Báo cáo khoa học: "PHÂN TíCH CáC NGUYÊN NHÂN DẫN ĐếN ùN TắC Và TAI NạN GIAO THÔNG DO XE BUýT TạI CáC ĐÔ THị VIệT NAM Và Đề XUấT GIảI PHáP KHắC PHụC"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

231
lượt xem 69
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt: Tr-ớc sự gia tăng nhanh chóng của xe máy và các loại xe cơ giới cá nhân khác, vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt đ-ợc coi là giải pháp quan trọng để hạn chế tình trạng ùn tắc và tai nạn giao tại các đô thị n-ớc ta. Nh-ng trong thực tế, quá trình phát triển của loại hình vận tải này không phải lúc nào cũng thu đ-ợc kết quả nh- mong muốn do một số bất cập trong quá trình quản lý và tổ chức khai thác. Bài báo tiến hành phân tích...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "PHÂN TíCH CáC NGUYÊN NHÂN DẫN ĐếN ùN TắC Và TAI NạN GIAO THÔNG DO XE BUýT TạI CáC ĐÔ THị VIệT NAM Và Đề XUấT GIảI PHáP KHắC PHụC"

PH¢N TÝCH C¸C NGUY£N NH¢N DÉN §ÕN ïN T¾C Vµ TAI N¹N GIAO TH¤NG DO XE BUýT T¹I C¸C §¤ THÞ VIÖT NAM Vµ §Ò XUÊT GI¶I PH¸P KH¾C PHôC Ts. NguyÔn ThÞ BÝch H»ng Liªn Bé m«n Kinh tÕ Tr−êng §¹i Giao th«ng VËn t¶i C¬ së II Tãm t¾t: Tr−íc sù gia t¨ng nhanh chãng cña xe m¸y vμ c¸c lo¹i xe c¬ giíi c¸ nh©n kh¸c, vËn t¶i hμnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ®−îc coi lμ gi¶i ph¸p quan träng ®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng ïn t¾c vμ tai n¹n giao t¹i c¸c ®« thÞ n−íc ta. Nh−ng trong thùc tÕ, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lo¹i h×nh vËn t¶i nμy kh«ng ph¶i lóc nμo còng thu ®−îc kÕt qu¶ nh− mong muèn do mét sè bÊt cËp trong qu¸ tr×nh qu¶n lý vμ tæ chøc khai th¸c. Bμi b¸o tiÕn hμnh ph©n tÝch c¸c nguyªn g©y ïn t¾c vμ tai n¹n giao th«ng do xe buýt vμ ®Ò xuÊt c¸c ph−¬ng h−íng gi¶i quyÕt. Summary: Bus public transpot is a vital way to deal with the traffic jams and traffic acidents caused by the rapid increase of motorbikes and private vehicles. In fact development of bus public transpot does not always give a good result as expected be cause of the unscientific management and improper organization in exploitation. This article analyzes the basic factors causing traffic jams and traffic accidents and gives some recommendations for those problems. I. GIíI THIÖU CT 2 T×nh h×nh mÊt an toµn giao th«ng ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò rÊt nãng báng, thu hót sù quan t©m cña kh«ng chØ c¸c bé ngµnh cã liªn quan mµ cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n. RÊt ®¸ng buån lµ vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt, tr¸i víi sù mong ®îi, ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng t¸c nh©n dÉn ®Õn hiÖn tr¹ng nµy. Nguyªn nh©n lµ do trong qu¸ tr×nh tæ chøc khai th¸c vËn t¶i hµnh kh¸ch céng céng chóng ta míi chØ quan t©m ®Õn viÖc më réng m¹ng l−íi vµ t¨ng khèi l−îng hµnh kh¸ch vËn chuyÓn mµ quªn r»ng sù ph¸t triÓn ®ã ph¶i g¾n liÒn víi viÖc gi¶m thiÓu ïn t¾c vµ tai n¹n giao th«ng. §©y míi lµ môc ®Ých chÝnh cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn giao th«ng c«ng céng vµ lµ tiÒn ®Ò cho viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ bÒn v÷ng. §Ó gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, bµi b¸o ®i s©u ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ïn t¾c, mÊt an tßan giao th«ng trong vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc. II. C¸C NGUY£N NH¢N C¥ B¶N DÉN §ÕN T×NH TR¹NG ïN T¾C, MÊT AN toμn GIAO TH¤NG TRONG VËN T¶I HμNH KH¸CH C¤NG CéNG B»NG XE BUýT 1. T×nh tr¹ng kü thuËt vµ kh¶ n¨ng th«ng qua cña c¸c c«ng tr×nh giao th«ng trªn tuyÕn cã tæ chøc vËn chuyÓn hµnh kh¸ch b»ng xe buýt §iÒu dÔ dµng nhËn thÊy lµ kh«ng ph¶i trªn bÊt kú tuyÕn ®−êng nµo còng cã thÓ tæ chøc vËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ®−îc. ViÖc v¹ch tuyÕn vµ x¸c ®Þnh hµnh tr×nh
Trªn tÊt c¶ c¸c ®o¹n tuyÕn kh«ng cã kh¶ n¨ng x¶y ra nh÷ng t×nh huèng nguy hiÓm bÊt th−êng nh−: s¹t lë, tr−ît ®Êt, ngËp n−íc vµ c¸c lo¹i thiªn tai kh¸c. T¶i träng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng trªn tuyÕn nh− cÇu, cèng, ®−êng x¸... ph¶i phï hîp víi t¶i träng cña xe buýt l−u hµnh trªn tuyÕn ë tr¹ng th¸i chÊt ®Çy tèi ®a. BÒ réng mÆt ®−êng ph¶i ®¶m b¶o ®Ó xe buýt th«ng hµnh cïng c¸c lo¹i ph−¬ng tiÖn kh¸c, ra vµo tr¹m, dõng ®ç ®ãn tr¶ kh¸ch... mµ kh«ng g©y c¶n trë, kh«ng g©y nguy hiÓm cho c¸c ph−¬ng tiÖn ®ang l−u th«ng trªn ®−êng. Khi tÝnh to¸n vµ x©y dùng ph−¬ng ¸n tæ chøc ch¹y xe trªn tuyÕn cÇn tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng th«ng qua cña ®−êng vµ c¸c c«ng tr×nh giao th«ng kh¸c nh−: cÇu, nót giao th«ng... Sè xe buýt ch¹y trªn tuyÕn v−ît qu¸ kh¶ n¨ng th«ng qua cña ®−êng còng lµ mét nguyªn nh©n quan träng dÉn ®Õn ïn t¾c vµ tai n¹n giao th«ng. HiÖn nay chóng ta cßn thiÕu c¸c quy ®Þnh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nµy khi thiÕt kÕ vµ ®−a vµo khai th¸c c¸c tuyÕn xe buýt. ViÖc më tuyÕn míi chñ yÕu lµ do c¸c ®¬n vÞ khai th¸c ®Ò nghÞ trªn c¬ së c©n ®èi sè l−îng ph−¬ng tiÖn vµ nhu cÇu cña hµnh kh¸ch. V× vËy mµ cã nh÷ng tuyÕn xe buýt ®i qua c¸c ®o¹n ®−êng phè cã bÒ réng mÆt ®−êng nhá h¬n 10m; nhiÒu tuyÕn cã hµnh tr×nh trïng nhau, khiÕn cho trªn c¸c ®o¹n ®−êng cao ®iÓm sè l−îng xe buýt ch¹y trªn ®−êng v−ît qu¸ kh¶ n¨ng th«ng hµnh dÉn ®Õn ïn t¾c giao th«ng nghiªm träng. CT 2 2. C¸c yªu cÇu ®èi víi l¸i xe vµ chÕ ®é lµm viÖc cña hä Tr×nh ®é tay nghÒ, ®¹o ®øc vµ th¸i ®é phôc vô, t×nh tr¹ng søc kháe, t©m lý cña ng−êi l¸i xe cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn an toµn chuyÓn ®éng cña xe buýt còng nh− c¸c ph−¬ng tiÖn kh¸c trªn ®−êng. BiÖt danh “hung thÇn” g¾n víi xe buýt [4] xuÊt ph¸t tõ viÖc mét sè l¸i xe coi th−êng luËt lÖ giao th«ng ®−êng bé còng nh− c¸c quy t¾c khai th¸c cña ngµnh cã c¸c hµnh vi: phãng nhanh, v−ît Èu, nhÊn cßi inh ái g©y sî h·i cho ng−êi ®i ®−êng; kh«ng quan s¸t trong qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp (®Æc biÖt lµ khi ra vµo c¸c tr¹m ®ãn tr¶ kh¸ch); l¹m dông quyÒn −u tiªn ®Ó ®i vµo lµn xe 2 b¸nh; ®ãn kh¸ch kh«ng ®óng tr¹m... g©y tai n¹n giao th«ng, thËm chÝ, cßn g©y ra nh÷ng vô tai n¹n chÕt ng−êi.
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, ®©y lµ hËu qu¶ cña nh÷ng bÊt cËp trong c«ng t¸c tuyÓn dông, gi¸o dôc, ®µo t¹o ®éi ngò l¸i xe vµ nh©n viªn phôc vô trªn xe buýt. Tr−íc hÕt, trong tuyÓn dông do thiÕu hôt tµi xÕ cã b»ng D trë lªn (cã thÓ l¸i xe buýt) nªn viÖc tuyÓn dông tµi xÕ cã phÇn dÔ d·i. MÆt kh¸c, lùc l−îng tµi xÕ vµ nh©n viªn phôc vô chñ yÕu xuÊt ph¸t tõ nguån lµ c¸c x· viªn c¸c hîp t¸c x· vËn t¶i, con em vµ ng−êi th©n quen cña hä nªn viÖc tuyÓn dông khã cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh nghiªm tóc theo quy ®Þnh. VÊn ®Ò ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ch−a ®−îc coi träng ®óng møc khi tuyÓn dông còng nh− trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c cña ®éi ngò l¸i xe vµ nh©n viªn phôc vô. Thø hai, lµ viÖc thiÕu quan t©m ®Õn t×nh tr¹ng søc kháe vµ t©m lý cña l¸i xe khi ®iÒu khiÓn ph−¬ng tiÖn. L¸i xe buýt ®ßi hái ph¶i cã søc kháe tèt vµ t©m tr¹ng tho¶i m¸i lóc ®iÒu khiÓn xe th× míi ®¹t hiÖu qu¶ cao khi ®i trªn ®−êng. ThÕ nh−ng hiÖn nay, viÖc kiÓm tra søc kháe vµ n¨ng lùc lµm viÖc cña l¸i xe chØ ®−îc tiÕn hµnh mét lÇn khi tuyÓn dông, vµ hoµn toµn th¶ næi trong qu¸ tr×nh sö dông lao ®éng sau ®ã. Mµ chóng ta ®Òu biÕt r»ng, søc kháe vµ ph¶n x¹ tay l¸i cña tµi xÕ khã cã thÓ ®−îc b¶o toµn theo thêi gian. Thø ba, khi lµm viÖc ng−êi l¸i xe chÞu rÊt nhiÒu søc Ðp ¶nh h−ëng ®Õn thu nhËp cña hä nh−: sè l−îng vÐ b¸n ®−îc, ch¹y ph¶i ®óng lÞch tr×nh, sî mÊt chuyÕn, lo bÞ ph¹t. ChÝnh ¸p lùc vÒ thêi gian, lÞch tr×nh ch¹y xe lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc c¸c l¸i xe ph¶i ch¹y Èu, qu¸ tèc ®é quy ®Þnh. Sè l−îng vÐ b¸n ra ¶nh h−ëng ®Õn thu nhËp cña l¸i xe vµ nh©n viªn phôc vô nªn ®· g©y ra hiÖn t−îng tranh giµnh kh¸ch gi÷a c¸c xe buýt ch¹y trªn c¸c ®o¹n tuyÕn trïng nhau. §Ó b¾t ®−îc kh¸ch c¸c tµi xÕ thiÕu l−¬ng t©m s½n sµng biÕn xe buýt thµnh xe ®ua, coi th−êng tÝnh m¹ng cña hµnh kh¸ch trªn xe vµ ng−êi ®i ®−êng. HiÖn t−îng “rµ rót” kh¸ch cña l¸i xe còng xuÊt ph¸t tõ søc Ðp nµy. ë ®o¹n ®Çu cña hµnh tr×nh hä ch¹y víi tèc ®é chËm, s½n sµng ®ãn kh¸ch ë CT 2 bÊt kú ®©u chø kh«ng chØ ë c¸c tr¹m ®ãn tr¶ nh− quy ®Þnh. Cßn ë ®o¹n cuèi cña hµnh tr×nh, ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ thêi gian thùc hiÖn chuyÕn hä phãng nhanh v−ît Èu, kh«ng ®¶m b¶o thêi gian dõng ®ç ë c¸c tr¹m ®Ó hµnh kh¸ch lªn xuèng xe an toµn. ChÕ ®é lµm viÖc cßn nhiÒu bÊt cËp hiÖn nay còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng lµm viÖc cña ®éi ngò l¸i xe vµ nh©n viªn phôc vô. Theo b¸o c¸o cña së GTCC thµnh phè Hå ChÝ Minh, hiÖn nay cã ®Õn 73% sè ®Çu xe buýt cña thµnh phè ho¹t ®éng t¹i c¸c hîp t¸c x·. Trong khi ®ã, l¸i xe, tiÕp viªn ë c¸c hîp t¸c x· nµy ph¶i lµm viÖc rÊt c¨ng th¼ng, 14-16 tiÕng/ngµy vµ ngoµi tiÒn c«ng theo chuyÕn hoÆc ngµy ch¹y xe, hä kh«ng ®−îc h−ëng b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ. §iÒu kiÖn lao ®éng kh¾c nghiÖt nh− thÕ dÔ sinh øc chÕ t©m lý, c¸u g¾t víi kh¸ch, tay l¸i mÖt mái dÔ g©y tai n¹n [9]. Cßn t¹i Hµ Néi, Tæng C«ng ty vËn t¶i Hµ Néi l¹i ra quy ®Þnh, ®Ó nhËn ®−îc ®ñ l−¬ng c¬ b¶n, mçi l¸i xe ph¶i ch¹y 24 c«ng vËn chuyÓn vµ kÌm theo 2 c«ng trùc, thËm chÝ nhiÒu tµi xÕ ph¶i ch¹y tíi 29-30 ngµy mçi th¸ng. C¸c tµi xÕ cho biÕt hä ph¶i lµm viÖc liªn tôc kh«ng cã nhiÒu thêi gian nghØ gi÷a giê. NhiÒu lóc mÖt mái cã ng−êi cßn võa ®iÒu khiÓn xe võa ngñ gËt. GÇn ®©y nhÊt cã tr−êng hîp l¸i xe buån ngñ ®Õn møc xe lao c¶ lªn vØa hÌ míi tØnh ngñ [5]. Trong khi ®ã, t¹i Céng hßa liªn bang Nga ®Ó ®¶m b¶o an toµn giao th«ng trong vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt, ®Þnh møc lao ®éng kü thuËt cña tµi xÕ ë møc: thêi gian lµm viÖc trong mét ngµy ®ªm kh«ng qu¸ 10 giê vµ trong mét tuÇn kh«ng qu¸ 41 giê. T¹i c¸c tr¹m, c¸c ga ®Çu cuèi ph¶i ®¶m b¶o cã chç nghØ ng¬i cho l¸i xe nghØ gi÷a giê trong thêi gian lµm viÖc. L¸i xe ph¶i
3. C¸c yªu cÇu ®èi víi ph−¬ng tiÖn vËn t¶i. §¶m b¶o t×nh tr¹ng kü thuËt cña xe khi l−u hµnh trªn ®−êng lµ yªu cÇu tiªn quyÕt vµ b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ c¸c ph−¬ng tiÖn khi tham gia l−u th«ng chø kh«ng riªng g× xe buýt. Tuy nhiªn do tÝnh chÊt sö dông c«ng céng, phôc vô sè l−îng hµnh kh¸ch lín nªn yªu cÇu nµy ®Æt ra víi xe buýt cÊp b¸ch vµ chÆt chÏ h¬n. C¸c xe kh«ng nh÷ng ph¶i kiÓm tra, b¶o d−ìng vµ söa ch÷a lín ®Þnh kú mµ yªu cÇu mçi khi xuÊt bÕn ®Òu ph¶i ®−îc kiÓm tra l¹i ®Ó ®¶m b¶o xe trong tr¹ng th¸i kü thuËt tèt. ViÖc nµy cÇn ®−îc thùc hiÖn bëi mét bé phËn ®éc lËp víi l¸i xe vµ chØ khi nµo bé phËn nµy cÊp “phiÕu xuÊt bÕn” th× xe míi ®−îc ra khái b·i vµ l−u hµnh trªn ®−êng. RÊt ®¸ng tiÕc vÊn ®Ò nµy ë n−íc ta ch−a ®−îc coi träng. Kh«ng nh÷ng thiÕu bé phËn kiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt cña xe tr−íc khi xuÊt bÕn mµ chóng ta cßn thiÕu trÇm träng c¸c bÕn b·i ®Ó b¶o qu¶n xe, tr¸nh nh÷ng h− háng do t¸c ®éng cã h¹i cña thêi tiÕt. Xe buýt gÇn nh− ®−îc kho¸n tr¾ng cho c¸c l¸i xe qu¶n lý, b¶o d−ìng. HËu qu¶ lµ thêi gian gÇn ®©y ®· xuÊt hiÖn hiÖn t−îng xe buýt míi ®−a vµo khai th¸c ch−a l©u ®· tù nhiªn bèc ch¸y khi ®ang ®ç trªn ®−êng H¶i Th−îng L·n ¤ng (TP. Hå ChÝ Minh) do trong bÕn hÕt chç ®Ëu. Hay t¹i Hµ Néi, xe buýt sè 207 ch¹y tuyÕn Gi¸p B¸t - V¨n Giang bÊt ngê mÊt phanh, lao lªn vØa hÌ, g©y tai n¹n nghiªm träng t¹i ng· ba L¹c Trung - Minh Khai lµm 5 ng−êi bÞ th−¬ng, 5 xe m¸y h− háng nÆng [7]. Yªu cÇu thø hai lµ ph−¬ng tiÖn sö dông ph¶i phï hîp víi t×nh tr¹ng cña dßng giao th«ng (bÒ réng mÆt ®−êng, thµnh phÇn dßng xe...) vµ nhu cÇu ®i l¹i cña hµnh kh¸ch. NÕu sö dông xe buýt cã kh¶ n¨ng chuyªn chë nhá h¬n nhu cÇu ®i l¹i cña hµnh kh¸ch th× sÏ lµm t¨ng sè l−îng xe cÇn thiÕt, ®iÒu nµy khiÕn cho ®−êng phè vèn nhá hÑp cña chóng ta cµng thªm qu¸ t¶i. Ngoµi ra, nã còng ®ßi hái thªm mét sè l−îng lín l¸i xe vµ nh©n viªn phôc vô. Ng−îc l¹i, nÕu sö dông CT 2 xe buýt lín khi l−u l−îng dßng hµnh kh¸ch nhá sÏ lµm d·n c¸ch ch¹y xe t¨ng ®¸ng kÓ, t¨ng thêi gian chê ®îi cña hµnh kh¸ch t¹i c¸c tr¹m dõng, nhµ chê. §ång thêi, xe buýt qu¸ lín so víi bÒ réng mÆt ®−êng sÏ g©y c¶n trë chuyÓn ®éng cña b¶n th©n xe buýt còng nh− c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c trªn ®−êng phè, t¹o thµnh “bøc t−êng xe buýt”, mét nguyªn nh©n ®¸ng kÓ cña t×nh tr¹ng ïn t¾c giao th«ng hiÖn nay.
4. C«ng t¸c tæ chøc khai th¸c trªn c¸c tuyÕn xe buýt còng ®ãng vai trß v« cïng quan trong trong viÖc gi¶m ïn t¾c vµ ®¶m b¶o an toµn giao th«ng. Trong tæ chøc khai th¸c cÇn ®Æc biÖt chó ý c¸c c«ng viÖc sau: * V¹ch tuyÕn vµ tæ chøc m¹ng l−íi tuyÕn hîp lý. §©y lµ nÒn t¶ng, c¬ së cña qu¸ tr×nh tæ chøc khai th¸c, nã cã ¶nh h−ëng ®Õn tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n, c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh ®ã. Nã bao gåm viÖc x¸c ®Þnh h−íng tuyÕn, lé tr×nh cña tuyÕn, chiÒu dµi tuyÕn vµ kh¶ n¨ng phèi hîp gi÷a c¸c tuyÕn trong m¹ng l−íi. H−íng vµ lé tr×nh cña tuyÕn khi x¸c ®Þnh c¨n cø vµo dßng hµnh kh¸ch vµ kh¶ n¨ng th«ng qua cña c¸c c«ng tr×nh trªn tuyÕn. L−u ý r»ng, c¸c tuyÕn buýt ®« thÞ kh«ng nªn cã chiÒu dµi qu¸ 18 km, v× víi vËn tèc l÷ hµnh trung b×nh trong thµnh phè lµ 16 km/giê th× ®Ó hoµn thµnh mét CT 2 chuyÕn th× l¸i xe buéc ph¶i lµm viÖc liªn tôc 70 phót trong ®iÒu kiÖn lµm viÖc c¨ng th¼ng: ®−êng phè ®«ng ®óc, dßng xe ®i l¹i hçn hîp vµ xe liªn tôc ph¶i ra vµo c¸c tr¹m ®Ó ®ãn, tr¶ kh¸ch. ViÖc tæ chøc m¹ng l−íi tuyÕn hîp lý cho phÐp hµnh kh¸ch ®i l¹i thuËn lîi ®Õn mäi ®iÓm trong thµnh phè, gi¶m thêi gian ®i l¹i vµ sè lÇn chuyÓn tuyÕn (thÓ hiÖn th«ng qua 2 th«ng sè kü thuËt khai th¸c m¹ng lµ mËt ®é m¹ng l−íi tuyÕn vµ hÖ sè chuyÓn ®æi hµnh tr×nh cña hµnh kh¸ch), ®ång thêi nã cßn cã vai trß tÝch cùc trong viÖc gi¶m thiÓu ïn t¾c giao th«ng do xe buýt g©y ra. Bëi v× m¹ng l−íi tuyÕn hîp lý lµ m¹ng l−íi cã hÖ sè tuyÕn (®¸nh gi¸ møc ®é trïng lÆp cña c¸c tuyÕn trong m¹ng l−íi) vµ hÖ sè phi trùc tuyÕn lµ nhá nhÊt cã thÓ. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng nh÷ng vÊn ®Ò nµy ch−a ®−îc xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l−íi tuyÕn xe buýt ë n−íc ta. Theo sè liÖu vÒ m¹ng l−íi tuyÕn xe buýt ë thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Õn n¨m 2003, trong khi mËt ®é m¹ng l−íi tuyÕn xe buýt cña thµnh phè rÊt thÊp, chØ ®¹t 0,34 km/km2 (®Þnh møc vÒ chØ tiªu nµy cho c¸c thµnh phè trªn 1 triÖu d©n ë Nga lµ 2,5 - 3 km/km2 ), th× hÖ sè trïng lÆp tuyÕn vµ hÖ sè phi trùc tuyÕn cña chóng ta l¹i rÊt lín. TuyÕn “th¼ng” nhÊt lµ tuyÕn BÕn Thµnh – Chî B×nh T©y còng cã hÖ sè phi trùc tuyÕn (møc chªnh lÖch gi÷a chiÒu dµi thùc tÕ cña hµnh tr×nh vµ kho¶ng c¸ch theo “®−êng chim bay” gi÷a ®iÓm ®Çu tuyÕn vµ ®iÓm cuèi tuyÕn) lµ 1,23 so víi møc trung b×nh trªn thÕ giíi lµ 1,1 - 1,2. TuyÕn BÕn Thµnh – BÕn xe MiÒn §«ng lµ tuyÕn cã hÖ sè phi trùc tuyÕn lín nhÊt (2,64). HÖ sè trïng lÆp tuyÕn xe buýt ë thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 2003 ®· lµ 1,39, t¹i thêi ®iÓm hiÖn nay hÖ sè nµy ch¾c ch¾n ®· t¨ng lªn do sè l−îng c¸c tuyÕn buýt ®· t¨ng ®¸ng kÓ nh−ng phÇn lín hµnh tr×nh cña chóng vÉn ®i theo c¸c ®−êng phè ®· tæ chøc tuyÕn xe buýt [3].
Thùc tÕ th×, t¹i thµnh phè Hå chÝ Minh vµ Hµ Néi ®Òu ®· xuÊt hiÖn kiÕn nghÞ gi¶m tÇn suÊt ho¹t ®éng cña xe buýt trªn ®Þa bµn mét sè quËn cña lùc l−îng CSGT. ViÖc thay ®æi l¹i lé tr×nh cña mét sè tuyÕn bÊt hîp lý vµ hoµn thiÖn m¹ng l−íi tuyÕn buýt t¹i hai ®« thÞ nµy lµ rÊt cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, chóng ta ph¶i nh×n nhËn r»ng, viÖc thay ®æi hµnh tr×nh c¸c tuyÕn vµ kÕt cÊu m¹ng l−íi tuyÕn buýt sÏ rÊt khã kh¨n vµ ¶nh h−ëng ®Õn møc ®é æn ®Þnh trong phôc vô cña m¹ng l−íi tuyÕn, gi¶m tÝnh hÊp dÉn vµ thu hót cña dÞch vô víi hµnh kh¸ch. * TÇn suÊt ch¹y xe cïng víi sè l−îng xe vµ kh¶ n¨ng chuyªn chë theo thiÕt kÕ cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn hÖ sè chÊt ®Çy cña xe. V× vËy khi tæ chøc vËn chuyÓn trªn tuyÕn ng−êi lµm vËn t¶i ph¶i c©n ®èi ba yÕu tè nµy sao cho hÖ sè chÊt ®Çy −íc tÝnh ph¶i n»m trong giíi h¹n cho phÐp (0,4 - 0,65). Sè l−îng hµnh kh¸ch v−ît qu¸ kh¶ n¨ng chuyªn chë cña xe kh«ng chØ khiÕn cho hµnh kh¸ch ph¶i chen lÊn, x« ®Èy, kh«ng tho¶i m¸i trong hµnh tr×nh mµ cßn lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn tai n¹n giao th«ng. * Theo c¸c nhµ khoa häc trong lÜnh vùc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng th× phÇn lín c¸c tai n¹n cña hµnh kh¸ch ®i xe buýt xuÊt hiÖn ë thêi ®iÓm hµnh kh¸ch lªn xuèng xe. V× vËy viÖc bè trÝ tr¹m dõng nhµ chê ph¶i tu©n theo nh÷ng yªu cÇu nhÊt ®Þnh nh»m ®¶m b¶o cho hµnh kh¸ch thuËn lîi vµ an tßan khi lªn xuèng vµ chê xe [2]. 5. C¸c yÕu tè kh¸ch quan n»m ngoµi ho¹t ®éng vËn t¶i xe buýt Bªn c¹nh c¸c nguyªn nh©n bªn trong qu¸ tr×nh tæ chøc vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt nh− ®· ph©n tÝch ë trªn th× cßn tån t¹i c¸c yÕu tè kh¸ch quan tõ bªn ngoµi lµm gia t¨ng t×nh tr¹ng ïn t¾c vµ tai n¹n giao th«ng cã liªn quan ®Õn xe buýt nh−: - ý thøc chÊp hµnh luËt lÖ giao th«ng cña ng−êi d©n nh×n chung cßn thÊp. CT 2 - M¹ng l−íi ®−êng phè vµ c¸c c¬ së h¹ tÇng giao th«ng cña n−íc ta phÇn lín nhá, hÑp, ch−a ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt khai th¸c ®Ó më tuyÕn xe buýt. - Thµnh phÇn dßng xe hçn hîp còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng vËn t¶i xe buýt, ®Æc biÖt lµ sù bïng næ, khã kiÓm so¸t cña c¸c lo¹i xe g¾n m¸y hai b¸nh. III. C¸C GI¶I PH¸P KH¾C PHôC X©y dùng hÖ thèng tiªu chuÈn thiÕt kÕ c¸c tuyÕn xe buýt, trong ®ã quy ®Þnh râ c¸c yªu cÇu vÒ bÒ réng mÆt ®−êng, t¶i träng c¸c c«ng tr×nh trªn ®−êng, n¨ng lùc chuyªn trë trªn tuyÕn, c¸c biÓn b¸o, c¸c vÞ trÝ ®Æt tr¹m dõng, nhµ chê, bÕn ®Çu, cuèi... lµm c¨n cø ®Ó lùa chän hµnh tr×nh cña tuyÕn. Hoµn thiÖn m¹ng l−íi tuyÕn xe buýt hiÖn cã: n©ng cao mËt ®é m¹ng l−íi tuyÕn ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng phôc vô, ®ång thêi gi¶m c¸c hÖ sè tuyÕn, hÖ sè phi trùc tuyÕn vµ hÖ sè chuyÓn ®æi tuyÕn xuèng møc thÊp nhÊt ®Ó khai th¸c m¹ng cã hiÖu qu¶. Trªn tõng ®o¹n tuyÕn víi c¸c ®Æc ®iÓm riªng vÒ kh¶ n¨ng th«ng qua cña ®−êng phè vµ nhu cÇu ®i l¹i cña ng−êi d©n vµ c¸c yÕu tè kh¸c cã liªn quan cÇn x©y dùng ®Þnh møc vÒ thêi gian ch¹y cña xe buýt, lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®Þnh møc thêi gian hoµn thµnh mét chuyÕn trªn c¸c tuyÕn xe buýt, xãa bá ¸p lùc vÒ thêi gian cho l¸i xe. Cñng cè c«ng t¸c tuyÓn dông, ®µo t¹o, gi¸o dôc ®éi ngò l¸i xe vµ nh©n viªn phôc vô, chó
Trªn c¸c tuyÕn khi ®−a xe vµo khai th¸c cÇn tÝnh to¸n ®Ó lùa chän lo¹i xe thÝch hîp trªn c¬ së: bÒ réng mÆt cña ®−êng phè trªn hµnh tr×nh, l−u l−îng hµnh kh¸ch, gi·n c¸ch ch¹y xe yªu cÇu. Cã thÓ thùc hiÖn kÕt hîp nhiÒu chÕ ®é ch¹y xe (xe buýt th−êng, xe buýt nhanh, xe buýt ch¹y suèt) trªn cïng mét tuyÕn ®Ó ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña hµnh kh¸ch, gi¶m sè l−ît ra vµo tr¹m ®èi víi nh÷ng hµnh kh¸ch ®i hµnh tr×nh dµi, gi¶m ¸p lùc cho m¹ng l−íi ®−êng phè. Xe tr−íc khi xuÊt bÕn b¾t buéc ph¶i qua kh©u kiÓm tra kü thuËt, ®Þnh kú ph¶i ®−îc b¶o d−ìng söa ch÷a tËp trung theo quy ®Þnh. Khi x©y dùng c¸c tr¹m dõng nhµ chê cÇn ®¶m b¶o tháa m·n nh÷ng yªu cÇu sau: - Tr¹m dõng ph¶i ®¶m b¶o diÖn tÝch nhá nhÊt lµ 2x10m. §©y lµ diÖn tÝch cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho hµnh kh¸ch ®øng ®îi xe vµ lªn xuèng xe, ®ång thêi kh«ng g©y ¶nh h−ëng ®ªn viÖc l−u th«ng cña c¸c ph−¬ng tiÖn kh¸c. - Kho¶ng tiÕp cËn gi÷a xe buýt vµ tr¹m dõng kh«ng ®−îc giao c¾t víi luång giao th«ng; - T¹i c¸c tr¹m dõng, nhµ chê ph¶i x©y dùng ke lªn xuèng thuËn tiÖn cho hµnh kh¸ch lªn xuèng xe. Thêi gian xe ®ç t¹i c¸c tr¹m rÊt ng¾n, hµnh kh¸ch rÊt hay luèng cuèng, hÊp tÊp khi lªn xuèng xe, nÕu thiÕu c¸c ke lªn xuèng sÏ g©y khã kh¨n cho hµnh kh¸ch, ®Æc biÖt lµ ng−êi giµ vµ trÎ em, dÔ dÉn ®Õn tai n¹n. - Kh«ng ®−îc ®Æt tr¹m dõng tr−íc c¸c giao c¾t (ng· ba, ng· t−... ); trªn c¸c tuyÕn cã mËt ®é ph−¬ng tiÖn giao th«ng lín nªn kÐo dµi kho¶ng c¸ch c¸c tr¹m dõng (tèi ®a lµ 700m) ®Ó gi¶m CT 2 sè lÇn xe ph¶i t¨ng gi¶m tèc ®é, ra vµo tr¹m; trªn c¸c ®o¹n tuyÕn cã qu¸ nhiÒu xe buýt ho¹t ®éng nªn ®Æt mét sè tr¹m dõng kÕ tiÕp nhau (cã biÓn b¸o cho tõng tuyÕn) ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng c¸c xe ph¶i chê ®îi nhau vµo tr¹m dÉn ®Õn ïn t¾c giao th«ng. Tµi liÖu tham kh¶o [1]. Яцукович В.И, Дукаревич Г.В, Рощин А.И . Организация перевозок пассажиров автобусами . Ротапринт МАДИ, 1988. [ 2 ] . Спирин И.В . Городские автобусные перевозки . М. Транспорт, 1991. [ 3 ] . TS NguyÔn ThÞ BÝch H»ng. N©ng cao hiÖu qu¶ vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt t¹i c¸c ®« thÞ lín ViÖt Nam. §Ò tµi tiÕn sü khoa häc kü thuËt – Matxc¬va, MADI, 2005. [4]. Xe buýt - “hung thÇn” trªn ®−êng phè. B¸o ®iÖn tö VietNamNet ngµy 9/10/2004. [5]. Tµi xÕ kiÖt søc, xe buýt thµnh 'hung thÇn'. B¸o TiÒn Phong ngµy 19/12/2006. [6]. Xe buýt: ph¶i chÊn chØnh!. B¸o Tuæi TrÎ ngµy 25/11/2006. [7]. Xe buýt mÊt phanh lµm 5 ng−êi bÞ th−¬ng. B¸o ®iÖn tö Vnexpress. [8]. Bïng næ kÑt xe: “Thñ ph¹m míi”-xe buýt. B¸o Ng−êi lao ®éng ngµy 27/12/2006. [9]. B¸o c¸o héi th¶o “An toµn giao th«ng trong ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt”, TP. Hå ChÝ Minh ngµy 24/11/2006