Báo cáo khoa học: Hiện trạng môi trường đất - nước khu vực trồng rau tại thành phố thái nguyên

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

165
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thành phố Thái Nguyên là một trung tâm công nghiệp ở khu vực phía Bắc Việt Nam. Sự phát triển nhanh chóng của công nghiệp và đô thị cũng nh- việc lạm dụng quá nhiều phân hoá học và hoá chất BVTV trong nông nghiệp đã làm cho môi tr-ờng đất và n-ớc ở đây bị ảnh h-ởng. Các vùng xung quanh thành phố Thái Nguyên, ô nhiễm môi tr-ờng do các nguồn: n-ớc thải công nghiệp, bụi khói công nghiệp, sử dụng phân bón hoá học và sử dụng hoá chất BVTV cũng đã đ-ợc cảnh báo (Lê Văn Mãi, 1998). Do đó cần...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Hiện trạng môi trường đất - nước khu vực trồng rau tại thành phố thái nguyên

Báo cáo khoa học: Hiện trạng môi trường đất - nước khu vực trồng rau tại thành phố thái nguyên
HiÖn tr¹ng m«i tr−êng ®Êt - n−íc khu v−c trång rau t¹I thµnh phè th¸I nguyªn Phan ThÞ Thu H»ng* NguyÔn §×nh M¹nh** SUMMARY There are about 12,000 tones of urban solid wastes, 4150500 tones solid wastes of Industries and more 800 millions cube mettres of Exhaust gas in ThaiNguyªn province. The Author had controled and Evaluated Nitrate, pesticide residue and heavy metal content in some soils Cultivated of vegetables and Irrigation water on TUC DUYEN and DONG HY villages. The Author realyzed that, the cultivated soils were polluted Zn and pesticide (Padan). On some sides of TUC DUYEN and DONG HY village, the Irrigation water was polluted by Nitrate and heavymetal (Pb, Cd). The ground water using for Irrigation is clean water. Key words: soil polluted, Irrigation water, clean water, Nitrate, Pesticide, Heavymetal, vegetable. 1.§Æt vÊn ®Ò Thµnh phè Th¸i Nguyªn lµ mét trung t©m c«ng nghiÖp ë khu vùc phÝa B¾c ViÖt Nam. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ còng nh− viÖc l¹m dông qu¸ nhiÒu ph©n ho¸ häc vµ ho¸ chÊt BVTV trong n«ng nghiÖp ®· lµm cho m«i tr−êng ®Êt vµ n−íc ë ®©y bÞ ¶nh h−ëng. C¸c vïng xung quanh thµnh phè Th¸i Nguyªn, « nhiÔm m«i tr−êng do c¸c nguån: n−íc th¶i c«ng nghiÖp, bôi khãi c«ng nghiÖp, sö dông ph©n bãn ho¸ häc vµ sö dông ho¸ chÊt BVTV còng ®· ®−îc c¶nh b¸o (Lª V¨n M·i, 1998). Do ®ã cÇn ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng ®Êt vµ n−íc ë vïng s¶n xuÊt rau ®Ó phôc vô cho nÒn n«ng nghiÖp s¹ch bÒn v÷ng. 2. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §èi t−îng: ®Êt vµ n−íc t¹i hai vïng chuyªn canh rau lµ §ång Hû vµ Tóc Duyªn Thêi gian: LÊy mÉu ®Êt vµ n−íc t¹i c¸c thêi ®iÓm 12/2003 vµ 03/2004. ChØ tiªu theo dâi: NØt¸t, Zn, Pb, Cd, As,Hg, d− l−¬ngl thuèc BVTV ( Basa, Padan, Regen). Ph−¬ng ph¸p lÊy mÉu: lÊy mÉu ®Êt vµ n−íc theo ph−¬ng ph¸p ngÉu nhiªn. Tõ 3-4 ha ®Êt vïng trång rau lÊy 1 mÉu trung b×nh ®¹i diÖn. Méu n−íc s«ng lÊy t¹i cöa th¸o vµo kªnh dÉn, tr¹m b¬m. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch: pH: Theo ph−¬ng ph¸p pHmetter OM(%): Theo ph−¬ng ph¸p Walkley-Black §¹m tæng sè (N%): ph−¬ng ph¸p Kjeldahn,c«ng ph¸ mÉu bµng hçn hîp H2SO4-HClO4. L©n tæng sè (P2O5%): Theo ph−¬ng ph¸p so mµu, mÉu c«ng ph¸ nh− khi PT N% L©n dÔ tiªu: (P2O5 mg/100 gam): Theo ph−¬ng ph¸p Oniani Kaly tæng sè (K2O%): §o trªn m¸y QP hÊp thô nguyªn tö AAS (chÕ ®é ph¸t x¹) Ph©n tÝch Ca, Mg, Cd, Pb, Zn: B»ng quang phæ hÊp thô nguyªn tö AAS (chÕ ®é hÊp thô) Ph©n tÝch Hg, As: B»ng cùc phæ Volt- Amper Stripping víi ®iÖn cùc Au Ph©n tÝch EC: §o ®é dÉn ®iÖn b»ng Conductivity metter Tû lÖ SÐt (%): ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p sa l¾ng * Phan ThÞ Thu H»ng: NCS Tr−êng §HNL Th¸i Nguyªn ** NguyÔn §×nh M¹nh: PGS.TS §H N«ng nghiÖp I Hµ Néi 1
3. KÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng ®Êt §Êt trång rau Th¸i Nguyªn cã nguån gèc lµ ®Êt phï sa,thÞt nhÑ cã ®é ph× kh¸. ChØ tiªu lý ho¸ tÝnh cña ®Êt ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 1 B¶ng 1. TÝnh chÊt ho¸ lý cña ®Êt trång rau ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh Tóc duyªn §ång hû pH ( KCl) 5,27 - 6,75 6,2 - 6,87 Mïn % 0,9 - 1,3 1,2- 2,5 N % 0,0086 - 0,05 0,0073 - 0,03 P2O5 % 0,08 - 0,12 0,06 - 0,10 K2O % 1,10 - 1,40 0,82 - 1,10 Ca2+ meq/100g 11,4 - 12,3 10,1 - 13,5 Mg2+ meq/100g 7,7 - 8,5 8,7 - 9,6 SÐt % 13,4 - 15,0 16,2 - 18,5 µs/cm EC 414,0 - 829,0 298,6 - 330,05 KÕt qu¶ ph©n tÝch Nitrat vµ Kim lo¹I nÆng d−îc chØ ra ë b¶ng 2. B¶ng 2. Hµm l−îng NO3- vµ mét sè kim lo¹i nÆng trong ®Êt trång rau §¬n vÞ tÝnh: mg/kg ®Êt TCVN Lµng §«ng - §ång Hû Xãm Chïa - Tóc Duyªn BÕn O¸nh - Tóc Duyªn ChØ tiªu 7902- (12 mÉu) (13 mÉu) (10 mÉu ) theo dâi 2002 NO3- 9,810 - 12,140 8,43 - 32,63 9,032 - 12,710 Zn 200 40,978 - 152,647 58,190 - 712,809 43,560 - 237,259 Pb 70 0,028 - 0,522 1,298 - 9,956 1,240 - 3,060 As 12 0,016 - 0,085 0,345 - 4,932 0,045 - 0,247 Cd 2 0,003 - 0,011 0,155 - 0,725 0,250 - 0,575 Hg 0,405 - 0,438 0,229 - 0,631 0,402 - 0,697 - XÐt vÒ mÆt NO3- vµ kim lo¹i nÆng th× ®Êt trång rau cña §ång Hû vµ Tóc Duyªn ®−îc coi lµ " s¹ch" TÊt c¶ c¸c mÉu kiÓm tra ®Òu cã hµm l−îng NO3- vµ kim lo¹i nÆng ( Pb ; Cd ; As ; Hg ) thÊp. Cô thÓ: - Hµm l−îng NO3- biÕn ®éng tõ 9,45 - 32,63 mg/kg ®Êt . - Hµm l−îng As : 0,016 - 4,932 mg/kg ®Êt. - Hµm l−îng Cd : 0,003 - 0,725 mg/kg ®Êt. - Hµm l−îng Pb : 0,028 - 9,956 mg/kg ®Êt. - Hµm l−îng Zn: 40,978 - 712,809 mg/kg ®Êt , trong ®ã cã hai mÉu t¹i Xãm Chïa - Tóc duyªn cã hµm l−îng cao: 321,798 vµ 712,809 mg/kg ®Êt. Tuy vËy kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy hµm l−îng NO3- vµ kim lo¹i nÆng (Pb; Cd; As; Hg; Zn) ë khu vùc Xãm Chïa, Tóc Duyªn cao h¬n so víi hai khu vùc cßn l¹i vµ c¸c n¬i kkh¸c (Lª §øc, 1998; TrÇn C«ng TÊu & cs, 1998). D− l−îng ho¸ chÊt BVTV: Thuèc BVTV ®−îc sö dông phæ biÕn lµ c¸c lo¹i thuèc trõ s©u Basa, Padan vµ Regen. KÕt qu¶ ®iÒu tra d− l−îng ho¸ chÊt BVTV trong ®Êt trång rau ë thµnh phè Th¸i Nguyªn (b¶ng 3) cho thÊy: do n«ng d©n ®· sö dông mét l−îng lín ho¸ chÊt BVTV lµm cho ®Êt bÞ nhiÔm bÈn nghiªm träng. D− l−îng Padan (lo¹i thuèc ®−îc 100% sè hé trång rau sö dông) 2
lµm nhiÔm bÈn 100% mÉu kiÓm tra vµ th−êng gÊp tõ 90 - 500 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp. §©y lµ con sè ®¸ng b¸o ®éng ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý vµ ng−êi sö dông. B¶ng 3. D− l−îng ho¸ chÊt BVTV trong ®Êt trång rau (§¬n vÞ tÝnh: mg/kg ®Êt) VÞ trÝ lÊy mÉu MÉu Basa Padan- 95SP Regen Lµng §«ng - §ång Hû 1 0,001 52,235 0,952 2 0,436 14,422 0,469 3 KX§ 11,013 0,480 4 0,022 45,480 0,358 BÕn O¸nh - Tóc Duyªn 1 0,0005 9,067 0,619 2 0,038 10,429 0,440 3 KX§ 50,524 0,521 Xãm Chïa Tóc Duyªn 1 KX§ 14,934 0,376 2 KX§ 18,423 0,546 3 0,023 18,069 0,525 TCCP 0,1 0,1 Tãm l¹i trong ®Êt trång rau ë thµnh phè Th¸i Nguyªn, hµm l−îng NO3- vµ kim loai nÆng cßn ë d−íi ng−ìng « nhiÔm (TCVN 07-2002) nh−ng d− l−îng ho¸ chÊt BVTV trong ®Êt rÊt cao. 3.2. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc Trong khu vùc nghiªn cøu nguån n−íc t−íi chñ yÕu lµ n−íc S«ng CÇu ®−îc b¬m vÒ theo hÖ thèng m−¬ng dÉn. B¶ng 4. ChÊt l−îng n−íc s«ng CÇu t¹i cÇu Gia B¶y (§¬n vÞ mg/l) TT ChØ tiªu TCVN-1995 8/2003 12/2003 03/2004 1 pH 5,5 - 9 7,3 6,9 7,3 2 COD < 35 19,76 33,8824 26,235 3 BOD < 25 8,8 21,64 20,6 NO3- 4 15 0,326 1,521 2,237 7 Fe 2,0 0,034 0,576 0,304 9 As 0,1 0,004 0,012 0,117 10 Pb 0,1 0,019 0,003 0,12 11 Cd 0,02 0,005 0,018 0,019 12 Zn 2 0,016 0,054 1,7104 13 Coliform 5000 14000 5000 13000 14 TSS 80 91 83,0 110 15 DÇu mì 0,3 0,274 0,91685 0,3 13 Phªnol 0,02 0,013 0,012 0,111 Thùc tÕ n−íc s«ng CÇu lµ n¬i tiÕp nhËn c¸c nguån th¶i c«ng nghiÖp (Nhµ m¸y giÊy Hoµng V¨n Thô, má than Kh¸nh Hoµ, khai th¸c kho¸ng s¶n tõ c¸c vïng S¬n D−¬ng , §¹i Tõ.....) nªn chÊt l−îng n−íc s«ng CÇu biÕn ®éng theo mïa vµ theo nguån th¶i, kÕt qu¶ kiÓm tra cho thÊy: Hµm l−îng Coliform, dÇu mì, cÆn rÊt cao, nguyªn nh©n do hÖ thèng th¶i c«ng nghiÖp. Kim lo¹i nÆng (As , Pb ) nhiÔm ë møc ®é nhÑ Nh×n chung n−íc s«ng cÇu ®· cã hiÖn t−îng nhiÔm bÈn mét sè yÕu tè. VÊn ®Ò nµy còng nªn ®−îc xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc v× ®©y lµ nguån n−íc t−íi chñ yÕu cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¹i Th¸i Nguyªn 3
Ph©n tÝch mÉu n−íc lÊy t¹i tÊt c¶ c¸c m−¬ng dÉn n−íc tõ s«ng CÇu vµ bÓ chøa n−íc trong khu vùc trång rau vµo c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau cho thÊy: So s¸nh víi TCVN ®èi víi n−íc mÆt sö dông cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th× n−íc t−íi trong c¸c vïng trång rau ®· cã hiÖn t−îng nhiÔm bÈn, ®Æc biÖt n−íc ë c¸c bÓ gÇn quèc lé 1B cña lµng §«ng - §ång Hû vµ n−íc ë c¸c bÓ thuéc khu xãm Chïa (Tóc Duyªn) cã hiÖn t−îng bÞ « nhiÔm rÊt cao NO3- vµ kim lo¹i nÆng. B¶ng 5. Hµm l−îng NO3- vµ mét sè kim lo¹i nÆng trong n−íc t−íi t¹i khu vùc trång rau®−îc nghiªn cøu (mg/l) ChØ TCVN Lµng §«ng - §ång Hû Xãm Chïa - Tóc Duyªn BÕn O¸nh - Tóc Duyªn tiªu 1995 ( 6 mÉu ) ( 10 mÉu ) ( 8 mÉu ) pH 5,5 - 9 5,0 - 7,3 5,8 - 7,0 5,5 - 7,1 NO3- 15 9,80 - 26,80 6,50 - 20, 889 10,2 - 22,321 Pd 0,1 0,02 - 0,09 0,024 - 0,180 0,025 - 0,127 Cd 0,02 0,12 - 0,385 0,009 - 0,035 0,014 - 0,172 As 0,1 0, 030 - 1, 010 0,05 - 0,12 0,021 - 0,875 Zn 2 0,175 - 2,404 0,274 - 2,600 0,716 - 2,180 Qua kh¶o s¸t chóng t«i thÊy n−íc s«ng CÇu th−êng ®−îc b¬m vÒ c¸c m−¬ng tõ 3 - 7 ngµy/lÇn vµ n«ng d©n dïng n−íc ë c¸c bÓ nµy võa t−íi cho rau võa röa dông cô b¬m thuèc - t−íi ph©n, v× vËy hµm l−îng c¸c chÊt ®éc h¹i cao h¬n so víi n−íc s«ng CÇu, ®Æc biÖt lµ NO3- vµ kim lo¹i nÆng ( Zn, As ; Pb ; Cd). Cô thÓ: - Hµm l−îng NO3- : T¹i lµng §«ng - §ång Hû : trong 6 mÉu ph©n tÝch cã ®Õn 2 mÉu cã hµm l−îng NO3- v−ît qu¸ TCQ§. T¹i xãm Chïa - Tóc Duyªn : trong 10 mÉu kiÓm tra th× cã 6 mÉu cã hµm l−îng NO3- v−ît qu¸ qui ®Þnh, bÕn O¸nh tû lÖ mÉu nhiÔm NO3- v−ît qu¸ qui ®Þnh lµ 3/8 mÉu. - Hµm l−îng kim lo¹i nÆng: Nh×n chung n−íc t−íi rau ®· cã hiÖn t−îng « nhiÔm kim lo¹i nÆng kho¶ng 20 - 50% sè mÉu kiÓm tra, tû lÖ c¸c mÉu nhiÔm ë Tóc Duyªn cao h¬n so víi §ång Hû. Trong mét sè mÉu n−íc t−íi t¹i c¸c bÓ ch−¸ vµ m−¬ng dÉn ®· cã d− l−îng hãa chÊt cña c¸c lo¹i thuèc BVTV nh− Bassa, Padan, Regen nh−ng ë møc thÊp (B¶ng 6) B¶ng 6. D− l−îng ho¸ chÊt BVTV trong n−íc t−íi t¹i khu vùc trång rau ë thµnh phè Th¸i Nguyªn ( mg/l) MÉu Basa Padan Regen 1 0,0023 0,014 VÕt Lµng §«ng - §ång Hû 2 KX§ KX§ VÕt 3 KX§ KX§ VÕt 1 KX§ 0,03 VÕt BÕn O¸nh - Tóc duyªn 2 KX§ KX§ VÕt 3 KX§ KX§ VÕt 1 KX§ KX§ VÕt 2 KX§ 0,03 VÕt Xãm Chïa Tóc duyªn 3 0,0028 0,09 VÕt 4 0,0040 0,08 VÕt 4. KÕt luËn §Êt trång rau t¹i §ång Hû vµ Tóc Duyªn (Th¸i Nguyªn) ®¹t tiªu chuÈn vÒ hµm l−îng NO3- vµ kim lo¹i nÆng (Cd, Pb vµ As, Hg ), tuy vËy ë mét sè khu vùc cã hiÖn t−îng nhiÔm Zn kh¸ cao, v−ît qu¸ tiªu chuÈn qui ®Þnh (TCVN 1995 & 2002) . 4
TÊt c¶ c¸c khu vùc nghiªn cøu ®Òu ph¸t hiÖn cã ho¸ chÊt BVTV trong ®Êt trång, ®Æc biÖt d− l−îng Padan rÊt cao v−ît qu¸ TCCP tõ 90 - 500 lÇn. ChÊt l−îng n−íc s«ng CÇu b×nh th−êng vÉn ®¹t tiªu chÈn lµm n−íc t−íi cho s¶n xuÊt, nh−ng cã sù biÕn ®éng theo mïa vµ theo chÕ ®é nguån th¶i, v× vËy cÇn cã biÖn ph¸p khèng chÕ c¸c nguån th¶i (Lª Khoa & cs, 1998). N−íc t−íi t¹i c¸c khu vùc trång rau ®−îc nghiªn cøu ®· cã hiÖn t−îng « nhiÔm NO3- vµ kim lo¹i nÆng (Pb vµ Cd ) N−íc ngÇm trong khu vùc trång rau vÉn ®¶m b¶o vÒ sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt . Tµi liÖu tham kh¶o Lª §øc (1998). Hµm l−îng Cu, Mn, Mo trong mét sè lo¹i ®Êt chÝnh cña ViÖt Nam. Lª Khoa, NguyÔn Quang Trung, NguyÔn ViÖt Hång (1998). Nghiªn cøu biÖn ph¸p pha lo·ng ®Ó gi¶m nhÑ « nhiÔm n−íc s«ng NhuÖ phôc vô cho n«ng nghiÖp. T¹p chÝ Khoa häc §Êt, sè 10, trang 189-197) TrÇn C«ng TÊu, TrÇn C«ng Kh¸nh (1998). HiÖn tr¹ng m«i tr−êng ®Êt ViÖt Nam th«ng qua viÖc nghiªn cøu c¸c kim lo¹i nÆng. T¹p chÝ Khoa häc §Êt, sè 10, trang 152-161. Lª V¨n M·i (2004). Xu thÕ diÔn biÕn m«i tr−êng vµ chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng tiØnh Th¸i Nguyªn. T¹p chÝ B¶o vÖ m«i tr−êng, sè (1+2). 5