Bàn thêm về nhân vật Nguyễn Hoàng Trong “Nam triều công nghiệp diễn chí” Của Nguyễn Khoa Chiêm

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 23 (48) - Thaùng 12/2016<br /> <br /> <br /> <br /> Bàn thêm về nhân vật Nguyễn Hoàng<br /> Trong “Nam triều công nghiệp diễn chí”<br /> Của Nguyễn Khoa Chiêm<br /> <br /> The discussion about the character Nguyen Hoang in<br /> “Nam trieu cong nghiep dien chi” novel, written by Nguyen Khoa Chiem<br /> <br /> Nguyễn Văn Khoa<br /> Trường THPT Tân Yên số 2, Bắc Giang<br /> <br /> Nguyen Van Khoa<br /> Tan Yen High School No.2, Bac Giang Province<br /> <br /> <br /> Tóm tắt<br /> Chúa Tiên Nguyễn Hoàng là vị chúa đầu tiên của Đàng Trong xuất hiện trong tiểu thuyết Nam triều<br /> công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm. Đây là vị chúa tài ba, kiệt xuất và để lại nhiều dấu ấn<br /> sâu đậm trọng lòng nhân dân. Những chính sách về chính trị, kinh tế, chính trị, đối nội, đối ngoại của<br /> Chúa đều được xuất phát từ lợi ích của nhân dân. Mặc dù trong đó có những chính sách bắt nguồn tự sự<br /> vị kỉ cá nhân nhưng tựu chung ông vẫn được đương thời suy tôn là: Chúa Tiên-vị chúa của lòng dân.<br /> Từ khóa: Chúa Tiên Nguyễn Hoàng, Nam triều công nghiệp diễn chí.<br /> Asbtract<br /> The Lord Nguyen Hoang is considered as the first lord in the southern province appeared in the novel<br /> named “Nam trieu cong nghiep dien chi by Nguyen Khoa Chiem. He is seen as a talented,<br /> knowledgeable lord who left deep impression among people. His policies about economy, finance,<br /> domestic, and foreign affair, almost have had the origin from the people’s rights. Although there were<br /> some of his policies showing his selfishness, he is still honored as a lord.<br /> Keywords: The Lord Nguyen Hoang, Nam trieu cong nghiep dien chi.<br /> <br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề Nguyễn Khoa Chiêm là cuốn tiểu thuyết<br /> Trong những khoảnh khắc có tính chất chữ Hán đầu tiên biên niên lại một thời kì<br /> bước ngoặt của lịch sử dân tộc thường sản lịch sử đau thương nhưng vĩ đại của dân<br /> sinh ra những vị anh hùng cái thế. Cũng tộc ta. Ở đó cũng khắc ghi những dấu ấn<br /> vậy, thời kì Trịnh-Nguyễn phân tranh đã không thể phai nhòa của các đời chúa<br /> đặt nước Đại Việt vào tình thế “xưa nay Trịnh ở Đàng Ngoài và các đời Chúa<br /> hiếm”. Đất nước có vua lại có chúa, tranh Nguyễn ở Đàng Trong. Cũng có những vị<br /> giành thao túng lẫn nhau. Nếu không tính chúa độc địa, nham hiểm đến cùng cực; lại<br /> “Hoan Châu kí” (Nguyễn Cảnh Thị) thì cũng có những vị chúa bằng cái tâm, cái tài<br /> “Nam triều công nghiệp diễn chí” của và đức độ đã thu phục được lòng người.<br /> <br /> 172<br /> Nhân vật chúng tôi muốn nhắc đến ở đây đình và dân chúng. Trong triều tồn tại hai<br /> chính là Chúa Tiên Nguyễn Hoàng trong thế lực song song: vua Lê-chúa Trịnh. Tuy<br /> “Nam triều công nghiệp diễn chí” của nhiên, vua Lê đã trở thành bù nhìn đúng<br /> Nguyễn Khoa Chiêm: Người không xấu nghĩa; mọi quyền điều hành, mọi chính<br /> đến cùng cực nhưng đôi lúc cũng có những sách về kinh tế, chính trị đều do một tay<br /> mưu mô, xảo quyệt; người chưa tốt đến nhà Trịnh điều khiển. Các quan trong triều<br /> cùng cực nhưng lại được dân chúng tôn (những người trung thành với nhà Lê) tỏ ra<br /> thờ, ngưỡng mộ và suy tôn là Chúa tiên-vị chán chường, buồn bã và bất lực. Họ Trịnh<br /> chúa trong lòng dân. Chính điều đó đã tiếm quyền đặt ra nhiều chính sách, chế độ<br /> khiến cho nhân vật Chúa tiên Nguyễn cai trị, áp đặt, bóc lột nhân dân; khiến cho<br /> Hoàng còn nhiều điều bỏ ngỏ mà bài viết lòng dân khắp nơi oán hận, căm thù,<br /> này mới là những khám phá bước đầu. nguyền rủa. Nhân dân rơi vào tình trạng<br /> 2. Nội dung nghiên cứu khủng hoảng cả về vật chất và tinh thần do<br /> 2.1. Bối cảnh lịch sử - xã hội chính sách bất công, vô nhân đạo của nhà<br /> Truyện bắt đầu từ thời điểm Nguyễn Trịnh. Hơn thế, nội chiến, ngoại chiến liên<br /> Hoàng dẫn hơn một nghìn thủy quân vào tiếp nổ ra khiến cho đời sống nhân dân đã<br /> trấn thủ vùng Thuận Hóa năm 1558. Tiếp khổ cực lại càng thêm phần bi đát.<br /> đó là thời chúa Nguyễn Phúc Nguyên, có Ở Đàng Trong, thời kì này cũng trải<br /> xảy ra sự kiện năm 1620, Nguyễn Khải kéo qua năm đời chúa Nguyễn, từ Nguyễn<br /> hơn 5000 quân vào bờ Bắc sông Nhật Lệ Hoàng đến Nguyễn Phúc Trăn (Ngãi<br /> khơi mào thời kì Trịnh- Nguyễn phân tranh Vương). Đối lập với chính trị ở Đàng<br /> kéo dài triền miên trong lịch sử Việt Nam. Ngoài rối ren, Đàng Trong diễn ra các trận<br /> Truyện cũng miêu tả lại những sự kiện chiến, các cuộc chém giết. Nam triều lúc<br /> đáng chú ý cả ở Đàng Ngoài và Đàng này đang chìm trong cảnh chiến trận với<br /> Trong. Đàng ngoài thì thường xuyên bất ổn giáo gươm, súng đạn. Nhưng ngược lại với<br /> với đủ vụ tranh chấp quyền vị giữa nội bộ chính sách tàn độc của nhà Trịnh, chúa<br /> nhà chúa Trịnh và các vua Lê. Ở Đàng Nam có những chính sách hết sức mềm<br /> Trong cũng đã có nhiều lần tranh chấp đổ mỏng để thu phục sức người, sức của từ<br /> máu giữa nội bộ các chúa Nguyễn. Truyện trong nhân dân. Chính vì vậy mà nhân dân<br /> cũng miêu tả tình hình dân chúng bắt buộc Nam triều khi nghe những lời hiểu dụ huy<br /> bị cuốn vào cuộc chiến, chịu nhiều cảnh động của chúa Nam đều dốc hết sức mà<br /> tàn phá về chiến tranh, cuộc sống bất ổn, phụng sự với tinh thần tự nguyện nhiệt<br /> dân tình oán thán khắp nơi. thành; với sự mong chờ có cơ sở về một<br /> Ở Đàng Ngoài trải qua năm đời chúa cuộc sống tốt đẹp hơn sau mỗi trận chiến.<br /> Trịnh, từ Trịnh Kiểm (Minh Khang Hơn thế, việc thu phục lòng người của<br /> Vương) đến Trịnh Cán (Định Vương). Các chúa Nam lại được sự ủng hộ của cả những<br /> chúa Trịnh ở Đàng Ngoài tuy lấy danh sĩ phu Bắc Hà.<br /> nghĩa là phò Lê nhưng thực chất đang từng Tình hình chính trị đặc biệt ấy đã được<br /> bước thao túng quyền bính trong triều, vua Nguyễn Khoa Chiêm tái hiện khá tỉ mỉ và<br /> Lê đến nỗi chỉ như một cái bóng, rất sợ thế chi tiết trong “Nam triều công nghiệp diễn<br /> lực của nhà Trịnh, mặc cho nhà Trịnh thỏa chí”. Và hiển nhiên, những sự kiện này<br /> sức tung hoành gây bao tai họa cho triều không chỉ ảnh hưởng đến một tầng lớp,<br /> <br /> 173<br /> một hạng người mà ảnh hưởng đến toàn thể tước Thái Bảo Đoan Quận Công.<br /> xã hội ở cả Đàng Ngoài và Đàng Trong. Tuy nhiên, thời kì này, Hữu Tướng<br /> Những lớp người ấy được tái hiện sinh Trịnh Kiểm (1545-1569) chuyên quyền vua<br /> động qua những nhân vật trong tác phẩm. Lê và tranh chấp quyền lực với họ Nguyễn.<br /> Từ đặc điểm loại hình, hệ thống nhân vật Y đã ám hại người anh ruột của Đoan Quận<br /> trong tác phẩm có thể phân thành bốn Công Nguyễn Hoàng là Lãng Quận Công<br /> nhóm chính: (1) Nhóm nhân vật vua chúa, Nguyễn Uông và có ý âm mưu ám hại cả<br /> tướng lĩnh; (2) Nhóm nhân vật quan lại - Nguyễn Hoàng. Điều này đã làm cho ông<br /> nho sĩ; (3) Nhóm nhân vật nữ và (4) Nhóm rất lo ngại. Trước tình thế đó, nghe theo lời<br /> nhân vật quần chúng. Trong nhóm (1), nổi của cậu là Thái Phó Uy Quốc Công<br /> bật hơn cả là Chúa Tiên Nguyễn Hoàng, Nguyễn Ư Kỷ, Nguyễn Hoàng xin ý kiến<br /> người mang gươm đi mở cõi, vị Chúa của của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm được<br /> lòng dân. ông cho lời sấm truyền “Hoành Sơn Nhất<br /> 2.2. Hình tượng nhân vật Chúa Tiên Đái, Vạn Đại Dung Thân” nên đã giả điên<br /> Nguyễn Hoàng và nhờ chị Ngọc Bảo xin Trịnh Kiểm vào<br /> 2.2.1. Thân thế và sự nghiệp trấn đất Thuận Hóa. Từ đây sự nghiệp nhà<br /> Nguyễn Hoàng quê ở làng Gia Miêu Chúa Nguyễn bắt đầu và Nguyễn Hoàng là<br /> Ngoại Trang, huyện Tống Giang, lộ Thanh vị chúa đầu tiên mang gươm đi mở cõi.<br /> Hoa, về sau thuộc tổng Thượng Bàn, huyện Năm Mậu Ngọ (1558), Nguyễn Hoàng<br /> Tống Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Ông là con trai đem những người đồng hương huyện Tống<br /> thứ hai của Nguyễn Kim, tức Nguyễn Cam Sơn và nghĩa dũng xứ Thanh Hoa vào đóng<br /> (1468-1545) dưới thời nhà Lê. Ông sinh ở xã Ái Tử huyện Vũ Xương (nay là huyện<br /> ngày 10 tháng 8 năm Ất Dậu tức ngày 28 Triệu Phong, Quảng Trị). Ngài vỗ về dân<br /> tháng 8 năm 1525 tại lộ Thanh Hoa. Khi quân, thu dung hào kiệt, sưu thuế nhẹ nên<br /> Mạc Đăng Dung lên ngôi năm Đinh Hợi nhân dân mến phục, thường xưng tụng là<br /> 1527, Nguyễn Kim phò nhà Lê sang lánh Chúa Tiên. Năm Canh Ngọ (1570), ngài<br /> nạn tại nước Ai Lao để mưu việc lớn vì vậy dời đô qua làng Trà Bát cũng thuộc huyện<br /> đã giao Nguyễn Hoàng lúc đó mới hai tuổi Vũ Xương, năm này ngài được phong<br /> cho người em vợ là Thái Phó Uy Quốc làmTổng Trấn Tướng quân kiêm lãnh hai<br /> Công Nguyễn Ư Kỷ nuôi dạy để mình lo xứ Thuận - Quảng. Năm Nhâm Thân<br /> việc nước. Nguyễn Hoàng đã được cậu ruột (1572), tướng Mạc là Lập Bạo đem quân<br /> hết lòng chăm sóc, dạy dỗ. Khi lớn lên, vào đánh Thuận Hoá bị ngài đánh bại và<br /> Nguyễn Hoàng tỏ ra là một thanh niên tuấn giết chết. Năm Qúy Dậu (1573), vua Lê<br /> tú, minh mẫn. Khi thân sinh ông mất (do bị Thế Tông lên ngôi, sai sứ đem sắc tấn<br /> tướng nhà Mạc Dương Chấp Nhất đầu độc), phong ngài chức Thái Phó. Năm Quý Tỵ<br /> ông làm quan dưới thời vua Lê Trang Tông (1593), Trịnh Tùng dẹp nhà Mạc, rước vua<br /> (1533-1548) khi mới 21 tuổi và được phong Lê trở về Đông Đô, ngài đem quân ra yết<br /> tước Hạ Khê Hầu. Ông đã nhiều lần được kiến được vua phong chức Trung quân Đô<br /> vua Lê giao cho đi đánh quân nhà Mạc và đốc phủ, Tả Đô đốc chưởng phủ sự, Thái<br /> có lần giết được tướng nhà Mạc nên được Uý Đoan Quốc Công, Ngài ở Đông Đô 8<br /> vua Lê hết mực khen ngợi và ban thưởng. năm, thường đem quân đi đánh dẹp tàn<br /> Về sau, ông được vua Lê phong tấn, phong quân nhà Mạc, đánh đâu thắng đó. Năm Kỷ<br /> <br /> 174<br /> Hợi (1599), vua Thế Tông băng, vua Kính đai chờ cơ hội, đừng bỏ qua lời dặn của ta.<br /> Tông lên ngôi, tấn phong ngài làm Hữu Dặn dò xong ngài băng, ở ngôi 56 năm, thọ<br /> tướng. Ngài ở Đông Đô lập nhiều chiến 89 tuổi.<br /> công, Trịnh Tùng không cho ngài trở về Với tổ chức chính sự rộng rãi, có quy<br /> Thuận Hoá vì sợ “thả hổ về rừng”. củ, sưu thuế nhẹ, quân lệnh nghiêm trang,<br /> Năm Canh Tý (1600), ngài lập kế đi lấy sự an cư lạc nghiệp của dân làm gốc,<br /> đánh Phan Ngạn Bùi Văn Khuê, rồi đem ngài đã mở đầu cho sự phát triển nửa nước<br /> tướng sĩ, binh thuyền theo đường biển về trù phú về phía Nam của dân tộc Việt.<br /> Thuận Hoá. Ngài dời dinh sang phía đông Dưới thời ngài, biên giới đất nước đã đến<br /> dinh Ái Tử gọi là dinh Cát. Muốn Chúa tận Phú Yên.<br /> Trịnh khỏi nghi ngờ, ngài để lại một người 2.2.2. Khí chất minh quân<br /> con là Nguyễn Hải và một cháu là Nguyễn Có thể nói, Nguyễn Hoàng vốn sinh ra<br /> Hắc ở lại làm con tin và sau lại gả con gái là bản chất thông minh, mẫn tiệp hơn người.<br /> Ngọc Tú cho Trịnh Tráng (con cả của Trịnh Không dưới một lần Nguyễn Khoa Chiêm<br /> Tùng). Vua Lê và Chúa Trịnh sai sứ vào khẳng định điều này. Có thể chính những<br /> phủ dụ. Năm Tân Sửu (1601), ngài cho xây tố chất này đã giúp cuộc đời của Chúa Tiên<br /> chùa Thiên Mụ. Năm Nhâm Dần (1602), chuyển họa thành phúc, biến nguy nan<br /> ngài sai Thế tử Nguyễn Phúc Nguyên làm thành cơ hội.<br /> Trấn thủ dinh Quảng Nam là xứ đất tốt, dân Ngay từ khi còn nhỏ Nguyễn Hoàng<br /> đông, sản vật giàu có để cho Thế Tử tập làm đã được mọi người nhận xét là người “bẩm<br /> chính sự. Ngài cho lập thêm các chùa Long tính thông minh mẫn tiệp, trí tuệ hơn<br /> Hưng (Duy Xuyên, Quảng Nam), Bảo người”; Hay như chính Trịnh Kiểm cũng<br /> Châu (Trà Kiệu, Quảng Nam) và Kính đã nhận xét về Nguyễn Hoàng: “Em Đoan<br /> Thiên (Lệ Thủy, Quảng Bình). là kẻ anh hùng tuấn kiệt, đủ trí nhiều mưu,<br /> Năm Quý Sửu (1613), ngày mồng 3 có thể dùng vào việc lớn, nào phải người<br /> tháng 6, ngài yếu, cho triệu Thế Tử và thân đần độn đâu”. Đặc biệt lí do Nguyễn<br /> thần đến trước ngự sang bảo rằng: “Ta với Hoàng bị nhà chúa Trịnh lưu giữ ở Đàng<br /> các ông cùng nhau cam khổ đã lâu, muốn Ngoài bởi sợ để Ngài vào đất Thuận Hóa<br /> dựng nên nghiệp lớn. Nay ta để gánh nặng coi như “thả hổ về rừng” là bởi vì Trịnh<br /> lại cho con ta, các ông vui lòng giúp đỡ Tùng đã nhận ra: “Đoan quốc công Nguyễn<br /> cho nên công nghiệp”. Rồi ngài dặn Thế Hoàng là người khí chất hùng vĩ khác kẻ<br /> Tử: “Làm con phải hiếu, làm tôi phải trung, bình thường, được các quan trong triều yêu<br /> anh em phải thương yêu nhau. Con mà giữ mến, ngưỡng mộ”. Vì vậy mà Trịnh Tùng<br /> được lời dặn đó thì ta không ân hận gì”. đã sinh lòng ngờ vực, muốn tính kế trừ đi<br /> Ngài lại nói: “Đất Thuận – Quảng, Bắc có để khỏi mối lo về sau. Dù trước đó Trịnh<br /> Hoành Sơn và sông Gianh hiểm trở, Nam Tùng đã từng hết lòng mến mộ Đoan quốc<br /> có núi Hải Vân và núi Thạch Bi bền vững, công: “Đoan quốc công là kẻ anh hùng tái<br /> núi sẵn vàng, sắt; biển sẵn cá, muối thật là thế, công đức lớn lao, dẫu là các bậc danh<br /> đất dụng võ của người anh hùng. Nếu biết tướng đời xưa cũng không sánh kịp.<br /> dạy dân, luyện binh chống với họ Trịnh thì Trường quốc công cả mừng, lấy tình thân<br /> đủ xây dựng cơ nghiệp muôn đời. Ví bằng thiết, máu mủ mà đối xử, phong Đoan quốc<br /> thế lực không thể địch được thì cố giữ đất công làm hữu thừa tướng, ngôi thứ xếp sau<br /> <br /> 175<br /> Trường quốc công một bậc. Từ đó về sau, mưu đồ chính trị.<br /> ngày đêm không dời, ăn tất cùng mâm, 2.2.3.2. Trong quan hệ với đội quân<br /> ngồi ăn cùng ắt cùng chiếu, thân thiết như nhà Mạc<br /> tim phổi, tin dùng như chân tay”. Ngay từ khi còn ở Đàng Ngoài, Đoan<br /> 2.2.3. Mưu cao, chí bền quốc công đã khiến cho quan nhà Mạc<br /> 2.2.3.1. Trong quan hệ với các chúa Trịnh nghe tiếng mà khiếp sợ, đánh đâu thắng đó<br /> Như trên đã đề cập, có lẽ chính khí “Nguyễn Hoàng lớn lên theo Kiểm đi<br /> chất thông minh vốn có đã nhiều lần cứu chinh chiến, trong nhiều năm đều lập được<br /> nguy cho chúa Tiên Nguyễn Hoàng. Tuy nhiều chiến công, được Trang Tông gia<br /> nhiên, để có được công trạng hiển hách phong nhiều lần, làm quan đến chức hữu<br /> ngàn đời như vậy có lẽ cũng phải nhờ đến tướng” hay như năm Mậu Ngọ, niên hiệu<br /> mưu lược nhà binh. Chính Trị thứ nhất (1588) “Đoan quận<br /> Việc Nguyễn Hoàng nghe theo lời chị công Nguyễn Hoàng đi đánh nhà Mạc lập<br /> Ngọc Bảo giả điên xin Trịnh Kiểm cho vào nhiều công lớn, đi đến đâu quân địch đều<br /> trấn thủ đất Thuận Hóa thì quả đây là con kinh sợ tháo chạy, dân chúng ngưỡng mộ<br /> người biết nuôi chí lớn, biết đợi thời cơ, có mến yêu”. Điều này càng khẳng định Đoan<br /> thể một lúc chịu nhẫn nhục mà cả đời thoát Quốc công Nguyễn Hoàng là một vị tướng<br /> khỏi vòng kiềm tỏa của chúa Trịnh. Hơn có tài thao lược.<br /> nữa khi đi, Nguyễn Hoàng tỏ ra là một Khi vào trấn xứ Thuận Hóa để dẹp nhà<br /> người vô cùng khôn ngoan khi mang theo Mạc xây dựng cơ đồ riêng. Lúc này quân<br /> đều là những người thân cận, những người đội nhà chúa còn yếu, vũ khí thô sơ và<br /> trung thành từ đời thân sinh Nguyễn Kim: chiến thuyền không nhiều, trong khi đó<br /> “Đoan quốc công vái tạ trở về phủ từ biệt tướng nhà Mạc là quận thì quân đông,<br /> chị là Nguyễn phi. Rồi Đoan quốc công thuyền nhiều. Nguyễn Hoàng đã rất lo<br /> cùng với các công tử thái bảo Hòa quận lắng, suy xét trước sau; cho quân sĩ đi dò la<br /> công, Thụy quận công và các tướng Văn để tìm địa thế thuận lợi cũng như tìm cách<br /> Nham, Thạch Xuyên, Tiền Trung, Tường chống lại quận Lập. Một đêm chúa đang<br /> Lộc ngay ngày hôm ấy đem một nghìn ngồi đốt đuốc, bỗng nghe bên bờ tiếng<br /> quân thủy ra cửa biển nhằm theo hướng hai dòng nước kêu vang “trảo trảo” chúa rất<br /> xứ Thuận, Quảng mà tiến”. lấy làm lạ, bèn cầu khấn thần linh. Đêm<br /> Tuy nhiên trong các mưu kế của chúa hôm ấy, Nguyễn Hoàng mơ thấy một<br /> Nguyễn Hoàng có những khi còn chưa được người đàn bà mặc áo xanh, tay cầm chiếc<br /> lòng người. Nhận thấy mình như bị giam quạt đến nói rằng: “Tướng quân muốn diệt<br /> lỏng ở Đàng Ngoài 8 năm, Nguyễn Hoàng trừ ngụy đảng, cần lập kế dụ chúng đến bãi<br /> đã bàn mưu tính kế rút về Thuận Hóa êm cát bên sông, thiếp sẽ giúp sức trừ được,<br /> xuôi nhưng đã khiến cho bọn Kế quận công khỏi phải phiền nhiễu đến nhân dân trong<br /> Phan Ngạn và Mỹ quận công Bùi Văn Khuê miền”. Chúa tỉnh dậy mới biết mình nằm<br /> mưu phản và tàn sát lẫn nhau dẫn đến cảnh mộng và nghĩ rằng có thần linh giúp sức ắt<br /> nồi da nấu thịt. Hơn thế để kế hoạch được hẳn sẽ thắng. Sau đó Nguyễn Hoàng đã<br /> thuận buồm, xuôi gió Nguyễn Hoàng còn để dùng mĩ nhân kế và diệt được quận Lập mà<br /> con và cháu ở lại làm tin và khi về còn gả không hề hao binh, tổn tướng. Kế sách này<br /> con gái là Trịnh Tú cho Trịnh Tráng nhằm từ cổ chí kim đã có nhiều người sử dụng;<br /> <br /> 176<br /> tuy nhiên trong truyện lại có thêm sự phù Đầu tiên là chi tiết thôn tính quận lập, đó là<br /> trợ của thần linh làm cho câu chuyện càng chi tiết trong giấc mơ một người đàn bà<br /> nên phần thuyết phục. Bởi ở vào thời điểm mặc áo xanh đến mà nói rằng: “Tướng<br /> đó, nhân dân vẫn có niềm tin (dẫu không là quân muốn diệt trừ ngụy đảng cần lập kế<br /> tuyệt đối) vào thần linh. dụ chúng đến bãi cát bên sông, thiếp sẽ<br /> Vẫn dùng những kế sách thông minh, giúp sức trừ được, khỏi phiền nhiễu đến<br /> mưu lược; khi giặc nhà giàu tiến quân vào nhân dân trong miền”. Sau này những việc<br /> biển ngoài khơi Cửa Việt, chúng dùng xây chùa, tu bổ đền đài miếu mạo, hay<br /> thuyền nhỏ vào bờ cướp bóc dân lành. những chuyện liên quan đến sinh mệnh con<br /> Nguyễn Hoàng liền sai chính con trai mình người đều có liên quan đến thần linh.<br /> là Thụy quận công đi tiêu diệt, cũng không Những chuyện tâm linh ấy vô tình đã đánh<br /> phải tốn nhiều công sức mà đã đuổi được trúng tâm lí của người Việt vốn từ xứ rất<br /> bọn giặc nhà giàu và thu về một số chiến tôn sùng đạo Phật. Người ta thường tin vào<br /> lợi phẩm. Có lẽ Thụy quận công và các con những lực lượng thần bí duy tâm nên có lẽ<br /> của ngài đã được thừa hưởng mưu lược tài đây cũng là cách thuyết phục nhất. Chính<br /> ba của chúa Tiên Nguyễn Hoàng. vì vậy mà mặc dù “Nam triều công nghiệp<br /> 2.2.3.3. Trong quan hệ với nhân dân diễn chí” là một cuốn tiểu thuyết lịch sử<br /> và quận thần thân cận nhưng không hề khô khan, máy móc, rập<br /> Dựa vào sức dân có lẽ là một trong khuôn; trái lại tác phẩm lại có sự thú vị,<br /> những kế sách khôn ngoan nhất của các vị hấp dẫn riêng với độc giả.<br /> vua chúa, tướng lĩnh mọi thời đại. Dường Không chỉ có chính sách an dân,<br /> như nhận rõ được điều đó nên ngay từ khi Nguyễn Hoàng còn rất chú trọng đến các<br /> Nguyễn Hoàng mở cõi về phương Nam đã tướng lĩnh. Ví như Nguyễn Tạo theo lệnh<br /> rất chú trọng đến điều này. của Trịnh Tùng vào Đàng Trong đo đạc<br /> Đầu tiên là mưu kế thôn tính quận Lập ruộng đất vậy mà Nguyễn Hoàng cũng thu<br /> chúa đã phải dùng đến nàng hầu Ngô Thị phục được. Chính vì thế mà Nguyễn Tạo<br /> Lâm. Khi xong việc vẫn hết sức vỗ về và đã tự ý báo cáo bớt đi phân nửa diện tích<br /> trù tính cho mọi việc trọn vẹn. Có thể thấy đất đai với chúa Trịnh ở Đàng Ngoài. Đó<br /> đây chính là kế sách chú trọng đến lòng chính là một việc làm có lợi cho người dân<br /> dân. Khi Chúa thu phục được quân hai xứ thời bấy giờ. Đặc biệt là khi Nguyễn<br /> Thuận, Quảng những của cải vật chất đều Hoàng nhờ mưu kế thoát khỏi sự kiềm tỏa<br /> sung vào việc công để ban phát ân đức, của chú Nguyễn thì Nguyễn Tạo (lúc này<br /> chiêu vỗ muôn dân, thân yêu trăm họ. Khi đã cáo quan) lại đi theo Nguyễn Hoàng vào<br /> gần như bị giam lỏng 8 năm ở Đàng Ngoài Đàng Trong.<br /> trở về, chúa lại sai sửa sang lại thành trì, thi 4. Kết luận<br /> hành nhân chính để vỗ về dân chúng, trăm Có thể nói, với nhân vật Nguyễn<br /> họ thái bình, muôn dân mến phục. Hoàng, Nguyễn Khoa Chiêm đã dựng lên<br /> Một trong những chính sách thu phục một vị chúa đầu tiên của ở Đàng Trong<br /> và an dân khôn ngoan nhất của Đoan quận đúng với nhìn nhận của nhân dân thời đó.<br /> công có lẽ là dựa vào sức mạnh của thần Một vị chúa hết lòng vì nhân dân; khéo léo,<br /> linh. Vì vậy mà Nguyễn Khoa Chiêm đã tinh tế trong cách xử lí tình huống; mưu<br /> đưa một số yếu tố kì ảo vào trong truyện. lược, tâm công trong điều tướng, khiển<br /> <br /> 177<br /> quân. Từ quan sát của chúng tôi, trong tác 2. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc (1995),<br /> phẩm còn nhiều chi tiết chênh với tiến trình Nguyễn Phúc tộc thế phả, Nxb Thuận Hóa, Huế.<br /> của lịch sử, chưa ăn nhập với những sự 3. Khâm định Việt sử thông giám cương mục<br /> kiện đã từng diễn ra song đó lại là những (1988), Tập II, Nxb Giáo dục, Hà Nội.<br /> biên độ cho phép của nhà tiểu thuyết. Đây 4. Lê Quý Đôn toàn tập, Tập 1 Phủ biên tạp lục<br /> chính là một trong những hướng nghiên (1977), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1977.<br /> cứu mà chúng tôi quan tâm và muốn tiếp 5. Trần Nghĩa chủ biên (1997), Tổng tập Tiểu<br /> tục đi sâu lí giải một cách có hệ thống về thuyết chữ Hán Việt Nam, Tập III, Nxb Thế<br /> Giới, Hà Nội.<br /> sự tương đồng và khác biệt của loại hình<br /> 6. Quỳnh Cư, Đỗ Đức Hùng (2001), Các triều<br /> nhân vật Vua Chúa, Tướng lĩnh từ lịch sử<br /> đại Việt Nam, Nxb Thanh niên, Hà Nội.<br /> đến diễn ngôn nghệ thuật mà Nam Triều<br /> 7. Nguyễn Đăng Na (2000), Văn xuôi tự sự Việt<br /> công nghiệp diễn chí chỉ là một trường hợp<br /> Nam thời trung đại, Tập 3, Nxb Giáo dục,<br /> điển hình./. Hà Nội.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO 8. Trần Nghĩa (1997), “Tiểu thuyết chữ Hán<br /> 1. Đại Nam thực lục (2002), tập 1, Nxb Giáo Việt Nam, danh mục và phân loại”, Tạp chí<br /> dục, Hà Nội, 2002. Hán Nôm, số 3.<br /> <br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 11/11/2016 Biên tập xong: 15/12/2016 Duyệt đăng: 20/12/2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 178<br />