Báo cáo khoa học: "phân hóa giàu nghèo trong nền kinh tế thị tr-ờng ở Việt Nam"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

165
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt: ở n-ớc ta khi chuyển sang nền kinh tế thị tr-ờng thì phân hóa giàu nghèo ngày càng trở nên rõ nét, sâu sắc và phổ biến. Khoảng cách chênh lệch giữa nhóm giàu với nhóm nghèo nh- là yếu tố phản ánh sự phân phối công bằng hay không công bằng, thúc đẩy hay cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội ở n-ớc ta. Do vậy, đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định cần phải có những giải pháp vĩ mô và nguyên tắc...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "phân hóa giàu nghèo trong nền kinh tế thị tr-ờng ở Việt Nam"

ph©n hãa giμu nghÌo trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ë ViÖt Nam TS. T« thÞ t©m Bé m«n Kinh tÕ chÝnh trÞ Khoa M¸c – Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh Tr−êng §¹i häc GTVT Tãm t¾t: ë n−íc ta khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng th× ph©n hãa giμu nghÌo ngμy cμng trë nªn râ nÐt, s©u s¾c vμ phæ biÕn. Kho¶ng c¸ch chªnh lÖch gi÷a nhãm giμu víi nhãm nghÌo nh− lμ yÕu tè ph¶n ¸nh sù ph©n phèi c«ng b»ng hay kh«ng c«ng b»ng, thóc ®Èy hay c¶n trë sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë n−íc ta. Do vËy, ®¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø IX cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p vÜ m« vμ nguyªn t¾c ®Þnh h−íng lμ tËp trung thùc hiÖn xãa ®ãi gi¶m nghÌo, ®iÒu tiÕt , kiÓm so¸t kho¶ng c¸ch giμu nghÌo kh«ng ®Èy ph©n hãa giμu nghÌo v−ît qu¸ ng−ìng giíi h¹n dÉn tíi ph©n hãa giai cÊp, ph©n cùc vμ xung ®ét x· héi lμm ¶nh h−ëng tíi ®Þnh h−íng XHCN vμ sù æn ®Þnh cña x· héi. Summary: The transfer to the market economy of Vietnam leads to the popular and deep gap between the rich and the poor. The disparity in economy is considered as the factor which reflects fair or unfair distribution - a factor promotes or blocks progress of our country's socio - economy. Therefore the 9th Vietnam Communist Party Congress affirms that it is essential to KT-ML have macro scope solutions and principles in eliminating hunger and reducing poverty, regulating and controlling the gap to prevent the gap from being pushed up over restriction. If not, it would lead to the class division, social polarization and conflict which affect the socialist orientation and social stability. kinh tÕ - chÝnh trÞ x· héi ®ã. i. ®Æt vÊn ®Ò Víi quan niÖm giµu nghÌo lµ hËu qu¶ cña chÕ ®é t− h÷u vµ bãc lét, do vËy cã quan Loµi ng−êi ph¸t triÓn theo nhiÒu nÊc niÖm ¶o t−ëng cho r»ng: ë c¸c n−íc XHCN thang lÞch sö do tr×nh ®é cña lùc l−îng s¶n tr−íc ®©y víi viÖc x¸c lËp quyÒn së h÷u x· héi xuÊt quyÕt ®Þnh. Trong chÕ ®é c«ng x· vÒ t− liÖu s¶n xuÊt, quyÒn lµm chñ cña nh©n nguyªn thñy, ®ãi nghÌo lµ hÖ qu¶ trùc tiÕp cña d©n lao ®éng th× sù ph©n hãa giµu nghÌo sù l¹c hËu m«ng muéi... §Õn chÕ ®é chiÕm kh«ng râ nÐt. Theo Lªnin, trong CNXH "®èi h÷u n« lÖ, chÕ ®é phong kiÕn, vµ trong chÕ ®é kh¸ng giai cÊp mÊt ®i, nh−ng m©u thuÉn x· TBCN, khi xuÊt hiÖn chÕ ®é t− h÷u vµ quan hÖ héi th× cßn l¹i". V× vËy, vÉn cßn tån t¹i l©u dµi bãc lét thèng trÞ, khi ®ã ®èi kh¸ng giai cÊp nh÷ng kh¸c biÖt trong thu nhËp nhÊt lµ trong ph©n cùc x· héi vµ ph©n hãa giµu nghÌo lµ c¬ chÕ thÞ tr−êng. Do ®ã giµu nghÌo vÉn tån nh÷ng hiÖn t−îng tÊt yÕu, nh©n qu¶ h÷u c¬ t¹i. ë n−íc ta, trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau. Nã thuéc vÒ b¶n chÊt
trung bao cÊp th× ph©n hãa giµu nghÌo tõ mét Tõ nh÷ng quan ®iÓm trªn, xem xÐt vµo hiÖn t−îng diÔn ra chËm chËm, lÎ tÎ bÞ che lÊp hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ cña ViÖt Nam hiÖn bëi "chñ nghÜa b×nh qu©n chia ®Òu sù nghÌo nay th× cã thÓ hiÓu ph©n hãa giµu nghÌo lµ khæ". Tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ mét hiÖn t−îng ph©n chia x· héi thµnh c¸c tr−êng, th× sù ph©n hãa giµu nghÌo trë nªn nhãm ng−êi cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÊt l−îng ngµy cµng râ nÐt vµ trë thµnh vÊn ®Ò cã tÝnh sèng kh¸c biÖt nhau, lµ sù ph©n tÇng x· héi quy luËt. chñ yÕu vÒ mÆt kinh tÕ, thÓ hiÖn sù chªnh lÖch gi÷a c¸c nhãm nµy vÒ tµi s¶n, thu nhËp, ViÖc ph©n tÝch sù ph©n hãa giµu nghÌo ë møc sèng. n−íc ta ®ßi hái mét c¸ch nh×n chØnh thÓ c¬ cÊu x· héi, trong tÝnh thèng nhÊt c¸i kinh tÕ Nh− vËy cã thÓ hiÓu: víi c¸i x· héi. Xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ dùa trªn Ph©n hãa giµu nghÌo lµ mét d¹ng cña quan ®iÓm thùc tiÔn, quan ®iÓm ph¸t triÓn vµ ph©n hãa x· héi, ph©n hãa giai cÊp, lµ sù quan ®iÓm hÖ thèng. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph©n ph©n tÇng x· héi chñ yÕu vÒ mÆt kinh tÕ. hãa giµu nghÌo kh«ng cã nghÜa lµ ng¨n c¶n Do vËy, lý thuyÕt ph©n tÇng x· héi ph¶i sù v−¬n lªn lµm giµu, mµ ph¶i lµ sù lµm giµu ®−îc vËn dông hîp lý ®Ó t¹o dùng c¬ së lý chÝnh ®¸ng, thùc hiÖn t¨ng tr−ëng kinh tÕ g¾n thuyÕt cho viÖc nghiªn cøu hiÖn t−îng ph©n liÒn víi c«ng b»ng x· héi. hãa giµu nghÌo. 1. Kh¸i niÖm vµ nh÷ng tiªu chÝ x¸c Ph©n tÇng x· héi lµ sù bÊt b×nh ®¼ng ®Þnh giµu nghÌo ë n−íc ta hiÖn nay mang tÝnh c¬ cÊu cña mäi x· héi loµi ng−êi a. C¸c kh¸i niÖm (trõ nh÷ng tæ chøc x· héi s¬ khai). §ã lµ sù Cã nhiÒu quan niÖm, ®Þnh nghÜa vÒ ph©n ph©n chia, s¾p xÕp c¸c thµnh viªn x· héi hãa giµu nghÌo d−íi nhiÒu khÝa c¹nh, gãc ®é thµnh c¸c tÇng líp x· héi kh¸c nhau. VÒ ®Þa vÞ KT-ML kh¸c nhau nh−: ph©n hãa giµu nghÌo lµ sù kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi, còng nh− nh÷ng sù ph©n cùc vÒ kinh tÕ, lµ trung t©m cña sù ph©n kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é häc vÊn, nghÒ nghiÖp, tÇng x· héi, nã g¾n liÒn víi sù bÊt b×nh ®¼ng phong c¸ch sinh ho¹t, møc ®é tiªu dïng... Cã x· héi vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, lµ kÕt thÓ hiÓu ph©n tÇng x· héi theo 3 ®Æc tr−ng: qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng vµ ph¸t Mét lμ, ph©n tÇng x· héi lµ sù ph©n hãa triÓn kinh tÕ. c¸c c¸ nh©n thµnh nh÷ng tÇng líp, thø bËc Còng cã quan niÖm cho r»ng: ph©n hãa kh¸c nhau trong c¬ cÊu x· héi. giµu nghÌo lµ mét hiÖn t−îng x· héi ph¶n ¸nh Hai lμ, ph©n tÇng x· héi lu«n lu«n g¾n víi qu¸ tr×nh ph©n chia x· héi thµnh c¸c nhãm x· bÊt b×nh ®¼ng x· héi vµ ph©n c«ng lao ®éng. héi cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸c biÖt nhau, thÓ hiÖn trong x· héi nhãm giµu, nhãm nghÌo. Ba lμ, ph©n tÇng x· héi th−êng ®−îc l−u Gi÷a nhãm giµu nhãm nghÌo lµ kho¶ng c¸ch truyÒn qua c¸c thÕ hÖ vµ cã sù thay ®æi nhÊt vÒ thu nhËp, møc sèng. ®Þnh (do c¬ ®éng, chuyÓn dÞch x· héi). TÊt c¶ c¸c quan niÖm trªn ®Òu cã mét Kh¸i niÖm ph©n hãa giµu nghÌo kh¸c víi ®iÓm chung gièng nhau, ®ã lµ kh¼ng ®Þnh "ph©n cùc giµu nghÌo" sù ph©n cùc giµu ph©n hãa giµu nghÌo lµ mét hiÖn t−îng x· héi nghÌo còng lµ sù ph©n hãa x· héi chñ yÕu ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ph©n chia x· héi thµnh theo tiªu chÝ giµu nghÌo. Ph©n cùc giµu nh÷ng tÇng, líp, nhãm x· héi kh¸c nhau, chñ nghÌo lµ kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ qu¸ tr×nh x· yÕu vÒ mÆt giµu, nghÌo. héi dÉn tíi chç c¸c c¸ nh©n vµ c¸c nhãm x· héi héi tô ë cùc nµy hay cùc kia cña sù giµu
hoÆc nghÌo. Nã lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù tÇng lý t−ëng, trong ®ã tuyÖt ®¹i bé phËn lµ ph©n cùc x· héi, vµ lµ hËu qu¶ cña sù xung trung l−u, kh¸ gi¶, tuy vÉn cßn cã sù kh¸c biÖt ®ét x· héi (sù ph©n cùc x· héi lµ sù ph©n hãa vÒ møc sèng, song kho¶ng c¸ch kh¸c biÖt rÊt x· héi kh«ng nh÷ng dùa trªn tiªu chÝ kinh tÕ nhá. mµ c¶ nh÷ng tiªu chÝ ngoµi kinh tÕ) g©y mÊt b. Nh÷ng tiªu chÝ x¸c ®Þnh giμu æn ®Þnh x· héi. nghÌo ë n−íc ta Cßn ph©n hãa giµu nghÌo kh«ng ®Èy tíi §Ó ®¸nh gi¸ t−¬ng ®èi ®óng ®¾n sù ph¸t sù ph©n cùc giµu nghÌo, nã cßn lµ ®éng lùc triÓn cña mçi quèc gia, Liªn hîp quèc ®· ®−a cho sù ph¸t triÓn, ®Ó ng−êi nghÌo kh«ng thÊy ra nhiÒu chØ tiªu, trong nh÷ng chØ sè chung ®ã, bÞ bãc lét qu¸ ®¸ng, ®Ó ng−êi nghÌo thÊy m©u chØ sè ph¸t triÓn con ng−êi (Human thuÉn x· héi kh«ng ph¶i do ng−êi giµu g©y ra, Development Index - HID) ®−îc ®Æt vµo vÞ trÝ kÝch thÝch mäi ®èi t−îng v−¬n lªn ®Ó lµm giµu trung t©m, quan träng nhÊt, th«ng qua ®ã biÕt chÝnh ®¸ng. ®−îc møc ®é ph¸t triÓn cao hay thÊp cña mét Cã thÓ ph©n chia hÖ thèng ph©n hãa giµu quèc gia. Theo xÕp h¹ng cña 174 n−íc vÒ chØ nghÌo cho c¸c tr×nh ®é ph¸t triÓn x· héi kh¸c sè nµy trong thêi gian tõ 1995 - 2000 cho thÊy nhau trong lÞch sö: ViÖt Nam t¨ng tõ vÞ trÝ 122 lªn 109; Trung quèc tõ 106 lªn 96. N−íc cã vÞ trÝ cao nhÊt lµ - Theo h×nh "chãp" ph¶n ¸nh nh÷ng x· Nauy, sau ®Õn Thôy §iÓn, Cana®a. héi cã sù bÊt b×nh ®¼ng ë møc cao (dï lµ kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu hay tr×nh ®é kinh tÕ ph¸t ChØ sè tû träng thu nhËp cña c¸c nhãm triÓn cao nh− Hoa Kú hiÖn nay, tÇng líp th−îng d©n c− vµ hÖ sè bÊt b×nh ®¼ng trong thu nhËp l−u chØ chiÕm 1 - 3% d©n sè, h¹ l−u chiÕm 25%. th−êng ®−îc ®¸nh gi¸ so s¸nh gi÷a tæng thu nhËp cña 10% (hay 20%) d©n sè cã thu nhËp - Theo h×nh "thoi" hay h×nh qu¶ tr¸m: hai KT-ML thÊp nhÊt vµ 10% (hay 20%) d©n sè cã thu nhãm x· héi giµu nghÌo ®Òu chiÕm tû lÖ nhá, nhËp cao nhÊt. Møc kh¸c biÖt nµy cµng cao n»m ë 2 ®Çu h×nh thoi, nhãm trung l−u chiÕm cho thÊy sù bÊt b×nh ®¼ng trong ph©n phèi thu ®¹i ®a sè ë gi÷a (nh− NhËt B¶n). Lo¹i h×nh nhËp quèc d©n. T¹i Ch©u Phi, sù chªnh lÖch nµy tuy cã tiÕn bé h¬n h×nh chãp, nh−ng nµy kho¶ng 20 lÇn, cã n−íc 50 lÇn (trung phi); kho¶ng c¸ch tÇng líp giµu nhÊt vµ nghÌo nhÊt Mü: 17 lÇn, Trung Quèc: 14 lÇn, Th¸i Lan: 13 vÉn qu¸ xa, thÓ hiÖn møc ®é bÊt b×nh ®¼ng lÇn, Cana®a: 8 lÇn, Hµn Quèc : 8 lÇn. cßn qu¸ cao. Bªn c¹nh ®ã, Liªn hîp quèc cßn ®−a ra - Theo h×nh "qu¶ trøng": tÇng líp trung c¸c chØ sè kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ h¬n tr×nh l−u chiÕm ®¹i ®a sè, sù bÊt b×nh ®¼ng x· héi ®é ph¸t triÓn cña mçi quèc gia nh−: vÉn cßn cao, song kh«ng cßn nh÷ng ng−êi qu¸ nghÌo, còng nh− t×nh tr¹ng mét sè Ýt ChØ sè liªn quan tíi giíi (Gender Related ng−êi n¾m tuyÖt ®¹i bé phËn tµi s¶n cña x· Development Index - GRDI) chØ sè nµy ph¶n héi (nh− c¸c n−íc B¾c ¢u). ¸nh sù bÊt b×nh ®¼ng, tû lÖ biÕt ®äc, biÕt viÕt, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi, n−íc cã sù bÊt - Theo h×nh "giät n−íc": kho¶ng c¸ch b×nh ®¼ng thÊp nhÊt lµ n−íc Nauy, BØ. N−íc giµu nghÌo vÉn cßn nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ. cã sù bÊt b×nh ®¼ng cao nhÊt lµ c¸c n−íc §¹i ®a sè thµnh viªn trong x· héi cã møc ch©u Phi. sèng trung b×nh vµ kh¸ (nh− c¸c n−íc §«ng ¢u cò). ChØ sè vÒ vai trß cña phô n÷ (Gender Empowerment Measure - GEM) chØ sè nµy - Theo h×nh "®Üa bay": ®©y lµ lo¹i ph©n dïng ®Ó ®o l−êng sù ph©n biÖt giíi trong viÖc
tham gia vµo c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· l−êng b»ng chØ tiªu gi¸ trÞ hoÆc hiÖn vËt quy héi, tham gia vµo quyÒn quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®æi. ®Ò x· héi nh− tû lÖ ®¹i biÓu quèc héi lµ n÷, tû 2. Thùc tr¹ng cña ph©n hãa giµu lÖ n÷ trong c¸c cÊp l·nh ®¹o, møc ®é thu nghÌo ë n−íc ta hiÖn nay nhËp ... a. ¶nh h−ëng cña viÖc chuyÓn Ngoµi ra cßn cã chØ sè nghÌo tÝnh trªn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®èi víi qu¸ ng−êi (Human Poverty Index - HPI) ph¶n ¸nh tr×nh ph©n hãa giμu nghÌo ë n−íc ta t×nh tr¹ng nghÌo tõ gãc ®é ph¸t triÓn nh©n v¨n Kinh tÕ thÞ tr−êng ra ®êi võa lµ yªu cÇu, cña 78 quèc gia ®ang ph¸t triÓn. ChØ sè nµy võa lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n ®−a ra nh»m so s¸nh sù nghÌo khæ gi÷a c¸c xuÊt. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ quèc gia. tr−êng lµ qu¸ tr×nh më réng ph©n c«ng lao Kh¸i niÖm nghÌo ®ãi lµ mét kh¸i niÖm cã ®éng x· héi, ph¸t triÓn khoa häc, c«ng nghÖ ý nghÜa t−¬ng ®èi, nã g¾n víi tõng thêi ®iÓm, míi vµ øng dông chóng vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt tõng quèc gia, tõng khu vùc. kinh doanh. NghÌo ®ãi (ESCAP) ®−a ra "nghÌo ®ãi lµ MÆt tÝch cùc cña kinh tÕ thÞ tr−êng lµ ®Æt t×nh tr¹ng mét bé phËn d©n c− kh«ng ®−îc con ng−êi vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ béc h−ëng vµ tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n lé hÕt nh÷ng mÆt m¹nh, còng nh− nh÷ng mÆt cña con ng−êi, mµ nh÷ng nhu cÇu nµy ®· yÕu trong cuéc c¹nh tranh ®Ó giµnh lîi Ých cao ®−îc x· héi thõa nhËn tïy theo tr×nh ®é ph¸t nhÊt cho m×nh. triÓn kinh tÕ vµ phong tôc tËp qu¸n cña ®Þa Kinh tÕ thÞ tr−êng ®· ®em l¹i nh÷ng c¬ ph−¬ng". §©y lµ ®Þnh nghÜa chung nhÊt, cã may, vËn héi, lµm cho ai cã b¶n lÜnh, cã tµi tÝnh chÊt h−íng dÉn vÒ ph−¬ng ph¸p ®¸nh n¨ng cã kinh nghiÖm vµ c¸c quan hÖ x· héi, KT-ML gi¸, nhËn diÖn nÐt chÝnh yÕu, phæ biÕn vÒ sè c¸ nh©n cã −u thÕ ®· chíp ®−îc thêi c¬, nghÌo. ph¸t triÓn lªn thµnh c¸c nhãm giµu cã. Trong ë n−íc ta x¸c ®Þnh giµu nghÌo kh«ng chØ khi ®ã, mét sè kh¸c kh«ng nh÷ng kh«ng ph¸t ®¬n thuÇn lµ vÊn ®Ò thu nhËp vËt chÊt, mµ nã triÓn v−ît lªn ®−îc mµ cßn bÞ r¬i vµo t×nh thÕ cßn liªn quan tíi khÝa c¹nh ®¹o ®øc, nh©n khã kh¨n, thËm chÝ sa sót vµ trë thµnh nhãm v¨n. HiÖn nay, ë n−íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh x· héi ngoµi lÒ. chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, ®· cã rÊt Thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh ®æi míi ë n−íc nhiÒu nh÷ng ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ c¸i ta ®· xuÊt hiÖn nhiÒu nh©n tè míi ®ãng vai trß giµu, c¸i nghÌo, bao qu¸t mét lo¹t c¸c tiªu chÝ ®Çu tµu trong nhiÒu lÜnh vùc cña x· héi. Cã vÒ chÊt vµ vÒ l−îng, nh− c¸c tiªu chÝ dùa trªn thÓ kÓ ®Õn c¸c nhµ doanh nghiÖp trong lÜnh c¬ së : lÊy l−¬ng thùc, tµi s¶n, thu nhËp ®Ó vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, th−¬ng nghiÖp, ®¸nh gi¸. dÞch vô, hä lµ nh÷ng ng−êi thùc sù cã tµi Trong hµng lo¹t c¸c tiªu chÝ nh−: thu n¨ng, n¾m b¾t ®−îc thêi c¬, cã vèn hoÆc biÕt nhËp, nhµ ë, tiÖn nghi sinh ho¹t, chi tiªu gia c¸ch t¹o ra vèn, m¹nh d¹n ®Çu t− vµo s¶n ®×nh, h−ëng thô v¨n hãa ... th× tiªu chÝ thu xuÊt kinh doanh trë thµnh nh÷ng ng−êi giµu nhËp vÒ kinh tÕ lµ ®¸ng chó ý h¬n c¶. cã. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp xuÊt hiÖn nh÷ng hé gia ®×nh m¹nh d¹n ®Çu t− trë thµnh ë n−íc ta, chØ tiªu ®¸nh gi¸ giµu nghÌo nh÷ng hé kinh doanh giái, lµm giµu chÝnh dùa trªn chØ tiªu chÝnh lµ thu nhËp b×nh qu©n ®¸ng. nh©n khÈu mét th¸ng (hoÆc 1 n¨m) ®−îc ®o
Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi cßn biÓu hiÖn theo løa tuæi, s¾c téc, giíi tÝnh... sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, th× nh÷ng yÕu tè NÕu xÐt vÒ thu nhËp cã thÓ ph©n chia tµn d− cña kinh tÕ thÞ tr−êng s¬ khai ch−a sau: ®−îc kh¾c phôc. MÆt kh¸c, trong x· héi ®· - Nhãm hé gia ®×nh s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt hiÖn mét sè yÕu tè v−ît khái giíi h¹n dÞch vô t− nh©n, c¸ thÓ, thÝch øng nhanh víi khu«n khæ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh c¬ chÕ thÞ tr−êng lµm giµu lªn nhanh chãng. h−íng XHCN, sù can thiÖp cña Nhµ n−íc vµo thÞ tr−êng ch−a ®ñ m¹nh, thËm chÝ tr¸i víi yªu - Nhãm hé trÝ thøc cã häc vÊn cao, cã cÇu cña thÞ tr−êng. Ngoµi ra, cßn tån t¹i mét kh¶ n¨ng tham gia nghiªn cøu, triÓn khai c¸c bé phËn tho¸i hãa trong bé m¸y Nhµ n−íc víi c«ng tr×nh khoa häc, dù ¸n... th× ®êi sèng v−ît nh÷ng yÕu tè tiªu cùc cña thÞ tr−êng g©y ra tréi lªn. n¹n tham nhòng, cöa quyÒn, chiÕm dông vèn - Nhãm c«ng viªn chøc liªn quan tíi ®Çu vµ tµi s¶n cña Nhµ n−íc. mèi kinh tÕ, hoÆc h−íng ngo¹i nhanh chãng Còng trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, do tËn dông c¬ héi, cã møc thu nhËp cao. nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, vÉn cßn tån t¹i - Nhãm c«ng nh©n trong c¸c doanh mét bé phËn d©n c− kh«ng cã kh¶ n¨ng tháa nghiÖp lµm ¨n khã kh¨n, nh÷ng hé n«ng d©n m·n nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n, nhu cÇu tèi thiÓu vïng s©u, vïng xa... ®êi sèng khã kh¨n. cña con ng−êi, cô thÓ ë c¸c x· nghÌo vïng nói, vïng cao, vïng s©u, vïng xa, hä kh«ng XÐt trªn gãc ®é kinh tÕ hay thu nhËp th× chØ thiÕu thèn vÒ l−¬ng thùc, thùc phÈm mµ c«ng nh©n lµm viÖc trong c¸c xÝ nghiÖp t− cßn thiÕu thèn vÒ c¸c dÞch vô y tÕ, v¨n hãa, nh©n hoÆc liªn doanh víi n−íc ngoµi th× giµu gi¸o dôc... h¬n trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc. TrÝ thøc tham gia vµo c¸c dù ¸n cã ch−¬ng tr×nh Nh− vËy, kinh tÕ thÞ tr−êng tån t¹i kh¸ch KT-ML hîp t¸c quèc tÕ th× thu nhËp cao h¬n c¸c trÝ quan, lµ hiÖn t−îng mang tÝnh quy luËt. Ph©n thøc kh¸c. N«ng d©n cã ngµnh nghÒ phô th× hãa giµu nghÌo lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu song song, giµu h¬n lµ n«ng d©n thuÇn n«ng. XÐt trªn ®ång hµnh cña kinh tÕ thÞ tr−êng. Ph©n hãa gãc ®é vïng ®Þa lý th× d©n téc Ýt ng−êi cã thu giµu nghÌo ch¼ng nh÷ng lµ hÖ qu¶ vÒ mÆt nhËp thÊp h¬n c¸c d©n téc kh¸c. kinh tÕ mµ c¶ vÒ mÆt chÝnh trÞ, x· héi cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng ë mäi n−íc. Sù ph©n hãa giµu nghÌo gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n chªnh lÖch thu nhËp cã xu Ngµy nay, kinh tÕ thÞ tr−êng võa ®−îc coi h−íng gia t¨ng. GDP (1990 - 1996) n«ng th«n lµ mét ph−¬ng thøc ®Ó t¨ng tr−ëng kinh tÕ, t¨ng trung b×nh lµ 2,7%/n¨m, khu vùc thµnh thóc ®Èy sù giµu cã, nh−ng ®ång thêi kinh tÕ thÞ lµ 8,8%. Thu nhËp b×nh qu©n n«ng th«n thÞ tr−êng còng lµ nguyªn nh©n, ®iÒu kiÖn ®Èy b»ng 54,8% so víi thµnh thÞ. Kho¶ng c¸ch nhanh sù ph©n hãa giµu nghÌo. MÆt kh¸c, giµu nghÌo gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ cã xu kinh tÕ thÞ tr−êng cßn lµ ph−¬ng tiÖn, ®iÒu kiÖn h−íng do·ng c¸ch xa h¬n (chÝnh v× vËy tû lÖ ®Ó gi¶i quyÕt ph©n hãa giµu nghÌo. nghÌo ®ãi ë n«ng th«n rÊt cao chiÕm 90%, ë b. Thùc tr¹ng ph©n hãa giμu thµnh thÞ tû lÖ nµy lµ 10%). Khi kinh tÕ thÞ nghÌo ë n−íc ta hiÖn nay tr−êng ngµy cµng ph¸t triÓn th× tû lÖ nghÌo ®ãi cã xu h−íng gi¶m, tû lÖ sè hé cã thu nhËp cao Thùc tr¹ng ph©n hãa giµu nghÌo ë n−íc ngµy cµng nhiÒu lªn, nh−ng sù chªnh lÖch ta diÔn ra ë mäi ®Þa bµn, trong mçi giai cÊp, gi÷a sè hé cã thu nhËp cao víi sè hé cã thu tÇng líp, nhãm x· héi, trong mçi nghÒ nhËp thÊp ngµy cµng gia t¨ng. Nh− vËy mét nghiÖp... thËm chÝ sù ph©n hãa giµu nghÌo
bé phËn d©n c− r¬i vµo t×nh tr¹ng nghÌo t−¬ng khiÕm khuyÕt, nhiÒu ®¹o luËt cßn thiÕu vµ ®èi. th−êng xuyªn söa ®æi, ®iÒu nµy dÉn ®Õn t¹o nhiÒu khe hë ®ã chÝnh lµ c¬ héi, m¶nh ®Êt cho c. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc c¸c hµnh ®éng thao tóng ph¸p luËt, lµm giµu tr¹ng ph©n hãa giμu nghÌo ë n−íc ta hiÖn bÊt chÝnh. Ngoµi ra cßn cã nh÷ng nguyªn nay nh©n cña sù ®ãi nghÌo nãi riªng nh−: b¶n Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n, yÕu tè t¸c th©n nh÷ng ng−êi nghÌo th× thiÕu vèn, thiÕu ®éng ®Õn thùc tr¹ng ph©n hãa giµu nghÌo kiÕn thøc, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, gÆp rñi ro, m¾c nh−: c¬ cÊu nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é häc vÊn, vai c¸c tÖ n¹n x· héi ... trß quyÒn lùc, tÝnh chÊt ®éc quyÒn hoÆc −u thÕ 3. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m gi¶i cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc... tÊt c¶ ®Òu t¸c quyÕt vÊn ®Ò ph©n hãa giµu nghÌo ë n−íc ®éng t¹o ra nh÷ng kh¸c biÖt trong thu nhËp, ta hiªn nay trong tµi s¶n vµ trong c¸c mÆt kh¸c cña cuéc a. Nhμ n−íc cÇn t¹o ra m«i tr−êng sèng. VÝ dô trong thùc tÕ cho thÊy nÕu tay chÝnh trÞ æn ®Þnh ®Ó t¨ng tr−ëng vμ ph¸t nghÒ, tÝnh chÊt c«ng viÖc vµ vÞ trÝ quyÒn lùc triÓn kinh tÕ, ®ång thêi thùc hiÖn c«ng chiÕm gi÷ trong c«ng viÖc cµng cao th× møc b»ng x· héi. Tøc lµ t¹o ra m«i tr−êng d©n thu nhËp còng cµng cao. Bªn c¹nh ®ã cßn cã chñ, c«ng b»ng cho nh©n d©n lao ®éng trong mét sè ng−êi l¹m dông quyÒn lùc ®Ó lµm giµu ®ã cã ng−êi nghÌo. §ång thêi ph¸t huy tÝnh mét c¸ch bÊt chÝnh. Ngoµi ra cßn cã mét sè tÝch cùc cña ng−êi lao ®éng nãi chung, ng−êi hé giµu v× cã ng−êi th©n tham gia c«ng t¸c nghÌo nãi riªng v−ît qua ®ãi nghÌo v−¬n lªn qu¶n lý, l·nh ®¹o ë c¸c cÊp, ngµnh. Trong sè lµm giµu mét c¸ch chÝnh ®¸ng cho b¶n th©n ®ã kh«ng lo¹i trõ cã hé giµu lªn nhê kh«n vµ cho x· héi. VÊn ®Ò nãng báng, bøc xóc khÐo hîp thøc hãa c¸c nguån thu nhËp bÊt hiÖn nay ®èi víi Nhµ n−íc lµ chèng quan liªu chÝnh. KT-ML tham nhòng, bu«n lËu vµ c¸c tÖ n¹n x· héi ë n−íc ta hiÖn nay, trong nhiÒu tr−êng kh¸c, ®ång thêi ph¶i ®Êu tranh chèng l¹i hîp c¸c quyÒn lùc th−êng ®−îc kÕt hîp víi nh÷ng biÓu hiÖn tha hãa quyÒn lùc, sù tho¸i nhau, cïng ph¸t huy søc m¹nh vµ kÕt qu¶ hãa biÕn chÊt cña mét bé phËn c¸n bé §¶ng h×nh thµnh nªn mét tÇng líp trung l−u. Tuy viªn trong tæ chøc bé m¸y Nhµ n−íc, nhÊt lµ nhiªn do t¸c ®éng cña kinh tÕ thÞ tr−êng còng c¸c c¬ quan thi hµnh vµ b¶o vÖ ph¸p luËt. lµ nguyªn nh©n khiÕn kh«ng Ýt hé giµu lªn §Ó x©y dùng m«i tr−êng chÝnh trÞ x· héi nh−: ë n«ng th«n, sè hé giµu hiÖn nay chñ yÕu lµnh m¹nh cÇn ph¶i thùc hiÖn c«ng b»ng x· do kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh víi kinh tÕ thÞ héi vµ d©n chñ nh»m gi¶m bít tiªu cùc cña tr−êng, hä kh«ng chØ lµm thuÇn n«ng mµ cßn ph©n hãa giµu nghÌo b»ng c¸ch: lo¹i trõ sù lµm thªm c¸c nghÒ kh¸c nh− dÞch vô, chÕ lµm giµu bÊt hîp ph¸p, ®iÒu tiÕt bëi thu nhËp biÕn, c«ng nghiÖp nhá...). ë thµnh phè, sè cña nh÷ng ng−êi g¾n liÒn nhê lîi thÕ nghÒ ng−êi giµu lªn chñ yÕu lµ lÜnh vùc bu«n b¸n vµ nghiÖp b»ng c¸ch ®¸nh thuÕ lòy tiÕn ®èi víi dÞch vô. Còng cã kh«ng Ýt ng−êi lîi dông kÏ hë nh÷ng ng−êi cã thu nhËp cao nh»m h¹n chÕ cña ph¸p luËt ®Ó trèn thuÕ hoÆc lÈn tr¸nh c¸c bít chªnh lÖch gi÷a nhãm thu nhËp cao nhÊt kho¶n nép kh¸c, ngoµi ra cßn cã c¸c hµnh vi víi nhãm thu nhËp thÊp nhÊt. §ång thêi Nhµ nh− bu«n lËu, trèn thuÕ, lµm hµng gi¶, tham n−íc cã thÓ trî cÊp cho ng−êi nghÌo do cã nhòng... t¹o nªn mét bé phËn c¸n bé, viªn hoµn c¶nh ®Æc biÖt, cã chÝnh s¸ch ®·i ngé chøc, d©n giµu kh¸ nhanh. tháa ®¸ng ®èi víi nh÷ng ng−êi cã c«ng cho sù nghiÖp ®Êu tranh v× ®éc lËp tù do cña tæ quèc. M«i tr−êng ph¸p lý ë n−íc ta cßn nhiÒu
b. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng ®Ñp cña d©n téc cã truyÒn thèng t−¬ng th©n, th«n theo h−íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i t−¬ng ¸i, ®ïm bäc lÉn nhau. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch nµy nh»m gióp ®ì cho nh÷ng ®èi hãa nh»m ®¶m b¶o sù t¨ng tr−ëng æn ®Þnh t−îng gÆp rñi ro, bÊt h¹nh trong cuéc sèng t¹o cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. c¬ héi b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ mäi thµnh viªn N«ng th«n ViÖt Nam chiÕm 80% d©n sè, trong céng ®ång. 72% ng−êi lao ®éng x· héi, tû lÖ ®ãi nghÌo ë Ngoµi ra cÇn cã chÝnh s¸ch −u ®·i ®èi víi n«ng th«n rÊt cao chiÕm 90%. Do vËy, c«ng nh÷ng ng−êi cã c«ng víi ®Êt n−íc. nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét gi¶i ph¸p thiÕt thùc ®Ó gi¶i quyÕt ph©n hãa giµu nghÌo. ii. KÕt luËn ë n−íc ta gi¶i ph¸p cÊp b¸ch ®Ó gi¶i ë n−íc ta trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi quyÕt ph©n hãa giµu nghÌo lµ ph¶i gi¶i quyÕt sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng th× sù ph©n hãa thùc tr¹ng nghÌo tuyÖt ®èi, v× nghÌo tuyÖt ®èi giµu nghÌo ngµy cµng trë nªn râ rÖt, ®Æc biÖt cßn rÊt phæ biÕn, hä lµ nh÷ng ng−êi bÞ thiÕu lµ nh÷ng kh¸c biÖt trong sù ph©n hãa giµu thèn vµ Ýt cã sù lùa chän nhÊt. Thùc hiÖn viÖc nghÌo gi÷a c¸c vïng, nhÊt ë nh÷ng n¬i kinh tÕ xãa ®ãi gi¶m nghÌo lµ h¹n chÕ sù chªnh lÖch thÞ tr−êng ph¸t triÓn nh− ®« thÞ, thµnh phè th× gi÷a c¸c vïng, h¹n chÕ ph©n hãa giµu nghÌo. ph©n hãa giµu nghÌo còng ®Ëm nÐt h¬n. Tuy c. X©y dùng m«i tr−êng v¨n hãa - nhiªn, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c c¸ nh©n x· héi lμnh m¹nh ë n«ng th«n n−íc ta gãp hay c¸c nhãm ng−êi nhÊt lµ nh÷ng ng−êi phÇn gi¶i quyÕt sù ph©n hãa giμu nghÌo. nghÌo do n¨ng lùc, do hoµn c¶nh hä cµng dÔ bÞ tôt hËu, bÞ hÉng hôt, kh«ng cã nh÷ng c¬ X©y dùng ®êi sèng v¨n hãa tõ c¸c gia may, hoÆc bÞ r¬i vµo nh÷ng hoµn c¶nh khã ®×nh, c¸c ®¬n vÞ c¬ së, g¾n liÒn víi viÖc b¶o vÖ KT-ML kh¨n kh«ng thÓ tù m×nh hßa nhËp vµo céng søc kháe cho n«ng d©n, tÝch cùc vËn ®éng kÕ ®ång, vµo x· héi. Do vËy, cÇn cã sù gióp ®ì ho¹ch hãa d©n sè, më réng giao l−u v¨n hãa. cña Nhµ n−íc, cña céng ®ång ®Ó gi¶m thiÓu Tuy nhiªn gi¶i ph¸p nµy cÇn ph¶i kÕt hîp sù chªnh lÖch giµu nghÌo. ®ång bé víi c¸c gi¶i ph¸p kh¸c, ®Æc biÖt cÇn cã sù quan t©m ®óng møc cña Nhµ n−íc. Tµi liÖu tham kh¶o d. T¨ng c−êng gi¸o dôc v¨n hãa [1]. Tõ ®iÓn XH häc. NXB Khoa häc x· héi. ph¸p luËt, v¨n hãa d©n chñ. [2]. Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt th«ng dông. NXB Gi¸o dôc 1996. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng lèi kinh [3]. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX. doanh lµm giµu chÝnh ®¸ng vµ kiÓu lµm giµu NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 2001. bÊt chÝnh cßn tån t¹i bªn c¹nh nhau th× ph¸p [4]. §ç Nguyªn Ph−¬ng. VÒ hiÖn t−îng ph©n tÇng x· luËt cã vai trß ®Æc biÖt quan träng. Bëi vËy cÇn héi ë n−íc ta hiÖn nay, t¹p chÝ Céng s¶n sè 5, 1995. gi¸o dôc cho c«ng d©n ý thøc, quyÒn lîi, nghÜa vô v¨n hãa ph¸p luËt, v¨n hãa d©n chñ. [5]. NguyÔn V¨n TiÒn. Giµu nghÌo ë n«ng th«n hiÖn nay. NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, 1993. CÇn ®Þnh h−íng cho viÖc kinh doanh lµm giµu cã v¨n hãa. [7]. T−¬ng lai, kh¶o s¸t x· héi häc vÒ ph©n tÇng x· héi - c¬ së lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p luËn. T¹p chÝ x· e. Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi. héi häc sè 3, 1995. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy thÓ hiÖn sù [8]. Bïi Thanh Long. C¬ cÊu x· héi vµ ph©n tÇng x· quan t©m cña x· héi, thÓ hiÖn t×nh c¶m cao héi, NXB Khoa häc vµ x· héi, Hµ Néi 2000♦