Báo cáo: Kỹ thuật bảo quản nông sản sau thu hoạch

Chia sẻ: Chu Văn Thắng Doremon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:63

Thêm vào BST

Báo xấu

244
lượt xem 63
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thiệt hại do sinh vật hại gây ra gồm nhiều mặt song có thể tổng kết thành 3 điểm chính sau:+ Thất thoát về mặt số lượng do côn trùng, chim chuột, nấm mốc trực tiếp ăn hại.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo: Kỹ thuật bảo quản nông sản sau thu hoạch

Kü thuËt b¶o qu¶n n«ng s¶n sau thu ho¹ch ho¹ch Biªn so¹n: TrÞnh §×nh Hßa ViÖn C¬ ®iÖn NN vµ C«ng nghÖ sau thu ho¹ch §Þa chØ: sè 54/102Truong Chinh Hµ néi
PhÇn I: tæn thÊt sau thu ho¹ch C¸c nguyªn nh©n lµm tæn thÊt, t¸c ®éng vµ hËu qu¶ cña c¸c tæn thÊt nµy ®Õn chÊt l−îng n«ng s¶n lµ: a) Thu ho¹ch vµ vËn chuyÓn b) Tæn thÊt trong khi s¬ chÕ (tuèt, tÏ h¹t, th¸i, lµm kh«, lµm s¹ch). c) Tæn thÊt do sinh vËt h¹i ¨n h¹i, gåm cã: C«n trïng h¹i kho, ®éng vËt h¹i (chim, chuét, gia cÇm), nÊm mèc
+ Khi gÆt h¸i vµ vËn chuyÓn tØ lÖ r¬i r∙i th−êng (1%) + Khi thu ho¹ch gÆp m−a b∙o, ngËp lôt ph¶i thu ho¹ch sím, n«ng s¶n bÞ thèi, háng, nÈy mÇm. TØ tÖ tæn thÊt ë kh©u nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. §Æc biÖt nÕu kh«ng lµm kh« kÞp thêi n«ng s¶n sÏ bÞ thèi háng nhiÒu. + Lµm kh« b»ng ¸nh n¾ng mÆt trêi thêi gian th−êng kÐo dµi 4 ÷ 5 ngµy nªn tØ lÖ r¬i r∙i, chim chuét, gµ ¨n h¹i −íc tÝnh kho¶ng 1%
ThiÖt h¹i do sinh vËt h¹i g©y ra gåm nhiÒu mÆt song cã thÓ tæng kÕt thµnh 3 ®iÓm chÝnh sau: + ThÊt tho¸t vÒ mÆt sè l−îng do c«n trïng, chim chuét, nÊm mèc trùc tiÕp ¨n h¹i. + ThÊt tho¸t vÒ mÆt chÊt l−îng khi n«ng s¶n bÞ c«n trïng chim chuét x©m h¹i dÉn ®Õn lµm gi¶m gi¸ trÞ dinh d−ìng do Protein, chÊt bÐo, vitamin bÞ biÕn tÝnh lµm gi¶m gi¸ trÞ th−¬ng phÈm vµ gi¸ trÞ sö dông. S¶n phÈm bÞ sinh vËt h¹i x©m h¹i cã mïi vÞ, mµu s¾c kh«ng ®Æc tr−ng cña s¶n phÈm ban ®Çu. + Lµm nhiÔm bÈn, nhiÔm ®éc n«ng s¶n do chÊt th¶i vµ ®éc tè cña nÊm ®éc nh− aflatoxin. Do vËy trùc tiÕp ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ cña ng−êi tiªu dïng hoÆc truyÒn bÖnh cho ng−êi vµ gia sóc.
Tæn thÊt vÒ sè l−îng o mét sè n−íc trªn thÕ giíi + N¨m 1868 khi chuyÓn 145 tÊn ng« h¹t tõ Anh sang Mü, sau mét n¨m b¶o qu¶n ng−êi ta ®∙ sµng ra 13 tÊn mät. §©y lµ b»ng chøng vÒ sù ph¸ h¹i ghª gím vµ sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«n trïng. + Ng−êi ta ®∙ tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ë Liªn-x« (cò), nu«i 10 ®«i mät thãc trong lóa mú,víi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é, ®é Èm thÝch hîp, sau 5 n¨m quÇn thÓ c«n trïng ®∙ ¨n h¹i hÕt 406.250 kg lóa mú. + Theo Matthews - Mü (1993) tæn thÊt do sinh vËt h¹i, vµ c¸c nh©n tè kh¸c g©y ra kho¶ng 10 -25% tæng s¶n l−îng n«ng s¶n trªn toµn thÕ giíi.
ViÖt Nam, theo sè liÖu ban ®Çu, tæn thÊt trung b×nh trong b¶o qu¶n thãc g¹o lµ 3,2-3,9%, nh−ng tæn thÊt trong b¶o qu¶n thãc, ng« ë MiÒn nói, vïng s©u vïng xa cã thÓ lªn tíi 20 -30%. Tæn thÊt sau thu ho¹ch gåm cã ; - Trong khi thu ho¹ch vµ vËn chuyÓn - Trong s¬ chÕ gåm: + Tuèt, tÏ + Lµm kh« b»ng c¸ch ph¬i hoÆc sÊy. + Lµm s¹ch vµ ph©n lo¹i + C«n trïng x©m h¹i + ChÕ biÕn vµ l−u th«ng
Tãm l¹i: Chóng ta thÊy tæn thÊt ë kh©u s¬ chÕ lµm kh« vµ sinh vËt g©y h¹i lµ chñ yÕu. Do vËy ®Ó gi¶m thiÓu tæn thÊt sau thu ho¹ch chóng ta cÇn t¨ng c−êng s¬ chÕ ®Ó n©ng cao chÊt l−îng n«ng s¶n vµ ng¨n ngõa c«n trïng, chim, chuét x©m nhËp vµ g©y h¹i. Phßng trõ c«n trïng vµ chuét ph¸t sinh vµ g©y h¹i thêi gian b¶o qu¶n trong
PhÇn II: S¬ chÕ n©ng cao chÊt l−îng n«ng s¶n vµ ng¨n ngõa c«n trïng x©m nhiÔm g©y h¹i.
1. Ph©n lo¹i tr−íc khi tuèt, tÏ h¹t Môc ®Ých: Nh»m h¹n chÕ s©u h¹i l©y nhiÔm tõ ®ång vÒ nhµ - Theo gièng lai vµ gièng ®Þa ph−¬ng - Theo møc ®é chÝn (chÝn non hoÆc chÝn giµ) - Theo n«ng s¶n (ng«, lóa) ®∙ bÞ c«n trïng x©m nhiÔm vµ ph¸ h¹i tõ ngoµi ®ång (bÞ chuét c¾n, mèc, mät, h− háng kh¸c...). Tuú theo møc ®é h− háng vµ nhiÔm c«n trïng ®Ó quyÕt ®Þnh sö dông hoÆc lo¹i bá ®Ó tr¸nh l©y nhiÔm sang c¸c phÇn n«ng s¶n cßn tèt.
2. Lµm kh« Môc ®Ých: nh»m diÖt vµ xua ®uæi s©u mät ra khái h¹t n«ng s¶n vµ lµm kh« n«ng s¶n ®Ó øc chÕ s©u mät ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn trong b¶o qu¶n. Lµm kh« n«ng s¶n trong thêi gian hîp lý ngay sau thu ho¹ch cã t¸c dông lµm ngõng sù ph¸t triÓn hoÆc tiªu diÖt s©u mät, ®−a vÒ thuû phÇn an toµn (
* Lµm kh« dïng ph−¬ng ph¸p ph¬i n¾ng: ®¬n gi¶n, kinh tÕ, dÔ ¸p dông réng r∙i, nh−ng phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. Khi ph¬i cÇn chó ý c¸c ®iÓm sau: + Kh«ng nªn ph¬i qu¸ dÇy (kho¶ng 10cm), kho¶ng 1h ®¶o xíi mét lÇn ®Ó nhiÖt t¨ng ®Òu ë mçi vÞ trÝ. + Cµo thµnh tõng luèng ®Ó nhiÖt bøc x¹ tiÕp xóc ®−îc ®Òu + Khi ph¬i n¾ng s©u mät cã thÓ bß ra bèn phÝa hay Èn trong c¸c khe kÏ, s©n ph¬i ph¶i nh½n xung quanh kh«ng ®Ó r¬m r¹ hay c¸c vËt dông kh¸c. Nªn l¸ng thªm mét líp xi m¨ng xÉm mÇu, l−îng n−íc trong h¹t cao g©y khã kh¨n cho viÖc s¬ chÕ vµ lµm kh«.
- §èi víi ng« gièng ®Þa ph−¬ng cã thÓ ®Ó chÝn treo ®Ìn thu ho¹ch, - §èi víi ng« gièng lai thu ho¹ch theo h−íng dÉn cña nhµ cung cÊp gièng. - Thu ho¹ch ë ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi: trêi m−a th× ph¶i thu nhanh, tr¸nh thu ho¹ch kÐo dµi lµm cho l−îng n−íc trong h¹t qu¸ cao, ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng n«ng s¶n còng nh− t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nÊm mèc, s©u mät ph¸t triÓn. Ph¶i hong hoÆc dïng qu¹t, hoÆc treo c¶ cuén, c¶ b¾p bi, khi cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ph¶i ph¬i hoÆc sÊy ngay.
•Ph−¬ng ph¸p sÊy dïng t¸c nh©n nhiÖt nh©n t¹o ®Ó lµm kh« n«ng s¶n vµ diÖt s©u h¹i. Khi sÊy ph¶i ®¶m b¶o nhiÖt ®é ph©n bè ®Òu nhiÖt ®é kh«ng cao qua møc, lµm ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng n«ng s¶n. Khi sÊy ph¶i n©ng nhiÖt ®é tõ tõ, ®¶m b¶o sù l−u th«ng vµ tho¸t Èm ®Òu ®Æn . NhiÖt ®é thÝch hîp ®Ó sÊy thãc lµ 45oC-50oC; sÊy ng« lµ 80oC
3. Lµm s¹ch vµ ph©n lo¹i chÊt l−îng Môc ®Ých: Nh»m n©ng cao chÊt l−îng n«ng s¶n Tuèt, tÏ ®Ó t¸ch h¹t n«ng s¶n ra khái phÇn lâi, r¬m r¹ ®Ó tiÖn lî cho viÖc lµm kh«, ®Ó t¹o ra c¸c h¹t n«ng s¶n cã chÊt l−îng t−¬ng ®èi ®ång ®Òu vÒ: - §é chÝn khi thu ho¹ch - §é Èm (thuû phÇn h¹t) - §é ®ång ®Òu vÒ kÝch cì h¹t,b¾p (khi b¶o qu¶n ng« c¶ b¾p) - Lo¹i nhiÔm vµ kh«ng nhiÔm s©u mät. - Tû lÖ t¹p chÊt - Khi s¬ chÕ cÇn ¸p dông c¸c kü thuËt sao cho tû lÖ h¹t bÞ vì, søt lµ Ýt nhÊt. CÇn t¸ch riªng c¸c h¹t ®∙ bÞ gÉy vì. - Ph©n lo¹i riªng tõng phÇn n«ng s¶n tèt, xÊu. §Ó qu¸ tr×nh lµm kh« ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt. Ng¨n chÆn ®−îc s©u mät l©y nhiÔm tõ ®ång vÒ nhµ.
PhÇn III- thiÕt bÞ lµm kh« vµ B¶o PhÇn thiÕt qu¶n n«ng s¶n qu¶n
§Æc tÝnh mét sè thiÕt bÞ b¶o qu¶n ®ang ®−îc sö dông t¹i c¸c hé n«ng d©n 1. Thïng t«n: - §−îc n«ng d©n cho lµ hîp lý. Thïng cã kÕt cÊu gän, nhÑ, kh«ng bÞ gØ, kÝn, tr¸nh ®−îc chuét. Thïng cã nhiÒu lo¹i kÝch cì kh¸c nhau phï hîp víi yªu cÇu cña tõng hé (søc chøa tõ 3 t¹ - 1 tÊn) - Nh−îc ®iÓm: Thïng kh«ng cã ch©n ®ì, th−êng ph¶i kª b»ng g¹ch vµ v¸n gç nªn rÊt hay bÞ mÐo (xÖ ®¸y), dÔ bÞ truyÒn nhiÖt khi cã sù chªnh lÖch nhiÖt ®é gi÷a bªn trong vµ bªn ngoµi. Bªn trong thïng ®−îc gia c−êng b»ng c¸c gê gç hoÆc s¾t, ®Ó t¹o thuËn lîi cho s©u mät tró ngô vµ ph¸t triÓn, khã lµm s¹ch. N«ng s¶n lÊy ra khã kh¨n, chËm ®−îc lÊy ra dÔ vãn côc, mèc,..
2. Thïng phi: Chóng nhá gän, gi¸ c¶ phï hîp víi bµ con n«ng d©n. - Nh−îc ®iÓm: chøa ®−îc Ýt (1- 1,3 t¹) do vËy ®Õn thêi ®iÓm thu ho¹ch cÇn nhiÒu thïng chøa trong nhµ mÊt nhiÒu diÖn tÝch. ThiÕt bÞ kh«ng cã n¾p ®Ëy, hoÆc n¾p ®Ëy kh«ng chÆt. Chuét, bä th−êng lîi dông nh÷ng kÏ hë nµy ®Ó x©m nhËp vµo. N«ng s¶n ph¶i lÊy ra tõ phÝa trªn khã kh¨n chuyÓn n«ng s¶n b¶o qu¶n.
3. Thïng gç: -Thïng gç cã h×nh ch÷ nhËt, cã nhiÒu kÝch cì kh¸c nhau vµ th−êng do c¸c hé tù ®Æt. ThiÕt bÞ cã søc chøa tõ 3 t¹ - 1 tÊn. -Nh−îc ®iÓm: thiÕt bÞ cã gi¸ thµnh cao h¬n so víi thïng t«n. ThiÕt bÞ th−êng hay bÞ chuét ph¸ h¹i, dÔ bÞ nøt t¹o ®iÒu kiÖn cho sù x©m nhËp vµ ph¸t triÓn cña gi¸n, chuét, s©u mät,... ph¸ h¹i n«ng s¶n. N«ng s¶n dÔ bÞ t¸i Èm.
4. Chum, v¹i sµnh: - Cã kh¶ n¨ng b¶o qu¶n tèt, tr¸nh Èm, th−êng ®−îc n«ng d©n sö dông chøa h¹t gièng. Søc chøa dao ®éng trong kho¶ng 30kg ®Õn 80kg tuú theo lo¹i. - Nh−îc ®iÓm: Søc chøa nhá, tèn nhiÒu diÖn tÝch vµ kh¸ nÆng nÒ.