Báo cáo Các giải pháp huy động vốn đổi mới máy móc thiết bị công nghệ nhằm nâng cao chất lượng sản xuất sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm may tại công ty May Chiến Thắng

Chia sẻ: Sapthanh Danh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:71

Thêm vào BST

Báo xấu

135
lượt xem 52
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường vừa tạo ra thời cơ nhưng cũng đem đến không ít các thách thức cho các doanh nghiệp. Công ty May Chiến Thắng - một doanh nghiệp may thuộc Tổng công ty Dệt - May Việt Nam là một trong những doanh nghiệp đã trải qua hơn 30 năm xây dựng và phát triển, trong quá trình hoạt động công ty đã đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ. Tuy nhiên, cũng như nhiều doanh nghiệp khác, công ty đang...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo Các giải pháp huy động vốn đổi mới máy móc thiết bị công nghệ nhằm nâng cao chất lượng sản xuất sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm may tại công ty May Chiến Thắng

lêi Më ®Çu NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang cã sù chuyÓn m×nh m¹nh mÏ, C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®· gÆt h¸i ®îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc th× nÒn kinh tÕ nãi chung, c¸c doanh nghiÖp nãi riªng ®· vµ ®ang gÆp ph¶i nh÷ng trë lùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trong ®ã hiÖn tîng thiÕu vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò næi cém. Mét c¸n bé cao cÊp cña §¶ng ta ®· tõng ph¸t biÓu vÒ t×nh tr¹ng thiÕu vèn t¹i c¸c doanh nghiÖp nh sau:“ Vèn lµ nguån lùc ®Çu tiªn vµ c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, c¸i mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn hiÖn nay lµ vèn,..v.v. vµ vèn, nÕu kh«ng cã vèn tÊt c¶ dù ®Þnh cña chóng ta chØ lµ m¬ íc mµ th«i “ . Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng võa t¹o ra thêi c¬ nhng còng ®em ®Õn kh«ng Ýt c¸c th¸ch thøc cho c¸c doanh nghiÖp. C«ng ty May ChiÕn Th¾ng - mét doanh nghiÖp may thuéc Tæng c«ng ty DÖt - May ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng doanh nghiÖp ®· tr¶i qua h¬n 30 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c«ng ty ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn, còng nh nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c, c«ng ty ®ang ph¶i gi¶i quyÕt rÊt nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n mµ næi bËt lµ vÊn ®Ò t¹o vèn cho ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ . NÕu c«ng ty cã thÓ t¹o ra mét chÝnh s¸ch huy ®éng vµ sö dông vèn thÝch øng, cã hiÖu qu¶ th× nã sÏ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn c«ng ty trong t¬ng lai.
Trong thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty May ChiÕn Th¾ng. Em ®· cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu t×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i c«ng ty vµ xin m¹nh d¹n ®a ra mét sè ý kiÕn vÒ: “C¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ nh»m n©ng cao chÊt lîng s¶n xuÊt s¶n phÈm, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm may t¹i c«ng ty May ChiÕn Th¾ng” Néi dung cña luËn v¨n ®îc tr×nh bµy qua 3 ch¬ng sau: Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ huy ®éng vèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ t¹i c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ t¹i c«ng ty May ChiÕn Th¾ng Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn vÒ gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ t¹i c«ng ty May ChiÕn Th¾ng. Do ®iÒu kiÖn tr×nh ®é vµ thêi gian h¹n chÕ nªn ch¾c ch¾n bµi luËn v¨n nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong ®îc sù chØ b¶o ch©n thµnh cña c¸c ThÇy-C« gi¸o ®Ó b¶n luËn v¨n nµy ®îc hoµn thiÖn h¬n. §Ó hoµn thiÖn ®Ò tµi nµy, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o: GS-TS Phan Kim ChiÕn vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong Bé m«n Qu¶n lý kinh tÕ cïng sù gióp ®ì quÝ b¸u cña c¸c c¸n bé, c«ng nh©n viªn C«ng ty May ChiÕn Th¾ng ®· gióp ®ì em trong thêi gian thùc hiÖn luËn v¨n nµy. Hµ néi, ngµy 10 th¸ng 2 n¨m 2002 2
Ch¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ huy ®éng vèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ t¹i c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay 1.1 Tµi s¶n cè ®Þnh vµ vèn cè ®Þnh 1.1.1 Tµi s¶n cè ®Þnh NÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù can thiÖp cña Nhµ níc ë ViÖt Nam ®· tr¶i qua h¬n 10 n¨m h×nh thµnh, cñng cè, tõng bíc hoµn thiÖn. Song song víi qu¸ tr×nh ®ã lµ sù xuÊt hiÖn vµ t¸c ®éng ngµy cµng s©u s¾c cña hÖ thèng c¸c quy luËt kinh tÕ ®Æc trng cho nÒn kinh tÕ thÞ tr- êng. Lîi nhuËn trë thµnh môc tiªu rÊt cô thÓ, rÊt thiÕt thùc vµ mang tÝnh sèng cßn ®èi víi doanh nghiÖp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt, t¹o ra s¶n phÈm cÇn cã 3 yÕu tè lµ: T liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. C¸c t liÖu lao ®éng (nh m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ xëng, ph¬ng tiÖn vËn t¶i,...) lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn vËt chÊt mµ con ngêi sö dông ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng, biÕn ®æi nã theo môc ®Ých cña m×nh. Bé phËn quan träng nhÊt trong c¸c t liÖu lao ®éng sö dông trong qóa 3
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµ c¸c TSC§. §ã lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng chñ yÕu ®îc sö dông mét c¸ch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó ®îc coi lµ TSC§ th× c¸c t liÖu lao ®éng ph¶i tho¶ m·n hai ®iÒu kiÖn c¬ b¶n vÒ gi¸ trÞ tèi thiÓu vµ thêi gian sö dông tèi thiÓu, hai tiªu chuÈn nµy ®îc quy ®Þnh tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. Theo QuyÕt ®Þnh 51/TTg ngµy 21/01/1995 th× t liÖu lao ®éng ®îc coi lµ TSC§ th× ph¶i cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn vµ cã gi¸ trÞ trªn 5.000.000 ®. Tuy nhiªn, còng cã nh÷ng tµi s¶n cßn thiÕu mét trong hai tiªu chuÈn trªn nhng cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng vµ xÐt trong mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn liªn kÕt víi nhau cïng thùc hiÖn mét chøc n¨ng nµo ®ã th× còng vÉn ®îc coi lµ TSC§. §Æc ®iÓm chung cña TSC§ trong doanh nghiÖp lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm, trong qu¸ tr×nh ®ã h×nh th¸i vËt chÊt (cña TSC§ h÷u h×nh) vµ ®Æc tÝnh sö dông ban ®Çu cña TSC§ lµ kh«ng thay ®æi, song gi¸ trÞ cña nã l¹i ®îc chuyÓn dÞch dÇn tõng phÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Bé phËn gÝa trÞ chuyÓn dÞch nµy cÊu thµnh mét yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ®îc bï ®¾p mçi khi s¶n phÈm ®îc tiªu thô. Trong c¸c doanh nghiÖp, TSC§ cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. Mçi lo¹i l¹i cã c«ng dông kinh tÕ, tÝnh chÊt kü thuËt vµ ®îc sö dông trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. §Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý TSC§ doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh ph©n lo¹i TSC§ mét c¸ch khoa häc. Th«ng th- êng cã c¸c ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i TSC§ nh sau: Ph¬ng ph¸p thø nhÊt : Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn. Theo ph¬ng ph¸p nµy TSC§ cña doanh nghiÖp ®îc ph©n lµm nh÷ng lo¹i sau: 4
+ TSC§ h÷u h×nh: lµ nh÷ng TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt + TSC§ v« h×nh: lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt Ph¬ng ph¸p thø hai: Ph©n lo¹i TSC§ theo môc ®Ých sö dông. Theo ph¬ng ph¸p nµy TSC§ cña doanh nghiÖp ®îc ph©n lµm nh÷ng lo¹i sau: + TSC§ dïng cho môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh: lµ nh÷ng TSC§ dïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh vµ phô cña doanh nghiÖp + TSC§ dïng cho môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp an ninh, quèc phßng: lµ nh÷ng TSC§ do doanh nghiÖp qu¶n lý vµ sö dông cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi, sù nghiÖp an ninh, quèc phßng cña doanh nghiÖp. + TSC§ b¶o qu¶n hé, gi÷ hé: lµ c¸c TSC§ doanh nghiÖp b¶o qu¶n hé, gi÷ hé Nhµ níc, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n kh¸c cã quan hÖ víi doanh nghiÖp. Ph¬ng ph¸p thø ba: Ph©n lo¹i TSC§ theo c«ng dông kinh tÕ. Theo ph¬ng ph¸p nµy TSC§ cña doanh nghiÖp ®îc ph©n lµm nh÷ng lo¹i sau: + Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: lµ nh÷ng TSC§ cña doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng x©y dùng nh: nhµ xëng, trô së lµm viÖc, nhµ kho,.. + M¸y mãc thiÕt bÞ: lµ toµn bé c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ dïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. + Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn: lµ c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn vËn t¶i nh ph¬ng tiÖn ®êng s¾t, ®êng bé, ®êng èng,.. + ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý: lµ nh÷ng thiÕt bÞ dông cô dïng trong c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. + Vên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm: 5
+ C¸c lo¹i TSC§ kh¸c Ph¬ng ph¸p thø t: Ph©n lo¹i TSC§ theo t×nh h×nh sö dông. Theo ph¬ng ph¸p nµy TSC§ cña doanh nghiÖp ®îc ph©n lµm nh÷ng lo¹i sau: + TSC§ ®ang sö dông: §ã lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp ®ang sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, phóc lîi , sù nghiÖp,.. + TSC§ cha cÇn dïng: §ã lµ c¸c TSC§ cÇn thiÕt phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nhng hiÖn t¹i doanh nghiÖp cha sö dông, ®ang cÊt tr÷. + TSC§ kh«ng cÇn sö dông, chê thanh lý: §ã lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cÇn thiÕt hay kh«ng phï hîp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cÇn thanh lý, nhîng b¸n ®Ó thu håi l¹i vèn ®Çu t. Trªn ®©y lµ bèn ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i TSC§ chñ yÕu trong doanh nghiÖp, ngoµi ra tuú theo ®Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý mµ ë tõng doanh nghiÖp cßn tiÕn hµnh ph©n lo¹i TSC§ theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau nh ph©n lo¹i TSC§ theo nguån h×nh thµnh, theo bé phËn sö dông,.. Bèn ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i TSC§ trªn gióp cho doanh nghiÖp thÊy ®- îc c¬ cÊu ®Çu t vµo TSC§ h÷u h×nh vµ v« h×nh, c¬ cÊu TSC§ theo môc ®Ých sö dông, c«ng dông cô thÓ cña tõng lo¹i TSC§ vµ møc ®é sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c TSC§. §ã lµ c¨n cø quan träng ®Ó doanh nghiÖp x©y dùng c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t, ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t sao cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ ®ång thêi nã còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý, sö dông TSC§ vµ tÝnh khÊu hao TSC§ cho chÝnh x¸c. 1.1.2 Vèn cè ®Þnh 6
Vèn cè ®Þnh lµ sè vèn øng tríc ®Ó mua s¾m, x©y dùng TSC§ h÷u h×nh vµ v« h×nh. VC§ quyÕt ®Þnh quy m« cña TSC§, song chÝnh ®Æc ®iÓm cña TSC§ l¹i quyÕt ®Þnh ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña VC§. §Æc ®iÓm cña VC§ lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm, nã ®îc lu©n chuyÓn dÇn tõng phÇn trong c¸c chu kú s¶n xuÊt vµ sau nhiÒu chu kú s¶n xuÊt VC§ míi hoµn thµnh mét vßng lu©n chuyÓn. Trong c¸c doanh nghiÖp VC§ chiÕm vai trß ®Æc biÖt quan träng bëi nã lµ lµ mét bé phËn cña vèn ®Çu t nãi riªng vµ vèn s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung. ViÖc x¸c ®Þnh quy m« VC§, møc trang bÞ TSC§ hîp lý lµ cÇn thiÕt song ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i cã biÖn ph¸p qu¶n lý sö dông tèt VC§ tr¸nh thÊt tho¸t vèn ®¶m b¶o n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña TSC§. Trong c«ng t¸c qu¶n lý VC§, mét yªu cÇu ®îc ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ ph¶i b¶o toµn VC§. B¶o toµn vèn cã thÓ hiÓu lµ viÖc gi÷ nguyªn vÑn søc mua cña ®ång vèn ban ®Çu vµ kh«ng ngõng lµm cho nã ph¸t triÓn lªn ®Ó sau khi kÕt thóc mét vßng tuÇn hoµn vèn, víi sè vèn thu håi ®îc doanh nghiÖp Ýt nhÊt còng cã thÓ mua ®îc mét khèi lîng TSC§ cã quy m« vµ tÝnh n¨ng kü thuËt nh cò víi thêi gi¸ hiÖn t¹i. Trong quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh vµ h¹ch to¸n kinh doanh ®èi víi DNNN ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 59/CP ngµy 03/10/1996 vµ sau nµy lµ NghÞ ®Þnh 27/1999/N§-CP ngµy 20/04/1999 cã quy ®Þnh râ: “ ... Doanh nghiÖp cã nghÜa vô nhËn, qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn vµ c¸c nguån lùc ®îc Nhµ níc giao, kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn,..” T¹i c¸c doanh nghiÖp viÖc b¶o toµn VC§ ph¶i xem xÐt trªn c¶ hai mÆt : hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. B¶o toµn VC§ vÒ mÆt hiÖn vËt kh«ng ph¶i chØ lµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt vµ ®Æc tinh sö dông ban ®Çu 7
cña TSC§ mµ quan träng h¬n lµ duy tr× thêng xuyªn n¨ng lùc s¶n xuÊt ban ®Çu cña nã. B¶o toµn VC§ vÒ mÆt gi¸ trÞ lµ ph¶i duy tr× søc mua cña VC§ ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i so víi thêi ®iÓm bá vèn ®Çu t ban ®Çu bÊt kÓ sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶, sù thay ®æi cña tû gi¸ hèi ®o¸i, ¶nh hëng cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt. ViÖc b¶o toµn vèn cô thÓ nh thÕ nµo cßn phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña b¶n th©n TSC§ t¹i doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, cã thÓ ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p b¶o toµn VC§ nh: tæ chøc ®¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ l¹i TSC§, lùa chän ph¬ng ph¸p vµ tû lÖ khÊu hao thÝch hîp, thêng xuyªn duy tu b¶o dìng TSC§ ,.., hay kiÓm tra hiÖu qu¶ sö dông TSC§ th«ng qua c¸c chØ tiªu tµi chÝnh . Tãm l¹i, TSC§ vµ VC§ cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc b¶o toµn VC§, th- êng xuyªn ®æi míi TSC§ cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe cña thÞ trêng lµ vÊn ®Ò doanh nghiÖp ph¶i ®Æc biÖt quan t©m nÕu kh«ng muèn m×nh bÞ tuét hËu vµ thÊt b¹i trong c¹nh tranh. 1.1.3 Hao mßn TSC§ Trong qóa tr×nh sö dông, TSC§ bÞ hao mßn do t¸c ®éng cña nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, hao mßn TSC§ ®îc chia lµm hai lo¹i. Hao mßn h÷u h×nh TSC§: lµ sù hao mßn vÒ vËt chÊt vµ gÝa trÞ cña TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông. VÒ mÆt vËt chÊt ®ã lµ sù hao mßn cã thÓ nhËn thÊy ®îc tõ sù thay ®æi tr¹ng th¸i vËt lý ban ®Çu ë c¸c bé phËn, chi tiÕt TSC§ díi sù t¸c ®éng cña ma s¸t, träng t¶i, nhiÖt ®é,... sù gi¶m sót vÒ chÊt lîng, tÝnh n¨ng kü thuËt ban ®Çu ,.. vµ cuèi cïng TSC§ kh«ng cßn sö dông ®îc n÷a. VÒ mÆt gi¸ trÞ ®ã lµ sù gi¶m 8
dÇn gÝa trÞ cña TSC§ cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch dÇn tõng phÇn gi¸ trÞ hao mßn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Hao mßn v« h×nh TSC§: lµ sù gi¶m sót vÒ gi¸ trÞ trao ®æi cña TSC§ do ¶nh hëng cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Ngêi ta thêng chia hao mßn v« h×nh thµnh c¸c lo¹i sau: + Hao mßn v« h×nh lo¹i 1: TSC§ bÞ gi¶m gi¸ trÞ trao ®æi do ®· cã nh÷ng TSC§ nh cò song gi¸ mua l¹i rÎ h¬n. Do ®ã trªn thÞ trêng c¸c TSC§ cò bÞ mÊt ®i mét phÇn gi¸ trÞ cña m×nh. + Hao mßn v« h×nh lo¹i 2: TSC§ bÞ gi¶m gi¸ trÞ trao ®æi do ®· cã nh÷ng TSC§ míi tuy mua víi gi¸ trÞ nh cò nhng l¹i hoµn thiÖn h¬n. Do ®ã trªn thÞ trêng c¸c TSC§ cò bÞ mÊt ®i mét phÇn gi¸ trÞ cña m×nh. + Hao mßn v« h×nh lo¹i 3: TSC§ bÞ mÊt gi¸ hoµn toµn do chÊm døt chu kú sèng cña s¶n phÈm tÊt yÕu dÉn ®Õn nh÷ng TSC§ sö dông ®Ó s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm nµy còng bÞ l¹c hËu, mÊt t¸c dông. Tãm l¹i, trong qu¸ tr×nh sö dông, TSC§ bÞ hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Bé phËn gi¸ trÞ hao mßn ®ã ®îc chuyÓn dÞch dÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm gäi lµ khÊu hao TSC§. Bé phËn gi¸ trÞ nµy ®- îc cÊu thµnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ gäi lµ tiÒn khÊu hao. Sau khi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®îc tiªu thô, sè tiÒn khÊu hao sÏ ®îc tÝch luü l¹i h×nh thµnh quü khÊu hao TSC§. ViÖc trÝch lËp quü khÊu hao cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp bëi nã lµ mét trong nh÷ng nguån vèn c¬ b¶n ®Ó t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt më réng TSC§. 1.2 Sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ vµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi quyÕt ®Þnh ®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ t¹i doanh nghiÖp. 9
1.2.1 §Çu t ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ lµ ®ßi hái kh¸ch quan t¹i c¸c doanh nghiÖp NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· t¹o cho c¸c doanh nghiÖp nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, g¾n chÆt víi nã lµ mét hÖ thèng c¸c quy luËt kinh tÕ trong ®ã quy luËt c¹nh tranh gi÷ mét vÞ trÝ chñ chèt. Mçi doanh nghiÖp khi ho¹t ®éng ®Òu ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. NÕu doanh nghiÖp nµo chiÕn th¾ng ®îc trong c¹nh tranh th× sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn, cßn nÕu kh«ng thua lç ph¸ s¶n lµ khã tr¸nh khái. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp lu«n t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p nh»m chiÕm lîi thÕ trong c¹nh tranh. Trong sè rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p thêng ®îc ¸p dông th× ®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ , hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt lµ gi¶i ph¸p quan träng. Bëi nÕu doanh nghiÖp thêng xuyªn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, thêng xuyªn trang bÞ míi nh÷ng TSC§ hiÖn ®¹i th× sÏ cã ®iÒu kiÖn n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm tèi ®a c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt,... S¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra võa cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe cña thÞ trêng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm còng nh h×nh thøc mÉu m·, tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ s¶n xuÊt sÏ gi¶m ®- îc gi¸ b¸n s¶n phÈm, ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ h¹n hÑp cña mäi tÇng líp d©n c trong x· héi. N©ng cao chÊt l- îng s¶n phÈm kÕt hîp víi h¹ gi¸ b¸n sÏ lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng, ®iÒu nµy cßn cã ý nghÜa h¬n trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang cã nhng thay ®æi theo chiÒu híng héi nhËp dÇn víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. HiÖn nay, viÖc ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®Æt ra nh mét yªu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp bëi m¸y mãc thiÕt bÞ 10
cña c¸c doanh nghiÖp ®· cò vµ l¹c hËu. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn qua c¸c mÆt sau: + Trang thiÕt bÞ hÇu hÕt ®· cò n¸t, ch¾p v¸ kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®- îc nh÷ng s¶n phÈm yªu cÇu ®é chÝnh x¸c cao , kh«ng thÓ ®¸p øng thÞ hiÕu ngµy cµng cao cña thÞ trêng, nhÊt lµ thÞ trêng xuÊt khÈu. Tríc ®©y níc ta nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau: 25% tõ Liªn X«( Cò), 21% tõ c¸c níc §«ng ¢u, 20% tõ c¸c níc ASEAN, ... nªn tÝnh ®ång bé kÐm, khi sö dông n¨ng lùc thiÕt bÞ chØ ®¹t 50% c«ng suÊt, thiÕt bÞ l¹c hËu tõ 3-5 thÕ hÖ,... + Do ®Çu t thiÕu ®ång bé nªn thiÕu nhiÒu phô tïng thay thÕ, suÊt tiªu hao vËt liÖu, nhiªn liÖu trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cßn qu¸ lín, nhiÒu tiªu chuÈn, qui ph¹m, ®Þnh møc ®· lçi thêi nhng cha söa ®æi. M¸y mãc thiÕt bÞ cò lµm cho sè giê chÕt m¸y cao, ... nh÷ng nguyªn nh©n trªn lµm cho cho gi¸ thµnh s¶n phÈm lªn cao . Theo ®iÒu tra míi ®©y, trong sè gÇn 5000 DNNN cã ®Õn h¬n mét nöa sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ cã hÖ sè hao mßn lín h¬n 50%, gÇn 70% m¸y mãc thiÕt bÞ ®îc s¶n xuÊt tõ nh÷ng n¨m 1960-1970. §iÒu nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cã nhiÒu m¸y mãc thiÕt bÞ ph¶i n»m “ ®¾p ch¨n” kh«ng thÓ sö dông ®îc n÷a. Theo tÝnh to¸n chung, sè hµng ho¸ trong níc hiÖn bÞ ø ®äng th× 40% lµ do gi¸ thµnh cao vµ chÊt lîng kÐm, 20% ®· l¹c hËu lçi mèt, 30% do kh«ng c¹nh tranh næi víi hµng ngo¹i. C«ng nghÖ cò cßn g©y ra t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng trÇm träng t¹i nhiÒu khu vùc kh¸c nhau. Tãm l¹i, viÖc ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ lµ ®ßi hái kh¸ch quan ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nÕu muèn chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh, cñng cè vµ më réng chç ®øng cña m×nh trªn thÞ trêng c¶ trong hiÖn t¹i vµ t- ¬ng lai. 11
1.2.2 C¸c yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ khi tiÕn hµnh qu¸ tr×nh ®Çu t ®æi míi t¹i c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. §æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ lµ cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp song viÖc ®æi míi hoµn toµn kh«ng ®¬n gi¶n, nã ph¶i ®¶m b¶o ®îc mét lo¹t c¸c yªu cÇu sau: §æi míi ph¶i b¾t kÞp tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ: Môc ®Ých cña viÖc ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ trong doanh nghiÖp lµ thay thÕ, kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ cña c«ng nghÖ cò b»ng nh÷ng c«ng nghÖ míi tiªn tiÕn h¬n, u viÖt h¬n, cã kh¶ n¨ng t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng. ChÝnh v× thÕ, khi thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t ®æi míi doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh ®iÒu tra, nghiªn cøu kü tÝnh n¨ng kü thuËt còng nh møc ®é tèi t©n cña c«ng nghÖ s¾p ®Çu t. ViÖc ®iÒu tra, nghiªn cøu nµy sÏ gióp doanh nghiÖp tr¸nh viÖc ®Çu t vµo nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu, lµm gi¶m sót hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t. §æi míi ph¶i ®ång bé , cã träng ®iÓm: TÝnh ®ång bé trong ®æi míi lµ rÊt quan träng bëi mét s¶n phÈm t¹o ra nÕu muèn ®îc thÞ trêng chÊp nhËn th× cÇn ph¶i ®¸p øng ®îc nhiÒu mÆt nh chÊt lîng, kiÓu d¸ng, mÉu m·,.. nÕu ®æi míi mét c¸ch“ khËp khiÔng ” ch¼ng h¹n nh s¶n phÈm vÉn gi÷ nguyªn kiÓu d¸ng, mÉu m·, chØ thay ®æi chÊt lîng, chÊt liÖu cÊu thµnh s¶n phÈm th× rÊt khã cho ngêi tiªu dïng nhËn ra ®îc nh÷ng u ®iÓm míi cña s¶n phÈm nµy. Do ®ã, sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c ®æi míi tµi s¶n. Tuy nhiªn, ®æi míi ®ång bé ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét lîng vèn lín, ®©y lµ mét trë ng¹i lín ®èi víi nhiÒu doanh nghiÖp .Do ®ã, nÕu thiÕu vèn ®Ó ®Çu t, th× doanh nghiÖp nªn thùc hiÖn gi¶i ph¸p t×nh thÕ lµ ®æi míi cã träng ®iÓm. 12
TÝnh träng ®iÓm cña ho¹t ®éng ®Çu t thÓ hiÖn ë chç: chØ ®æi míi ®èi víi nh÷ng c«ng nghÖ chñ chèt mang tÝnh sèng cßn ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp ®· thiÕu vèn l¹i ®Çu t mét c¸ch giµn tr¶i ch¾c ch¾n sÏ dÉn tíi thÊt b¹i trong ho¹t ®éng ®Çu t. §æi míi ph¶i ®ãn tríc ®îc yªu cÇu vµ thÞ hiÕu cña thÞ tr êng: Nh÷ng ®ßi hái cña thÞ trêng vÒ mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã cã thÓ thay ®æi rÊt nhanh. NÕu doanh nghiÖp kh«ng ®iÒu tra, nghiªn cøu kü tríc khi thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t ®æi míi ch¾c ch¾n sÏ lµm gi¶m sót hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t thËm chÝ c«ng t¸c ®æi míi sÏ hoµn toµn v« nghÜa. 1.2.3 C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi quyÕt ®Þnh ®Çu t ®æi míi ViÖc ®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ lµ ®ßi hái kh¸ch quan nhng nÕu xÐt trªn gi¸c ®é qu¶n lý tµi chÝnh th× ho¹t ®éng ®Çu t nµy chÝnh lµ c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t dµi h¹n, ®Çu t kh«ng chØ cho hiÖn t¹i mµ ph¶i ®ãn ®Çu ®îc nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong t¬ng lai vµ cÇn cã mét nguån vèn lín. V× vËy, ®Ó ®i ®Õn mét quyÕt ®Þnh ®Çu t ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i c©n nh¾c kü lìng hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò- nh÷ng yÕu tè chi phèi trùc tiÕp ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t cña doanh nghiÖp. Mét lµ: TÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n ®Çu t: Ho¹t ®éng ®Çu t dµi h¹n lu«n chøa ®ùng trong nã rÊt nhiÒu rñi ro. Mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®é tin cËy cña dù ¸n ®Çu t, ph¶i dù ®o¸n ®îc sù biÕn ®éng trong t¬ng lai vÒ chi phÝ ®Çu t bá ra, thu nhËp nhËn ®îc tõ dù ¸n ®Çu t, l·i suÊt vay vèn, kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm ,.. V× vËy, ph©n tÝch tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ®Çu t lµ c«ng viÖc ph¶i ®îc tiÕn hµnh rÊt kü l- ìng, tû mØ, khoa häc tríc khi thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t. 13
Hai lµ: Sù tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ: Khoa häc vµ c«ng nghÖ lu«n lu«n thay ®æi, nã cã thÓ lµ thêi c¬ còng cã thÓ lµ nguy c¬ ®e do¹ ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp tríc khi thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t cÇn ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng tiÕn bé trong t¬ng lai cña khoa häc c«ng nghÖ ®èi víi nh÷ng thiÕt bÞ m×nh sÏ ®Çu t, tõ ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c träng t©m còng nh c¸ch thøc ®Çu t ®æi míi trang thiÕt bÞ. NÕu thiÕt bÞ m¸y mãc lu«n tiªn tiÕn, Ýt nhÊt ngang b»ng víi c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh trong níc còng nh khu vùc th× doanh nghiÖp míi cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã lîi thÕ trªn thÞ trêng, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i. Ba lµ: ThÞ trêng vµ sù c¹nh tranh: Mét dù ¸n ®Çu t chØ cã thÓ ®îc chÊp nhËn khi nã cã kh¶ n¨ng t¹o ra lîi thÕ cho doanh nghiÖp trong c¹nh tranh, cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng phong phó vµ kh¾t khe cña thÞ trêng. V× vËy , khi ®a ra mét quyÕt ®Þnh ®Çu t kh«ng thÓ thiÕu ®îc sù ph©n tÝch kü t×nh h×nh hiÖn t¹i cña b¶n th©n doanh nghiÖp, t×nh h×nh c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp còng nh dù ®o¸n diÔn biÕn t×nh h×nh thÞ trêng trong t¬ng lai. Bèn lµ: Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp: doanh nghiÖp kh«ng thÓ tiÕn hµnh c¸c dù ¸n ®Çu t n»m ngoµi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh. Ho¹t ®éng ®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ lu«n mang tÝnh hai mÆt. Mét mÆt, nã ®em l¹i diÖn m¹o míi, t¹o ra lîi thÕ trong c¹nh tranh vµ uy tÝn cho doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, ®ã lµ ho¹t ®éng ®Çu t cho t- ¬ng lai, lu«n chøa ®ùng nh÷ng rñi ro vµ m¹o hiÓm. Mét c¬ cÊu tµi chÝnh v÷ng ch¾c sÏ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Õn sù tån t¹i cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy c«ng t¸c ®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ ph¶i 14
quan t©m tíi t×nh h×nh tµi chÝnh t¹i thêi ®iÓm ®Çu t, trong qu¸ tr×nh ®Çu t, hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t. Cã nh vËy doanh nghiÖp míi tr¸nh ®îc nh÷ng có sèc vÒ tµi chÝnh do hËu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t sai lÇm g©y ra. Nhu cÇu vÒ vèn cho ho¹t ®éng ®Çu t lµ rÊt lín, nã ph¸t sinh liªn tôc. T×nh tr¹ng chung t¹i c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay lµ nguån vèn tù cã rÊt h¹n hÑp vµ thêng kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu sö dông. V× vËy, ®Ó cã ®ñ vèn thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t th× doanh nghiÖp ph¶i huy ®éng thªm díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Khi huy ®éng c¸c nguån vèn doanh nghiÖp cÇn chó ý ®Õn mét sè vÊn ®Ò sau: + Sè vèn cÇn ph¶i huy ®éng: ViÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn lµ cÇn thiÕt nhng ph¶i ®¶m b¶o t«n träng c¸c nguyªn t¾c tµi chÝnh nh: kh«ng huy ®éng vèn ng¾n h¹n ®Ó ®Çu t dµi h¹n, lîng vèn vay vît qu¸ xa so víi lîng vèn tù cã dÉn tíi hÖ sè nî lªn cao vµ cã thÓ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n,.. + Chi phÝ huy ®éng vèn: §Ó ho¹t ®éng ®Çu t mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× nhÊt thiÕt doanh nghiÖp cÇn quan t©m ®Õn chi phÝ sö dông vèn vµ thêi gian huy ®éng vèn. NÕu nh vèn vay lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®îc mua b¸n trªn thÞ trêng, nã còng chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt cung- cÇu th× l·i vay ph¶i tr¶ chÝnh lµ sè tiÒn doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó cã quyÒn sö dông sè vèn vay ®ã. Doanh nghiÖp khi vay vèn cÇn so s¸nh gi÷a chi phÝ sö dông vèn vµ kÕt qu¶ thu ®îc do sö dông vèn vay ®ã. MÆt kh¸c, thêi gian vay ph¶i phï hîp víi thêi gian khÊu hao, víi chu kú lu©n chuyÓn cña TSC§ ®îc h×nh thµnh tõ vèn vay. Ngoµi ra, cßn cã mét sè nh©n tè kh¸c còng cã ¶nh hëng tíi quyÕt ®Þnh ®Çu t ®æi míi m¸y mãc, thiÕt bÞ t¹i doanh nghiÖp nh: c¸c 15
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña Nhµ níc, tÝnh rñi ro cña ho¹t ®éng ®Çu t, .... Nh vËy, ®Ó viÖc huy ®éng vèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®óng híng, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× tríc khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t doanh nghiÖp cÇn nghªn cøu kü c¸c vÊn ®Ò ®· ®îc ®Ò cËp ë phÇn trªn. §ã chÝnh lµ c¸c c¬ së quan träng ®Ó ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t ®óng híng, ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng ®Çu t. 1.3 Ph¬ng híng huy ®éng vèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. Thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m 1997,1998,1999 vµ nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2000 lµ mét håi chu«ng c¶nh tØnh víi c¸c nhµ qu¶n lý vÒ nguy c¬ tr× trÖ cña nÒn kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn m¹nh vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp. §Æc biÖt lµ khi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng vÒ vèn trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay th× vÊn ®Ò gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ vèn lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch cÇn ®îc gi¶i quyÕt kh«ng thÓ tr× ho·n. VËy ®©u lµ nguyªn nh©n dÉn tíi t×nh tr¹ng thiÕu vèn t¹i c¸c doanh nghiÖp nãi chung, DNNN nãi riªng ? + Nguån vèn NSNN cÊp cho c¸c DNNN cßn h¹n hÑp. ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng. MÆc dï trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y thu NSNN kh«ng ngõng t¨ng nhng cïng víi nã rÊt nhiÒu kho¶n chi NSNN còng ph¸t sinh vµ ®ßi hái mét l- îng vèn lín tõ NSNN. HiÖn tîng béi chi NSNN diÔn ra thêng xuyªn 16
trong c¸c n¨m tµi kho¸. ChÝnh v× vËy, nguån vèn NSNN cÊp cho c¸c doanh nghiÖp rÊt h¹n hÑp, ph©n t¸n, kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vèn ®Ó ®æi míi tµi s¶n t¹i c¸c DNNN. Khu vùc kinh tÕ t nh©n th× l¹i cµng khã kh¨n h¬n, c¸c doanh nghiÖp nµy quy m« vèn chñ së h÷u thêng nhá, kh¶ n¨ng vay vèn tõ ng©n hµng còng khã kh¨n do ph¶i chÞu nhiÒu søc Ðp nh vay vèn ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp, l·i suÊt vay vèn th- êng Ýt ®îc u ®·i h¬n l·i suÊt vay vèn ë c¸c DNNN, .... + MÆc dï ®· tr¶i qua h¬n 10 n¨m chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhng mét thùc tÕ kh«ng thÓ phñ nhËn lµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò cha hoµn toµn bÞ xo¸ bá, b¶n th©n t¹i mét sè doanh nghiÖp cßn cã mét søc ú kh¸ lín, ch- a tho¸t khái t©m lý û l¹i vµo Nhµ níc, thiÕu n¨ng ®éng trong c«ng t¸c qu¶n lý còng nh tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ yÕu kÐm dÉn tíi t×nh tr¹ng thiÕu vèn s¶n xuÊt kinh doanh, thiÕu vèn ®Çu t ph¸t triÓn, b¶n th©n chÝnh c¸c doanh nghiÖp nµy cha ph¸t huy ®îc n¨ng lùc thùc sù cña m×nh. Do kh«ng m¹nh d¹n t×m kiÕm c¸c nguån tµi trî kh¸c tõ bªn ngoµi nªn viÖc thiÕu vèn lµ khã tr¸nh khái. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu lý do kh¸c còng dÉn tíi hiÖn tîng thiÕu vèn t¹i c¸c doanh nghiÖp nh: C¬ chÕ vay vèn tÝn dông cßn kh¸ ngÆt ngÌo ®èi víi khu vùc kinh tÕ t nh©n (vay vèn ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n, ..), thÞ trêng vèn t¹i ViÖt Nam cha ®îc hoµn thiÖn, .. §Ó gi¶i quyÕt nghÞch lý ng©n hµng thõa vèn trong khi c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn, Nhµ níc cÇn bæ sung c¸c chÝnh s¸ch hç trî c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n cã thÓ vay vèn, phôc vô cho nhu cÇu ®Çu t ®æi míi ®ang trë nªn cÊp b¸ch. 17
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, nhu cÇu vèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®îc ®Æt ra nh mét yªu cÇu cÊp b¸ch tríc søc Ðp cña thÞ trêng, cña c¹nh tranh,... §Ó phï hîp víi viÖc huy ®éng, qu¶n lý vµ sö dông vèn ta cã thÓ chia toµn bé sè vèn mµ doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng ®Ó ®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ thµnh nguån vèn bªn trong vµ nguån vèn bªn ngoµi. 1.3.1 Nguån vèn bªn trong §©y lµ c¸c nguån vèn cã thÓ huy ®éng ®îc tõ néi bé doanh nghiÖp bao gåm quü khÊu hao vµ lîi nhuËn ®Ó l¹i t¹i quü ®Çu t ph¸t triÓn. Quü khÊu hao ®îc h×nh thanh trªn c¬ së sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ ®îc tÝch luü l¹i. Quü khÊu hao lín dÇn lªn cïng víi sù gi¶m dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Môc ®Ých nguyªn thuû cña viÖc trÝch lËp quü khÊu hao lµ nh»m t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt më réng TSC§. Tríc n¨m 1994, sè tiÒn khÊu hao ®îc gi÷ l¹i t¹i c¸c DNNN rÊt nhá bÐ, doanh nghiÖp kh«ng cã quyÒn sö dông sè tiÒn khÊu hao TSC§ cã nguån gèc tõ NSNN. Tuy nhiªn, tõ n¨m 1994 trë l¹i ®©y Nhµ níc ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ cho c¸c DNNN b»ng c¸ch giao toµn bé sè tiÒn khÊu hao cho doanh nghiÖp. §©y lµ mét thay ®æi hoµn toµn phï hîp ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay viÖc ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ cã thÓ coi lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña m×nh trªn thÞ trêng. Ngoµi quü khÊu hao c¬ b¶n, lîi nhuËn ®Ó l¹i tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹i quü ®Çu t ph¸t triÓn còng lµ mét nguån vèn quan träng ®Ó t¸i ®Çu t ®æi míi TSC§. Lîi nhuËn lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a chi phÝ bá ra vµ thu nhËp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Sè lîi nhuËn ®Ó 18
l¹i t¹i doanh nghiÖp lµ phÇn cßn l¹i cña lîi nhuËn tríc thuÕ thu nhËp sau khi ®· trõ ®i mét sè kho¶n kh¸c nh : thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, tiÒn thu sö dông vèn,..Theo tinh thÇn cña NghÞ ®Þnh 27/1999/N§-CP ngµy 20/04/1999 th× phÇn lîi nhuËn ®Ó l¹i nµy ®îc doanh nghiÖp sö dông ®Ó bï ®¾p, b¶o toµn vèn s¶n xuÊt kinh doanh vµ trÝch lËp c¸c quü nh: quü dù phßng tµi chÝnh, quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm, quü khen thëng, quü phóc lîi,... víi tû lÖ trÝch lËp ®îc quy ®Þnh rÊt chi tiÕt. Trong sè c¸c quü trªn th× doanh nghiÖp cã thÓ sö dông quü ®Çu t ph¸t triÓn phôc vô cho ho¹t ®éng ®Çu t ®æi míi hiÖn ®¹i ho¸ TSC§. Ho¹t ®éng tµi chÝnh t¹i c¸c doanh nghiÖp rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, trªn thùc tÕ ngoµi mét sè nguån vèn kÓ trªn doanh nghiÖp cßn cã thÓ khai th¸c mét sè nguån vèn n÷a nhng chØ mang tÝnh chÊt t¹m thêi nh : nguån vèn do thanh lý nhîng b¸n TSC§, do chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n, do kiÓm kª tµi s¶n ph¸t hiÖn thõa,... Trong c«ng t¸c huy ®éng vèn doanh nghiÖp ®Æc biÖt coi träng nguån vèn bªn trong bëi nã cã rÊt nhiÒu u ®iÓm: Mét lµ: T¸i ®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ lµ môc ®Ých nguyªn thuû cña viÖc trÝch lËp quü khÊu hao Hai lµ: Nguån vèn bªn trong lµ nguån vèn chñ së h÷u, nã thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh trong viÖc sö dông nªn viÖc sö dông ngån vèn nµy kh¸ linh ho¹t vµ kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng søc Ðp trong qu¸ tr×nh sö dông nh vèn vay ( nh søc Ðp vÒ viÖc thanh to¸n nî gèc khi kho¶n vay ®¸o h¹n, l·i vay ph¶i tr¶, c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ do ng©n hµng ®Ò ra trong qu¸ tr×nh sö dông vèn vay,..) Nh vËy, huy ®éng tèi ®a nguån vèn bªn trong cña doanh nghiÖp lµ xu híng chung trong viÖc huy ®éng vèn ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ. 19
Tuy nhiªn, thùc tr¹ng t¹i c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay lµ nguån vèn bªn trong cßn rÊt h¹n chÕ, thêng kh«ng thÓ ®¸p øng ®ñ nhu cÇu sö dông t¹i doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, viÖc huy ®éng nguån vèn bªn ngoµi lµ cÇn thiÕt. 1.3.2 Nguån vèn bªn ngoµi Nguån vèn bªn ngoµi lµ c¸c kho¶n doanh nghiÖp ®i vay cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã quan hÖ víi m×nh, ®ã cã thÓ lµ quan hÖ b¹n hµng, ®èi t¸c, c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, c¸c tæ chøc tÝn dông, huy ®éng vèn qua hîp t¸c liªn doanh liªn kÕt, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu,... Nguyªn t¾c c¬ b¶n khi huy ®éng vèn vay lµ: Khi huy ®éng tèi ®a nguån vèn bªn trong mµ kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vèn cho ho¹t ®éng ®Çu t th× sÏ ®i vay nhng ph¶i ®¶m b¶o thu nhËp nhËn ®îc tõ viÖc sö dông vèn vay ph¶i lín h¬n c¸c chi phÝ bá ra khi sö dông vèn vay. Trong thùc tÕ, c¸c nguån vèn bªn ngoµi doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng ®îc gåm cã: Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu : §©y lµ h×nh thøc huy ®éng vèn kh¸ ®Æc trng vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ huy ®éng vèn cao t¹i c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn. ViÖc sö dông tr¸i phiÕu ®Ó tµi trî dµi h¹n cho nhu cÇu ®Çu t sÏ t¹o ra sù linh ho¹t h¬n cho doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh sö dông vèn bëi doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t mµ kh«ng ph¶i tu©n thñ mét lo¹t c¸c quy chÕ tÝn dông nh sö dông vèn vay ng©n hµng, nã cã huy ®éng ®ñ vèn cho doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®Çu t trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n, quyÒn kiÓm so¸t vµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp kh«ng bÞ x¸o trén,...Do ®ã, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó tµi trî vèn dµi h¹n cho ho¹t ®éng ®Çu t lµ mét híng ®i quan träng 20