïc traàn gian cuûa haøng trieäu ngöôøi thuoäc ñuû moïi maøu da soáng kieáp ngöïa traâu, tuûi nhuïc, laàm than, ñoùi raùch. Haøng chuïc naêm phaán ñaáu, reøn luyeän gian khoå trong ñaáu 11
tranh vaø hoïc taäp ñaõ laøm saùng toû daàn nhöõng chaân lyù caùch maïng maø ñoàng chí ñang caàn tìm hieåu. Chieán tranh theá giôùi thöù nhaát moät maët ñaõ boäc loä ñaày ñuû baûn chaát boùc loät, taøn aùc, daõ man cuûa chuû nghóa ñeá quoác vaø söï suy yeáu cuûa noù; maët khaùc noù laïi laø cô hoäi ñeå chuû nghóa ñeá quoác taêng cöôøng boùc loät giai caáp voâ saûn vaø caùc daân toäc bò aùp böùc, ñaåy saâu theâm con ngöôøi lao ñoäng vaøo caûnh baàn cuøng. Söï kieän naøy laøm böøng saùng leân trong nhaän thöùc cuûa ñoàng chí moät chaân lyù: chuû nghóa ñeá quoác, chuû nghóa tö baûn laø coäi nguoàn cuûa moïi söï khoå ñau cuûa quaàn chuùng, vaø quaàn chuùng lao khoå ôû ñaâu cuõng laø ngöôøi chung soá phaän, vaø do ñoù chung moät chieán tuyeán vôùi daân toäc mình. Caùch maïng thaùng Möôøi Nga thaéng lôïi laø moät söï kieän ñaëc bieät quan troïng, coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi ñôøi soáng tinh thaàn cuûa ñoàng chí. Noù ñöa ñoàng chí ñeán choã khaúng ñònh ñöôïc con ñöôøng caùch maïng ñuùng ñaén nhaát: con ñöôøng cuûa Caùch maïng thaùng Möôøi. Ñoù laø moät chaân lyù môùi. Noù thoûa maõn hoaøi baõo lôùn lao maø bao laâu ñoàng chí töøng oâm aáp. Döôùi aùnh saùng soi ñöôøng cuûa Quoác teá coäng saûn, cuûa “Luaän cöông veà vaán ñeà daân toäc vaø vaán ñeà thuoäc ñòa” do Leânin vaïch ra, vaø döôùi aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa cuoäc ñaáu tranh thaønh laäp Ñaûng Coäng saûn Phaùp – maø ñoàng chí laø moät trong nhöõng ñaûng vieân ñaàu tieân, moät trong nhöõng ngöôøi tham gia thaønh laäp – chuû nghóa Maùc – Leânin, chaân lyù caùch maïng cuûa thôøi ñaïi, ñaõ saùng toû, ñaõ ñöôïc khaúng ñònh vöõng chaéc trong nhaän thöùc cuûa ñoàng chí. Ñoù laø böôùc chuyeån bieán quyeát ñònh veà chaát trong tö töôûng vaø laäp tröôøng chính trò cuûa ñoàng chí. Töø ñoù, ñoàng chí caøng hoaït ñoäng noã löïc vaø soâi noåi trong phong traøo coäng saûn vaø coâng nhaân quoác teá. 12
Hoaït ñoäng trong caùc toå chöùc caùch maïng vaø trong Hoäi Lieân hieäp thuoäc ñòa do ñoàng chí saùng laäp, ñoàng chí ñaõ vieát nhieàu saùch baùo taán coâng vaøo chuû nghóa ñeá quoác, keâu goïi, thöùc tænh quaàn chuùng, vaïch phöông höôùng cho quaàn chuùng ôû caùc nöôùc thuoäc ñòa ñaáu tranh. Ñaây cuõng laø luùc maø ñoàng chí vieát cuoán saùch noåi tieáng: “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp”. Cuoán saùch naøy laø saûn phaåm toång hoøa cuûa taát caû caùc tri thöùc – chính trò, trieát hoïc, xaõ hoäi, lòch söû, vaên hoïc vaø kinh nghieäm thöïc tieãn – ñöôïc tieáp thu, boài boå, phaùt trieån trong quaù trình ñaáu tranh ñaày soùng gioù cuûa Ngöôøi. “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” vieát baèng tieáng Phaùp vaøo nhöõng naêm 1921-1925 vaø ñöôïc xuaát baûn ñaàu tieân vaøo naêm 1925 taïi Paris – thuû ñoâ nöôùc Phaùp. Ngay töø khi môùi ra ñôøi, “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” lan truyeàn ñi nhanh vaø roäng khaùc thöôøng. Raát nhieàu ngöôøi trong vaø ngoaøi nöôùc bieát ñeán noù. Hun ñuùc trong ñaáu tranh caùch maïng, “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” ra ñôøi nhö moät luoàng aùnh saùng môùi xeù tan ñaùm maây muø ñang bao phuû treân khaép ñaát Vieät Nam vaø nhieàu nöôùc thuoäc ñòa. Noù thoûa maõn caû lyù trí vaø tình caûm cuûa haøng trieäu quaàn chuùng caùch maïng ñang ngöôõng voïng vaø khaùt khao moät chaân trôøi môùi; noù thu huùt maïnh meõ söï chuù yù cuûa nhieàu lôùp ngöôøi tieán boä ñang mô hoà, baên khoaên veà moät con ñöôøng giaûi phoùng saùng suûa. “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” coù taùc ñoäng lôùn veà nhieàu maët nhö vaäy laø bôûi leõ: Thöù nhaát, taùc phaåm naøy ra ñôøi giöõa luùc maâu thuaãn cuûa chuû nghóa ñeá quoác, ñaëc bieät laø maâu thuaãn giöõa caùc daân toäc bò aùp böùc vôùi chuû nghóa ñeá quoác, giöõa 13
daân toäc ta vaø boïn ñeá quoác Phaùp ñaõ ñaït tôùi ñieåm buøng noå; tinh thaàn vaø yù chí choáng ñeá quoác cuûa nhaân daân ta vaø nhaân daân bò aùp böùc ôû caùc nöôùc khaùc leân cao, ñoøi hoûi moät ngoïn côø höôùng ñaïo ñuùng ñaén ñeå ñi vaøo moät cuoäc chieán ñaáu quyeát ñònh vaän meänh lòch söû cuûa daân toäc. Thöù hai, taùc phaåm naøy ñeà caäp ñeán nhöõng ngöôøi thaät, vieäc thaät, nhöõng chuyeän xaûy ra haèng ngaøy, “maét thaáy tai nghe” ôû nhöõng hoaøn caûnh cuï theå nhöng coù quan heä thieát thaân ñeán vaän meänh cuûa haøng chuïc trieäu con ngöôøi trong caùi ñòa nguïc traàn gian goïi laø “xöù thuoäc ñòa” vaø lyù giaûi noù moät caùch khoa hoïc theo quan ñieåm Maùc – Leânin, quan ñieåm tieân tieán nhaát cuûa thôøi ñaïi. “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” tröôùc heát laø moät baûn caùo traïng. Noù toá caùo toäi aùc cuûa boïn thöïc daân Phaùp khoâng phaûi chæ ôû Ñoâng Döông, ôû Vieät Nam maø ôû khaép caùc thuoäc ñòa: Angieâri, Tuynidi, Taây Phi v.v… Treân theá taán coâng, “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân” loät maët naï chuû nghóa ñeá quoác baèng nhöõng chöùng côù, tang vaät khoâng theå choái caõi ñöôïc. Vaø nhö caùc quan toøa thöôøng xöû nhöõng phaïm nhaân troïng toäi, taùc phaåm ñaõ loâi boïn hung thuû – luõ keû cöôùp toaøn caàu, ra tröôùc vaønh moùng ngöïa, baét chuùng traû lôøi vaø dieãn laïi taïi choã nhöõng toäi aùc maø chuùng ñaõ phaïm vôùi loaøi ngöôøi haèng maáy theá kyû. Baèng lyù leõ ñanh theùp, taùc phaåm ñaõ boùc traàn baûn chaát boùc loät, taøn aùc, daõ man, phaûn ñoäng cuûa chuû nghóa tö baûn, chuû nghóa thöïc daân: Ñoù laø vieäc vuõ trang xaâm löôïc “bình ñònh” ñaát nöôùc ta, ñaøn aùp ñaãm maùu caùc phong traøo yeâu nöôùc cuûa ta, ñeå ñaët vaø cuûng coá aùch thoáng trò, boùc loät cuûa chuùng ñoái vôùi nhaân daân ta; laø boùc loät baèng “thueá maùu” – ñaày ñoïa nhöõng con ngöôøi goïi laø “daân baûn xöù” treân caùc chieán tröôøng chaâu AÂu trong chieán tranh theá giôùi thöù nhaát (Chöông I); 14
laø “vieäc ñaàu ñoäc ngöôøi baûn xöù” baèng thuoác phieän vaø röôïu coàn. (Chöông II); laø vieäc giaùng vaøo ngöôøi baûn xöù naøo söu thueá “naëng oaún löng”, naøo coâng traùi, naøo phu phen taïp dòch; laø “chính saùch ngu daân” (laøm cho daân ngu ñeå deã trò), moät “chính saùch maø caùc nhaø caàm quyeàn ôû caùc thuoäc ñòa cuûa chuùng ta öa duøng nhaát”. (Chöông IX); laø nhöõng luaät leä ñaët ra voâ toäi vaï, heát söùc khaéc nghieät, cho pheùp caùc nhaø caàm quyeàn heã ngöùa tay thì phaït vaï, toáng tuø vaø keøm theo thaûm saùt ñaãm maùu; vaân vaân vaø vaân vaân. “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” coøn chæ maët goïi teân nhöõng keû ñaïi dieän cho “nöôùc meï” cho “töï do”, “coâng lyù”, cho “söï nghieäp khai hoùa” vaø “truyeàn baù vaên minh”, ñang ra tay hoaønh haønh ôû khaép caùc thuoäc ñòa. Taát caû boïn chuùng, toaøn quyeàn, thoáng ñoác, khaâm söù, coâng söù… cho ñeán boïn ñoäi loát toân giaùo trong caùc giaùo hoäi vaø boïn tay sai maït haïng cuûa chuùng, ñeàu laø luõ phaûn ñoäng, voâ lieâm só, boùc loät taøn aùc. Söùc toá caùo cuûa taùc phaåm caøng maïnh meõ theâm khi moâ taû nhöõng noåi khoå nhuïc cuûa ngöôøi daân baûn xöù, nhaát laø “noãi khoå nhuïc cuûa ngöôøi phuï nöõ baûn xöù” (Chöông XI). Döôùi nanh vuoát cuûa boïn thöïc daân, moïi taàng lôùp thuoäc ngöôøi baûn xöù, vua quan, haøo lyù, tö saûn, trí thöùc, vieân chöùc hay ngöôøi daân lao ñoäng, töø cuï giaø ñeán treû em, ñeàu bò coi laø ñaùm noâ leä thaáp heøn, ñeàu bò ñoái xöû nhö suùc vaät vaø tính maïng ñeàu “khoâng ñaùng giaù moät trinh”. Bò cöôùp ñoaït, ñoát phaù, gieát choùc, ñaùnh ñaäp, haõm hieáp laø chuyeän haèng ngaøy xaûy ra ñoái vôùi ngöôøi baûn xöù ôû khaép caùc thuoäc ñòa. 15
Töø vieäc moâ taû sinh ñoäng, cuï theå nhöõng caûnh baàn cuøng, cô cöïc cuûa quaàn chuùng, taùc phaåm toûa ra moät moái tình ñoàng cam coäng khoå, thöông yeâu daït daøo ñoái vôùi quaàn chuùng bò aùp böùc, nhöõng ngöôøi cuøng chung soá phaän vôùi daân toäc mình. Thoâng caûm saâu saéc vôùi quaàn chuùng, ñöùng treân laäp tröôøng nhöõng ngöôøi voâ saûn tieân tieán beânh vöïc quaàn chuùng lao khoå bò aùp böùc, ñoù laø moät noäi dung cuûa chuû nghóa nhaân ñaïo coäng saûn cao caû; ñoù cuõng laø moät bieåu hieän cuûa söï keát hôïp nhuaàn nhuyeãn tinh thaàn yeâu nöôùc vôùi chuû nghóa quoác teá voâ saûn trong moät con ngöôøi maø cuoäc ñôøi ngay töø buoåi ra ñi ñaõ gaén chaët vôùi vaän meänh cuûa nhöõng ngöôøi voâ saûn vaø nhöõng ngöôøi lao khoå ôû khaép hoaøn caàu. Giöõa nhöõng naêm maøn ñeâm coøn bao phuû khaép caùc thuoäc ñòa, boïn thöïc daân Phaùp cuøng beø luõ cô hoäi – maø ñaïi bieåu cuûa noù laø Quoác teá thöù hai – ñang ra söùc tuyeân truyeàn nhöõng luaän ñieäu thöïc daân phaûn ñoäng, beânh vöïc chuû nghóa ñeá quoác, thì “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” ñaõ giaùng vaøo ñaàu boïn chuùng moät ñoøn taán coâng aùc lieät, luaän toäi boïn chuùng, vaø ñöùng haún vaøo haøng nguõ nhöõng ngöôøi voâ saûn tieân tieán beânh vöïc cho quaàn chuùng lao khoå vaø caùc daân toäc bò aùp böùc. Ñoù laø moät phöông thöùc cô baûn trong saùch löôït taán coâng cuûa caùch maïng luùc aáy vaø taùc phaåm trôû thaønh tieáng noùi tieâu bieåu cho caùi theá taán coâng cuûa thôøi ñaïi. Nhöng ñi xa hôn nöõa, ôû taàm nhìn cao hôn nöõa, “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” coøn vaïch roõ keû thuø cuûa quaàn chuùng lao ñoäng vaø caùc daân toäc bò aùp böùc. Ñoù laø chuû nghóa tö baûn, chuû nghóa ñeá quoác. Hình thuø cuûa noù laø con ñæa hai voøi, moät voøi huùt maùu cuûa giai caáp voâ saûn vaø nhaân daân lao ñoäng ôû chính quoác, moät voøi huùt maùu cuûa giai caáp voâ saûn vaø nhaân 16
daân lao ñoäng ôû caùc thuoäc ñòa. Söï coù maët vaø söï taùc oai taùc quaùi cuûa noù treân traùi ñaát naøy laø coäi nguoàn cuûa moïi thaûm hoïa, moïi noãi khoå ñau ñaõ truùt leân ñaàu leân coå nhaân daân caùc thuoäc ñòa töø maáy theá kyû nay. Ñoàng thôøi, taùc phaåm ñaõ vaïch ra caùi maâu thuaãn khoâng theå ñieàu hoøa ñöôïc giöõa chuùng – keû ñaõ gaây ra moïi thaûm hoïa, vôùi giai caáp voâ saûn vaø nhaân daân bò aùp böùc – ngöôøi ñaõ töøng chòu moïi thaûm hoïa. Vaø vôùi taàm nhìn xa thaáy roäng aáy (noù voán laø keát quaû cuûa moät tö duy caùch maïng, moät theá giôùi quan môùi, hoaøn toaøn thoaùt khoûi aûnh höôûng cuûa caùc heä tö töôûng cuõ, taùc phaåm ñaõ chæ roõ raøng, chính quaàn chuùng nhaân daân laø löïc löôïng caùch maïng tieâu dieät chuû nghóa tö baûn, chuû nghóa ñeá quoác, vaø nhöõng ngöôøi voâ saûn laø löïc löôïng laõnh ñaïo caùch maïng. Töø trong ñeâm toái cuûa cuoäc ñôøi laàm than ñau khoå, taùc phaåm ñaõ môû ra cho quaàn chuùng thaáy caûnh töông lai töôi saùng. Töông lai ñoù laø hieän thöïc treân ñaát nöôùc Nga Xoâvieát sau Caùch maïng thaùng Möôøi. Taùc phaåm khaúng ñònh cho quaàn chuùng moät loøng tin saét son vaøo caùi töông lai aáy, vaø chæ roõ raøng, töông lai aáy ñang ñöôïc chuaån bò ôû Tröôøng ñaïi hoïc phöông Ñoâng, ngay treân ñaát nöôùc Nga Xoâvieát. Tröôøng naøy “ñang aáp uû döôùi maùi cuûa mình taát caû töông lai cuûa caùc daân toäc thuoäc ñòa”! Höôùng tôùi töông lai ñoù, vôùi khí theá taán coâng caùch maïng soâi noåi, taùc phaåm ñaõ vaïch ra ñöôøng loái chieán löôïc vaø saùch löôïc cho quaàn chuùng ñaáu tranh quaät ngaõ keû thuø. Taùc phaåm khaúng ñònh ñaõ laø ngöôøi maát nöôùc thì ai ai cuõng bò soáng kieáp noâ leä, duø laø ngöôøi Vieät Nam, Angieâri, Ñahoâmaây, Xiri, Taây Phi… Hay Xeâneâgan. Taát caû nhöõng ngöôøi voâ saûn vaø nhaân daân lao ñoäng keå caû ôû nöôùc Phaùp, ñeàu coù chung moät moái thuø khoâng ñoäi trôøi chung vôùi chuû nghóa ñeá quoác quoác teá. Vì vaäy, taát caû haõy thöïc 17
hieän lôøi hieäu trieäu cuûa Caùc Maùc: “Voâ saûn taát caû caùc nöôùc, ñoaøn keát laïi!”. Haõy ñi theo con ñöôøng cuûa Caùch maïng thaùng Möôøi, ñoaøn keát ñaáu tranh choáng chuû nghóa ñeá quoác, chuû nghóa thöïc daân, giaønh ñoäc laäp, töï do cho Toå quoác, côm aùo, danh döï cho con ngöôøi! Taùc phaåm vaïch roõ, baûn chaát cuûa chuû nghóa tö baûn laø con ñæa coù hai voøi. Muoán dieät tröø noù, phaûi ñoàng thôøi chaët ñöùt caû hai voøi. Nhö vaäy, nghóa laø taùc phaåm ñaõ ñeà ra nhieäm vuï caùch maïng voâ saûn ôû chính quoác vaø nhieäm vuï caùch maïng giaûi phoùng daân toäc ôû caùc nöôùc thuoäc ñòa vaø moái quan heä giöõa hai nhieäm vuï ñoù cuõng nhö moái quan heä giöõa caùch maïng voâ saûn ôû phöông Taây vaø caùch maïng giaûi phoùng daân toäc ôû phöông Ñoâng. Cuõng treân tinh thaàn aáy, taùc phaåm ñaõ khaúng ñònh roõ nhieäm vuï cuûa giai caáp voâ saûn ôû chính quoác laø vöøa phaûi giaùc ngoä, toå chöùc quaàn chuùng ôû chính quoác laøm caùch maïng, ñoàng thôøi “khoâng ñöôïc queân raèng boån phaän cuûa mình” laø phaûi ñoaøn keát chaët cheõ, uûng hoä giai caáp voâ saûn vaø nhaân daân caùc thuoäc ñòa, khoâng phaûi chæ baèng lôøi noùi maø baèng haønh ñoäng thöïc tieãn caùch maïng, cuøng nhau tieâu dieät keû thuø chung. Taùc phaåm coøn khaúng ñònh raèng, söï nghieäp giaûi phoùng daân toäc ôû Vieät Nam, cuõng nhö ôû moãi nöôùc, phaûi laø moät boä phaän gaén lieàn vôùi söï nghieäp caùch maïng voâ saûn vaø caùch maïng giaûi phoùng daân toäc treân phaïm vi toaøn theá giôùi. Treân tình ñoaøn keát quoác teá voâ saûn, giöõa nhöõng ngöôøi, nhöõng daân toäc cuøng chung moät chieán tuyeán, taùc phaåm ñaõ bieåu döông söùc maïnh cuûa nhöõng ñôït soùng ñaáu tranh mang yù nghóa thôøi ñaïi ñang daâng leân maïnh meõ treân caùc thuoäc ñòa nhö Xiri, Ñahoâmaây, v.v…, ca ngôïi caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa coâng nhaân Vieät Nam vaø coi ñoù laø “daáu hieäu cuûa thôøi ñaïi”. 18
* * * “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” ra ñôøi laø moät caùi moác quan troïng ñaùnh daáu söï tröôûng thaønh trong yù thöùc caùch maïng cuûa nhaân daân Vieät Nam. Noù ñaùp öùng nhöõng ñoøi hoûi böùc thieát cuûa caùch maïng Vieät Nam veà moät ñöôøng loái saùng suoát vaø ñuùng ñaén, ñeå thoaùt ra khoûi tình traïng mô hoà veà phöông höôùng vaø muïc tieâu caùch maïng. “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” laø moät ñoùng goùp saùng taïo coù yù nghóa lòch söû lôùn lao vaøo vieäc truyeàn baù chuû nghóa Maùc – Leânin vaøo Vieät Nam. Vôùi taùc phaåm naøy, aùnh saùng cuûa chaân lyù caùch maïng cuûa thôøi ñaïi ñaõ soi roïi vaøo taâm trí nhaân daân ta vaø caùc daân toäc bò aùp böùc. Taùc phaåm laøm buøng saùng leân trong nhaän thöùc cuûa nhaân daân veà con ñöôøng caùch maïng duy nhaát ñuùng ñaén, con ñöôøng cuûa chuû nghóa Maùc – Leânin, laøm cho moïi ngöôøi thaáy raèng chuû nghóa Maùc – Leânin laø caùi mình ñang mong ñôïi, khaùt khao. Nhaèm vaøo vieäc giaûi quyeát vaán ñeà cô baûn cuûa thôøi ñaïi, “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” ñaõ vaïch roõ baïn thuø, vaïch roõ muïc tieâu caùch maïng vaø böôùc ñaàu vaïch ra chieán löôïc, saùch löôïc cuûa caùch maïng cho nhaân daân ta vaø caùc daân toäc bò aùp böùc. Ñoàng thôøi, taùc phaåm cuõng ñaõ gôïi ra phöông höôùng vaän duïng nhöõng chaân lyù phoå bieán vaøo ñieàu kieän cuï theå cuûa moãi nöôùc. Nhö vaäy, treân bình dieän chính trò, “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” laø söï chuaån bò veà tö töôûng, nhaän thöùc cho caùc daân toäc bò aùp böùc ñi vaøo cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp, töï do, 19
giaønh quyeàn thoáng trò xaõ hoäi veà tay giai caáp coâng nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng. Ñoù laø moät vaán ñeà coù yù nghóa chieán löôïc quan troïng cuûa caùch maïng. Ra ñôøi trong boái caûnh lòch söû cuï theå cuûa theá giôùi vaø cuûa ñaát nöôùc vaøo nhöõng naêm hai möôi cuûa theá kyû XX, “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” coù moät giaù trò lòch söû to lôùn. Noù lyù giaûi moät caùch khoa hoïc theo quan ñieåm Maùc – Leânin nhöõng vaán ñeà cô baûn maø lòch söû loaøi ngöôøi ñang ñaët ra vaø ñoøi hoûi phaûi giaûi quyeát. Noù ñeà caäp nhöõng vaán ñeà coù quan heä ñeán vaän meänh lòch söû cuûa theá giôùi, ñeán con ñöôøng phaùt trieån taát yeáu cuûa lòch söû loaøi ngöôøi trong thôøi ñaïi ngaøy nay. Rieâng ôû Vieät Nam, cuøng vôùi vieäc chuaån bò moät ñoäi nguõ tieân phong laõnh ñaïo caùch maïng ñeå giaûi ñaùp nhöõng ñoøi hoûi cuûa lòch söû, “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” ñaõ goùp phaàn quan troïng thuùc ñaåy lòch söû Vieät Nam tieán tôùi, thöùc tænh vaø thoâi thuùc daân toäc ta cuøng hoøa nhòp vôùi caùc daân toäc bò aùp böùc treân theá giôùi böôùc nhanh vaøo kyû nguyeân môùi cuûa loaøi ngöôøi: kyû nguyeân cuûa ñoäc laäp, töï do vaø chuû nghóa xaõ hoäi. Qua noäi dung phong phuù, saâu saéc cuûa taùc phaåm “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp”, chuùng ta coù theå noùi moät caùch khaùi quaùt raèng: Taùc phaåm laø saûn phaåm cuûa söï keát hôïp bieän chöùng, sinh ñoäng, taøi tình nhöõng nguyeân lyù phoå bieán cuûa hoïc thuyeát Maùc – Leânin veà chuû nghóa ñeá quoác, veà vaán ñeà daân toäc vaø thuoäc ñòa vôùi thöïc tieãn cuûa phong traøo coâng nhaân, phong traøo giaûi phoùng daân toäc döôùi aùnh saùng cuûa Caùch maïng thaùng Möôøi vó ñaïi. Veà maët lyù luaän, phöông phaùp luaän, vaø veà giaù trò thöïc tieãn, taùc phaåm ñaõ vöôït ra ngoaøi khuoân khoå cuûa caùi ñaàu ñeà “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp”. 20
Taùc phaåm naøy vieát caùch ñaây nöûa theá kyû(1), nhöng khoaûng thôøi gian ñoù khoâng heà laøm phai môø nhöõng yù nghóa, taùc duïng, nhöõng giaù trò lôùn veà lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa noù. Traùi laïi, nöûa theá kyû qua, caùch maïng theá giôùi vaø trong nöôùc caøng phaùt trieån, yù thöùc caùch maïng cuûa nhaân daân ta caøng tröôûng thaønh, thì nhöõng giaù trò lôùn cuûa noù caøng ñöôïc nhaän thöùc ñaày ñuû, caøng trôû neân cao quyù. * * * “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” laø moät taùc phaåm voán coù giaù trò lôùn veà noäi dung. Nhöng giaù trò aáy laïi caøng noåi baät leân vôùi moät ngheä thuaät bieåu hieän saéc saûo. Taùc phaåm ñeà caäp nhöõng vaán ñeà lôùn cuûa thôøi ñaïi, nhöng laïi khoâng phaân tích daøi doøng, khoâ khan, maø ñi töø vieäc dieãn taû nhöõng hieän töôïng haèng ngaøy xaûy ra trong nhöõng hoaøn caûnh cuï theå, daãn ñeán nhöõng keát luaän saéc, goïn, suùc tích. Treân cô sôû dieãn taû nhöõng söï vieäc cuï theå ñoù, roïi vaøo noù aùnh saùng cuûa tö töôûng môùi, taùc phaåm laøm cho tö duy cuûa ngöôøi ñoïc môû mang, daãn ñeán nhöõng suy nghó roäng vaø xa hôn, roài laïi trôû veà vaán ñeà troïng taâm vôùi moät nhaän thöùc saâu saéc, saùng roõ hôn. Töø nhöõng vieäc rieâng leû döôùi nhöõng ñaàu ñeà khaùc nhau ñöôïc ñaët trong moät keát caáu loâgích, taùc phaåm hình thaønh moät chænh theå, moät böùc tranh toaøn dieän: veà caùi ñòa nguïc traàn gian cuûa kieáp ngöôøi noâ leä; veà caùi thieân ñöôøng cuûa boïn giaøu sang; hay veà nhöõng boä maët taøn aùc, bæ oåi cuûa quaân thuø, v.v… 1. Thôøi ñieåm vieát lôøi giôùi thieäu laø naêm 1975. 21
Hình thöùc bieåu hieän cuûa taùc phaåm, veà moïi maët, töø caùch dieãn taû, caùch söû duïng ngoân ngöõ, caùch choïn loïc nhöõng chi tieát, nhöõng hieän töôïng, nhöõng hình aûnh, caùch söû duïng caùc yeáu toá cuûa ngheä thuaät chaâm bieám, ñeán caùch boá cuïc töøng chöông, muïc vaø toaøn taùc phaåm, ñeàu coù nhöõng neùt raát ñoäc ñaùo. Trong caùc bieän phaùp ngheä thuaät ñoù, ngheä thuaät chaâm bieám laø moät bieän phaùp ñöôïc söû duïng raát taøi tình, tinh teá, saéc saûo. Ngoaøi tö caùch chuû yeáu laø moät taùc phaåm chính trò, “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” coøn laø taùc phaåm coù giaù trò veà nhieàu maët nhö vaên hoïc, ngoân ngöõ, lòch söû, v.v… caàn ñöôïc nghieân cöùu, khai thaùc vaø giôùi thieäu moät caùch ñaày ñuû vaø nghieâm tuùc. * * * Hieän nay, xaõ hoäi Vieät Nam ñang ôû vaøo moät giai ñoaïn lòch söû caên baûn khaùc vôùi nöûa theá kyû tröôùc ñaây. Nhöõng nhieäm vuï lòch söû ñaët ra tröôùc maét daân toäc ta do ñoù cuõng khaùc tröôùc. Caû veà theá vaø löïc, caû trong nöôùc vaø treân tröôøng quoác teá, chuùng ta ñang ôû treân moät vò trí khaùc tröôùc veà caên baûn. Trong luùc naøy, hoïc taäp, nghieân cöùu ñeå nhaän thöùc ñaày ñuû, saâu saéc nhöõng giaù trò lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa taùc phaåm “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” vaø thöïc hieän nhöõng ñieàu chæ giaùo cuûa ñoàng chí Nguyeãn AÙi Quoác – töùc Chuû tòch Hoà Chí Minh kính meán cuûa chuùng ta – laø heát söùc coù yù nghóa ñoái vôùi vieäc thöïc hieän Di chuùc thieâng lieâng cuûa Ngöôøi laø “ñoaøn keát phaán ñaáu, xaây döïng moät nöôùc Vieät Nam hoøa bình, thoáng nhaát, ñoäc laäp, daân chuû vaø giaøu maïnh, vaø goùp phaàn xöùng ñaùng vaøo söï nghieäp caùch maïng theá giôùi”. Haø Noäi, ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1975 NGUYEÃN KHAÙNH TOAØN 22